tij

           De langste afstand die de huidige technologie kan waarnemen is
           46 000 000 000 lichtjaar = 46 000 000 000 000 000 km, dit is een
           bol van 92 000 000 000 000 000 km Cosmos, waarop de huidige
           theorieen zijn gebaseerd.
   (limiet wetenschappelijke waarneming is 62 000 000 000 000 000 km)

   Singulariteit
   Voor het begin bevind zich ons Heelal (realiteit) in een toestand
   van oneindig kleine ruimte en tijd.

    miljoen
15 000 000 000 Ontstaat/begin ruimte en tijd die blijft toenemen, hierin
bevind zich energie die uitrekt en van vorm verandert in de
toenemende ruimte en tijd bekent als Oerknal 1 2 (Big Bang).

   Grote Verenigde Periode
       0,000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 1
   seconde na Oerknal
      0,000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 016
               meter
   Ruimte en tijd hebben grootte aangenomen die waarneembaar is,
   (vastgesteld door Max Planck en heet Planck tijd of lengte)
   Hierin bevind zich Energie of Warmte met een temperatuur van
   1 000 000 000 000 000 000 000 000 000 graden celsius C° die
      0,000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 001 seconde na
               Oerknal is gedaald tot 100 000 000 000 000 000 000 000 000 C°
   Naarmate de ruimte met de tijd toeneemt word de Warmte/Energy
       hierin uitgerekt en verdunt, hierin ontstaan op bepaalde
   plekken ophopingen van hogere concentraties Warmte/Energy.
       Deze deeltjes zijn kleiner dan 0,2 Atto meter =
   0.000 000 000 000 000 000 2 meter grootte, in toenemende
             tijd hopen zich dergelijke concentraties op en verdampen
   weer en in allerlei hoeveelheden/vormen en verdwijnen
   kort nadat ze ontstaan.

       Inflatie periode
       0,000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 001 seconde
na Oerknal tot
   Inflate periode, de ruimte gaat extreem aan omvang toenemen

   1 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000
   000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 maal van
   0,000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 001 meter naar
   1 600 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000
   meter
          miljoen miljoen miljoen miljoen
   (of 160 000 000 000 000 000 000 000 000 lichtjaar)
         grootte zonnestelsel is 6 000 000 km = 0,000 000 6 lichtjaar

               Electrisch Zwakke Periode
       0,000 000 000 000 001 seconde na Oerknal

      De inflatie is voorbij en de ruimte is sterk toegenomen in
korte tijd en de Warmte/Energie die nog de hele ruimte vuld
   is sterk uitgedunt waarin zich veel concentraties van de
vormen Quarks en Gluons vormen van hoge Warmte/Energie en
               0,175 Atto meter grootte die van alle concentraties het
               stabielst zijn in ontstaan en vergaan Quark-gluon plasma.

    Hadron periode
    0,000 001 seconde na Oerknal

   De ruimte is weer verder toegenomen en afgekoelt, Quarks en
   Gluons hebben hun stabieliteit weer vergroot in groepjes van
   drie genaamt Protonen en Neutronen en zijn 1500 Atto meter
   groot die langer stabiel zijn maar ook snel weer oplossen in
   de primaire Warmte/Energie en gelijk weer verdwijnen.
   element-part

http://en.wikipedia.org/wiki/Eightfold_Way_%28physics%29

http://bigbang-entanglement.blogspot.nl/2012/06/perpetual-motion-and-quantum-fff-theory.html

      quark model

       0,001 seconde na Oerknal

   1 000 000 000 000 C°

       Lepton periode
       1 seconde na Oerknal

   10 000 000 000 C°

      Naarmate de ruimte verder uitzet en de temperatuur daalt,
         ontstaan en vergaan uit de Warmte/Energie weer nieuwe
         stabielere deeltjes, Elektronen van 1 Atto meter grootte.

    Foton periode
    10 seconden na Oerknal

   300 000 000 000 C°

   De primaire Warmte/Energie verdunt zich verder en verdeeld
   zich in Foton deeltjes (/pakketjes) die met de ruimte mee
      uitzetten in de vorm licht, straling met korte golf (hoge
      frequentie) die uitrekt in lange golven (lage frequentie),
      er onstaan ook andere grotere deeltjes zoals Elektronen,
Protonen en Neutronen die ontstaan uit en vergaan in licht.

   Dit licht is nu bekent als de kosmische achtergrondstraling
         en is nu veel later na de Oerknal in een veel grotere ruimte
         uitgerekt tot extreem lange golven die een temperatuur
             dragen van -271 C°.

   Foto primaire Warmte/Energie gemaakt door Sattelieten en
   Telescopen in 2001

      nucleosynthese periode
           3 tot 20 minuten na Oerknal

   De ruimte neemt nog steeds toe en de temperatuur van de
     kosmische achtergrond straling is dan 100 000 000 000 C°
   en Neutronen worden onstabiel, zij verbinden zich met
   Protonen voordat ze uit elkaar vallen en ontwikkelen
     Nucleonen, 2 neutronen verbinden zich met 2 protonen
   tot Helium kernen, deze tijd van nucleosynthese stopt nadat
   de temperatuur is gedaald tot 50 000 000 000 C° en dan hebben
   alle neutronen zich met protonen verbonden tot nucleonen van
     neutraal Waterstof (neutron met proton) of Helium (2 protonen
   en 2 neutronen), neutronen hebben dan 26% van alle protonen
   ingevangen, de resterende 74% blijven losse protonen genaamt
Waterstof-1 of Protium.

           Rekombinatie periode
           377 000 jaar na Oerknal

     Als de temperatuur van de kosmische achtergrond is gedaald
         tot 500 000 C° worden Electronen ingevangen door Nucleonen
         en vormen zo Atomen, Elektron van 1 Atto meter gaat om de
   Nucleonen van 3 tot 6 Atto meter grote draaien op een afstand
   van 120 000 000 Atto meter.
         Het zijn protonen die elk een elektron aantrekken dus
   Waterstof (ook Waterstof-1) vangt 1 elektron en Helium 2
   Elektronen waarmee Atomen de stabiliteit van miljarden jaren
     hebben bereikt en gezien de gebruikelijke waarneming maken ze
   zich los van de kosmische achergrond straling.
       De Elektronen die vangen ook de botsingen op met andere
               deeltjes door in een energierijkere baan te gaan draaien
             en na het uitzenden van een foton weer terug te keren
               in zijn originele baan.
               Elektronen kunnen uit hun baan van zijn nucleon geslagen
   worden en verdwijnen uit Atoom die dan positief geladen
               word en elekronen (negatieve deeltjes) gaat aantrekken en
   invangen in een baan om zich heen en weer neutraal worden.

               met andere deeltjes die licht/Fotonen weer
   kunnen afstoten.

timing 1
http://www.asfyon.nl/

   Ontwikkeling van Sterrenstelsels/Galaxies
           Als Atomen ontstaan begint de sterke expansie van de ruimte iets
           af te nemen, Atomen bestaan uit meer deeltjes en hebben meer
           Zwaartekracht (Alle deeltjes materie hebben een onderlinge
           aantrekkingskracht) waarmee ze naar elkaar toe bewegen en ook
           andere deeltjes meenemen in bepäalde regios van de Ruimte of
   Cosmos waar er al meer zijn en andere verzamelen.
            cloud

           Er zijn dan ongeveer 1 Atoom per 1 000.000 000.000 000.000 000 km
           in de ruimte, na een miljoen jaar hebben zich dan regio´s van 228
   lichtjaar (35 000 000 000 km) gevormt waar zich 100 Atomen /cm3
   (1 000.000 000.000 000 Atoom lengtes) hebben verzameld in
   dusdanige Gaswolken.
   De Atomen die in deze regio meer op elkaar botsen maken hiermee
   kinetische energie vrij die extra druk geeft naar binnen waar
   deeltjes weer dichter bij elkaar komen tot 1000 Atomen per cm3
   en botsingen weer verder toenemen.

In deze situatie kunnen twee Waterstof Atomen bij lichte botsing zich met covalente binding met elkaar verbinden tot een paar door de buitenste elektronen met elkaar te delen in gezamelijke baan en eerste Molekulen vormen.

   Naarmate meer Atomen uit de omgeving worden aangetrokken en de
           gas wolk groter word loopt de dichtheid in zijn centrum zo hoog
           op dat Atomen zo vaak botsen dat ze energie kunnen opbouwen om
met zo'n hoge snelheid op elkaar in te slaan dat ze hun elektronen
verliezen waardoor alleen de Atoom kernen genaamt Nucleonen en losse
           elektronen overblijven in een Plasma Fase (volgt op de Gas fase
           na de Vloeibare en Vaste Fase).

           Sterevolutie
   Met druk neemt de dichtheid in het cenrum van de Gaswolk uiteindelijk
zo toe dat Nucleonen zo hard tegen elkaar botsen dat protenen van
neutronen losgeslagen worden in kernreacties waarbij ook veel protonen
           veranderen in neutronen, de meeste neutronen zullen echter kort daarna
           weer samensmelten met protonen in Helium-kernen met Proton-protoncyclus
          of Koolstof-stikstofcyclus.

           Bij kern-reacties komen explosieve krachten vrij die
           andere kern-reacties opgang brengen en weer anderen en een
   kettingreactie van kernreacties opgang brengt die blijft
           doorgaan.
           Deze explosieve krachten blazen uit het centrum naarbuiten
           tegen de druk van bovenliggende Atomen met hun botsingen en
           zwaartekracht in en heffen deze druk op tot bepaalde afstand
           van het centrum waarachter de rest word weg geblazen en een
           spherische gloeiende gasbol overblijft.

In gas wolk 1 vormt een centrum met hoge dichtheid 2, waaruit
       zich een ster vormt 3 en de resterende wolk wegblaast 4
   1 mc1

simulatie van het ontstaan van sterren in gaswolk

   Hd in 3d

   In kern word dan Waterstof met fusie kernreacties omgezet in
           Helium en de hitte van deze reacties in de kern word in de
           buitenlaag in de vorm van stromingen van gas verplaatst naar
           de oppervlakte waar het in de vorm van lichtstraling in alle
           richtingen de ster verlaat en een Ster is geboren.

ster zoals de 
      zon                   
                grote ster   

 (0,5 tot 10 
      zonnemassa)                  
         (10 tot 15 zonnemassa)

         Het verdere verloop van een ster die zich uit een gaswolk ontwikkeld
   hangt weer af van de hoeveelheid massa (materie), sterren met de
         zwaarste massa leven het kortst en lichtste of kleinste sterren
         duren het langst zoals die van 0.08 tot 0,5 zonnenmassa genaamt
   rode dwergen die waarschijnlijk ouder worden dan het universum
waarin ze zich bevinden.
         Sterren zoals de zon met 0,5 tot 10 zonnemassa met proton-proton
en koolstof-stikstof cycli hebben een stabiele status maar de waterstof
   die in Helium veranderd raakt ook op (in de zon na 10 000 miljoen jaar)
         waardoor kernreacties en druk naarbuiten afnemen tot de druk
   naarbinnen van de zwaartekracht van de buitenlaag deze overwint
         en de kern in elkaar word gedrukt.
         Door deze actie veranderen Atomen in centrum in Ontaarde materie
en stijgt ook temperatuur en druk van de buitenlaag waarop nabij de
   (helium) kern nu waterstof word verbrand tot Helium en wel met een
faktor 3000 meer en straling hiervan doet de buitenlaag met faktor
250 uitzetten (de zon zal uitzetten tot de baan van de Aarde)
en veranderen in Rode Reus.
         Na 200 miljoen jaar stijgt de druk in de kern tot 100 000 000 Kelvin
   waardoor Helium verbrand tot Koolstof met triple alpha proces wat
         niet stabiel verloopt, door het triple alpha proces gaat de ster
   uitzetten waardoor de druk wegvalt en kernreacties stilvallen, de Ster
         krimt dan weer waardoor de druk toeneemt tot het triple alpha proces
         weer begint en de ster weer uitzet.
         In deze Asymptonisch Grote Fase verliest de ster met heftige
   pulsaties vaak grote delen van zijn buitenlaag waardoor na bepaalde
         tijd deze zo dun word dat kernreacties ophouden en in principe de
   ster uitdooft (de zon doet dit in 100 miljoen jaar).
   De rest van de buitenlaag zal langzaam afdrijven terwijl de kompakte
   kern van koolstof in de vorm van Ontaarde materie achterblijft als
   Witte dwerg ster die steeds verder word samengeperst naar het centrum
         door zijn zwaartekracht tot elektronen in de protonen worden gedrukt
         en veranderen in neutronen waardoor alleen neutronen overblijven in
         een Neutronenster die later nog verandert in zwarte dwerg ster.
         Sterren zwaarder dan 10 zonnemassas hebben in het begin ongeveer
   dezelfde levensloop als de lichtere sterren tot het triple alpha
   proces, door hogere massa bereiken ze hogere temperaturen en druk
         waarmee ze na helium verbranding nog Koolstof in Neon kunnen
         verbranden, Neon in Zuurstof, Zuurstof in Silicium, Silicium
         in IJzer en in sterren groter dan 25 zonnenmassa IJzer in Nikkel,
         verbranding van koolstof en zwaardere Atomen doet een ster in de
         vorm van een Superreus.

      Sterren zijn er in verschillende soorten;

O	≥ 30,000 K	blue	blue	≥ 16 M_☉	≥ 6.6 R_☉	≥ 30,000 L_☉	Weak	~0.00003%
B	10,000–30,000 K	blue white	deep blue white	2.1–16 M_☉	1.8–6.6 R_☉	25–30,000 L_☉	Medium	0.13%
A	7,500–10,000 K	white	blue white	1.4–2.1 M_☉	1.4–1.8 R_☉	5–25 L_☉	Strong	0.6%
F	6,000–7,500 K	yellow white	white	1.04–1.4 M_☉	1.15–1.4 R_☉	1.5–5 L_☉	Medium	3%
G	5,200–6,000 K	yellow	yellowish white	0.8–1.04 M_☉	0.96–1.15 R_☉	0.6–1.5 L_☉	Weak	7.6%
K	3,700–5,200 K	orange	pale yellow orange	0.45–0.8 M_☉	0.7–0.96 R_☉	0.08–0.6 L_☉	Very weak	12.1%
M	2,400–3,700 K	red	light orange red	0.08–0.45 M_☉	≤ 0.7 R_☉	≤ 0.08 L_☉	Very weak	76.45%
L	1,300–2,400 K	red brown	scarlet^{[citation needed]}	0.005–0.08 M_☉	0.08–0.15 R_☉	0.000,05–0.001 L_☉	Extreme weak
T	500–1,300 K	brown	magenta^[9]^[10]	0.001–0.07 M_☉	0.08–0.14 R_☉	0.000,001–0.000,05 L_☉	Extreme weak
Y	≤ 500 K	dark brown	black	0.0005–0.02 M_☉	0.08–0.14 R_☉	0.000,000,1–0.000,001 L_☉	Extreme weak

gebruikelijke kernreacties in grotere sterren

Fase	Duur van de fase	Gevormde atoomkernen	Kenmerkende kernreacties	Temperatuur (K)	Vrijkomende energie (J/kg)
waterstof- verbranding	6.000.000 jaar	⁴He, ¹⁴N	4¹H⁺ → ⁴He²⁺ + 2e⁺ + 2ν (netto reactie; er zijn diverse mechanismen)	15-40 × 10⁶	64 × 10¹³
helium- verbranding	1.000.000 jaar	¹²C, ¹⁶O, ²²Ne	⁴He + ⁴He → ⁸Be direct gevolgd door ⁸Be + ⁴He → ¹²C	170-200 × 10⁶	5,0 × 10¹³
helium- verbranding	1.000.000 jaar	¹²C, ¹⁶O, ²²Ne	¹²C + ⁴He → ¹⁶O	180-300 × 10⁶	4,3 × 10¹³
koolstof- verbranding	400 jaar	²⁰Ne, ²⁴Mg, ¹⁶O, ²³Na, ²⁵Mg, ²⁶Mg	¹²C + ¹²C → ²⁰Ne + ⁴He, gevolgd door ¹⁶O + ⁴He → ²⁰Ne	750-1400 × 10⁶	2,3 × 10¹³
neon- verbranding	1 jaar	¹⁶O, ²⁴Mg, ²⁸Si, ²⁷Al, ²⁹Si	²⁰Ne + ²⁰Ne → ²⁴Mg + ¹⁶O; ²⁰Ne → ¹⁶O + ⁴He, gevolgd door ²⁴Mg + ⁴He → ²⁸Si	1,4-1,7 × 10⁹	1 × 10¹³
zuurstof- verbranding	8 maanden	²⁸Si, ³²S, ³⁴S, ⁴⁰Ca	¹⁶O + ¹⁶O → ²⁸Si + ⁴He, gevolgd door ²⁴Mg + ⁴He → ²⁸Si, of ²⁸Si + ⁴He → ³²S, of ³²S + ⁴He → ³⁶Ar,of ³⁶Ar + ⁴He → ⁴⁰Ca	1,8-2,8 × 10⁹	5 × 10¹³
silicium- verbranding	4 dagen	⁵⁶Ni, ⁵⁴Fe, ⁵⁸Ni, ⁵⁶Fe	²⁸Si + ²⁸Si → ⁵⁶Ni (vervalt via ⁵⁶Co tot ⁵⁶Fe) ²⁸Si + ²⁸Si → ⁵⁴Fe + 2¹H ²⁸Si + ³²S → ⁵⁸Ni + 2¹H	2,8-4,1 × 10⁹	3 × 10¹³

         Verbranding van zwaardere kernen in Superreuzen gaat sneller
         op hoge toeren tot de brandstof opraakt en druk plots wegvalt
         waarop de Superreus implodeerd en Electronen en Nucleonenen in
         het centrum versmelten en worden omgezet in neutrino's die door
         de imploderende plasma massa heen explodeerd en energie weer
         mee naar buiten neemt.
         Uiteindelijk word de gehele implosie omgezet in explosie die het
         grootste gedeelte van de ster wegslingerd in een Gas wolk waarmee
         de ster in Supernova is geeindigt, er blijft hierbinnen de kern
   van de ster achter waar alle deeltjes zijn samengedrukt tot
         neutronen.
        Sterren groter dan 25 zonnemassas genaamt Hyperreuzen waarvan de
         grootste waargenomen 320 zonnemassas volgen hetzelfde program op
   grote schaal maar dan korter en heftiger waarbij de ster al veel
         massa wegslingerd en zij eindigen in 100x krachtigere Hypernova
   waarbij ook een Gammaflits vrijkomt van straling van de hoogste
   energie waargenomen.
         Ook hier blijft een gedeelte van de kern achter, is deze 1,4 tot 3
         zonnemassas heeft hoge druk alle verschillende deeltjes versmolten
   in neutronen die op de meest compacte manier als neutronenster
   de restwarmte uitgloeien, tussen 3 tot 5 zonnemassas blijft een
   quarkster achter.

                  Hertzsprung-Russelldiagram

         Is overgebleven kern groter dan 5 zonnemassa dan bereikt de implosie
         het centrum waar de kern word weggedrukt uit de realiteit in een punt
         kleiner als de realiteit, de zwaartekracht van de hierin verdwenen
         materie is het enigste wat rest en zuigt andere materie aan om
         ook in dit Zwart gat te verdwijnen uit de realiteit.
         Deze kracht is nabij het punt sterker dan welke kracht ook en zuigt
         alles mee (zelfs licht) en de afstand/grens van deze overweldigende
   kracht genaamt waarnemingshorizon groeit met de hoeveelheid materie
   die naarbinnen word gezogen waarmee ook de zwaartekracht stijgt, rond
         deze zwarte gaten kan een schijf van materie roteren dat langzaam
         over de waarnemingshorizon word gezogen.

       Hubble telescoop Foto van Supernova Eta Carinae

simulatie Nova van Eta Carina en Krab Nevel

         Bij een dergelijk extreme explosie komen veel neutrino's vrij en
   protonen en electronen die weggeslingerd worden kunnen in meervoud
   samensmelten tot Atomen in verschillende maten tot reuzen Atomen als
   Uranium van 92 protonen en neutronen kernen en komen tot rust in
   de resterende Molekulaire wolk.

      Tabel geeft alle soorten Atomen weer die zich in een Supernova
          kunnen vormen, de nummers geven het aantal protonen combinaties
          weer, de lettercombinatie een link naar pagina over het des
          betreffende Atoom.

1 = 1 proton, 1 neutron en 1 Elektron
H = Symbool van het Waterstof Atoom

       92 = 92 protonen, 92 neutronen en +/- 92 Elektron
U = Symbool van het Uranium Atoom

1
H

2
He

3
Li

4
Be

5
B

6
C

7
N

8
O

9
F

10
Ne

11
Na

12
Mg

13
Al

14
Si

15
P

16
S

17
Cl

18
Ar

19
K

20
Ca

21
Sc

22
Ti

23
V

24
Cr

25
Mn

26
Fe

27
Co

28
Ni

29
Cu

30
Zn

31
Ga

32
Ge

33
As

34
Se

35
Br

36
Kr

37
Rb

38
Sr

39
Y

40
Zr

41
Nb

42
Mo

(43)
Tc

44
Ru

45
Rh

46
Pd

47
Ag

48
Cd

49
In

50
Sn

51
Sb

52
Te

53
I

54
Xe

55
Cs

56
Ba

72
Hf

73
Ta

74
W

75
Re

76
Os

77
Ir

78
Pt

79
Au

80
Hg

81
Tl

82
Pb

83
Bi

84
Po

85
At

86
Rn

87
Fr

88
Ra

(104)
Rf

(105)
Db

(106)
Sg

(107)
Bh

(108)
Hs

(109)
Mt

(110)
Ds

(111)
Rg

(112)
Cn

(113)
Uut

(114)
Uuq

(115)
Uup

(116)
Uuh

(117)
Uus

(118)
Uuo

*Lanthaniden

57
La

58
Ce

59
Pr

60
Nd

(61)
Pm

62
Sm

63
Eu

64
Gd

65
Tb

66
Dy

67
Ho

68
Er

69
Tm

70
Yb

71
Lu

**Actiniden

89
Ac

90
Th

91
Pa

92
U

(93)
Np

(94)
Pu

(95)
Am

(96)
Cm

(97)
Bk

(98)
Cf

(99)
Es

(100)
Fm

(101)
Md

(102)
No

(103)
Lr

**Chemische reeksen van het Periodiek Systeem**
Alkalimetalen	Aardalkalimetalen	Overgangsmetalen	Hoofdgroepmetalen	Metalloïden
Niet-metalen	Halogenen	Edelgassen	Lanthaniden	Actiniden

Hubble telescoop Foto van Krabnevel (Wolk die rest na Supernova)

           Een wolk die rest van een ster na een Super of Hypernova bestaat
   meestal voor maar 1,5 % uit Atomen zwaarder dan Helium, Waterstof
           blijft de meest voorkomende Atoom maar de enkele zwaardere
           Atomen veranderen Gaswolken toch sterk omdat ze de formatie
           van Molekulen bevorderen.
           De Atomen groter dan Helium hebben kernen met meer protonen en
   Neutronen en trekken ook meer elektronen aan en omdat maar twee
           elektronen in een baan kunnen draaien zijn er verschillende banen
           van verschillende energieen en afstanden van de kern.
           Er zijn 5 verschillende afstanden/Schillen waarin verschillende
           banen mogelijk zijn, het grootste (natuurlijke) Atoom Uranium
           van 92 protonen heeft 32 Elektronen in zijn 5de schil:
- 1ste schil draaien 2 Elektronen
- 2de schil draaien 8 Elektronen ( 4 banen)
- 3de schil draaien 18 Elektronen ( 9 banen)
- 4de schil draaien 32 Elektronen (16 banen)
- 5de schil draaien 50 Elektronen (25 banen)
   Het kan voorkomen dat een Atoom niet genoeg Elektronen invangt
           of later verliest en Elektronen mist (zoals zwaarste Atoom
   Uranium van 92 Protonen kan tot 10 Elektronen missen), dit
           zijn Ionen die gaan bewegen in de richting van Elektronen
die ook weer door hen worden aangetrokken worden.
   Na een Supernova blijft een gaswolk over met daarin diverse
           grote Atomen met meer zwaartekracht die meer andere Atomen
   aantrekken waar in het centrum na verloop van tijd weer een
   ster(ren) ontbrand volgens het voorgaande proces die weer
           meer zware Atomen toevoegen enz.
   Naarmate het deel zware Atomen stijgt in een regio kunnen er ook
           grotere gaswolken vormen als Bolvormige sterrenhoop van 75
           lichtjaar groot waarin duizenden sterren tegelijk branden,
           Bolvormige sterrenhopen trekken elkaar ook aan en komen na
           biljoenen jaren zelfs bij elkaar in groepen van meerdere
           sterrenhopen.
   Bereikt deze groep sterrenhopen een grootte van 100 000 lichtjaar
           (100 000 000 000 000 000km) gaat hij draaien en Atomen verzamelen
           zich dan in het middenvlak met de hoogste dichtheid nog altijd in
           het centrum.
   De Atomen in het middenvlak verzamelen zich in enkele banden
           tussen het centrum en de rand (als spaken van een wiel) die
           krom trekken door de draaing en Spiraal armen worden die om
           en naar het centrum draaien, in de spiraal armen vormen dan
           biljoenen dichte gaswolken waaruit sterren ontbranden.

Schematische weergave van groep sterrenhopen die Galaxy vormt

ontwikkeling van Spiraal armen galaxy

simulatie 1 2

           In de spiraal Armen bevinden zich voornamelijk

       Lichte Atomen:
       73.46% Waterstof 1
       24.85% Helium 2

       Zware Atomen:
    0.77% Zuurstof 8
      0.29% Koolstof 6
      0.16% IJzer 26
      0.12% Zwavel 16
0.12% Neon 10
0.09% Stikstof    7
0.07% Silicium    14
0.05% Magnesium 12

   In Galaxies kan een groter deel van de zware Atomen alle Atomen
   dichter bij elkaar brengen en hun snelheid doen afnemen, en er
   komen meer lichte botsingen voor waarbij Ionen met andere Atomen
   bij elkaar te komen om Elektronen in de buitenste schil te delen
   waardoor ze het gebrek aan Elektronen kunnen opheffen en
   Molekulen vormen.

Di Zuurstof Molekuul splitst
in 2 Zuurstof Atomen die met
2 Water Molekulen verbinden
water

   Andere Molekulen die worden gevormt zijn:
     Grafiet (verbinding van meerdere Koolstof Atomen)
     Silicium carbide (verbinding van Silicium met Koolstof Atoom)
     Titanium carbide (verbinding van Titanium met Koolstof Atoom)
     Silicium Nitride (verbinding van Silicium met Stikstof Atoom)
     Korund (verbinding van Aluminium met Zuurstof Atoom)
    Spinel (verbinding van Magnesium, 2 Aluminium, 4 Zuurstof Atomen)
     Hibonite (dit is één van drie van verbindingen, 1ste verbinding
   Calcium met Cesium Atoom met 2de verbinding Aluminium,
   Titanium en Magnesium Atomen en 3de verbinding van
   19 Zuurstof Atomen)

   H A D E I C U M of Priscoïcum
   (ontstaan van Zonnestelsel)

4 560 000 000 jaar geleden
   Uit dit Molekulaire gas in spiraal armen vormen zich dan
   weer dichtere wolken (zoals de oer-wolk van onze zon) van 65
   lichtjaar (614 947 480 717 752km) grootte waarin kleinere
   dichtere wolken vormen van 30 miljoen tot 3000 miljoen km
   grootte waarin sterren opbranden in paar 1000 miljoen jaar,
   exploderen in een super Nova en Zwaardere Atomen toevoegen.
         Laat in zo´n reeks ontbrand onze ster de Zon in een wolk
   van ~300 miljoen km grootte die buitenste deel van de wolk
     wegblaast, binnen 13,5 miljoen km blijven zware Atomen en
Molekulen achter (die ook nog veel lichte Atomen achterhouden),
deze resterende wolk gaat met ster meedraaien en alle Atomen
en Molekulen verzamelen zich ook in middenvlak.

         Molekulen die bij de zon blijven hangen,
         Silicium dioxide 1 Silicium met 2 Zuurstof 60.2%   48.6%
         Aluminium oxide 2 Aluminium met 3 Zuurstof 15.2%   16.5%
         Kalk     1 Calcium met 1 Zuurstof   5.5%   12.3%
         Periklaas     1 Magnesium met 1 Zuurstof   3.1%    6.8%
         IIzer(II) oxide 2 IJzer met 3 Zuurstof   3.8% 6.2%
         Natrium oxide     2 Natrium met 1 Zuurstof   3.0%    2.6%
         Kalium oxide     1 Kalium met 2 Zuurstof   2.8%    0.4%
   iron(III) oxide 2 IJzer met 3 Zuurstof   2.5% 2.3%
   water       1 Waterstof met 2 Zuurstof   1.4%    1.1%
       Koolstof dioxide 1 Koolstof met 2 Zuurstof   1.2% 1.4%
   Titanium dioxide 1 Titanium met 2 Zuurstof   0.7%    1.4%
         Fosforpentoxide   2 Fosfor met 5 Zuurstof   0.2%    0.3%

   De materie die in een schijf om de zon draaien bewegen naar
elkaar toe door zwaartekracht en elektrishe krachten van Ionen,
door de lage snelheid vermelten ze niet tot nieuwe Atomen en
zelfs niet Molekulen maar vooral Silicium atomen en Molekulen
die bij mekaar gaan zich tegen mekaar opstapelen in kristallen
waar anderen op samenklonteren tot Mineralen waarin de
verschillende Atomen in volgorde een vaste plek innemen.

           Zand in de vorm van Silicium tetra Oxide (1 Silicium met
   4 Zuurstof Atomen)
Molekuul          Kristal/Mineraal
   crys

Mineralen van 5 000 Attometer kunnen eenheden formeren van
   1 000 000 000 000 000 Atto meter grootte of 2 millimeter,
   deze korrels kunnen samenklonteren tot Grind, Keien en
   Meteorieten van een meter tot kilometers groot met de meest
             voorkomende Kristall structuren;
- Olivijn  2 Silicium Atomen en 1 Zuurstof en 1 Magnesium
                 of IJzer Atoom
- Pyroxeen 2 Zuurstof Atomen en 1 Sicilium en Aluminium
                 Atoom en Calcium (of Natrium, IJzer en Magnesium, Zink
                 Atoom, Mangaan of Lithium Atoom) en Chromium (of
                 Aluminium, IJzer, Magnesium, Mangaan, Scandium,
                 Titanium of Vanadium Atoom)

Meteorieten klonteren daarop samen in enkele Panetoiden die
               hun pad leegvegen van alle kleinere delen, bij het hoge
               aantal delen die inslaan komt er allemaal beweging vrij die
               overgaat op de individuele Atomen die uit hun kristal
               structuur bewegen en langs elkaar heen bewegen maar niet
               los van elkaar komen in Vloeibare vorm.
De planetoiden zijn een verzameling van vloeibaar gesteente
               (zoals Lava) en hebben daarom ook een bolvorm, in vloeibare
               vorm bewegen Atomen langs elkaar maar niet los van elkaar
               en alle Zwaarste Atomen bewegen naar het centrum waar
            zwaartekracht het hoogst is en lichtere Atomen drijven
               richting oppervlakte.
Uiteindelijk zijn alle meteorieten en Planetoiden
               uit de baan van de aarde in 1 Planeet bijeen gekomen van
               13 500 km grootte (radius 5 170 km),

   aantal hoeveel van de
   protonen Zware Atomen

IJzer 26    32%
Zuurstof 8 30%
Silicium 14 15%
Magnesium 12 14%
Zwavel 16     3%
Nickel 28 2%
Calcium 20 1.5%
Aluminium 13 1.5%
    anderen   1,2%

De Atomen IJzer met de meeste protonen, dus meeste
               zwaartekracht, bewegen naar de plek met de meeste
               zwaartekracht in het centrum en vormen een IJzerkern tot
   2270km van het centrum, daarboven verzamelen zich de
               Zuurstof, Silicium en Magnesium en andere lichte Atomen
               in de Mantel van 2900km dik.
aarde

In de mantel mist Zuurstof 2 electronen in zijn 2de schil
               en is erg reactief (verbind snel met allerlei Atomen of
               Molekulen), de meeste Zuustof Atomen vinden een stabiele
               partner bij Silicium Atomen die 4 electronen missen in de
               2de schil waarmee ze het Siliciumdioxide Molekuul (2 Zuurstof
               met 1 Silicium Atoom) vormen.
Als de oppervlakte van de Mantel begint af te koelen
               waardoor Atomen minder bewegen, komen Molekulen en Atomen
               dichter bijelkaar te liggen en gaan kristalliseren in
               compacte structuur in een laag van 50 tot 100 km dik
Basalt gesteente.
Basalt gesteente bestaat voor 67% uit Silicium dioxide,
               21% Magnesium 2,2% Calciumen 5% andere Atomen individueel
               of in Molekulen, de verhoudingen verschillen vanplek tot
               plek maar kunnen grofweg in 4 algemene soorten van Basalt
               worden ingedeelt
- Amfibool complexe structuur gebaseerd op combinatie van
                 4 Silicium dioxide met een IJzer of Magnesium Atoom
                 (maar ook wel Calcium, Natrium of Titanium)
- Pyroxeen 2 Zuurstof Atomen en 1 Sicilium en Aluminium
                 Atoom en Calcium (of Natrium, IJzer en Magnesium, Zink
               Atoom, Mangaan of Lithium Atoom) en Chromium of Aluminium,
                 IJzer, Magnesium, Mangaan, Scandium, Titanium of
                 Vanadium Atoom)
- Olivijn  2 Silicium Atomen en 1 Zuurstof en 1 Magnesium
                 of IJzer Atoom (of Aluminium, IJzer, Magnesium, Mangaan,
                 Scandium, Titanium of Vanadium Atoom)
- Magnetiet bestaat uit combinaties van IJzer met Zuurstof
                 Atomen.
Waarschijnlijk kort nadat zich de aardkorst heeft gevormt
               blijven gassen van Vulkanenen en de nog steeds aanhoudende
               meteoriet inslagen hierboven hangen en vormen een Atmosfeer.

- 78% Stikstof Molekuul (2 Stikstof Atomen)
- 15% Koolstof dioxide (1 Koolstof met 2 Waterstof Atomen)
- Methaan (1 Koolstof met 4 Waterstof Atomen)
- Ammoniak (2 Stikstof Atomen met 2 Waterstof Atomen)
-    Water (1 Waterstof Atomen met 2 Zuurstof Atomen)

Als water Molekulen hoog in de Atmosphere komen waar het
               koeler is neemt hun beweging sterk af en gaan kristalliseren
               in de vaste vorm IJs die dan weer naar beneden vallen in
               vloeibare vorm als waterdruppels en op het oppervlak
   regenen en in vloeibare vorm verzamelen in water poelen.
Onder andere regelmatige meteoriet inslagen brengen veel
               nieuw water in de nieuwe Atmosphere die uitregen en een
               laag van vloeibaar water vormen boven de Basalte aardkorst,
               een globale ocean van een paar kilometer dik/diep.

De Planeet koelt langzaam af, niet alleen van buiten naar
               binnen maar ook van binnen uit, in de IJzerkern gaat IJzer
               kristalliseren in vaste vorm in centrum terwijl het buitenste
               deel vloeibaar blijft, deze afkoeling gaat erg langzaam en
is nu na 5 000 000 000 jaar nog maar voor 1/4 in vaste vorm.

De aardkorst met hooguit 100km dikte is maar 3,4% van de
               2900km dikke Mantel die bestaat uit vloeibaar gesteente,
               een stroperige vorm waarin nog wel stromingen ontwikkelen,
               horizontaal en vertikaal, langs mekaar en tegen elkaar met
               een meeslepend effect op de jonge Aardkorst daar bovenop.
De Aardkorst breekt in enkele grote Platen die drijven op
               de stromingen van de vloeibare Mantel, de afzonderlijke
               platen bewegen met een snelheid van 40 tot 160 millimeter
               per jaar langs elkaar maar ook tegen elkaar en van elkaar.

Daar waar een breuk ontstaat en Platen van elkaar weg
               bewegen rekt de aardkorst uit waar vloeibare Mantel door
               breuken naar boven vloeit en met Vulkaan uitbarstingen
   aan de oppervlakte komt en stolt tot nieuw vast gesteente
               die de opening dichten.
Daar waar de ene Plaat onder de andere duikt word vaak de
               bovenste laag van lichtste Mineralen afgeschraapt wat niet
               de mantel ingaat maar zich ophoopt bovenop de Basalte korst
               en een lichter soort Graniet gesteente vormt van mineralen,
- Kwarts
- Veldspaten
- Kaliveldspaat
- Plagioklaas
- Mica
- Muscoviet
- Biotiet
- Amfibool
Deze ophopingen van Graniet die zich opstapelen bij een
               breuk waar de ene Plaat onder de andere duikt groeien snel
               uit tot bergen die uiteindelijk boven de wereld oceaan
   uitstijgen en droogland maken waardoor ook de Mantel kan
               boren en met Vulkanen uitbarsten.

4 560 000 000 Als de Aarde zijn formatie bijna heeft afgerond komt de
               grote Planetoide Theia, ter grote van de Maan, met hoge
               snelheid op de Aarde af en slaat met een katastrofale
explosie in waarbij de bovenste 1000 km van de Aarde met
               een deel van Planetoide weer de ruimte in word geslingerd.
De Aarde veranderd weer in een bol van vloeibaar gesteente
               die hetzelfde ontwikkelings proces doorgaat als voorheen,
               een groot deel van de Aarde en Planetoide dat in de ruimte
               is geslingerd komt bijeen in een nieuwe Planetoide die in
               een stabiele baan om de Aarde gaat draaien en bekent
               word als de Maan.

simulatie 1 2 3

4 400 000 000 A R C H E A N
De Aarde heeft zich weer ontwikkeld tot de Fase van net
               voor de Theia inslag met als verschil dat de Maan om de Aarde
   draait en met zijn zwaartekracht o.a. de oceaan naar boven
   trekt en weer loslaat bij elke passage en voor Eb en vloed
   zorgt (omdat de Maan vroeger dichter bij de Aarde draaide
   is het verschil tussen Eb en vloed dan wel honderd meter).

4 400 000 000 A R C H E A N

   E o A r c h e i c u m
In deze tijd nadat de aardkorst is gestold straalt de aarde
               zelf nog 3 x zoveel energie uit als tegenwoordig van rest-
               warmte van het accretie-proces, stollen van de ijzerkern
               en verval van Radioactieve isotopen zoals Uranium, deze
               energie komt voornamelijk vrij in weidverbreid komatiiet
               vulkanisme en verhoogde tektoniek.
               Naast Vulkanen die boven water uitsteken beginnen dan bij
               subductie zones de continenten ook boven de waterspiegel
               opduiken bestaande uit graniet, dioriet met gelukte intrusie
               van anorthosiet en monzoniet (sanukitoids) op de bodem van de
               wereldoceaan (tot 2500 miljoen jaar 25% van huidige omvang)

               .

3 600 000 000 P a l e o A r c h e i c u m
      Op de bodem van de Oceaan bij divergente zones (grens van
               2 continentale platen die van elkaar bewegen, waar lava
               door vulkanisme de opening tussen beide opvult met nieuwe
               Aardkorst) zijn er vele breuken in de bodem waar water
               instroomt en in de buurt van Lava-stromen weer omhoog
               word gestoomt in vele geisers.
       Het water wat deze breuken instroomt en in nabijheid van
               lava weer omhoog word gestoomt word in het gesteente verrijkt
               met allerlei mineralen en in hete stoom met losse Waterstof
atomen combineren zij tot allerlei exotische molekulen
               waaronder veel Carbonzuur Molekulen die weer Aminozuur
               Molekulen (1 Stikstof, 2 Koolstof, 2 Zuurstof met 4
               Waterstof Atomen) vormen.
   Deze Aminozuren zijn erg stabiel en kunnen zich gemakkelijk
               verbinden met andere Aminozuur molekulen in lange reeksen
               tot 50 stuks in de vorm van grote Peptiden molekulen, in
               holtes van poreus gesteente kunnen peptiden molekulen
               ophopen en in afgesloten omgeving met elkaar verbinden
               in reeksen van Polymeren tot Proteine Molekulen (27 000
               Aminozuur Molekulen).
   De proteine Molekulen rollen en draaien in verscheidene
               vormen die erg stabiel zijn en verschillende Proteinen
               kunnen dan (als huidige Prionen) zichzelf al reproduceren
               door ander Polymeren om te vormen naar hun spiegelbeeld.
Proteinen gebruiken dan ook Sui ker en Fosfor Molekulen
               om hun uitbouw te verstevigen en ontwikkelen zich tot
               Nucleotiden die weer veel langere reeksen vormen waaronder
               de stabiele RNA molekulen die zichzelf kunnen reproduceren
               met Proteinen, Suiker en Fosfor molekulen.

Basis opbouw van een Aminozuur

      Als de holtes met RNA Molekulen (met Poteine bouwmateriaal) in
               poreus gesteente door erosie aan de oppervlakte komen worden de
               gaten gevult met Suiker Molekulen en na verdere erosie kunnen
     sommige RNA Molekulen zich geheel omhullen met wand van suiker
               Molekulen die hen afsluit van zeewater om een stabiele omgeving
te waarborgen  voor RNA molekulen om zichzelf te reproduceren
               en zo vormen op de zeebodem de eerste levende cellen.
     Deze eerste cellen kunnen met een celwand overleven op de
               oceaan bodem rond de geiser die o.a. veel organische molekulen
               uitstoot die een laag vormen rond de geiser die de 1ste cellen
               kunnen gebruiken voor bouwmateriaal voor de vorming van
               benodigde Proteinen voor onderhoud en reproduktie van zichzelf.
   Voor het overleven van deze cellen zijn veel RNA Molekulen
               nodig die allen van zichzelf een replica maken die ze
               verbinden tot één grote DNA Molekuul, hieruit kunnen dan alle
RNA Molekulen snel en nauwkeurig worden gecopieerd en
               gereproduceerd waarmee de 1ste Bacterien en Archaea
               zich ontwikkelen.
     Bacterien en Archaea reproduceren ook de gehele cel door te
   klonen, variatie van het DNA vind alleen plaats in volwassen
   fase door middel van conjugatie, de formatie van een buis tussen
twee cellen waarmee de ene cel een deel van zijn genen naar de
               andere cel sluist.
               Sommige individuele RNA molekulen kunnen ook binnendringen
   als retrovirus en vermengen met gast DNA door transductie,
   daarnaast kan een cel genen die bij toeval in de cel komen
   opnemen met transformatie in zijn DNA waarmee er toch genetische
   variatie en ontwikkeling is.

   video over bovenstaande    video andere theorie
   theorie over ontwikkeling      over ontwikkeling
               Genen eerst, Celwand later            Celwand eerst, Genen later

Simulaties van theorie Celwand eerst, Genen later

RNA Molekuul copieerd van DNA Molekuul nieuwe RNA Molekuul

               door transductie, daarnaast kan een Cel genen die bij toeval

   L E K T U R E N
   Lauretta Planet Formation and the Origin of Life
   Jack Szostak (Harvard) micelles
   David Deamer self-Assembly, polymerization and replication
   D. Smith Santa Fe
   Antonio Lazcano
   Jennifer Blank (Prebiotic Molecules in Cometary Impacts)
   Gerald Joyce: Evolution Nucleic Acids in Abiological Conditions
   Susan Lindquist: Lamarck redux: Prions
   Michael Russel: Origin Life Through "Negative" Entropy Trapping
   Eske Willerslev; Hunting the Molecular Past
   Charles Kurland: Evolution Differently: Origins of Prokaryotes
   John Mackay The Search for the Origin of Life Part A 1:25:26
   Time and Creation - A. E. Wilder-Smith
   A Closer Look at Entering the RNA World with Sidney Altman
Eugene Koonin and the Origin of Life 3-7-2015 by Paul Giem
   Peter Strazewski : "No RNA World Without Peptides and Lipids"
   Energy at the origin of life -- Nick Lane
   The Algorithmic Origins of Life - Sara Walker

4 100 000 000 tot 3 300 000 000 Het Zware bombartement, het aantal meteoriet
   inslagen wat na 4 560 miljoen jaar sterk was afgenomen begint
   weer sterk toe te nemen en waaronder hele grote inslagen,
               vulkanisme neemt toe en weide kraters met een magma meer
               bedekken de oppervlakte.

4 031 000 000 Oudste nog intakte gesteente formatie Acasta_Gneiss ontstaat.

3 600 000 000 De verschillende eilanden groepen zijn dan uitgegroeid en
               aaneengesloten tot de huidige landoppervlakten van zuid
               Africa, Madagascar, Sri Lanka, India, west Australia, oost
               Antarctica, deze stukken landoppervlak bewegen dan ook naar
           elkaar toe en vormen één supercontinent Ur.

               Vroege contonenten (cratons) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 p, 9, 10

3 465 000 000 Apex Chert, een rotsformatie van de Pilbara Supergroep die
               in het noordwesten van west-Australië aan de oppervlakte
               komt toont nakomelingen van Archaea die zich van de diepzee
               hebben verspreid naar het oppervlakte water waar ze zijn
               ontwikkeld tot succesvolle Blauwalgen (Fotos) die in
               grote getalen voorkomen.
       Deze Blauwalgen hebben Pigmenten die de richting en
               hoeveelheid licht waarnemen en een Flagella (zweepstaartje)
               van lange dunne Proteinen die door rotatie een stroom
         opwekken voor de voortbeweging (60 lichaamslengtes/seconde
               (jachtluipaard 25 lichaams lengtes)) om naar het zonlicht
               te bewegen en zo aan de oppervlakte te blijven.
      Hier gebruiken ze zonlicht om Koolstof-dioxide te verbreken
               d.m.v. Photosyntese (6 Koolstof-dioxide + 6 Water + zonlicht
               = 1 Sui ker + 6 Zuurstof atomen) waarbij energie en suiker
               (Energie drager) vrijkomen die gebruikt worden om meer en
sneller reacties te laten plaats vinden om grondstof Molekulen
te veranderen in bouwstof Molekulen.
      Zuurstof dat ongecontroleerd met allerlei Atomen verbind en
               (bruikbare) Molekulen kapotmaakt is een schadelijk bijprodukt
               en levensgevaarlijk voor de Cel die deze Atoom zo snel en
               veilig mogelijk uitgestoot.

   Als Blauwalgen aan de stranden spoelen kunnen ze zich
               aan de bodem hechten, hun nakomelingen door deling maken
               geen flagella meer maar Pili waarmee ze zich aan elkaar
               kunnen hechten en uitgroeien tot gemeenschappen
               van miljarden.

   In deze gemeenschappen van Bacteriele matten kunnen alle
               leden communiceren door bepaalde Hormoon Molekulen uit
               te stoten die door andere kunnen worden opgenomen, ze
               kunnen ook speciale holle Pili maken die bij een buurcel
               binnen kan gaan om stukken DNA te verzenden en zo elkaars
               mogelijkheden uitbreiden.
   Bacteriele matten kunnen een omvang van honderden meters
               krijgen en kan bestaan uit verschillende gemeenschappen,
               ze scheiden Proteinen uit die boven zich een dikke
   slijmlaag vormt en beschermt tegen weersinvloeden.

       Stromalotieten in Australie

3 200 000 000 M e s o A r c h e i c u m

   De Blauwalgen blijken een groot succes en uitgebreide
   fossiele resten, de Stromatolieten tonen grote uitgestrekte
   gemeenschappen aan de kusten van continenten, zij scheiden
               veel Zuurstof uit dat zich eerst verbind met IJzer in de
   Aardkorst, Oceaan en Lucht die na verzadeging van groen
               naar blauw verkleuren, veel primitieve bacterien sterven
               uit door de schadelijke effecten van Zuurstof.

   Filmpjes van Blauwalgen.

3 100 000 000 Het continent Ur is even uit verbroken in enkele stukken die
nu weer bij elkaar komen als Supercontinent Vaalbara.

2 800 000 000 N e o A r c h e i c u m
               Het Supercontinent Ur of Vaalbara valt weer uiteen in
   verschillende continenten.

2 700 000 000 Het landoppervlak Ontario van Canada is geformeerd en alle
               continenten komen dan samen in het twede super Continent
               Kenorland wat 300 000 000 weer uiteen breekt de stukken
               Baltica (n.w. Europa) en Laurentia (n. America en Groenland).

2 500 000 000 Columbia_supercontinent

2 500 000 000 tot 2 000 000 000 De Blauwalgen bereiken hun grootste
               uitbreiding, uitgestrekte bacteriele matten bedekken alle
   stranden van de jonge Continenten en zorgen voor een
   massale uitstoot van Zuurstof in de Lucht.

2 500 000 000 Onder invloed van de schadelijke Zuurstof gaan verschillende
   bacterien intensiever samenwerken in endosymbiose relatie,
   verschillende groepjes van ~5 bacterien gaan elkaar dan
   omgeven met nieuwe complexere Proteine wand en ontwikkelen de
   Eukaryote cel waarbinnen de verschillende Bacterien veranderen
   in Organellen die elk intensief bepaalde functies uitvoeren;
      - Celkern Hierin word DNA Molekulen van alle leden gecombineerd
     tot een Ultra groot DNA Molekuul waaruit alle
     nodige RNA Molekulen gereproduceert kunnen worden.
      - Mitochondria RNA Molekulen die speciale ATP Molekulen
(energie dragers) aanmaken.
      - Chloroplasts RNA Molekulen die Fotosynthese uitvoeren
      - Golgi apperatus stelt Proteinen samen uit Molekulen
                                 en Atomen.
- Endoplasmatisch reticulum
   Eukaryoten hebben ook een effectieve manier gevonden om het
   schadijke Zuurstof te neutraliseren door het weer te verbinden
   met Koolstof tot het onschadelijke Koolstof dioxide waarbij ook
   warmte vrijkomt die weer kan worden gebruikt om processen in de
   Cel te versnellen.

2 500 000 000 PROTEROZOIC
               Het continent Arctica word gevormt uit de Canadese en
   Siberische schilden.

2 450 000 000 tot 2 100 000 000 H U R O N I A N I J S T I J D
   De Zuurstof die in de lucht komt breekt Methaan (1 Koolstof
   met 4 Waterstof Atomen) kapot door Water Molekulen te maken
   van zijn 4 Waterstof Atomen en Koolstof dioxide met zijn
   Koolstof, door de stijgende toename van Zuurstof verdwijnt
   Methaan uit de atmosfeer.
      Omdat Methaan Molekulen het meeste met zonlicht de Lucht
   verwarmen daalt de temperatuur met de afname van Methaan
   en helemaal als ze verdwijnen, verschillende IJstijden
   volgen met sommige waarbij de oppervlakte van alle Oceanen
   dichtvriezen en de gehele Aarde word bedekt door een
   laag IJs en sneeuw.
   ( voorbeeld is de maan Europa van planeet Jupiter
      met dichtgevroren Oceanen en land bedekt door IJs )

2 450 000 000 Suavjärvi ~10 km krater in Zweden N63º 07', E33º 23'

Sommige Eukaryoten gaan Bacterien (en later ook andere
   Eukaryoten) uit de omgeving afbreken om deze Proteine
   onderdelen te gebruiken in zijn eigen opbouw en vormen
      de eerste roofdieren.
               Met de opkomst van deze rovers ontwikkeld een variateit
               van Acritarch soorten die Calcium opnemen en aan hun
               celwand een laag Kalk aanmaken die een harde schaal vormt
               en beschermt tegen deze bedreiging.
   Architarch schelp fossielen gefotografeerd met Elektronen
   microscoop foto´s zijn ~ 30 micro meter = 0,03 millimeter,
   Atomen zijn 100 000 keer zo klein (tussen 0.000 000 032 en
   0.000 000 225 millimeter) links Architarchs uit Argentina

   en Ordovician Palynomorphs van Argentina

2 200 000 000 Als de nieuwe groep (roofdier) Eukaryoten zich uiteindelijk
               sterk hebben uitbreid en Blauw Algen in Bacteriele matten
               afgrazen neemt de toename van Zuurstof in de Atmospheer sterk
               af, het meeste Methaan is dan wel allang nagenoeg verdwenen.
Het klimaat is toch opgewarmt en dat omdat Eukaryoten weer
               veel Koolstof dioxide hebben uitgestoten in de lucht dat ook
               zonlicht omzet in warmte, wel tien keer zo weinig als Methaan
               maar als er tien keer zoveel Koolstof-dioxide is word het
               weer warm.

2 000 000 000 Vredefort 140 km crater zuid Afrika S27º 00', E27º 30'
1 970 000 000 Lycksele   ~130 km crater Zweden ~N64º 30', ~E18º 15'
1 800 000 000 Keurusselkä ~20-40 km crater Finland N45º 0', W113º 0'
1 800 000 000 Sudbury    250 km crater Australie N46º 36', W81º 11'

1 800 000 000 Continent Nena word vgevormt uit Arctica, Baltica en
   East Antarctica.

               De Eukaryoten splitst zich in groepen Unikonta
               en Bikonta (voorvader planten),

       Amoebozoa
      Unikonta    Homyucota - eencellige Nucleariids
           Opisthokonta    - meercellige Schimmels
             Holozoa - Mesomycetozoea
               - Filozoa

In de groep Filozoa ontwikkeld de groep Filasterea
               (Ministeria en Capsaspora) en Choanoflagellaten waarbij
               een cel na deling zijn nakomelingen (door deling) bij
zich houd en bolvormige kolonies vormen met een Proteine
               laag om hen heen.
    De kolonie van dezelfde cellen werken samen om water met
               kleinere cellen (prooi) via een opening naar binnen te
               zuigen om uit het water te filteren en op te nemen, ze
               kunnen de kolonie gezamelijk met hun trilhaartjes
               voortbewegen.

capsaspora's capsaspora amboebae

1 630 000 000 Teague Ring 31 km crater Australie S25º 50', E120º 55'

1 500 000 000 De Eukaryoten die Blauwalgen in zich hebben verenigt en
               gebruik maken van Fotosynthese ontwikkelen de eencellige
               Kiezelwieren en de Roodwieren en Groenwieren die individueel
               leven maar ook de eerste meercelligen vormen.
      Deze vorm is het Zeewier waarbij de ouder cel nakomelingen
               heeft die tot verschillende cellen uitgroeien met speciale
   functies (niet als kolonies van dezelfde cellen).
De Rhizoide cellen groeien in het zand om zich aan de bodem te
hechten, Thalli cellen delen/groeien naar boven naar het licht
   in lange draderige strukturen, hieruit delen/groeien op afstand
aan weerszijden Lamina cellen in plaatvormige structuur
   (primtieve bladeren) om veel zonlicht op te vangen.

1 100 000 000 - 750 000 000 Formatie van Super continent Rodinia uit
   Noord Amerikaanse craton, Oost Europese craton, Baltica,
   Amazone craton, West Africaanse craton, Rio de la Plata,
             São Francisco cratons, Congo, Kalahari cratons, Australie,
             Antarctica en India.

850 000 000 Het Rodina continent scheurt met aan één kant Australie,
   Antarctica en India en aan de andere kant Congo en Kalahari
   cratons en later de andere en deze kloof rekt uit tot
             binnenzee als proto Adamaster oceaan.

780 000 000 In de groep Filozoa ontwikkelen uit de groep Choanoflagellaten
             echte meercellige organismen met familie Placozoa en later de
uiterst succesvolle Sponsdieren waarmee de Orde Animalia begint,
             bij Sponzen hecht de moeder/vader cel zich aan de bodem (zoals
bij de Wieren die met celdeling uitgroeit in bolvormige kolonie
             nakomelingen van verschillende cellen met specifieke functie;
- choanocyte cellen die Calcium verzamelen om Spicula (stokjes)
               van maken voor de stevigheid zorgen dat een Spons meters groot
   kan uitgroeien.
- Aan de bovenkant groeien/delen Pinacocyte cellen naar binnen
               en vormen een lichaamsholte of maag, deze cellen hebben
               zweephaartjes waar mee ze een stroming opwekken van voedselrijk
               water naarbinnen en afvalwater naarbuiten,
      - Porocyten, cellen die buizen vormen tussen deklaag (huid) en
               Choanocyte kraagcellen (maag) voor extra waterstroming met
   Contractie cellen om de buizen te openen/sluiten. Tussen
   Pinacocyte (huid) en Choanocyte (maag) celwanden bevind zich
   nog een neutrale brei van Proteinen waarin Amoebecytecellen
   leven die proteinen verdelen naar alle cellen van 't Sponsdier.

750 000 000 Supercontinent Rodinia vervalt in drie delen: Proto-Laurasia en
   Proto-Gondwana (met daar tussen Proto-Tethys Oceaan) en het
   Congo craton.
             Proto Laurasie valt nog uiteen in Laurentia, Siberia en Baltica
             waartussen de Iapetu en Paleo-azie Oceanen ontstaan, alles word
   omgeven door de Mirovia oceaan. (Khanti oceaan tussen Siberie
             en Baltica)

735 000 000 tot 700 000 000 Sturtian IJstijd
   Na verval van het supercontinent Rodina begint een gestage
   afkoeling van de atmosfeer en oceanen die uiteindelijk weer
             leid tot een IJstijd waarbij de hele aarde dichtvriest tot een
             Sneeuwbalaarde.

700 000 000 Jänisjärvi 14 km krater Rusland N61º 58', E30º 55'
698 000 000 Spider 13 km krater Australia S16º 44', E126º 05'

660 000 000 tot 640 000 000 Marinian IJstijd
             De aarde vriest weer dicht tot een Sneeuwbal aarde.

   p650

640 000 000 Azania en het Congo–Tanzania–Bangweulu blok komen samen in een
botsing die leid tot oost Afrikaanse gebergte vorming.

636 000 000 EDIACARAN
pre C

600 000 000 - 540 000 000 Laurasia, Proto-Gondwana en Congo craton komen
             bijeen in continent Pannotia op de zuidpool en word omgeven
             door Panafricaanse Oceaan,

600 000 000 Acraman    160 km krater Australie S32º 01', E135º 27'
600 000 000 Beaverhead 15 km krater USA N45º 0', W113º 0'

580 000 000 Doushantuo Formation,
             Sponzen ontwikkelen de Stam Neteldieren (Cnideria)
            Klasse Bloemdieren (Anthozoa)
            Klasse Hydroidpoliepen (Hydrozoa)
               Klasse Schijfkwallen (Scyphozoa)
                  Klasse Beslopen kwallen (Staurozoa)

       Het Neteldier heeft een (radiaal) symetrisch lichaam in lang
werpige bolvorm die een maagholte vormt met maar één opening,
             rond deze opening groeit de celwand uit in lange wormvormige
             uitstulpsels (tentakels).
In de tenatakels bevinden netelcellen die opgerolde draderige
strukturen met spitse top in zich herbergen die ze kunnen
   uitschieten om bij andere dieren binnen te dringen en een
   verlammende stof in te brengen waarop ze het dier met tentakels
   in de maag kunnen manouvreren.
Integenstelling tot Sponzen die alleen van eencelligen leven
   maken neteldieren ook jacht op andere meercelligen, neteldieren
verwisselen ook per generatie van lichaam, een larve begint b.v.
   als vastzittende Poliep, deze kan aantal keer een metamorfose
doorgaan en opdelen in verscheidene kwallen.
De Kwal is een omgekeerde poliep waaraan onderkant, nu bovenkant
   nog een hoed uitgroeit met spieren gereguleerd door een primitief
   zenuwstelsel die voorbeweging door het water verzorgt, de kwallen
produceren voortplantingcellen die dan weer een poliep vormen.
De neteldieren vormen noch verschillende variaties op dit schema,
   sommigen kennen geen Kwal of Poliep fase en sommige kwallen
ontwikkelen de eerste ogen

De kleine schelpdier fauna, toont fossiele Calcium schelpen van
            1mm tot 1cm van een overvloed aan eencellige Foraminifera 2 maar
            ook vroege meercelligen en proto-types van later bekende dieren;
   halkieriids Namacalathus Dickensonia Edrioasteroidea

   Superstam
Lophotrochozoa ontwikkelen de eerste Trochophore dieren met de
   stam Weekdieren (Mollusca) met calcium schaal die
   sterk lijkt op die van Armpotigen (Brachiopoda)
   zoals de Slak-achtige Halkieriids, zij ontwikkelen
   de eerste kieuwen.
   Namacalathus (nog sterk verwant met Neteldieren)
   Edrioasteroidea
       Plakdieren (Placozoa) met de soort Dickensonia
   Chordadieren (Chordata) met de subphylum Manteldieren (Tunicata
   of Urochordata) en de soort Yarnemia, die eerst als
   vrijzwemmende (meercellige) larven leven en dan een
   plek zoeken om zich vast te hechten en na
   metamorphose als poliep verder een sedidentair
   leven lijden.
         Sommigen verlengen hun vrijzwemmende Larve fase elke
   generatie en ontwikkelen hiervoor een inwendige
   ruggegraat van Collageen en Suikers waarlangs een
   bundel zenuwencellen ligt met centrum (hersenen),
   een aparte mond en anus, kieuwen en bloedvaten-
   stelsel met hart en ontwikkelen daarmee het basis
   lichaamsplan van Bilateria.

1 = spinal cord knot
(brain)
2 = notochord
3 = dorsal nerve cord
4 = post-anal tail
5 = anus
6 = digestive canal
7 = circulatory system

8 = atriopore
9 = space above
pharynx
10 = pharyngeal
slit (gill)
11 = pharynx
12 = vestibule
13 = oral cirri

14 = mouth opening
15 = ovary/testicle
16 = light sensor
17 = nerves
18 = metapleural fold
19 = hepatic caecum
(liver)

Na verloop van tijd ontwikkelen ze soorten die altijd
   vrijzwemmend leven, deze Bilateria is dan al verdeeld in de
   groep Deuterostomia (Embryo vormt eerst de mond) met de soort
     Xenoturbellida en de groep Protostomia (Embryo vormt eerst
de anus). Ausia fenestrata
       Taxanomie van basale protostomia

570 000 000 Paasselkä   ~10 km krater Finland N62º 08', E29º 23'
550 000 000 Kelly West 10 km krater Australia S19º 56', E133º 57'

   Larven van Cnidaria ontwikkelen tot wormpjes zoals Myxozoa
   en Polypodiozoa met soort Vernanimalcula die afzonderlijke
   ingang en uitgang ontwikkelen, aan de maag en aan mesoderm
   ontwikkelen zich aparte organen voor specifieke taken, zij
   zijn XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

540 000 000 Lawn Hill krater 20 km Australia S18º 40', E138º 39'
540 000 000 Strangways krater 26 km Australia S15º 12', E133º 35'

549      Superstam Lophotrochozoa ontwikkelen Tentakelkrans dieren met
stam Mosdiertjes (Bryozoa) en Kelkwormen (Ectoprocta) en nog een
   Trochophore dier met phylum Ringwormen (Annelida) waaronder klasse
     Borstelwormen (Polychaeta) met de soorten Cloudina (Canadia en
   Burgessochaeta) wormen met een dik lichaamssegment parapoden
gebruikt om te kruipen en met kieuwem om Zuurstof op te nemen.
   linken 1, 2,
          B r y o z o a

R o n d w o r m e n

      lk 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

542 000 000 - 250 000 000 P A L E O Z O I C U M

542 000 000 - 488 000 000 C A M B R I U M
             Het verval van supercontinent Pannotia op de zuidpool begint met
het Gondwana deel in stukken Laurasia, Baltica en Siberia die
naar het noorden bewegen terwijl de Sneeuwbalaarde ontdooit
met glacialen (warmte) en interglacialen (koude perioden) tot
aan het einde van het cambrium nergens meer gletsjers voorkomen.

   Wanneer eencellige Algen de huidige families van Fytoplankton
ontwikkelen voor de open zee en rif-opbouwende calcimicrobes op
duiken verschijnen de eerste gemeenschappen meercellige dieren
   (teruggevonden in gesteenten) in ondiepe kustgebieden en lagunes
   op aarde.
Tot dan zijn er maar op enkele plekken 'n klein aantal meercellige
   dieren waarvan vele snel uitsterven maar met het smelten van de
globale glaciers vind de Cambrische explosie plaats waarmee veel
   (en meeste) vormen van leven ontstaan in een tijd van maar
3 tot 10 miljoen jaar ontstaan waarmee de dierlijke wereld.
   - stam Cnidaria/Neteldieren ontwikkelen klasse Bloemdieren
     (Anthozoa) met de Onderklasse Hexacorallia van
               soorten Tabulata en Rugosa Koralen die de eerste
     grote Riffen bouwen en Onderklasse Alcyonaria waarvan
     de orde zeeveren de talrijkste worden.
555      - Superstam Deuterostomia ontwikkelen stam Stekelhuidigen
     (Echinodermata) met soort Arkarua die in volwassenheid
weer vast als poliep leeft en superstam Hemichordata die
   bestaan uit de stammen eikelwormen (Enteropneusta) en
   vleugelkiemers (Pterobranchia) met de klasse Graptolieten
   (Graptolithina) die ook weer sedimentair leven gaan leiden.
   Sommige Graptolieten ontwikkelen echter weer een
               mobiele vorm als Schedellozen (Cephalochordata) met de
soort Lancelet en klasse Conodonten waaruit de visachtige
               Wervelkolomlozen (Craniata)ontwikkelen met schedel onder
de huid in de soort Prikken (Petromyzonidae) (paait in de
   Keersop van Bergeijk) en Slijmprikken met de soorten
               Haikouichthys en Myllokunmingia met rugstaartvin.

        - Onder de Weekdieren (Mollusca) ontwikkelen de
               Tweekleppigen (Bivalvia) en moderne Slakken
               (Gastropoda).

   - Onder Stekelhuidigen (Echinodermata) ontwikkelen
               de Zeesterren (Asteroidea), Slangsterren (Ophiuroidea),
               Zeekomkommers (Holothuroidea) en Zee-egels (Echinoidea)
      - Uit Prikken ontwikkelen Fluweelwormen (Onychophora) met poten
   waaruit zich de Geleedpotigen (Arthropoda) ontwikkelden met de
   soort Spriggina waaruit zich weer Veelpotigen (Myriapoda)
   ontwikkelen met de soort Cambropodus gracilis met de eerste
   trachea (insecten longen) waarvan sporen op droogland zijn
   gevonden, uit Veelpotigen ontwikkelen ook de Kreeftachtigen
   (Crustacea) met de soort Perspicaris met pantser van Chitine.
- Uit Geleedpotigen ontwikkelen ook nog Trilobieten 2 die snel in
   de zeeen van deze tijd de talrijkste dieren vormen en daarnaast
ontwikkelen Geleedpotigen ook de klasse Dinocaridida met Orde
Radiodonta van grootste roofdieren waaronder het geslacht
   Anomalocaris die jagen op trilobieten.

           - Uit Kreeftachtigen ontwikkelen de eerste Gifkakendragers
   (Chelicerata) met de soort Sanctacaris en Zeespinnen
   (Pycnogonida) die onveranderd nu nog leven, en de
   hogere kreeftachtigen (Malacostraca) ontwikkelen
   met Leptostraca.
   - De slak-achtige Climactichnites kruipt als eerste
   landdier al over de stranden.
Youtube lekt uren
Cambrian Explosion: Animals or Fossils? (microRNA)
The Fossil Record and the Cambrian 'Explosion'

500 000 000 Presqu´ile krater 24 km [12 km] Canada N49º 43', W74º 48'
500 000 000 Glover Bluff krater 10 km VS N43º 58', W89º 32'

Bij Eind-Botomius massa uitsterven sterft een groot deel van het
   kleine schelpdier fauna uit.

510 000 000 Supercontinent Gondwana word gevormt uit continenten Azania,
             met het Congo–Tanzania–Bangweulu blok die bij Mozambique_Belt
             botsen met het India blok (met stukken van Antongil Block in
   oostelijk Madagascar (veroorzaakt Malagasy gebergte vorming
             ~550–515 Mya), Seychellen en Napier en Rayner Complexen
             (van Oost_Antartica lk 1, 2, 3pdf), aan de andere kant botst
             het India blok tegen het Mawson(Australie) continent en het
   (Famatinian block 1, 2pdf, 3 b, 4, 5, 6, Kunga gebergtevorming
    1pdf, 2pdf, 3pdf, 4) Andes gebergte vorming
             Gondwana bevind zich tussen zuidpool en evenaar, een andere
   kant komen Baltica met Canadese en Siberische schilden dan
             bijeen in continent Pangaea.

488 000 000 O R D O C I U M
Het Cambrium word afgesloten met Cambrisch-Ordovicisch uitsterven
waarbij vele soorten van Armpotigen, Conodonta en Trilobieten
verdwijnen waarvan de oorzaak word gezocht in extreme IJstijd,
   daling van Zuurstof gehalte of vloedbasalt (Kalkarindji grote
   vulkanische provincie in Australia).
De laatste glaciers versmelten en stijging van zeespiegel reikt
grootste hoogte waarvan nu alle kalk door dieren word gerecycled
in hun skelet, de Iapetus oceaan verdwijnt tussen continenten
   Baltica en Laurentia die naar elkaar bewegen en nadat ze elkaar
    raken word de beweging omgezet in Taconische gebergtevorming
gepaard met vulkanisme (huidige Apalachen).

terwijl alle continenten samenkomen in Gondwana
   dat naar de zuidpool drijft

             Een aantal verdwaalde Vulkanische bergruggen en Terreinen
             komen bijen in formatie van Kazakh blok en Jungar blok

470 000 000 Ordovicium meteor regen en GOBE .

     Groenwieren die aan het strand leven wat regelmatig droogvalt
             ontwikkelen een celwand tegen uitdroging en ontwikkelen eerste
             landplanten met soort Levermos (Marchantiophyta/Hepatophyta)
   Hauwmossen (Anthocerotophyta) en echte Mossen (Bryophyta) die
   langs rivieren leven en waaruit de Embryophyten ontwikkelen
             die het binnenland van continenten koloniseren.

           Gifkakendragers ontwikkelen Klasse Merostomata, met Orde
   Xiphosura (degen krabben) en orde Zeeschorpioenen met de
   soort Aglaspida en Klasse Spinachtigen met de orde Mijten
   (Acariformes) die op het land gaan om de eerste
   planten te eten.

      Uit Armpotigen ontwikkelen de Inktvissen (Cephalopoda)
   (Foto) met de meters grote soort Nautilus-achtigen die
   beschikken over uitgebreid zenuwstelsel en meters lang
       kunnen worden en zijn de talrijkste roofdieren deze tijd,
   onder de Stekelhuidigen ontwikkelen de Zeelelies.
   cephalopoda

Uit Wervelkolomlozen ontwikkelen de eerste vissen Osteostraci die
             naast een schedel onder de huid ook dikke schilden bovenop huid
             vormen en verder ontwikkelen tot de Pantservissen (Ostrodermi)
             die moderne kieuwen hebben voor intensiefe opname van Zuurstof
             dat word verdeeld aan alle cellen, hun voorkant is bepantserd
             met dikke calcium platen, zij ontwikkelen de Pantserhaaien
             (Placodermi) die hebben de eerste kaken en zijn vaak geheel
             bedekt in Calcium platen.

             Baltica, Laurentia en Avallonia sluiten de Iapetu oceaan
   tussen mekaar en vormen Euramerika (of Laurussia) waarbij
   ook het Appalachan gebergte lk omhoog word gedrukt.

460 000 000 Lumparn krater 8 - 9 km Finland N60º 09', E20º 08'
455 000 000 Lockne krater 13.5 - 24 km Zweden N63º 00', E14º 49'

447 000 000 - 443 000 000 Hirnantian IJstijd
Als het grootste deel van de landmassa Gondwana naar de zuidpool
is gedreven en vulkanisme toeneemt begint het gestaag af te koelen
   en begint een nieuwe IJstijd.

444 000 000 Slate Islands 30 – 32 km krater Canada N48º 40', W87º 00'

443 000 000 S I L U U R
Het Supercontinent Gondwana reikt van zuidpool tot equator
terwijl continenten Avalonia (oostkust VS en noord-west Europa),
Baltica en Laurentia (noord Amerika) bijeen komen in het super-
   continent Euramerika gepaard met Caledonische gebergte vorming.
De Panthalassa zee bestrijkt het noordelijk halfrond terwijl rond
en tussen continenten de zeeen Proto-Tethys, Paleo-Tethys, Rheic
Oceaan, zeeweg van Iapetus Oceaan (tussen Avalonia en Laurentia)
en de nieuwe Ural Oceaan vormen.
Na het einde van de Hirnantian IJstijd heeft Ordovician/Silurian
uitsterven de helft van alle geslachten weggevaagd waarvan 60% van
   Ongewervelden waaronder weer 2/3 van alle Armpotigen(Brachiapoda)
   en Mosdiertjes(Bryozoa) en vele van de tweekleppigen(Bivalvia),
   Stekelhuidigen(Enchinoderma) en Koralen.
Met begin van Siluur stijgt de zeespiegel weer naar pre-Hirnantian
waarden en de aarde warmt weer op tot broeikas terwijl het aantal
   stormen ook toeneemt en als zeeen continentale platen overspoelen
   ontstaan veel ondiepe zeeen die het leefgebied van dieren weer
   sterk uitbreid.
Het klimaat blijft aardig stabiel waarin de biospheer binnen drie
miljoen jaar herstelt van O/S uitsterven maar gedurende het Siluur
vinden toch nog enkele minder ingrijpende klimaatsveranderingen
plaats gevolgt door uitsterven.

      Op droogland breiden Mossen sterk uit en ontwikkelen
   Polysporangiophyten met soorten Horneophytopsida,
   - Cooksonia 2
      - Rhynia gwynne-vaughanii
      - Asteroxylon mackiei
      - Horneophyton lignieri
      - Aglaophyton major
   - Nothia aphylla
   - Nieuw! Pachytheca
      - Schimmels
      - Dierlijke resten
      - Diashow microfoto's
     die vertakkende structuren vertonen en ontwikkelen snel tot
   de eerste Vaatplanten (Tracheophyten) met de Klassen
   Zosterophyllophyta 420 en Wolfsklauwen (Lycopsida) 410 die
   gebruiken kanalen met vloeistof voortransport tussen cellen
             over lange afstand om groter te groeien.

In rivieren en meren zwemmen kaakloze vissen en Schorpioenen
   (in nederland), ook Zeespinnen nakomelingen.

Uit Rhynie Chert onder Veelpotigen (Myriapoda) 2 ontwikkelen
             de Dertigpotigen (Arthropleuridea) Miljoenpotigen (Diplopoda)
             die het droge land op gaan.

433 000 000 Ireviken event
Uitsterven gerelateerd aan korte IJstijd

427 000 000 Mulde event
Uitsterven gerelateerd aan korte IJstijd

424 000 000 Lau event
Uitsterven gerelateerd aan korte IJstijd
waarbij vele conodonts en graptolites verdwijnen.

420 000 000 In de Klasse Spinachtigen ontwikkelen de echte Spinnen met de
   soort Trigonotarbid die ook een Boeklong hebben om lucht te
   ademen.

   Uit Pantserhaaien ontwikkelen eerst Stekelhaaien (Acanthodii)
   die de rivieren in zwemmen en zoetwater verkennen, in zee
             ontwikkelen ze verder tot Kraakbeenvissen Haaien (Chondrichthyes)
             en in de rivieren tot Beenvisachtigen (Osteichtyes) met de
             soorten Straalvinnigen (Actinopterygii) en Kwastvinnigen
             (Sarcopterygii).
          acontthodi

   Hogere kreeftachtigen ontwikkelen de Orde Zespotigen (Hexapoda)
             met onder Orde Entognatha en klassen Springstaarten (Collembola)
   2 en Oerinsecten (Protura) die op land leven.
            p425

416 000 000 D E V O O N
In het Devoon is de temperatuur verder gestegen en heerst er een
tropisch klimaat tussen de poolcirkels terwijl op de polen een
gematigd klimaat heerst en alle glaciers zijn gesmolten en in
deze tijd leven planten in uitgestrekte wouden.
In begin van het Devoon zijn Laurentia en Baltica tegen elkaar
geschoven en vormen Laurrussia wat veranderd in woestijn als
ze onder de grens van een Hadley met Ferrel (lucht)Cell door
schuiven richting Gondwana op de equator (om later in Pangea
bijeen te komen)
Door deze activiteit rijzen de Appalachien en Caledonische bergen
nog verder de lucht in en Panthalassa oceaan overheerst nog de
helft van de aarde terwijl de Ural oceaan word gedicht als Siberia
   en Baltica tegen elkaar aan drijven.
De kaakloze vissen worden verdrongen door kaakvissen terwijl de
eerste vissen over land kruipen naar meren en van meer naar meer
en ontwikkelen de eerste longen en eind Devoon lopen de eerste
amphibien over land in de uitgestrekte bossen die veel CO2 uit de
   lucht halen en onder de grond bewaren waardoor de temperatuur
   langzaam afneemt.

416 000 000 Nicholson Lake 12.5 km crater Canada N62º 40', W102º 41'

   Onder de Vaatplanten (waarschijnlijk Rhyniophyta) ontwikkelen
   Varens (Pteridophyta) met soorten Cladoxylopsida en Paardestaart
   (Equisetopsida) met dochter soort Marattiopsida vormen ze de
   eerste bossen rond rivieren en meren, hier ontwikkelen
   uiteindelijk de eerste Zaadplanten (Spermatophyten) met Klasse
   Naaktzadigen met de soort Zaadvarens (Pteridospermae) met de
   soort Neuropteris attenuata naast andere planten als Aglaophyton.
   Grotere Planten laten de cellen in de stam lignine maken dat in
   combinatie met cellulose hout vormt, deze houtplanten 2 met hoge
   hardheid kunnen hoger groeien zoals Prototaxites met stam 8m hoog
   en 1m breed Wattieza met stam 10m hoog en 1.5m breed.
   planten uit Crock Hey.

   Onder Zespotigen ontwikkelen de Insecten met Klassen dubbele
   Springstaarten (Diplura), groep Franjestaarten (Apterygota), het
   oudste fossiel Rhyniognatha hirsti, vertoont al primitieve
   vleugels en daarmee de eerste vliegende dieren en laat in het
   Devoon ontwikkelen ze de Oudvleugeligen (Pterygota) met de
   klasse Paleoptera met de soorten Haften (Ephemeroptera)
   en Libellen (Odonta).

      Het zeeleven word gedomineerd door vroege dieren als Armpotigen
   (Brachiopoda), Mosdiertjes (Bryozoa) Koraal bouwende Bloemdieren
   (Anthozoa) en Zeelelies (Crinoidea), Koralen gebouwt door
   Stromatoporen, Tabulata en Rugasa bereiken een omvang van
   duizenden kilometers en vormen een branding voor continenten.
Hier zwemmen dan talloze Placodermi, Haaien van de soort
   Cladoselache fossil, Straalvinnigen die ook sterk uitbreiden o.a
   met soort Cheirolepis en Inktvissen ontwikkelen de Ammonieten.

   In droogvallende rivieren en Meren ontwikkelen de Kwastvinnigen
   de Longvissen (Dipnoi) die naast kieuwen ook primitieve longen
   hebben om zuurstof uit de lucht te ademen, met stevigere
   ruggegraat en vier gespierde borstvinnen kruipt hij regelmatig
   over land van de ene naar de andere waterplas.
   Eusthenopteron gevonden in Miguasha, Gogonasus in Gogo Formatie,
   Panderichthys in Letland en Tiktaalik op Ellesmere.

      Uit hen ontwikkelen de oer Amphibien (Labyrinthodontia) met de
   Orde Ichthyostegalia van oost Groenland die de borstvinnen hebben
   omgevormd tot gespierde benen en voeten met tenen om langere
   afstanden over land te lopen.

390 000 000 - 300 000 000 Hercynische orogenese, de continenten Gondwana
   en Euramerika botsen op elkaar en in 90 miljoen jaar drukken
   ze elkaars oppervlakten de lucht in, Appalachian bergen
     simpele kaart, structuur kaart huidige gebergten gevormt

390 000 000 Siljan 55 km krater Zweden N61º 02', E14º 52'

350 000 000 Laat Devoon extinctie
Veroorzaakt door globale temperatuursdaling als landplanten
   floreren die koolsof uit de lucht halen en in de grond ophopen,
   22% van alle marinie families sterven, de belangrijkste koralen
   (rugosa en stromatoporen) sterven uit terwijl brachiopoden,
   trilobieten, ammonieten, conodonta en acritarcha soorten zware
   verliezen lijden, de kaakloze vissen verdwijnen grotendeels
   en placodermi helemaal.

359 000 000 C A R B O O N

385 000 000 Woodleigh ~120 km Australia S26º 03', E114º 40'

De zeespiegeldaling (en IJstijd) van eind Devoon word snel weer
opgeheven begin Carboon met warm en tropisch klimaat van 20° (0°
is globale temp. nu), deze tijd komen alle continenten bijeeen
   in supercontinent Pangea omgeven door immense Panthalassa oceaan
   wat 300 000 000 j.g. leid tot nieuwe IJstijd.
Glaciers reiken van de polen tot de 50ste breedtegraad en bedekken
geheel Gondwana, Zeelelies en Ammonieten dalen erg in aantal, druk
van Laurassia tegen Gondwana leid tot Alleghenische en Variscan
   gebergte vorming en verlengen de Apalachian met Ouachita bergen.
Tussen Laurazie en Gondwana ligt de binnenzeePaleo-Tethysoceaan
aan uiteinde afgebakend van Pantalassa met continenten noord China
   en zuid China, in het zuiden breekt dan het kustgebied af dat als
   Cimmerische eilanden naar het zuiden beweegt en bezuiden zich de
   Tethys Ocean opent. Eurazische plaat

   Wouden bestaan dan grotendels uit paardenstaarten, Sphenophyllum,
Lycopsida, Polypodiale varens, Lepidodendrales (boom mossen) en
Medullosales (palmvaren achtige) Naaktzadigen (Gymnosperm).
   Onder Varens ontwikkelen echte Varens (Pteridopsida) en
       Palmvarens (Cycadales) de Wolfsklauwen ontwikkelen de bomen
   Sigillaria 2 met de soort Lepidodendron 2 3 met de primitieve
   wortels Stigmaria, de Paardestaarten ontwikkelen de boomfamilie
   Calamieten 2 met de soort Annularia.
         De nieuwe zaadplanten ontwikkelen bomen Cordiaten 2 (talrijk
   in nederlands steenkool) en ander boomvaren Paronius waaruit
   zich pas laat in het Carboon de eerste Coniferen ontwikkelen
   met de soort Walchia, bodemlaag uit laat Carboon in Frankrijk
   toont grote moerasbossen die bescherming bied aan de
   eerste landdieren.

      In kustgebieden ontwikkelen uit Hogere Kreeftachtigen de Krabben
             (Brachyura) en Krill Euphausiacea) de Kraakbeenvissen worden top
             roofdieren met Haai-soorten als Stethacanthus (uit Noord-Amerika
   Schotland, Frankrijk, Polen en Rusland).

345 000 000 Charlevoix 54 km Canada N47º 32', W70º 18'

345 000 000 Ternovka 12 km Ukraine N48º 01', E33º 05'

      In midden Carboon neemt de zuurstof in de lucht toe en sommige
             insecten worden meters groot zoals de veelpotige Arthropleura en
             oudvleugelen Meganeura.
Oudvleugeligen ontwikkelen ook Nieuwvleugeligen (Neoptera) die hun
             vleugels op hun rug kunnen vouwen, deze groep dieren splitst zich
             al snel in de subgroepen Exopterygota/Hemimetabola, Steenvliegen
             (Plecoptera), Dondervliegen/Tripsen (Thysanoptera) en
             Rechtvleugeligen (Orthoptera) met de Orde Ensifera met
             soorten Grottensprinkhanen (Rhaphidophoridae) en Sabelsprinkhanen
             (Tettigoniidae).

        De pas ontwikkelde Amfibien spreiden sterk uit langs meer en
             rivieroevers en kustgebieden waar ze familie van Reuzen ambfibien
             (Temnospondyli) ontwikkelen met de Klassen Trematopidae
             en Eryopidae.
      Vooralsnog bewegen de Amfibien alleen nog over land om van
             de ene water plaats naar de andere te trekken maar onder hen
             ontwikkeld de familie Dissorophidae die ook voedsel op het land
             zoeken (Insecten) zoals de soort Cacocs.

   Dissorophidae ontwikkelen uiteindelijk de Amphibiereptielen
             (Reptilomorpha) met de ordes Anthracosauria, Diadectomorpha
             en Embolomeri die steeds meer voedsel op het land zoeken en
             hiervoor hun bottenstelsel steeds meer op aanpassen wat ten
koste gaat van hun mogelijkheden in het water.
Uiteindelijk ontwikkelen onder Amfibieeen enkele soorten die
             hun eieren op het land leggen en daarmee een nieuwe klasse
             Amniota met de orde Anapsiden en via de klasse Parareptielen
             (Cotylosauria) ontwikkelen ze de Synapsiden met soorten
             Protoclepsydrops en Archaeothyris hieruit ontwikkeld de
             familie Pelycosauria foto die erg talrijk worden met de
             groepen Eupelycosauria en Caseasauria en Sphenacodontia.

   Andere Synapsiden ontwikkelen de Eureptielen (Romeriida) met
   de groep Araeoscelida en zij ontwikkelen de eerste Reptielen
   Diapsiden met de soort Araeoscelidia die een zwevende soort
   Avicephala kent maar degenen die terugkeren naar zee worden
     meest succesvol en talrijk met de sub-groepen Younginiformes,
   Ichthyopterygia.
   Al vroeg gaan Youngiforms weer meer op land leven en
   ontwikkelen Archosauromorpha met klassen Prolacertiformes
   en Proterosuchidae.

318 000 000 Permo-Carboniferous Glaciation

300 000 000 Kentland krater van 13 km VS N40º 45', W87º 24'

300 000 000 P E R M
             Siberie en de Kazakh blok botsen aaneen waarbij Altaj bergen
   worden gevormt hierbij komt Baltica waarmee zij allen het
   continent Laurasia vormen waarbij ze de Ural oceaan en proto-
   Tetys sluiten tussen beide waar Oeral gebergte vorming het
             Oeral gebergte vormt.

290 000 000 Clearwater Lake kraters 20 km en 32 km Canada N56º 05', W74º 07'

      De Planten in het Perm vormen uitgebreide gemeenschappen van
   bomen waarvan Coniferen een complexe houtvorm ontwikkeld, een
       beeld van de bossen uit het Perm blijkt uit Lodeve.

      Terwijl IJstijden (naweeen van het Carboon) langzaam overgaan
   in warmere tijden, komen alle continenten samen in het
   Supercontinent Pangea met extreme woestijn in het centrum,
   gematigd climaat aan de kusten en sommige gebieden waar
   extreme moessons een overvloed aan water brengen.

        Hogere Kreeftachtigen ontwikkelen Klasse Peracarida met
   soorten Pissebedden (Isopoda), en Landpissebedden (Oniscidea),
   aan het einde van het Perm ontwikkelen Straalvinnigen de
   Nieuwvinnigen (Neopterygii), die moderne vinnen hebben en
   snel talrijk worden de volgende periode.

        De Insecten Dictyoptera die niet meer vliegen ontwikkelen
   tot de uiterst succesvolle Kakkerlakken (Blattodea), onder
   de Exopterygota ontwikkelen de Kevers (Cleoptera), Stofluizen
   (Psocoptera), Halfvleugeligen/snavelinsecten (Hemiptera) en
   in nieuwe orde Endopterygota/Holometabola ontwikkelen van
   Grootvleugeligen (Megaloptera) de Netvleugeligen (Neuroptera)
   en Schorpioenvliegachtigen (Mecoptera) met subgroep
   Schorpioenvliegen (Panorpidae) en Sneeuwvlooien (Boreidae).

   Uit Synapsiden, sub-groep Pelycosauria, sub-groep Sphenacodonten
   ontwikkelen de uiterst succesvolle Therapsiden (voorvader van de
   zoogdieren) met de soort Tetraceratops insignis en sub-groepen
   Dinocephalia, Eotitanosuchus en Biarmosuchia en Neotherapsida

   (met tekenen van een haarvacht) en de meest talrijke Theriodontia
              met de soorten Gorgonopsia, Therocephalia en Cynodonten.

     Uit Diapsiden, orde Younginiformes ontwikkelen zich Neodiapsida
   met de Klasse Claudiosaurus waaruit de Klasse Sauria ontwikkeld
   van zeereptielen Lepidosauromorpha met sub-groepen Eolacertilia,
   Sauropterygia terwijl op land talrijke populatie Archosauromorpha
   sub-groepen Prolacertiformes en Proterosuchidae leeft.

250 000 000 Bedout ~ 200 km krater Indische Ocean (nw Australian kust)

250 000 000 - 65 000 000 M E S O Z O I C U M
   Begint na een gigantische klimaats crisis die leid tot het
   grootste afsterven van de dierenwereld ooit, 96% van al het
zeeleven en 70% van al het landleven (eerste land-dieren).

           p237

247 000 000 Araguainha Dome 40 km Brazilie S16º 46', W52º 59'

230 000 000 - 200 000 000 T R I A S

225 000 000 Kara-Kul 45 km krater Tajikistan N38º 57', E73º 24'
220 000 000 Puchezh-Katunki 80 km krater Russia N57º 06', E43º 35'

   Onder de Straalvinnigen ontwikkelen de Kraakbeenganoiden
             (Chondrostei) en Beenvissen (Teleostei) met de subgroep
             Lepelsteuren (Polyodontidae).

219 000 000 Saint Martin 40 km krater Canada N51º 47', W98º 32'

215 000 000 Obolon 15 km Ukraine krater N49º 30', E32º 55'
214 000 000 Maniqouagan 100 km krater Canada N51º 23', W68º 42'
214 000 000 Rochechouart 23 km krater Frankrijk N45º 50', W00º 45'

208      De Neoptera's sub-groep Protelytroptera ontwikkelen de
             Oorwormen (Dermaptera) met subgroep Archidermaptera met
             soorten Arixeniaesau, Forficula_auricularia en
             HemimerusHanseni, uit Neoptera's sub-groep Endopterygota
             ontwikkelen de Vliesvleugeligen (Hymenoptera) met
             subgroep Bladwespen (Symphyta) en subgroep proto-Wespen
             (Apocrita).
             Uit Dictyoptera (Kakkerlakken) ontwikkelen de Termieten
             (Isoptera), uit Stofluisen ontwikkelen Dierluizen
             (Phthiraptera) die bloed zuigen van de Dinosauriers.

   Uit Mecaptera ontwikkelen de Tweevleugeligen (Diptera)
             die zich sterk uitbreiden en verschillende variaties
              ontwikkelen en eerst verdelen in subgroepen Muggen
   (Nematocera) en Vliegen (Brachycera).

      Onder Lepidosauromorpha ontwikkelen nog soorten die
             weer in zee leven met Plesiosauria 199,6, Nothosauroidea
             en Thalattosauriformes midden Trias, Sphenodontia 228 en
            Lepidosauria 250

   Uit Archosauramorpha ontwikkelen
   - Rhynchosauria

- Trilophosauria

- Archosauriformes

   - Proterosuchidae
      - Erythrosuchidae
      - Euparkeriidae
      - Proterochampsidae
      - Turfanosuchus
      - Archosauria

      - Crurotarsi
         - proto-Krokodillen (Crocodylomorpha)
      - Avemetatarsalia
      - Ornithodira
      - vliegende repielen (Pterosauriers)

    - Dinosauromorpha
      - Lagerpetonidae met de soorten
    Marasuchus, Lagosuchus, Dromomeron

         - Dinosauriformes die bestaat uit sub-groepen
         - Silesauridae met de soort Asilisaurus,

       - Dinosauriers
       - Herrerasauridae.

†Eoraptor

	†Saturnalia

	? †Thecodontosauridae v

	†Prosauropoda

	†Sauropoda

Theropoda

                
                 †Ceratosauria (incl. †Coelophysoidea)

                Tetanurae

                       †Spinosauroidea

                      Avetheropoda

                             †Carnosauria 

                             Coelurosauria

      De groep Herrerasauridae splitst zich in in de sub-groepen
    Therapoda (met familie Coelophysoidea (soort Eoraptor) en
      subgroep Sauropodomorpha met subgroep Prosauropoda (met familie
      Massospondylidae) die weer planten gaan eten en in grootte
      toenemen en in de volgende perioden groeien tot giganten en
      weer op vier benen lopen.

Lepidosauromorpha
Prosauropoda

                  
                             Anchisauria

                                ?Anchisauridae

                                ?Melanorosauridae

                            Plateosauria

                                Massospondylidae 
                                
                                Yunnanosauridae
 
                                Plateosauridae

   Weinig Therapsiden overleven in het Trias, zij ontwikkelen een
       neo Therapsida sub-groep Theriodontia en sub-groep Cycondotia
   die ontwikkeld tot Dicynodontia die splitst in Cynognathia en
   Eucynodontia, Eucodontia splitst in groepen planteneters
Traversodontidae, Trirachodontidae en Tritylodontidae van
   grote omvang en roofdiergroepen Chiniquodontidae, Cynognathidae,
             Trithelodontidae en Probainognathidae die kleiner worden en
   gelijken op knaagdieren zoals de soorten Ictidosauria, Allotheria
   en Adelobasileus.

200 000 000 - 146 000 000 J U R A

200 000 000 Wells Creek 14 km krater VS N36º 23', W87º 40'
p195

   De Plantengemeenschappen telen wierig in allerlei omstandigheden
   en hebben zich over meer droger gebied uitgebreid met planten
   die zich steeds beter hebben ontwikkeld om water vast te houden
   en uitdroging tegen te gaan wat blijkt uit de bodemlagen
   noord Yorkshire in Engeland en Bayreuth in Duitsland uit deze
       tijd die nu weer zijn boven gekomen.
   Belangrijke vondst intwikkeling in de Ginkgophyta van de
             proto-bloemplant is Schmeissneria.

Hogere Kreeftachtigen ontwikkelen Garnalen (Caridea), onder de
       Straalvinnigen ontwikkelen Beenganoiden (Holostei) met subgroep
   Moddersnoeken (Amiiformes) en kraakbeenganoïden/Steurachtigen
   (Acipenseriformes) subgroep Steuren (Acipenseridae).

      Onder de Apocrita ontwikkelen de Angeldragers (Aculeata) en
   ontwikkeld de Apoidea met subgroepen Graafwespen (Spheciformes),
   hieruit ontwikkelen de Bijen (Apidae), en subgroepen
       Goudwespachtigen (Bethyloidea) en Wespachtigen (Vespoidea),
   uit Dictyoptera ontwikkelen de Bidsprinkhanen (Mantodea), uit
   Endopterygota ontwikkelen de kameelhalsvliegen (Raphidioptera),
       Sneeuwvlooien ontwikkelen bloedzuigende vlooien (Siphonaptera).

   Onder Probainognathidae ontwikkelen de Zoogdier-achtigen
             (Mammaliformes) met soorten Morganucodon, Megazostrodon en
             meest geavanceerde vorm Triconodonta.

Mammaliaformes

midden Trias

†Adelobasileus midden Trias.

                
                      †Sinoconodontidae

vroeg 
                        Jura

                            †Sinoconodon
                               
                            †Lufengoconodon

                      unnamed

                            †Tricuspes? eind 
                              Trias

                            †Repenomamus? begin 
                              Krijt

                            †Kollikodon? begin 
Krijt

                            unnamed

                                †Haramiyida?
 eind Trias

                                unnamed

                                †Docodonta
m.Jura tot

m.Krijt

                                unnamed

                                †Hadrocodium

eind 
                                Trias

                                Mammalia
eind 
                                Jura

†Coelophysoidea ontwikkelen
- Ceratosauria

   - Tetanurae (stijfstaarten),
  - Spinosauroidea/Megalosauroidea
   - Carnosauria
   - Allosauroidea

   - Allosauridae
   - Sinraptoridae
     - Coelurosauria

- Tyrannosauroidea
- Maniraptora

- Paraves

      - Deinonychosauria
      - Dromaeosauridae
      - Troodontidae
      - Avialae
         - Scansoriopterygidae

         - Vogels (Aves)
         - Archaeopteryx maakt duikvluchten van boomtoppen
                           of rotswanden

     Uit de plantenetende Sauropodomorhpa ontwikklen de Sauropoda die
      uitgroeien tot grootste landdieren ooit.

      Saurapoda en evolutie tot verschillende vormen
               Shunosaurus
      Vulcanodon            Patagosaurus
           Barapasaurus
                   Omeisaurus
                   Mamenchisaurus
                              Haplocanthosaurus
                           Jobaria         Camarasaurus
                      Diplodocoidea   Euhelopus
                         Brachiosaurus
                              Titanosauria

      ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^
      Eusauropoda
    Neosauropoda   Titanosauriformes
                                     Macronaria    Somphospondyli

                    Grootste lengte is 62 meter

146 000 000 - 70 000 000   K R I J T

145 000 000 Morokweng 140 km [<300 km] krater zuid Afrika S26º 20', E23º 32'
145 000 000 Mjølnir 40 km krater Noorwegen N73º 48', E29º 40'

142 000 000 Gosses Bluff    22 km kratar Australia S23º 50', E132º 19'

      Onder zaadplanten ontwikkelt de boomvaren Tempskya en Palmoxylon.
   Belangrijkste ontwikkeling is onder de Planten van Archaefructus
             tot de Bedektzadigen met de eerste bloemen; Nymphaeales,
             Austrobaileyales, Chloranthaceae, Ceratophyllales,
             Eenzaadlobbigen (Monocot), Tweezaadlobbigen (Dicotylen)
             en nieuwe_Tweezaadlobbigen (eudicots).

      Onder Beenvissen ontwikkelen de Tarpon_en_Aal-achtigen
             (Elopifomorpha) eerst met de subgroepen Tarponachtigen
             (Elopiformes), Tienponders (Elopidae) en Palingachtigen
   (Anguilliformes) en later Stekelaalachtigen (Notacanthiformes).
   De Steurachtigen ontwikkelen de Lepelsteuren (Polyodontidae)
   Onder de Beenganoiden ontwikkelen Beensnoeken

   De ontwikkeling van Vogels komt van de grond met de subgroep
             Ornithothoraces soort Confuciusornithidae (kraai-achtigen),
             subgroep Enantiornithes met soort Jeholornis en subgroep
   Ornithurae met de soort Hesperornithiformes.

   De Reuzen Reptielen blijven de dominate dieren, uit oude
             Maniraptoriformes (waaruit zich Vogels hebben ontwikkeld)
             ontwikkelen de Ornithomimosauria en Oviraptorosauria.

      Allosauridae ontwikkelen Neovenatoridae en Carcharodontosauridae,
   de top roofdieren die later worden verdeven door Tyrannosauroidea
   soorten uit de nieuwe groep Tyrannosauridae met het bekendste
   soort Tyrannosaurus.

      Zoogdierachtigen ontwikkelen op de Achtergrond
     - Zoogdieren (Mammalia)
   - eerste zoogdieren (Prototheria)

    - Cloacadieren en subgroep
   - Multituberculata met de soort Morganucodon,
   - andere zoogdieren (Metatheria)

   - Buideldieren (Marsupialia)
   - Placentadieren (Eutheria)
   - Boreoeutheria

   - Euarchontoglires zijn subgroep
      - Primaatachtigen (Euarchonta)

, F2,
- boomspitsmuizen (Scandentia)

      - Primatomorpha
      - plesiadapiformes

         ontwikkeld zich uit boomspitsmuizen die hun
   ledematen uitrekken en grijparmen vormen om te
   slingeren van tak naar tak in boomtoppen
     - Laurasiatheria
   - Cimolesta
      - Schubdieren (Pholidita/Manidae) link2

- Ferae ontwikkeld uit schubdieren

- Oerhoefdieren (condylarthra) ontwikkeld uit Ferae

      Protungulatum
                           Paleocene Eutherian uit de Kijt periode
     - Glires

- Anagaloidea

      Sanmiguelia, genus of fossil plants based upon impressions of
      palmlike leaves from the Triassic Period (251 to 199.6 million
      years ago) found in rocks from Colorado. It may be among the
      earliest of angiosperms, or flowering plants. The elliptic leaves
      were pleated, up to 40 cm (16 inches) long and 25 cm (10 inches)
      wide, and borne at the tip of a tapering stem

130 000 000 Azuara     30 km kratar Spanje N41º 10', E00º 55'
128 000 000 Tookoonooka 55 km kratar Australia    unknown

125 000 000 Uit de Yixian formatie in noordoost China stamt Archaefructus
      die heeft meeldraden en een stamper ontwikkeld voor voortplanting
      en behoort tot de familie van waterlelies.
             De Eudicoten splitesen zich in Rosieden en Asterieden

115 000 000 Carswell     39 km kratar Canada N54º 27', W109º 30'
100 000 000 Sierra Madera 13 km kratar VS N30º 36', W102º 55'
100 000 000 Avak   12 km kratar VS N30º 36', W102º 55'

99 000 000 Deep Bay    10 km kratar Canada N56º 24', W102º 59'
91 000 000 Steen River 25 km kratar Canada N59º 31', W117º 37'

88 000 000 Boltysh     25 km kratar Ukraine N48º 45', E32º 10'
88 000 000 Dellen     20 km kratar Zweden N61º 48', E16º 48'

p094

18 000-12 000 W e c h s e l i a n   eind periode
           Globale temperatuur gaat weer stijgen (1 graad elke 260 jaar)

18 000-12 000 In zuid Africa ontwikkeld Robberg kultuur van stenen werktuigen
       oostelijk van de Kaap, ze hebben veel miniscule werktuigen
       (sommige geretoucheerd), scherprandige kernen, schrapers en
       scherprandige stenen met botte kant, bewerkte botten, struis-
               vogel-eierschalen en kralen zijn ook gevonden.

18 000-10 000 In het nabije oosten, voornamelijk in de Levant, aan rivier en
               meer-oevers die zomers droogvallen groeien uitgestrekte graan-
               velden van Gerst, Emmer en Tarwe waar meerdere groepen jagers-
               verzamelaars (10-20 familieleden) bijeenkomen in groepen van
               5 tot 10 geralateerde families-groepen en ontwikkelen
               Kebaran cultuur 2.
               Elke zomer komen groepen hier bijeen in deze dorpsgemeenschap
               om de overvloed aan granen te verzamelen en met maalstenen te
               verwerken tot meel waarvan men goed kan leven tot granenoogst
               op is en familie groepen uitelkaar gaan om afzonderlijk weer
               rond te trekken in de weide omgeving opzoek naar wild.
               Andere Aurignacien groepen in de Zagros bergen (west Iran) doen
               dit ook aan de oevers van Tigris en zij-rivieren en ontwikkelen
               Zarzian cultuur, aan de Nijl groeien dan ook uitgestrekte
               graanvelden waar Halfan groepen (Aterian cultuur) Qadan cultuur
ontwikkelen. (Neolithicum in het nabije oosten kaarten)

18 000- 5 000 In zuidoost Azie op de bergrug van Giai Truong Son ontwikkelen
   grottenbewoners 't Hoa binh techno complex die zich verspreiden
   naar de boven Yangtze in het noorden en vandaar over Dawna
   bergrug naar Malay schiereiland en daarmee verbonden Sumatra.
   Zij leven meest van het verzamelen van schelpdieren maar ook
   van wortels waarvoor ze speciale ruwe stenen bijlen maken,
   aangevuld met visvangst en jacht op kleinwild, bepaalde grotten
   worden gebruikt als begraafplaats, naast stenen werktuigen
   gekenmerkt door het Sumatralith type worden ook veel
   benen werktuigen (punten of priemen) gebruikt (Australo-
   Mongoloid form).

17 000-10 000 In het noorden van de Sahara gaan jagers van de Aterian
   cultuur schelpdieren verzamelen en komen op sommige plekken in
   grote groepen bijeen om een seizoen lang van deze overvloed
   te leven en ontwikkelen Iberomaurusian/Oranian/Ouchtatian
   cultuur. (noord Africa culturen kaart, 2) (kaart, 2).

17 000-10 000 Als het warmer word veranderd zuid Europa, de Tundra met de
   Mamoets verschuift naar het noorden en word vervangen door
   Taiga van grassteppen met dennebossen en rendieren, de
   Gravetien van de Rhone verspreiden over de Taiga in zuid
   Europa en ontwikkelen de Magdalenien cultuur. kaart
   De Magdalenian groepen jagen op de grazers van de Taiga,
   rendieren, herten en paarden (kaart) ze maken microlithen
   (5cm stenen driehoekjes met scherpe randen) waarvan
   verschillende achter elkaar in een stok een zaag vormt, zij
   maken later ook geavanceerd gereedschap zoals harpoenen van
   Ivoor, geweien of botten.

16 000-13 000 Migratie van mammoetjagers naar Amerika
               In oost Azie volgen mammoetjagers van het Ket en Selkup volk
   de Mammoet kuddes die over de droog gevallen Beringstraat
   noord-Amerika binnen trekken en verspreiden zich langs de
   west-kust binnen 2000 jaar over noord en zuid Amerika en
   vormen de oorsprong van alle huidige Indianen volken.
   kaarten 1, 2, 3, 4, 5,

14 000- 5 000 In Afrika ontwikkeld uit Lupemban de Tshitolian kultuur
   bezuiden Ademaoua bergen en Luanda/Bie plateau kaart van
   microstenen werktuigen met ronde driehoekige vorm gebruikt
   als pijlpunt of kleine pikhouweel, kleine kernen en
   bladwormige speerpunten.

14 000-11 500 Als de ijsvelden zich ook uit NW europe terugtrekken en Tundra
   word vervangen door Taiga verspreiden Magdalenien rendierjagers
   zich naar de Elbe rivier en ontwikkelen in het noordne de
   Hamburg cultuur link2 kaart

14 000- 2 000 Op Japanse eilanden gaat men leven van een overvloed van
   Taro planten en walnoten en visrijke kustgebieden waar ook
   meerdere families zich op een plaats een halfjaar of permanent
   vestigen in de grotere gemeenschap van het dorp.
In deze Jomon cultuur van permanente dorpen kan men uitgebreide
   handel organiseren onder elkaar, waarvoor klei potten word
   gemaakt en kanos om grote afstanden af te leggen en waarmee
   later ook op zee word gevist. obsidiaan handel 19 000 bc

12 000-    In China aan de Yangtze rivier groeien uitgebreide rijstvelden
   waar locale jagers verzamelaars ook intensief gebruik van gaan
   maken en zich langere tijd vestigen in dorpen die met handel
   andere dorpen ondersteunen en zo grotere gemeenschappen vormen
   van een netwerk van dorpen. kaart

12 000- 9 000 In het Nabije oosten in de Levant slaat droogte toe en hier
   slinken de graanvelden, Kebaran groepen gaan hier graanvelden
   beschermen en verzorgen en ontwikkelen Natufian cultuur van
   akkerbouw en graanteelt en daarmee de eerste Landbouw cultuur
(Neolithicum in het nabije oosten kaarten)
rijstbouw in india zijde produktie

12 000 In zuid oost Azie aan de Rode Rivier gaan jagers-verzamelaars
   intensief wortels verzamelen

10 000- 6 000 In Afrika benoorden Victoria meer ontwikkelen Jagers-
verzamelaars de Mogosien A steen Industrie van Magosi van
   kleine punten, microstenen en smalle punten, met geavanceerde
   Levallois technique maken ze afslagen die bewerkt worden tot
werktuigen met o.a. de druktechniek voor microstenen werktuigen
   en drukafslag voor pijlpunten die zich verspreid naar oost en
   zuid Afrika

10 000- 6 000 In noord Afrika in Cyrenaica en rond Atlas bergland ontwikkeld
   de Capsian kultuur die zich specialiceerd op de jacht van
   aurochs(ossen), hartebeest (gazelle), hazen en verzamelen van
   slakken, zij maken figuratieve grotschilderingen en gebruiken
   Oker om hun werktuigen en lichaam te kleuren en maken kettingen
   van zeeschelpen.

10 000- 5 000 In zuid oost Azie aan de Rode Rivier ontwikkeld Australoid volk
   (met Mongoloïde elementen) de Bac Son cultuur, ze leven in
   grotten en maken/gebruiken grof gehouwen bijlen en schrapers
   van rivier-kiezels, gepolijste Stenen bijlen, stenen bladen en
      kiezelsteen werktuigen voor het slijpen van gecanneliseerde
   werktuigen.
Ze maken ruwe kleipotten met afdrukken van opdrukken van
   geweven riet, deze getuigen van dorpsgemeenschappen die zich
   een seizoenlang op een plek vestigen, voorraden opslaan en
   handel drijven tussen elkaar.

11 000-10 000 JONGE DRYAS post-ijstijd
             de Globale temperatuur keldert 15 graden in 10 jaar voor 1000
   jaar lang waarna deze weer in 100 jaar stijgt naar huidige
   waarden, in korte tijd keert Europa terug naar de IJstijd en
   Taiga met Dennebossen worden weer vervangen door boomloze
   Tundra, bezuiden Europa slaat de droogte toe.

  - 9 500 Tijdens het jonge Dryas verspreiden Hamburg groepen verder
   over noord Europa en ontwikkelen de Ahrensburg (Nederland)
   cultuur die de rendier kuddes volgen naar grassteppen van de
   drooggevallen Noord en Baltische zee in de zomer en met
   rendieren overwinteren in heuvelland (Ardennen) met dennewoud
   van midden Europa.
Aherensburg cultuur in Brabant

10 000- 8 000 Als na Jonge Dryas de smeltfase weer doorgaat daalt voedsel
   aanbod in zuid Europa sterk en de Magdalenian cultuur valt
   uiteen in drie verschillende; na 10 000vc Federmesser/Tjonger
   tussen Loire en Rijn rivier en na 9000bc de Azilian zuidelijk
   van Loire rivier en over Iberie, als in noordoost Europa ook
   de tundra word vervangen door taiga ontwikkelen zij hier de
   Swiderian cultuur.

10 000- 6 000 Extreme regenval maakt de Nijl wilder, inplaats van jaarlijkse
   overstromingen die vruchtbare grond achterlaat aan de oevers
   komen stortvloeden die de toplaag weg spoelen naar zee en dode
   grond achterlaat waar geen graanvelden groeien en Qadan
groepen vertrekken van hier.
Velen trekken naar de Sahara waar door toenemende regenval de
   woestijn in grasland veranderd met rivieren en enkele grote
   meren die elke zomer uitdrogen en weide oevers vruchtbare
   kleigrond vrijgeven waar grote graanvelden Gierst groeien.
   Zij ontwikkelen Saharan pastoral neolithic en leven in dorpen
   om van Gierst te leven gedurende het zomerseizoen, hierbuiten
   trekken ze door de Savanne en gaan kuddes runderen hoeden (ook
   Antiloop-schapen) waarmee ze door graslanden trekken tot de
   zomer als ze zich weer aan meer oevers vestigen om van graan
   te leven, zij maken kleipotten waarmee voedsel lang bewaard
   kan worden en worden verhandeld.

10 000- 8 000 Ook aan de Ganges rivier gaan jager-verzamelaars intensief
   gebruik maken van de rijstvelden en in dorpen wonen waar ze
   de rijst gaan verbouwen (Chopani-Mando, Sahar-nahar-rai,
   Mahadaha and Mahagara) waar Ganges/Belan Neolithische culturen
      ontwikkelen. pub 1, 2, 3, 5.

10 000   Droogte teistert ook de Zagros bergen waar Zarzian groepen
   kuddes schapen en geiten gaan hoeden en ontwikkelen
   Karim Shahir cultuur die beginnen met Veeteelt, geiten worden
   getemt in Tepe Ganj Dareh 10 000bc, schapen in Deh Luran
   9 500bc.
   (kaart domesticatie in het nabije oosten) kaart 2, wilde
       geiten kaart, wilde schapen kaart

10 000- 7 500 Als de Natufians genoeg akkerbouw hebben ontwikkeld kunnen ze
   aan andere rivieren en meer-oevers nieuwe graanvelden aanleggen
   en ze verspreiden zich noordelijk naar de Taurus bergen, daar
   maken ze contact met veetelers van de Karim Shahir cultuur en
   nemen ze de veeteelt over terwijl landbouw word overgenomen in
   de Zagros bergen.
De combinatie van landbouw en veeteelt vormt een stabiele basis
   op sommige plekken om permanent in dorpen te blijven wonen en
   inplaats van ronde hutten bouwt men de eerste rechthoekige
   huizen van bakstenen (zon gedroogde rechthoekige klei-blokken)
   met een plat hout/strooie dak en vloer van verharde klei, deze
   tijd gaan mensen ook katten verzorgen die op muizen jagen die
   op het verzamelde graan afkomen.
   - Natufians ontwikkelen Pre Potten Neolithicum (Pre Potten
     "Vroege boeren") cultuur, afgekort PPN, en verbouwen naast
      granen nu ook groenten als sla, linzen en bonen.
      - Karim Shahir ontwikkeld Nemrikien nabij de Taurus en
       Mlefaatian verspreid zich
       langs de slopen van de Zagros bergen naar het zuiden. kaart

   Natufians en ook Karim Shahirs leven nu algemeen in permanente
   dorpen waartussen uitgebreide handel word gevoerd waarvoor
   men klei potten maakt
   - Natufians ontwikkelen de Potten Neolithicum cultuur die zich
     verspreid naar het noorden.
       - Noordelijk in de Taurus en op Anatolisch plateau tussen
     het Tuz meer en Ceyhan/Pyramos rivier ontwikkelen ze de
     Potten Anatolie cultuur.
      In de Taurus bergen worden dan ook nog runderen (koeien) in
   Cayonu en Zwijnen in Nevali cori getemt en geteelt en hier
   bouwt men de eerste Megalitische tempel Gobleki Tepe (opeen
   gestapelde rotsblokken van 3 bij 2 meter). kaart
   (Neolithicum in het nabije oosten kaarten), kaart wilde
    zwijnen, kaart landbouw ontwikkeling

9500-9000 Na het jonge Dryas verdwijnt ook de Taiga uit noord Europa en met
   de rendieren vertrekken Ahrensburg groepen naar Scandinavie waar
   ze de Bromme cultuur ontwikkelen, naast rendieren jagen zij ook op
     Elanden, Veelvraten, en Bevers.

9000-6000 Na de korte jonge Dryas koude fase begint het snel op te warmen, de
   sneeuw vlakte en tundra en rendierjagers trekken zich voorgoed
   terug naar Siberie en smeltwater verandert Europa in moeras en
   dichte wouden waar mensen zich vestigen aan meeroevers en rivieren
   waarover ze met kano´s zich verplaatsten.
   Met Maglemose cultuur leeft men in Europa aan kust van schelpdieren
   verzamelen en zeehonden jacht, in moerassen van het laagland leeft
   men aan meren van vissen en in de dichte Wouden van het heuvelland
   jaagt men op kleinwild en deze mesolithische leeftstijl verpreid
   zich tussen Britse eilanden (met als kerngebied Doggerland) tot
   en met Vistula rivier (kaart).

NEOLITHICUM (boeren revolutie) kaart

9000-6500 De PPN verspreid zich van de Taurus verder naar Anatolie tussen het
   Tuz meer en Ceyhan/Pyramos rivier waar ze Potten Anatolie cultuur
   ontwikkelen en in Zagros bergen van Iran ontwikkelen weer anderen;
      - Karim shahirs ontwikkelen Pre-Hassuna cultuur
   - Mlefaatian ontwikkelen Jarmo cultuur
      Deze permanente boerendorpen met intensieve handel onderling
     verspreiden zich langs de goed bewaterde zuidelijke slopen van
     het Iraans plateau naar de Perzische golf maar trekken ook naar
     noorden onder de slopen van Kopet dag bergen aan Kaspische zee
     krt1, krt2 en benoorden Hindu kush bergen (Afghanistan).
(Neolithicum in het nabije oosten kaarten)
>> Domesticatie van gerst in Jericho bij Jordaan vallei (Palestina)
      en Abu Hureyra aan nabij gelegen Eufrates rivier (Syrie) << lk1

8000-6000 De zeespiegel stijgt van -50m naar -33m

8000-7000 In west Africa ontwikkeld de Oujougou lk2 landbouw kultuur in het
   Ravijn van Hibou en Damatoumou in zuid Mali na een geschiedenis
   van insief granen verzamelen in Savanne met gebruik van Quartzite
   stenen werktuigen, molenstenen en kleipotten (type Tagalagal) voor
   handel over de Niger rivier.

8000-6100 - In China aan de midden Yangtze/Chang Jiang Rivier ontwikkeld men
   de Pengtoushan culture waarmee begonnen word met het telen en
     aanbouw van droge rijstvelden en gebruik van aardewerk voor
             de handel.
     - Vroege boeren van (Jarmo cultuur) Iraans plateau vestigen zich
ook aan Indus rivier vallei waar ze gierst verbouwen en varkens
   telen en kontakt maken met lokale boeren aan de Ganges rivier
     waar ze rijst verbouwen en kippen telen, aan de zuidkust van
     india word dan rijst uit Japan verbouwd.
       (China eerste boeren kaart1, kaart2, kaart3 rijst domesticatie
             en paleoklimaat oost azie kaart)

8000   In zuidoost Azie trekken Hoa binh naar het laagland van de
   Rode rivier als ze van boeren aan de hoge Yangtze rivier de droge
   rijstbouw en het gebruik van gepolijste stenen bijlen overnemen
   en ontwikkkelen de Bac son cultuur.
In het begin speelt schelpdieren verzamelen en de jacht nog een
   belangrijke rol maar als zij de Waterbuffel temmen om grond te
   bewerken ontwikkelen ze natte rijstbouw met irrigatie kanalen met
   een hoge produktie en neemt de landbouw een centrale plaats in.x
   (aan de kust rond de Rode Rivier ontwikkeld Da But vissers cultuur)

7500       Op het Iraans plateau migreren Boeren uit de Kopet dag bergen aan
   de Kaspische zee over de noordelijke slopen naar de Karakum/Turan
   steppen en leggen kanalen aan naar de steppen waar ze produktieve
   akkertjes aanleggen.
Zij migreren later door de steppen naar de Amu darya rivier waar ze
   de nomadische Keltiminar kultuur ontwikkelen, de inheemse jagers-
   verzamelaars in de steppen ontwikkelen Hissar cultuur op basis van
   pastorale veeteelt en handel.
(Aq Kupruk grot in Hindu kush)

   In de Sahara beginnen Jagers verzamelaars kleine kuddes runderen
   te hoeden en het manenschaap en ontwikkelen het Khormusan, ze
   bouwen ook Megalitische (rotsblokken van 2 bij 4 meter) Monumenten
   waarvan de grootste bij Nabta playa (kaart) voor ceremonies en om
   hemel lichamen te volgen (verspreiding cultuur over zuiden Sahara)
Sahara kaart

7500       In Anatolie ontstaan veel welvarende dorpen met drukke
KOPERTIJD handel onderling en sommige dorpen groeien uit tot steden gericht
   op handel en gebruiken voor het eerst Koper voor gereedschap
   door kopererts te hameren tot speer en pijlpunten of spijkers
en maken van blokken Arsenicum Koper grote bijlen.

7500-5000 - In China in het midden van de Gele rivier (Huáng Hé) ontwikkeld
   de Peiligang culture waar men gierst verbouwt en zwijnen fokt
   en gebruik maakt van klei potten voor de handel, de Peiligang
   cultuur verspreid naar het einde van de Gele rivier als de
   Houli cultuur 6500bc en naar het begin in de bergen als de
   Dadiwan cultuur 5800bc. (china eerste boeren, blauw zijn
   rijstboeren en organje gierstboeren kaart1)

7 000 In de Levant gaan vissersvolken aan de kust overzeesche handel
   drijven tussen boerendorpen en nemen kleinschalig landbouw
   (tuinbouw) en veeteelt (geiten) over van PPN boeren in het
   achterland en via handel met noord Afrika gaan ze ook kleipotten
   gebruiken voor de handel en ontwikkelen Cardium potten cultuur.
Zij verspreiden hun cultuur naar andere vissersvolken langs het
   kustgebied van de Middenlandse zee en eilanden (60km over zee naar
   Cyprus) naar Balkan, Italie, zuiden van Frankrijk en Iberie als ook
   noord Afrika, later ook via Atlantische kust naar eilanden Ierland
   en Brittanie, via overzeesche handel houden ze indirect intensief
contact met elkaar. kaart, krt2
kaart in jaartallen voor 2000 i.p.v. VC voor de Calendertelling
       (Cardium Pottery, Cardial Ware, Printed-Cardium Pottery,
    Impressed Ware)

7000       Op de eilanden in de Egeische zee (tussen Griekenland en Turkije)
   worden door Cardium groepen Koper voorraden gevonden die ze
   verhandelen naar de steden en boerendorpen in Anatolie.
Deze tijd trekken Cardiumgroepen van de Griekse kust de vruchtbare
   vlakte van Thessalie binnen waar ze de eerste boerendorpen
   organiseren en Sesklo cultuur ontwikkelen (kaart), zij maken klei
   potten zoals die in centraal Anatolie(Turkije) uit de regio
   van Çatal Hüyük. x
sesklo recon

PPN boeren zijn dan over het Iraans plateau verspreid van Taurus
   tot de Indus vallei waar ze het dorp Mergahr opzetten, 6000vc
   begint men hier katoen te telen en produktie van textiel voor een
   intensieve handel naar steden in Mesopotamie.

6500-5000 Vanuit Egeische kust gebied trekken Sesklo boeren ook snel de
   Balkan bergen binnen op zoek naar Koper voorraden voor handel naar
   Anatolie en ontwikkelen hier de Starcevo koros cultuur (kaart)
   6200bc trekken boeren uit Anatolie over de Bosporus en verspreiden
   zich tussen Donau en Odros rivier waar ze onder invloed van Sesklo
   boeren de Karanovo cultuur ontwikkelen in deze regio. kaart

   khirokitia recon

6200-5400 - In China verspreiden vroege boeren naar de rand van de
     Mongoolse steppen waar ze de Xinglongwa culture ontwikkelen
     gebaseerdop Koper mijnen en het maken van de eerste Koper
     werktuigen en Jade voor het maken van beeldjes en sieraden.
   Ze gaan ook nachtvlinders kweken voor de productie van rubsen
   die cocons maken waarvan zijde gemaakt kan worden voor
             hoogwaardige textiel en organiseren een uitgebreide handel
             van Koper, Jade en Zijde naar de Gele rivier.
             Men leeftvanuit sterk georganiseerde dorpen van
     huizenrijen om gemeenschaphuis in het centrum en het geheel
     omgeven met aarden wallen.

6000       Eruptie van de Edna vulkaan, een van de wanden stort in zee en
           veroorzaakt een Mega-Tsunami over de Middenlandse zee.

6000       Starcevo koros boeren aan de Donau rivier ontwikkelen de
           Bandkeramische cultuur die zich langs de Donau verspreid boven de
           Alpen en over centraal Europa, via de Rijn en de Maas rivier
           verspreiden ze zich naar het noorden (Limburg)(kaart).

6000-4000 In noord Afrika rond Atlas bergen en Cyrenaica word Bos primigenius
           en Bos ibericus getemt en ontwikkeld men het Capsien neolithicum
           gebaseerd op het hoeden van een kuddes runderen waarmee ze van het
           ene naar het andere meer trekken waar ze in de zomer aan de oever
           granen verbouwenen, ze gebruiken ook potten voor handel. kaart

6000-1100 In zuid Afrika ontwikkelen jagers-verzamelaars de Albany kultuur
bij Boomplass uit de Robberg en bestaat uit afslag schrapers en
ontwikkeld tijdens de post-Pleistocene zeespiegel stijging als
zeevoedsel een belangrijke rol speelt.

6000     - Tussen de bovenloop van de Gele rivier en Mongoolse steppen
           ontwikkeld de Yang shao cultuur uit de Xinglongwa cultuur ook
             gebaseerd op handel van Koper, en Zijde tussen vele markt-centra
           aan de rand van de Mongoolse steppen waar men na 4700vc ook
           intensieve mijnbouw van Jade organiseerd met Hongshan cultuur
           vanuit handelssteden waar Tempels en Pyramiden getuigen van
           vroege Feng Shui-filosofie.

Kippen worden geteelt aan het einde van de Gele rivier in Cishan
5300 BC en Beixin 5000 BC waar ook de waterbuffel is getemt als
trekdier en in Xian 4300 BC aan het midden van de Gele rivier.

       - Als het vissersvolk van het eiland Taiwan/Formosa met kano
           handel voert met boeren aan de Yangtze rivier gaan ze van hen
           landbouw (rijstbouw) en veeteelt overnemen en met visserij en
           overzeesche handel ontwikkelen ze de Austronesische cultuur.

5000-2500 De Austronesische cultuur verspreid zich met hun overzeesche handel
           naar de kustgebieden van Filipijnen, zuid-oost azie en Indonesische
           eilanden waar ze de boeren-cultuur invoeren bij Hoa binh jager-
           verzamelaars die de Austronesische cultuur overnemen.

   1200- 500vc Austronesiers bevolken de onbewoonde eilanden
           van Melanesie en Micronesie in stille oceaan en
                       1000vc bevolken ze Polynesie
   200-500nc het eiland Madagascar bij Afrika
   300nc Paaseiland bij Amerika
   400nc Hawaii midden in in stille oceaan
   800nc nieuw Zeeland

5550      Kaali meteoriet slaat in bij de Baltische zee.
      IJzeren meteoriet (8.3% nikkel) 40 tot 100 ton zwaar met snelheid
      van 15-45km/seconde, remt in de dampkring tot 5-10 km/seconde en
      breekt uiteen in een groot stuk van 20 tot 80 ton met 10-20
      km/seconde die een krater maakt van 110m breed en 22m diep met
      een explosie van 20 000 ton TNT (80 TJ) (grote Hiroshima A-bomb)
      en acht kleinere stukken die kraters slaan van 12 tot 40m groot
      en 1 tot 4m diep.

5500      In noord Europa ontwikkelen de jagers en vissers van de Maglemose
      en Kongemose cultuur de Ertebølle cultuur gebaseerd op intensieve
      handel met Bandkeramische boeren, alleen groepen aan de Rijn-delta
      (Nederland) nemen landbouw over en ontwikkelen Swifterband cultuur.

          - Starcevo boeren die vanuit de Balkan naar het oosten trekken de
      graslanden van de Pontische steppen (Ukraine) binnen ontwikkelen
      de Tripolje cultuur gebaseerd op handel met jagers-verzamelaars
           hier die op paarden jagen.

5500-3000 Cardium groepen in zuid Iberie gaan koper mijnen en verhandelen,
   van noord Afrika/Sahara nemen ze veeteelt over en zoals in
         Nabta Playa gaan ze grote rotsblokken (3:6m) gebruiken voor
         monumentale bouw van stenen cirkels voor Astronomische observaties
         en bouwen zo ook stenen grafkamers voor de dorpsgemeenschap.
Deze Megalitsche cultuur verspreid zich noordelijk langs
         Atlantische kust tot Loire rivier 5000vc, naar Britse eilanden
   en langs de Noordzee in noord Europa 4700vc en Scandinavie
   4000vc waar ze ook nomadische veeteelt invoeren, vanuit Iberie
   verspreiddeze cultuur zich ook langs Middenlandse zee kust over
zuid Frankrijk en eilanden Sardinie en Malta 5000vc.
De Megalitsche monumenten vormen centra's voor jaarlijkse
   samenkomsten van omliggende gemeenschappen in groter samenwerkings-
   verband en indirect een cultureel netwerk vormt van west Europa
   met Middenlandse zee. kaart

5300-2000 Vanuit Anatolie verspreiden Boeren zich langs Eufrates en
         Tigris rivier naar het zuiden tot de Perzische golf en ontwikkelen
         enkele culturen; Hassuna cultuur 5800-5500vc, Samarra cultuur
         5600-5000vc en Halaf cultuur 5500-4500vc, in het het droge zuiden
         ontwikkelen ze de Ubaid cultuur die kanalen gaan gebruiken om
   water naar de omliggende woestijn te leiden waar dan zeer
   produktieve akkers kunnen worden aangelegd (kaart, 1, 2).
      De landbouw-overvloed word omgezet in andere produkten met een
   uitgebreide handel naar de Zagros bergen, Anatolie, Jordaan vallei
   en langs Perzische golf (introduceren veeteelt aan Arabische kust),
   er groeien hier verschillende grote steden waar handelsprodukten
      worden verzegeld met stempels die informatie geven over inhoud en
eigenaar met een beeldenschrift, men gebruikt hier ook de
      eerste ossen-wagens.

5000-3500 Gwisho serie van de Zambesische Wilton bevat organisch materiaal
         in lente depositie van grass bedekte kuilen als slaapplaats, houten
         werktuigen als bogen, pijlpunten, boren, graaf stokken en
         microstenen werktuigen, graven van 35 Khoisan mensen, hun leven
   was gebaseerd op jacht maar ook het verzamelen van planten.

5000    Op het Iraans plateau ontwikkelen rond oases en rivieren enkele
   stapelmarkten voor overlandse handel tussen boeren op Turansteppe,
   steden in Mesopotamie en Indus vallei zoals Mergarh (katoen
   export); Jiroft aan Halil rivier (tussen Mesopotamie en Indus
   vallei) Sialk bij een oase (halverwege Mesopotamie en Turansteppen)
       en aan Zayandeh rivier tussen Jiroft en Sialk.

5000       Onder invloed van Cucuteni/Tripolye boeren en handelaren op
   de Pontische steppe organiseren jagers/handelaars aan de Wolga
   marktplaatsen waar mensen permanent gaan wonen en landbouw en
   veeteelt doen in Khvalynsk cultuur en gaan ook Koper delven
   en verhandelen.
           Zij beginnen ook met het vangen en telen van paarden als
           slachtvee en deze cultuur verspreid zich snel over de Kazakh
           steppen naar het oosten tot Ishim rivier waar jagers verzamelaars
   de Botai cultuur intwikkelen.

5000-2500 In noord Afrika neemt de regenval af, in de Sahara drogen meren en
         rivieren op en boeren en veetelers trekken naar het zuiden naar
         de Sahel waar ze landbouw gaan doen met Khartoum cultuur bezuiden
         de Sahara van west tot oost Afrika.
Velen trekken ook naar het oosten naar de Nijl rivier die weer
   rustig stroomt voor vruchtbare oevers met grote graanvelden en
   ontwikkelen Badari in het noorden en Tasian cultuur in het zuiden,
   in het El-Omari dorp van het Maadi volk (nu in Cairo) heeft men
   Ezels getemt tot transportdier 4600-4000bc.

4600       In noord Europa tussen Rijn en Weser rivier nemen Ertebølle volken
         de landbouw over van Cardium handelaren en ontwikkelen de
   Megalithische Trechterbeker cultuur kaart, wat zuidelijker
   ontwikkelen Bandkeramische boeren aan de boven Rijn de
   Rössen cultuur.

4500-4000 In de Pontische steppe (Ukraine) gaan paarden hoeders van
   Botai cultuur aan Ishim rivier en Khvalynsk cultuur aan
   Dniepr rivier met Sredny Stog cultuur en aan de Wolga
           met Samara culuur het paardrijden ontwikkelen afgeleid
           van paarden bit's kaart.

   Bandkeramiek boeren vertrekken uit Limburg 2 en vestigen een
   welvarende enclave aan de Seine (Parijs) waar ze Chasseen cultuur
         ontwikkelen, die verspreid zich 4000bc ook naar de Britse eilanden
         waar ze landbouw introduceren naast de veeteelt van de
Megalithische cultuur.

4500-4000 Uit de Rössen cultuur ontwikkeld zich de Michelsberg cultuur in
   het hoge Rijnland, Belgische groepen hebben bladvormige pijlpunten,
   gewei kammen, vuursteenmijnen, dorpen met aarden wal omgeven en
   intensieve handel met de Trechterbeker cultuur en Windmillhill
           volken op Britse eilanden.
Men gebruikt puntige en ronde klei potten op basis van schepen
   met het affakkelen van velgen en platte aardewerk schijven (plats
   à pijn), dit waren mischien deksels, een van de vernieuwingen was
   het gebruik van diepe mijnen voor hoogwaardig vuursteen (Spiennes
      in België, Rijckholt in Nederland), bijlen voor export.
kaart verspreiding van boerencultuur

4300- In oost Azie vertrekken van de hoge Yangtze rivier Tai boeren naar
         de Mekong rivier en verspreiden zich hierlangs naar het zuiden en
      over het binnenland van zuid oost Azie

4000 Op het Japanse eiland Hokkaido ontwikkelen Jomon volken landbouw
         van Sisho (Perilla frutescens), Kruisbloemenfamilie/Koolsoort
         (Brassicaceae), Papiermoerbei (Broussonetia papyrifera), Klit,
   Hennep (Cannabis sativa) en Fleskalebas.

4000-1500 De Austronesische handel bereikt de oostkust van zuidoost Azie
   (Vietnam) met nieuwe landbouw en werktuigen zoals gepolijste
   bijlen, en kleipotten voor de handel en ontwikkelen de Da But
   cultuur en Quynh Van cultuur met puntige kleipotten, van binnen
en buiten platgestreken en geweven riet of touw afdrukken en
   gewone inkervingen.

4000       Aan Eufrates en Tigris ontwikkeld zich de Sumerische cultuur waar
         welvarende steden die dorpen en kanalen in de omgeving organiseren
      en enkele stadstaatjes ontwikkelen, in steden begint men de
         monumentale bouw (met bakstenen) van grote stadsmuren, Paleizen
en tempels van stenen platvormen, na verloop van tijd ontwikkeld
      de traditie om de ene na de andere platvorm op elkaar te bouwen en
   zij groeien uit tot trap pyramydes
   Om een steeds complexere handel bij te houden word schrift
         (spijkerschrift) ontwikkeld.
     - Als de bevolking aan de Nijl toeneemt word door Cardium volken
        aan de kust achter Libanon bergen op grote schaal boomstammen
        verscheept naar de Nijl en met deze welvarende handel ontwikkelen
zij de Kanaanietische cultuur met handelssteden.

   Door de Kanaanieten worden allerlei dingen naar de Nijl verhandeld
   maar ze brengen ook kennis mee van Sumerische kultuur over de
   aanleg van kanalen en als boeren aan de lage Nijl kanalen aanleggen
   naar woestijn kunnen ook zij extreem produktieve akkers aanleggen.
De landbouw overvloed word verhandeld met Kanaanieten overzee maar
   ook met Arabieren die Ezels overnemen als transportdier en in
   karavanen overlandse handel organiseren tussen de Nijl en de
   Sumerische steden in Mesopotamie.

           Aan de lage Nijl groeit de bevolking snel naast voedseloverschot
   ook door toestroom van boeren uit de uitdrogende Sahara en vele
   dorpen groeien hier snel uit tot steden en stadstaatjes en
   ontwikkelen Naqada cultuur.

           Nubie
           Aan de hoge Nijl bezuiden de 2de catract (bocht in de Nijl) waar
   alleen gewone landbouw kan worden gevoerd ontwikkelen ook steden
gebaseerd op drukke handel van tropisch Afrika naar Naqada steden
in het noorden en ontwikkelen de Nubische A-groep cultuur waar
   men begint koningen te begraven in monumentale graven.
In 2800 volgt de B-groep en een tijd van verarming wanneer Egypte
   vele veldtochten voert naar het zuiden, 2300-2100 word het gebied
   bezet door Egypte en volgt de C-groep waar welstand verbeterd en
   veeteelt een grotere rol speeld en daarmee invloeden uit tropisch
   Afrika en uitdrogende Sahara.

4000- 800 Bezuiden de Sahara ontwikkelen boerendorpen als Dhar Tichitt (zuid
   Mauritania) gebaseerd op de verbouw van Parelgierst (Pennisetum
   glaucum) en na 2000bc ontwikkelen ze uitgebreide handelcentra voor
   handel tussen Nomadische herders in de Sahara en plantentelers
   zuidelijk daarvan, na 1000vc neemt droogte verder toe en word ook
   de Sahel verlaten.

4000       Aan Volta rivier ontwikkeld Kintapo kultuur van boerendorpen van ronde
   kleihutten, soms met stenen vloeren terwijl ze ook grotten bewonen,
   ze gebruiken werktuigen van afslagen gepolijst voor speerpunten,
   gepolijste stenen bijlen, maalstenen en kleipotten en telen yam
           als stapel naast groenten.

3900-2900 Austronesiers van Indonesische eilanden verspreiden zich over de
   eilanden van de stille oceaan en ontwikkelen Lapita cultuur van
   Bismarck eilanden naar Solomon eilanden, Vanuatu en Nieuw Caledonie
   oostwaards naar Fiji, Tonga en Samoa eilanden waar ze
   de Polynesische culturen ontwikkelen.

3600-2250 Uit Samara and Sredny Stog ontwikkeld zich de Yamna cultuur waarbij
   paardrijen met ontwikkeling van bids en zadel is gecomplementeerd
   en word gebruikt door krijgers te paard die ongekend lange
   afstanden in korte tijd afleggen, zij gaan overvallers op
   handelswegen verdrijven en vragen hiervoor tol van handelaren
   en gaan de Handelswegen in de Pontische steppen organiseren. kaart
   Vanuit de Pontus verpreiden krijgers te paard over de Kazakh steppe
   naar de Altai bergen waar ze een handelsnet organiseren met
   Chinese landbouw culturen en Afanasevo cultuur ontwikkelen,
andere groepen trekken naar het westen waar ook krijgers te paard
   vroege handelswegen onderwerpen en organiseren;
           3500-2800bc Op de Pannonische laagvlakte (Hongarije) ontwikkelen
               zij de Baden cultuur.
           3400-2800bc Tussen Elbe en Oder rivieren ontwikkelen zij
   Globular Amphora cultuur.

3300-1800 Wanneer boeren aan de Indus rivier (Pakistan) ook gebruik maken van
           irrigatie-landbouw leid dit ook hier tot grote voedselopbrengsten
           en uitgebreide handel vanuit steden met ambachtslieden en
           ontwikkelen H arrapa cultuur, hun cultuur vertoont al heel
           vroeg-Hinduistische aspecten (Shivaisme, Yoga, heilige baden
           en Swastikas). kaart, kaart2
Na 2600 organiseren steden stadstaten (Harappa, Ganeriwala,
           Mohenjo-daro, Dholavira, Kalibangan, Rakhigarhi, Rupar en Lothal)
           waar men op grote schaal landbouw organiseerd voor de export
           (katoen, later specerijen) over de Hindu kush naar Turan steppen
           naar Afanasevo/Andronovo, 500 jaar later ontwikkelen ze zeewaardige
           plankboten voor verre overzeesche handel door de Perzische golf
           naar Sumerische steden of langs zuid Arabia en door rode zee
           naar Egypte.

Het oudste zwaard (van brons) teruggevonden word gemaakt in
Arslan tepe op het Anatolie plateaux(Turkije).

3150- 550 koning Nemi(Narmer) van stadstaat Memphis veroverd alle stadstaten
           aan de lage Nijl en organiseerd het gebied in Egyptische Rijk en
           begint vroeg dynastieke periode waarbij zijn familie het erfelijk
           recht van staatshoofd krijgt in Egypte Farao genaamt, men gebruikt
           hier dan het hyrogyphen beeldenschrift voor begrafenis rituelen.
   link

3000       Meteoriet inslag maakt 30 km impact krater van Burckle 1500km
           w.z.w. of Madagascar in de Indische ocean die een Mega-tsunami
           veroorzaakt.

3000 Aan de oostkust van zuidoost Azie (Vietnam) ontwikkelen Bau Tro
           en Ha long culturen in het kustgebied waarbij visvangst een
           belangrijke rol inneemt naast landbouw waarvoor men stenen
           pikhouwelen maakt, zo ook gepolijste scherven, kralen en pendulen,
           ze maken Bac son kleipottem nu echter ook beschilderd met rode
           band, bijgewerkte stenen afslagen worden ook gebruikt als werktuig.

3000       In midden-oosten op de slopen van de Zagros bergen word Brons
BRONSTIJD smeden ontwikkeld (12% tin en 88% Koper) en verspreid zich via de
           handel naar Sumerische en andere steden in het nabije oosten waar
           een grootschalige Bronsproduktie begint o.a. voor zwaarden en leid
           tot een wapenwedloop en grote vraag naar schaarse Tin voorraden.
           In zuid Iberie worden door de Megalithische cultuur rijke Tin
           voorraden gevonden naast kopermijnen, zij organiseren Brons
           produktie centra die ontwikkelen tot eerste Europese steden
           Los Millares en Vila Nova de São Pedro (Portugal), via andere
           Megalithische en laat Cardium volken word Tin langs de kusten
           van de Middenlandse zee verhandeld naar steden in nabije oosten

3000-      - In oost Azie over de hele Gele rivier vallei ontwikkeld een
   uitgebreid handelsnetwerk wat leid tot de ontwikkeling van de
   Longshan culture over dit hele gebied, op basis van handel
   ontwikkelen de eerste steden met tempels.
Door handel met de Afanesevo word Brons ingevoerd en begint
   men zelf een Bronsproduktie van bronzen bijlen, zwaarden en
   cultus-vazen.

2879 111 In z.o.Azie na de invoer van natte rijstbouw aan de Rode rivier en
   bevolkingsgroei organiseerd Hong bong familie vanuit Phong Chau de
   15 stammen aan Hong, Ca en Ma rivieren in zijn Van Lang Koninkrijk
   die uiteindelijk de controle nemen over het hele delta-gebied van
   de Rode rivier en het lokale Dai Viet volk.

2900-2400 In de Pontische steppe veranderd de Yamna cultuur met Brons-
   produktie en door oosterse invloeden van Afanesevo en ontwikkeld
   Catakomben cultuur waarbij stamleiders worden begraven onder een
   grafheuvel.
Vanuit de Pontische steppe trekken volken met krijgers te paard
   de noord Europese laagvlakte binnen, ze organiseren hier een
   uitgestrekt handelsnetwerk tussen de Rijn en Wolga rivier waar ze
   de Strijdbijl of Touwbeker cultuur ontwikkelen.
verdeeld in subculturen; Standvoetbeker tussen Rijn en Elbe rivier,
   Zlota-cultuur tussen Elbe en Vistula, Fatjanova-cultuur ten oosten
   van Vistula en Bootbijl cultuur in Scandinavie.

2800-1900 Bronssmeden van zuid Iberie verspreiden zich over waterwegen via
   het handelsnetwerk van de Megalietische cultuur langs Atlantische
   kust naar Britse Eilanden en Scandinavie en via de rivieren het
   binnenland in, langs de Rijn naar de Alpen en de Donau naar
   Pannonische vlakte (Hongarije) waar ze produktie en handel-centra
   van Brons opzetten en de Klokbeker cultuur ontwikkelen in west en
   zuid Europa.
   Atlantic Bronze Age

2700-1450 Cardium handelaren van eiland Kreta (grootste eiland in Egeische
   zee) die al 1000 jaar Koper mijnen en verhandelen naar Anatolie
   gaan verre overzeesche handel over de Middenlandse zee organiseren
   van o.a. Tin uit de Rhone vallei (gedelft in de Alpen), zuid
   Iberie, westelijke hoek Atlas bergen en kust van Lybische woestijn
           en verschepen ze naar steden in Egypte, Kanaan en Anatolie.
Ze ontwikkelen de Minoische cultuur gebaseerd op overzeesche handel
   naar alle uithoeken van de Middenlandse zee georganiseerd in een
   uitgestrekt handelsnetwerk van o.a. rauwe delfstoffen van zuid
   Europa en noord Afrika naar de stedelijke culturen in Anatolie
   en Mesopotamie en bouwen zelf ook monumentale Tempels en Paleizen
   en gebruiken een eigen schrift.

In zuid India begint Pase I pre IJzertijd; aan Godavari, Krishna,
   Tungabhadra, Penneru and Kaveri rivieren gaan jager-verzamelaars
   ook leven in dorpgemeenschap van hutten (en typerende asbergen)
   om gerst te verzamelen en verwerken, na het graanseizoen trekken
ze weg met getemde runderen de graasgebieden af, ze maken
   gepolijste stenen bijlen, stenen bladen en klei potten met grijze
   of bruine tinten, ook wel zwart of rood gebrande slip met paarse
   decoraties.

2600–2134 De federatie van stadstaten aan de lage Nijl word georganiseerd in
   het Oude Rijk door de derde dynastie van Egypte van Farao Djozer
   die de onderkoningen van alle stadstaten vervangt door gouverneurs
   en centraal bestuurover het het hele rijk realiseerd, de eerste
   (en grootste) Pyramides worden gebouwt als graven voor de
   overleden Faraos, men begint dan ook met het houden van bijen.

2500       Bezuiden Egypte aan de boven Nijl worden de steden van de Nubische
           C-groep georganiseerd in een koninkrijk van de stad Kerma en worden
           1500-1300 door Egypte veroverd.

2500       In oost Afrika rond de golf van Aden ontwikkelden handelscenta met
           drukke handel in goud, aromatische hars, Africaans zwarthout,
           ebony, ivoor, myrre en olifant tanden over de rode zee naar Egypte
           waar het bekent word als het land Punt.

2500-1700 Afanesevo breiden hun handelsnetwerk langzaam uit van Kazakh steppe
           naar de zuidelijk gelegen Karakum om aan te sluiten op de
           drukke overlandse handel op het Iraans plateau en Hindukush
           tussen de stedelijke culturen in Indus vallei en Mesopotamie.
   Zij temmen hier ook de Kameel tot transportdier om de Karakhum
           woestijn te overbruggen en ontwikkelen Andronovo cultuur met
           intensieve handel in de Khazakh steppen en vlakte zuidelijk hiervan
           tot het Iraans plateau. kaart kaart2

(kaart) - In woestijnen tussen Mesopotamie, Levant en de Nijl waar Arabieren
   handel met ezelkaravanen voeren word de lokaleDomedaris ook getemt
   tot transportdier waarmee zij de overlandse handel sterk kunnen
   uitbreiden en organiseren hier een uitgebreid handelsnetwerk vanuit
   de hoofdstad Ebla en ontwikkelen Amorietische cultuur.

2300       De Klokbeker groep in de Tatras bergen (bron Elbe rivier)
           ontwikkeld Unetice cultuur (kaart) die rijke Tin en Kopermijnen
           kan combineren in een hoge Brons produktie en handel die zich
           verbreid tussen Weser en Oder rivier en Bronzen zwaarden over
           hele Europe verhandeld.

De stad Akkad (nabij Baghdad)
van de Amorieten veroverd de
Sumerische steden en de rest
van Mesopotamie (Syrie, Irak)
en Levant en organiseerd hier
het Akkadische Rijk.

2200-1700 Aan de grens van de Karakum met Iraans plateau en Hindu kush
   bergen ontwikkeld Yaz en Oxus cultuur (BMAC) van steden die
   stapel markten organiseren voor handel van Andronovo uit de steppe
   met volken die handel door de bergen vervoeren naar de steden
   in Mesopotamie of Indus vallei.

2200- 700 In het zuidoosten van de Mongoolse steppen groeit de Hongshan
   cultuur uit tot de Xiajiadian culture als handel in Goud, Vernis,
   Lood, Jade en Koper uit de steppe met Andronovo toeneemt en
   handelsteden worden omgeven door stadsmuren met wachttorens.

2100-1800 Aan de Rijn-delta tussen Weser en Ardennen ontwikkelen Klokbeker
   groepen de Wikkeldraad cultuur.

2040–1640 Nadat het Egyptische Rijk voor een eeuw was uiteengevallen in
   onafhankelijke stadstaten word ze opnieuw georganiseerd in het
   Midden Rijk door Faraos van de stad Thebe en later el-Lisht
   (nabij Cairo).

2000bc - In oost Azie aan Gele rivier onder de steden van de Longshan
   culuur gaat de stad Erlitou andere steden overheersen, hier
   organiseerd de Xia familie centraal bestuur en begint het
   tijdperk van Chinese Keizers, hier bouwt men dan ook de eerste
   grote plankboten voor intensieve handel over de waterwegen. kaart

2000- 250 De Dai Viet organiseren met het Au Viet volk noordelijk in de
   bergen van z.China de Dong Son cultuur gebaseerd op Phung Nguyen
   steden met Brons smeden aan de Hong, Da en Lo rivieren, zij
   organiseren het west Ou Rijk protectoraat van de Chinese Yue en
   oost Ou Rijk geleid door de Baiyue, en worden gevolgd door
volwassen Brons culturen Dong Dau en Go Mun.

2000       In noord Mesopotamie verslaat de stad Assur van Amorieten de
   Akkadiers en organiseren het Assyrische Rijk in Mesopotamie, zij
   veliezen echter de controle over Kanaan.

2000 In het zuiden van het Britse eiland ontwikkelen Klokbeker groepen
de Wessex cultuur.

2000 De Dai Viet organiseren met het Au Viet volk noordelijk in de
   bergen van z.China de Dong Son cultuur gebaseerd op Brons smeden,
   zij organiseren het west Ou Rijk protectoraat van de Chinese Yue
   en oost Ou Rijk geleid door de Baiyue.

1900-1700 Vanuit de Turan steppe (Turkmenistan) vind een volksverhuizing van
   Andronovo volken plaats als ze strijdwagens hebben ontwikkeld,
   ze vernietigen de Yaz en Oxus steden en vallen de zuidelijk
   gelegen berggebieden binnen.
           - Hittieten vallen Anatolie binnen en onderwerpen
   daar onafhankelijke steden.
(Lukka, Arzawa, Kizzuwatna)
           - Meden, Perzen, Parthen en Scythische groepen vestigen zich op
   het Iraans plateau en voeren plundertochten op de
   Sumerische steden.
           - Kimmeriers vallen de Pontische steppe binnen en onderwerpen
   de Catakomben volken.
           - Yeuzhi/Tochariers migreren naar het Tarim basin om te handelen
   met de steden van Longshan kultuur en Xia rijk aan de
   Gele rivier.
           - Ariers vestigen zich op de Hindu kush bergen en voeren
   plundertochten op Harappa steden in de Indus vallei.

chariots horseback

1800       In zuid Mesopotamie organiseerd de stad Babylon van Amorieten het
           Babylonische Rijk dat het Assyrische Rijk in het noorden verovert,
           in Anatolie organiseren Hittieten dan 't Hittieten Rijk
   om de Babyloniers af te weren.

1800 In zuid India begint Pase II en III pre IJzertijd, boeren leven
   in permanent bewoonde dorpen van ronde put huisen van riet met klei
   bedekte wanden en strodak in Tekkalakota, Hallur, Piklihal,
   Sanganakallu, Brahmagiri en Paiyampalli waar men ook Buffelo,
   runderen, varkens, schapen en geiten teelt.
Potten met grijze tint komen in algemeen gebruik en soms met paarse
   decoratie waaronder de eerste kleipotten gemaakt met potterswiel,
           op kleine schaal word Koper en Brons uit het noorden ingevoerd maar
           men gebruikt hier altijd nog stenen werktuigen. kaart

1800- 800 De Wikkeldraad cultuur verdeeld zich, benoorden de Rijn richt de
           Elp-cultuur zich op de Noorse Brons en Tumulus culturen tot 1200bc
           en daarna Urnenvelden kultuur, bezuiden de Rijn ontwikkeld de
           Hilversum cultuur gericht op handel met de Wessex kultuur op het
   eiland Brittanie en Frankrijk (zwaard).

1700     - De Unetice volken ontwikkelen Tumulus cultuur tussen Rijn en
           Oder rivier waarbij de stamleider gecremeerd word op brandstapel
           waar een grafheuvel overheen komt, de potten krijgen een ander
           motief, echter de Bronzen zwaarden blijven hetzelfde.
         - In Scandinavie word Amber (hoog gewaardeerd gesteente) geexporteerd
           naar het zuiden en bij Tumulus volken verhandeld voor Brons en
           vormt de basis voor de Noorse Bronstijd die met langboten drukke
           handel over Baltische zee organiseren.
         - In Italie waar Klokbeker groepen zich vestigen bij Cardium volken
           aan de Po rivier en in de kustgebieden van de Adriatische zee
           ontwikkelen ze samen de Terramarre cultuur die een beperkte Brons
produktie beginnen en lokaal verhandelen.

1650 Grafheuvel Bergeijk van de Hilversum kultuur.

1600 Een vulkaan uitbarsting van het eiland Thera in de Egeische zee
           veroorzaakt aardbeving en vloedgolf die eilanden in de omgeving en
           Kreta met Minoische beschaving omver werpt, de Minoische beschaving
           overleeft in verpauperde vorm, vulkaanstof in atmospheer word in
   verband gebracht met duisternis en misoogsten in China.

1600-1045 - In oost Azie aan de Gele rivier worden de Xia verslagen en de
           Shang familie neemt de heerschappij over vanuit de ene na de
           andere stad tot ze in 1400bc in de stad Yin een stabiele plek
           hebben gevonden, zij beginnen uitgebreid met het vastleggen van
           spreuken in schrift op botten, aardewerk en bronze potten.
(kaart kerngebieden van Shang rijk)

1570-1070 Nadat Egypte is veroverd door het Hyksos volk van zee die na een
           eeuw weer worden verdreven word het Nieuwe Rijk georganiseerd dat
           zuidelijke Levant veroverd terwijl het Hittieten Rijk het noorden
           veroverd en beide grootmachten vechten hier een koude oorlog uit,
           Pharao Tutankamon ontwikkeld een nieuwe religie gericht op een
           enkele god van de zon met het woord Amen, na zijn dood word hij
           verketterd en komt de oude meer Goden religie weer terug.

1500- 700 In Oosterse/Mongoolse steppen ontwikkelen prot-Turken Qijia cultuur
   van krijgers te paard boven Gele rivier waarna een dergelijke
           Seimo Terbino complex in Westerse/Kazakh steppe de handel overneemt
           (Andronovo is vervallen) en ontwikkeld de Karasuk cultuuur als de
export uit China stijgt en ook de welvaart van Yeuzhi/Tochariers
           in het Tarim basin .
(in de IJzertijd ontwikkeld Karasuk tot Tagar culture)

1500       Vanuit Hindu kush bergen voeren Arische stammen met krijgers te
           paard en strijdwagens een Arische invasie uit op de Indus vallei
           waar ze de locale bevolking onderwerpen en uitgebreide handel
organiseren waarop weer handelsteden ontstaan met
           Zwarte en Rode potten cultuur.
Ze ontwikkelen hun eigen schrift en beginnen de Vedische traditie
           van boeken waarin allerlei kennis word vastgelegd, eerst de
           Rig Veda, later uitgebreid met Athar, Sama en Yayur Vedas en
           hieruit ontwikkeld de Hinduistische cultuur met het kastenstelsel.

1500       In west Afrika, bezuiden Tenere woestijn van de Sahara gaat men
           IJzer exploiteren voor gebruik in gereedschap en word snel
           overgenomen door de weinige boeren in het zuiden aan het Tsjaad
           meer en Niger rivier, benoorden het Adamawa plateau (Cameroon)
           ontwikkelen boeren de Bantu cultuur rond de Niger congo taal die
           landbouw succesvol maken bezuiden de Sahara.link1 2 krt1
           De IJzer-produktie neemt een centrale rol in de gemeenschap van
           specialisten die een bepaalde fase van het produktie-process
           uitvoeren (IJzer delven, smelten, bewerken of handel van de
           halfprodukten) georganiseerd in uitgebreide stamverbanden van
           produktiecentra rond marktcentra. africa01

1500     Aan de oostkust van de hoorn van Afrika (Somalie) gaan vissers van
           Somali volk handel organiseren tussen de oostkust van Afrika (tot
           Zambesi rivir) met het land Punt aan Rode zee en ontwikkelen de
           welvarende havensteden Mosylon, Opone, Malao, Sarapion, Mundus en
           Tabae die ook door Phoeniciers en Grieken worden bezocht.

1450       De Myceneense steden aan Griekse kust die handel drijven met
           Anatolie veroveren het eiland Kreta om te proberen het Minoisch
           handelsnetwerk over te nemen en vestigen dochter steden en
           veroveren andere aan de oost-kust van Anatolie, Cyprus,
   zuid Italie, en zuid Kanaan (Filistijnen) kaart.
   - Nadat Hittieten noord Kanaan veroveren ontwikkelen Kanaanitsche
           havensteden hier de Phoenicische cultuur die in tegenstelling tot
           de Myceense Grieken wel succesvol het Minoisch handelsnetwerk op
           de Middenlandse zee overnemen en zetten kolonies op aan
           middenlandse zeekust van Afrika, Iberie, Franrijk en Italie.
   - Als het Egyptische Rijk de Hyksos bezetters weer verjagen gaan ze
             de Sinai veroveren en zuid Kanaan om een buffer te vormen tegen
             het Hittieten Rijk in het noorden.

1450- 950 Op het west Iraans plateau organiseren Hoerieten het Rijk Mittani
           en met steun van Hittieten verslaan en onderwerpen zij Assyriers,
           bij Van meer organisert het Hay volk (Armeniers?) de Hayasa-Azzi
           federatie tussen de Eufrates rivier en Zwarte zee kust, eveneens
           gesteunt door Hittieten vallen Kassieten vanuit de Zagros bergen
           Sumerie binnen en veroveren Babylonie.
   1350verslaan Assyriers weer de Hittieten en onderwerpen Mittani
           en Babylonie, de Assyriers besturen dan heel Mesopotamie, Kassieten
           en Hoerieten behouden hier echter de controle over de handel, na
           1350 verslaan Hittieten weer de Assyriers en onderwerpen Mittani
           en de Hayasa/Azzi, bezuiden de Eufrates ontwikkelen Nairi rijkjes.

kaart oostelijk halfrond 1300bc

1200- 800 In de Alpen zijn nu rijke Koper en Tin mijnen opgezet en ontwikkelt
           men de Urnenveld cultuur met hoge Brons produktie en handel die
           zich verspeid over Europa met hun gebruik de doden te cremeren in
           Urnen en op grafvelden te begraven.
         Brons-produktie centra in de Tatras bergen (Tsjechie) ontwikkelen
           de Lausits kultur die Brons handel voert tussen Oder en Vistula.

   In Balkan vallen Dorische stammen via Vardar vallei (Macedonie)
           het Griekse kustgebied binnen en vernietigen en plunderen alle
           Myceense steden, vanuit hier vluchten Griekse stammen daar de
           west-kust van Anatolie , Aeoliers in het noorden, Ioniers het
           centrum en Acheaers(Myceneners) zuiden, steden worden niet herbouwt
           en handel verdwijnt, alleen boeren en vissers blijven achter.
   Vanuit de Balkan vallen Frygiers Anatolie/Turkije binnen en
           veroveren het noordwesten waarna het Hittieten rijk uiteenvalt in
           enkele neo Hittietische Rijkjes, na invasie van een zeevolk valt
           het Egyptische Rijk voor de laatste keer uit elkaar als het zuiden
           zich afscheid onder leiding van Priesters in Thebe.
   Hittieten en Egyptenaren verlaten dan Kanaan, het noorden word
           veroverd door he Assyrische Rijk op de Phoenicische kuststeden na,
           in het zuiden vallen Arabische volken uit de omgeving binnen, de
           Joden veroveren verschillende steden westelijk van de Jordaan
           rivier, oostelijk hiervan stichten Arameeers het Koninkrijk
           Damascus in het noorden, Ammonieten stichten hun koninkrijk
           bezuiden hen en Moabieten een koninkrijk weer bezuiden van hen.

1200    Arische stammen organiseren de Indus vallei in een mozaic van
           stadstaatjes, deze Vedische cultuur breid zich uit naar de Ganges
           rivier waar ze volken onderwerpen die IJzer produceren wat ze
           overnemen en verbreiden produktie van IJzer in alle Vedische
           Rijken van noord India (Indus en Ganges vallei).
      Ook de Ganges vallei word georganiseerd in verschillende
           stadstaten (Janapada´s) en de verschillende stadstaten groeien door
           oorlogen en bondgenootschappen uit tot koninkrijken (Mahajanapada)
           Kasi, Kosala, Anga, Magadha, Vajji (or Vriji), Malla, Chedi, Vatsa
           (of Vamsa), Kuru (Dehli), Panchala, Machcha (or Matsya), Surasena,
           Assaka, Avanti, Gandhara en Kamboja. kaart1 kaart2 kaart3
           Na 900bc word het Kuru koninkrijk (Dehli) de machtigste en
           overheerst de andere enigzins en word het centrum van wijdverbreide
           "Beschilderde Grijze potten cultuur", na het boek Zwarte Yayur Veda
           word de Vedische traditie afgesloten en gevolgd door een nieuwe
           traditie van Upanishaden met de boeken Aranyakas and Brahmanas.

1200vc200ncOp het Koreaanse schiereiland word natte rijstbouw overgenomen
           (van de Gele rivier) en zorgt voor een snelle bevolkingsgroei die
           900vc leid tot uitgebreide overzeesche migraties naar noordelijke
           Japanse eilanden waar ze de grootschalige rijstbouw, veeteelt
           en Bronstijd handelscultuur invoeren en ontwikkelen met locale
           Jomon volken de Yayoi cultuur.

1100 Megalithische IJzertijd in zuid India, begint als de IJzer
           metallurgie bekend word in zuid India en overal IJzer productie-
           centra ontstaan en IJzer komt snel in algemeen gebruik, de hoge
           kwaliteit die men hier bereikt zorgt ook voor export van zwaarden
           en handel naar Vedische Rijken in het noorden en Phoenicische
           handelaren van de Middenlandse zee beginnen met overzeesche handel
           naar zuid India.
Kenmerkent in deze tijd is de bouw van Megalitiesche monumenten
           boven graven van as in grote stenen kisten of urnen in kenmerkende
           Zwart Rode klei Potten, vondsten van paardrijtuig getuigt ook van
           invallen van de Arische stammen uit het noorden.

1069 Aan de Nijl breekt weer een burgeroorlog uit tussen Faraos en
           priesters waardoor Egypte vervalt in verschillende Rijken kaart
           waarvan het Nubische Rijk van Kush met hoofdstad Napata de
           machtgste word waarna Thebes de Nijl-delta veroverd 727.

1175 Het Hittieten Rijk valt uiteen in verschillende kleinere Rijkjes
IJZERTIJD waarvan de oostelijke worden onderworpen door Assyrische Rijk
           terwijl in westen o.a. de rijkjes Lydie, Lycie l2, Carie, Tabal,
           onafhankelijk blijven (in deze tijd vestigen zich ook Grieken
           aan de westkust), na de val verspreid de kennis van IJzer smeden
           en het gebruik van IJzer zich naar de andere steden in het
           nabije oosten. (Bythinia, Pisidia, Pamphylia, Paphlagonia,
   Lycaonia, Cilicia, Cappadocia, Mushki, Leucosyri, pontus;
           Chalybes, Mossynoeci, Chaldia).

1045- 256 In oost Azie aan de Gele rivier word de Shang familie verslagen
           door Zhou familie (kaart) van de stad Haojing die de heerschappij
           over de steden overneemt, zij onderwerpen en beschermen de boeren
           in een feodaal stelsel (leenman/leenheer).

1000   In zuid oost Azie vestigen Austronesische handelsvolken zich
           bezuiden Rode rivier en ontwikkelen hier de Sa Huynh cultuur,
           ze maken/gebruiken en verhandelen IJzeren werktuigen en kralen
           overzee in de weide omgeving.

kaart oostelijk halfrond 1000bc

1000- 250 Als Scythische stammen op het Iraans plateau hun eerste
           IJzerproduktie opgang krijgen keren ze terug naar Karakum steppen
           in het noorden en nemen hier de controlle over de handel en breiden
           deze uit naar Kazakh steppe in het noorden, de Mongoolse steppen
           in het oosten en Pontische steppen in het westen.
In de Pontische steppen worden Scythen bekent als Sarmaten en
           Grieken verhalen over Amazonen (vrouwelijke krijgers te paard),
           de Scythen verdrijven de Kimmeriers naar de Balkan waar ze in het
           oosten de Thracische en het westen de Illyrishe cultuur ontwikkelen
           die na 800vc zich organiseren in enkele koninkrijken.
Benoorden de Pontische steppen ontwikkelen de nazaten van de
           Strijdbijl/Touwbeker cultuur de (proto Slavische) Chernoles cultuur
           onder invloed van handel met de Scythen en overname van hun
           IJzer cultuur.

1000vc500ncAls de Sahara uitdroogt ontwikkelen Berbers in de Fezzan een
           uitgebreid ondergronds irrigatie systeem voor de landbouw van
           citrusvruchten, vijgen, gierst en koren en organizeren koninkrijk
           van de Garamantes 500bc gebaseerd op handel van graan, zout en
           slaven voor wijn en olijven met de Phoenicische kolonies in
           Cyrenaica, later Grieken en Romeinen, na 500nc droogt de oostelijke
         Sahara uit en vervalt deze cultuur.

1000- 500 In west Afrika oostelijk van de Niger rivier groeit de bevolking
           van de Bantu kultuur snel in korte tijd wat word omgezet in
           migratie en expansie van de Bantu-kultuur over Afrika bezuiden
           de Sahara (met hun de landbouw kultuur en IJzerproduktie) langs
           de rand van het Oerwoud in het Kongo basin oostelijk door de Sahel
           naar Victoria meer of zuidelijk via de kust naar de Kongo rivier.

971    De Joden organiseren vanuit hun veroverde steden hun Koninkrijk
           Israel, waaronder de stad Salem van Jesubieten die de Joden hun
           hoofdstad Jeruzalem maken, de Tempel en Jesubitische priester Zadok
           organiseerd een Joodse staatsgodsdienst en leid de Joodsepriester
           kasten van Aaronieten, Sadduceen en Karaite families (gebaseerd
           op afstamming van Mozes).
Tijdens een oorlog met Egypte om Kopermijnen in de Sinai word
           het zuiden onafhankelijk als Koninkrijk Judea 930vc, uiteindelijk
           veroveren Edomieten de Kopermijnen en stichten bezuiden Judea hun
           Koninkrijk Edom.

900- 612 Het Neo Assyrische Rijk komt op met de verovering van Egypte waarna
           een vernietigende verovering van de Phoenicische handelssteden
           volgt die de controle over de handel in de Middenlandse zee
           verliezen, de Phoenicische kolonie Carthago neemt het handels
(kaart) netwerk over maar al snel verschijnen er nieuwe kapers op zee.
- Aan noordwest kust van Italie ontwikkeld de stedelijke
           Etruskische kultuur die zijn aandeel neemt in de overzeesche
           handel naar Rhone vallei en steden in zuid Iberie maar worden
       snel onderworpen door Carthago.
             In de buurt van de Etrusken krijgen Latijnse en Sabijnse stammen
           750bc toestemming om eigen stad Rome te bouwen onder heerschappij
           van een Etruskische koning en hier begint de Romeinse jaartelling
           met Romulus calendar van 10 maanden jaar die met de lente equinox
begint maar snel word veranderd met Calendar van Numa waarmee er
de maanden januari en Februari bijkomen tot 12 maanden jaar.

850    In noord oosten van Anatolie plateau organiseerd de Nairi
           federatie zich o.l.v. Aramu in het koninkrijk Urartu met hoofdstad
           Arzashkun (later Tushpa) en religieuze stad Mushashir en in het
           noordwesten van het Iraans platrau organiseerd de stad Izirtu het
           Mannaean koninkrijk tegen Assyrische aanvallen.
   Bezuiden deze Rijken organiseerd Deioces 720 de Medische federatie
           van stammen Busae (van Ecbatana/Hamadan), Paretaceni (nabij
           Aspadana/Isfahan), Struchates, Arizanti (Kashan), Budii en de Magi
           (van Rhaga/Tehran).
           De Meden onderwerpenUrartu 720 als vazal o.l.v. Orontid familie
           (kaart) en Assyriers onderwerpen de Mannaeans en veroveren het
           Koninkrijk Israel 720, de Joodse bestuurders worden verbannen en
           het bestuur overgenomen door Assyrische gouverneurs (Samartanen),
   Judea geeft zich over en behoud zijn eigen bestuur.

800- 350 De grootste concurrent van Phoeniciers worden echter de Grieken die
           uit een crisis ontwaken in Archaische periode als Ionische steden
           in west-Anatolie weer uitvaren voor handel en organiseren een
           intensief overzeesch handelsnetwerk op de Zwarte zee waar zich ook
           Griekse gemeenschappen in kolonies vestigen een gebruik wat ze ook
           uitbreiden naar de Middenlandse zee, in zuid Italie, Frankrijk
           en Iberie.
De Grieken worden door Carthago niet verslagen en kunnen hun
           kolonies in Iberie en zuid Italie verdedigen en nemen hun plaats
           in het oosten van de Middenlandse zee waar naast Ioniers ook
           Doriers en Acheaers(voormalige Myceners) meedoen, aan de Griekse
           kust van de Balkan ontwikkelen ook rijke handelssteden.
Rond de Egeische zee ontwikkelen dan de stadstaten van de
           klassieke Griekse cultuur van sport, theater, badhuizen en het
           verzamelen van denkbeelden op schrift en leid tot een filosofie
           van realisme, kaart middenlandse zee 550 (Griekse krn 1 2 3 4)

800- 450 IJzertijd in Europa,
(kaart) - In de Oostenrijkse Alpen worden voor het eerst op grote schaal
             IJzer mijnen opgezet, deze (Keltische) Halstatt cultuur
             verhandelen IJzer over heel Europa en richten zich voornamelijk
             op handel via het Rijnland met de Britse Eilanden kaart.
- In Jutland (Denemarken) ontdekken groepen van de Noorse Bronstijd
             hoe ze IJzer uit moerassen kunnen halen en beginnen met locale
             IJzer produktie en ontwikkelen de Jastorf kultuur hier en
             Harpstedt-Nienburger Gruppe benoorden de Rijn-delta.

771- 450 In Oost Azie begint de Periode van lente en Herfst, de Zhou
           familie heeft door kaart 1 verovering zijn controle sterk
           uitgebreid tot de Mongoolse steppen in het noorden en naar de
           Yangtze rivier in het zuiden, het veroverde gebied word verdeeld
           onder leden zijn familie die uiteindelijk toch autonoom worden.
Zij beginnen hun eigen familielijn van keizers en bevestigen hun
   onafhankelijkheid als de Prinsen van de Qin dynastie van de stad
           Xianyang de Koning van de Zhou dynastie verslaan en verdrijven
           vanuit hun stad Haidong naar Luoyang, in het zuiden aan de
Yangtze rivier heerst de even machtige Prins van de Chu dynastie.
In het noordwesten beheerst de Zhou dynastie nog de prinsen van de
           Qi dynastie in de stad Linzi en de Jin dynastie van de stad Tang
           (Qucun), later stad X, Jiang en Xintian, aan de Yangtze monding
           liggen steden die rijk werden van de overzeesche handel met
           Austronesiers en de onafhankelijkheid steunen van de Wu dynaste
           van de stad Gusu (Suzhou) later overgenomen door de Yue dynastie
           van de nabije stad Guiji (Shaoxing).

In Oost Azie begint de Periode van lente en Herfst, de Zhou
           familie heeft door kaart 1 verovering zijn controle sterk
           uitgebreid tot de Mongoolse steppen in het noorden en naar de
           Yangtze rivier in het zuiden, het veroverde gebied word verdeeld
           onder leden zijn familie die uiteindelijk toch autonoom worden.
Zij beginnen hun eigen familielijn van keizers en bevestigen hun
   onafhankelijkheid als de prinsen van de stad Xianyang zijn
Qin familie sticht en de Zhou keizer verslaan en verdrijven
           vanuit hun stad Haidong naar Luoyang, in het zuiden aan de
Yangtze rivier heerst de even machtige Prins van de Chu familie.
In het noordwesten beheerst de Zhou familie nog de prinsen van de
           Qi familie in de stad Linzi en de Jin familie van de stad Tang
           (Qucun), later stad X, Jiang en Xintian, aan de Yangtze monding
           liggen steden die rijk werden van de overzeesche handel met
           Austronesiers en de onafhankelijkheid steunen van de Wu familie
           van de stad Gusu (Suzhou) later overgenomen door de Yue familie
           van de nabije stad Guiji (Shaoxing).

750   In de kustgebieden van zuid India ontwikkelen enkele handelssteden
           die een centrale plek vormen voor de internationale overzeesche
           handel in specerijen, ivoor, hout en edelstenen van Phoeniciers/
           Grieken van de Middenlandse zee westelijk, de Austronesiers
   van de Indonesische eilanden en Chinezen van oost Azie in
           het oosten.
   Deze stadstaten bestrijden elkaar en uit deze strijd komen drie
           koninkrijken voort die Hinduistische cultuur uit Indus-Ganges
           vallei in het noorden overnemen.
       - Chola/Villavar dynastie van de stad Urayur, later Kaveripattinam
           in noord-oosten (krt).
         - Pandya/Meenavar dynastie van de stad Korkai, later Koodal
           (Madurai) in zuid-oosten.
- Chera dynastie van de stad Vanchi Muthur, na 200nc Karur
             (Karur Vanchi) in westen.

700- 150 Als de Scythen de Mongoolse steppen binnen trekken en ook hier
           de handel organiseren neemt de locale Xiajiadian bevolking het
           paardrijden over en gaan zich meer richten op veeteelt,
           uiteindelijk ontwikkelen zij ook krijgers te paard die de
           handelswegen overnemen en de Scythen verdrijven en organiseren
           in Mongoolse steppen de stammen-bond Donghu.

674 Nadat Nubiers aan de Nijl een Assyrische aanval afslaan 678 worden
           ze alsnog door Assyriers verslagen die Egypte veroveren, in Nubie
           word in de zuidelijkste stad Meroe grootschalige IJzerproduktie
           georganiseerd en word de nieuwe hoofdstad als de Nubische koningen
           hier naar verhuizen.

650 Assyrische Rijk word verslagen door Babyloniers samen met Scythen
           en Meden en de Meden organiseren alle stammen op het Iraans plateau
           en Urartu o.l.v. Orontid dynastie (kaart) in het Medische Rijk met
           de religie van Zaratoustra.

650 Tussen Oder en Vistula rivier gaat de Lausitz kultuur over op IJzer
           met de (kaart) Pommeren kultuur (oervolk van Balten en Slaven)
           die IJzer produceren en verhandelen naar het oosten, boven de
           Pontische steppen ontwikkeld de Chernolus cultuur onder invloed van
           Pommeren groepen de Milgorad cultuur.

   kaart oostelijk halfrond 650bc
   kaart oostelijk halfrond 625bc

612       De Assyrische koning Ashur-etil-ilani krijgt te maken met een
           opstand van Nabopolassar koning van Babylonie die 620 snel de
           controle overneemt in Mesopotamie waar ze het neo Babylonische Rijk
           organiseren, het Assyrische hoofdleger verslaan ze pas 616 met
           de Meden o.l.v. van Cyaxares die eveneens Perzen en Scythen in hun
           Rijk hadden opgenomen.

kaart oostelijk halfrond 600bc

           De Babyloniers kregen ook steun van de Joden die echter twee jaar
           later een reeks opstanden ondernemen tegen Babyloniers die deze
           elke keer neerslaan waarbij de ene na de andere groepering word
           verbannen naar Babylonie en hele streken worden ontvolkt, na 588
           nemen Babylonische gouverneurs het bestuur over, veel Joden
           migreren nu naar het noorden, in het zuiden trekken veel Nabateeers
           (nomadische herders) binnen en herbevolken dit gebied.

550     Perzen o.l.v. Cyrus de Grote verslaan Meden en hervormen hun Rijk
           tot Acheaemeniden Rijk vanuit Pasargadae vanwaar hij ook het
           Anatolisch plateau (met Griekse steden) en Babylonie verovert,
           Egypte word door zijn opvolger Cambyses II toegevoegd.
           Darius de Grote regeert vanuit Ecbatana en Susa vanwege vele
           opstanden en begint de bouw van nieuwe hoofdstad Persopolis vanwaar
           hij weer de controle herwint en breidt het rijk uit naar Syr darya
           rivier in het noorden en Indus rivier in het oosten, Darius valt
           ook de Balkan binnen waar ze Thrace en Macedonia veroveren en de
           Scythen op de Pontische steppen verslaan.
Grieken verslaan de Perzen
           Op Balkan organiseren Grieken een stedenbond die de aanval van het
           Perzische hoofdleger afslaan waarna een opstand van Griekse steden
in west Anatolie gesteunt door Eretria en Athene word neergeslagen,
   hierna volgt een Perzische straf-expeditie tegen Athene en Eritria
die ook door Grieken word afgeslagen en verzekert onafhankelijkheid
van de Grieken op de Balkan.
           Nadat Darius is overleden volgt zijn zoon Xerxes met een grote
           aanval op Grieken, ze veroveren Athene en verslaan bij Artemisium
           de Griekse vloot die echter bij Salamis de Perzische vloot
           verslaat, hierop vertrekt het Perzisch hoofdleger naar Asia voor
           andere conflicten waarna de laatste Perzen in de Balkan bij Plataea
           worden verslagen en verjaagd. kaart

De Perzen laten de Joden in ballingschap terugkeren naar Judea en
           geven de Joodse monarchie het bestuur die zich vestigt in de stad
           Mizpah waar de Joodse priesters waren ondergedoken voor de
           Babyloniers, 450bc word de monarchie afgezet en neemt de priester
           familie van Sadduceen de leiding over, 444 steunt de Perzische
           koning de herbouw van Jeruzalem en de Tempel waar men begint met
           het opschrijven van hun overleveringen (uit ballingschap) op
           schrift in de Thora waarmee de traditie van Joodse boeken
           "Tenach" begint.

   kaart oostelijk halfrond 550bc
   kaart oostelijk halfrond 549bc
   kaart oostelijk halfrond 540bc
   kaart oostelijk halfrond 527bc

550 In het Hinduisme waarbij religie altijd onder de exclusieve leiding
           staat van Brahmanen/priesters uit bepaalde families zoals de rest
           hier in de samenleving in kastenstelsel is verdeeld ontwikkeld dan
           in lage Ganges vlakte een reformatie.
           In anarchistisch religieuze Shramana beweging kan iedereen
           door middel van intensieve meditatie, geweldloosheid en afkeer
           van alle overlevingsvormen (religieus) zich inzicht verschaffen
           in het bewustzijn Nirvana en als leermeester (priester) zijn
           inzichten weer kan delen met anderen.
           Bekende deelnemers (vaak uit Kshatriya klasse) zijn Mahavira
           (zoon van Siddartha koning van Kundagramma en Trishala) die op
           zijn 30ste het paleisleven opgeeft voor de Shramana beweging om
           zich als zwerver te laten verstoten en ontmoet na 12 jaar dan
           Parsva (prins uit Ikshvaku familie van Varanasi) als 21ste
           Tirthankara(meester) die hem als 22ste meester in het Jainisme
           inleid, zo ook is Ajita_Kesakambali eerste bekende leider van
           de al oudere Cārvāka stroming.
           Gautama (zoon van Suddhodana stamhoofd van de Shakya in
           Kapilavastu en Maya) die tegen zijn 30ste ook het paleisleven
           verruild voor de Shramana beweging in Rajgir ontwikkeld zelf
           het achtvoudige pad waar omheen de boedhistische sekte uitgroeit
           en op een dergelijke manier ontwikkeld Makkhali_Gosala de
           Ajivika beweging. kaart 1, 2 en 3

500       De Austronesische vissers op Indonesische eilanden die hier
       Sundanese cultuur hebben ontwikkeld voeren vanaf eilanden Java en
           Sumatra overzeesche handel naar Ganges delta.

500       In Afrika bezuiden de Sahara leven Bantu volken oostelijk van het
           Tanganyika meer die landbouw uitvoeren in het oerwoud wat weer
           een bevolkingsgroei opleverd met twede expansie van boeren naar de
           Limpopo rivier rond de jaartelling en bereikt zuid Afrika 500 ad.

500- 450 De Griekse steden op de Balkan organiseren elkaar in de
           Delische stedenbond onder leiding van Ionische stad Athene, betwist
           door Dorische stad Sparta en later Ionische stad Thebe en steunen
           opstanden van Griekse steden aan de westkust van Anatolie tegen
           het Acheaemeniden Rijk, in deze periode leeft de filosoof Socrates.
           Herodotus wereldkaart

450- 221 Als Zhou dynastie zijn macht heeft verloren 200 jaar daarvoor kan
           het nog een centrale functie innemen om de wedijverende dynastieen
           bij elkaar te houden maar uiteindelijk geraken alle dynastieen met
           elkaar in oorlog en beginnen met bouwen van kilometers lange muren
           om belangrijke aanvalsroutes te verdedigen, dit is ook de periode
           van 100 Scholen van het denken, waarmee de huidige Chinese
           philosophie begint.
   551-479 Confucius 551bc-479bc ontwikkeld het Confucianisme
     500 Laozi 500bc ontwikkeld het Taoisme
   470-391 Mozi ontwikkeld het Mohisme,
   372-289 Mencius en 312–230 Xun Zi ontwikkeld het
           Confucianisme verder
   390-338 Shang Yang en Han Fei Zu 280–233 ontwikkelen
                   een rechtsschool.

450- 50 - In de Zwitserse Alpen ontwikkelen Hallstatt groepen de
             (Keltische) La Tène kultuur die intensieve handel organiseren
           vanuit Oppida (gefortificeerde marktplaats bewoont in zomer-
             seizoen), deze cultuur verspreid zich snel over west Europa
           (krt1, krt2), naar Frankrijk kaart en Iberie kaart, de stam der
             Boii, Senones en Lingones veroveren noord Italie en vernietigen
             de meeste Etruskische steden en ook Rome.
   Met steun van de Grieken word de Etrusken koning (gouverneur)
             verjaagd uit Rome en word de stad herbouwt, de Senaat (stadsraad)
kiest dan jaarlijks uit hun midden een Consul (voorzitter) en
organiseren een welvarende markt voor Griekse handelaren.
   - Van Jastorf groepen word de IJzer-cultuur overgenomen door
             Noorse Bronstijd in zuid-Scandinavie en zij ontwikkelen de
           krijgszuchtige Germaanse cultuur die naast paarden veel
gebruik maken van langboten op rivieren.
   Zij verspreid zich van hier naar het zuiden waar ze de
             noordelijke opmars van La Tene cultuur tegenhouden en
           terugdringen over Donau en Rijn rivieren die dan een grens
   vormt tussen het Keltische zuiden en Germaanse noorden.

420 In het koninkrijk Magadha aan de lage Ganges (noord India)
           verjaagt een legerleider de Konings-familie en sticht zijn Nanda
           dynastie waarna hij alle Rijkjes in de Ganges en Indus vallei
           verovert en organiseert hier het Nanda Rijk.
(in archeologie bekent als Noordelijk Zwart gepolijste potten
           cultuur) De traditie van Upanishads word afgesloten en omdat de
de Shramana beweging populair word vind een hervorming plaats van
Hindoe religie waar Brahmanen(priesters) hun kennis beschikbaar
maken aan alle volgelingen met boeken Mahabharata en Baghavadgita
die hun kennis beknopt weergeeft met verhalen over zuid India.

   kaart oostelijk halfrond 400bc

357- Benoorden de Griekse kust verovert Phillipos II koning van
           Macedonie de gehele Balkan inclusief de Griekse steden en
           organiseert met alle stammen en steden hier een Hellenistisch
           leger dat hij geleid door zijn zoon Alexander het Acheaemeniden
           Rijk laat aanvallen. kaart 1 en 2
In korte tijd worden Acheaemeniden verslagen en het Hellenistische
           leger verovert al hun gebied tussen Nijl en Indus rivier, de
           Perzische golf en Khazaksteppe, als Alexander sterft in Egypte
           (Philipos is al in Athene vermoord) word het bestuur verdeeld
           onder alle legeraanvoeders kaart.
   Hierna strijden legeraanvoeders om alleenheerschappij kaart, na
           300vc komen hier twee grote Rijken uit voort, het Ptolemeen Rijk
           aande Nijl en Kanaan en het Seleuciden Rijk in Anatolisch plateau,
           Iraans plateau en Mesopotsamie. kaart
Voor deze Hellenistische Rijken is handel prioriteit en vele
           Griekse handelaren stromen dit gebied in om een welvarende handel
           te organiseren met locale handelaren waar vermenging van betrokken
           culturen word bevorderd tot Internationale Hellenistische
           handelscultuur.
           De Orontid dynastie maakt 321 Armenie onafhankelijk, 275 scheid
           zich Sophene met hoofdstad Carcathiocerta hiervan af en 189 neemt
           de Artaxiad dynastie de leiding over van de Orontids, 163 scheid
           Commagene met hoofdstad Samosata zich af van Sophene.

   De Internationale hellenistische cultuur vind in Judea veel
           aanhang bij Joodse handelaren (vaak ex-ballingen) en zoals Grieken
   organiseren zij veel welvarende Joodse handelscentra ver van hun
           moederland tot in de uithoeken van de Hellenistische Rijken.
Zij nemen ook Griekse gewoonten over (Sport en badhuizen), laten
           Joodse gewoonten varen en maken een eigen selectie van Joodse
           verhalen vastgelegt in een Griekse Septuagint Bijbel.
Het volk in Judea buiten deze handelscultuur deelden minder in de
           welvaart en kregen ontzag voor deze afvalligen, het boek Profeten
           word gemaakt en alle nieuwe Profeten worden afgewezen, van de
           Sadducese priesters splitst zich de groep Farizeeers af en
    leid felle oppositie tegen Hellenistische invloeden.
In deze tijd ontwikkeld ook de sekte der Essenen die streng
           Ascetische gemeenschappen organiseerd om een puurdere belefenis
           van de Joodse religie na te streven o.a. beschreven in de
           Dode zeerollen (proto-Christelijke denkbeelden).

   kaart oostelijk halfrond 350bc

343- 290 In Samnitische oorlogen verslaat en onderwerpt de stad Rome alle
           stammen op het Appenijns schiereiland tussen het Keltische noorden
           en Griekse kolonies in het zuiden, 275 raakt Rome in conflict met
           de Grieken in het zuiden en na Pyrrus overwinning onderwerpt Rome
           ook de Grieken in het zuiden.

   kaart oostelijk halfrond 335bc
   kaart oostelijk halfrond 323bc

322 Nadat het Nanda Rijk het Hellenistisch leger aan de Indus rivier
           heeft afgeslagen komt onderkoning Chandragupta in opstand, hij
verslaat de Nanda dynastie en zijn onderkoningen in de Indus en
Ganges vallei en verdrijft de Hellenen uit westelijke Indus vallei
   waarop hij hier zijn Maurya Rijk organiseerd.
Zijn opvolgende zoon Bindusara verovert (later ook met z'n zoons
Sushima en Ashoka) veroverd zuid India op de handelsrijkjes aan
de kust en het eiland Sri Lanka na.

320-    De Austronesische vissers op Indonesische eilanden die de Sunadese
           cultuur hebben ontwikkeld organiseren vanuit de eilanden Java en
           Sumatra overzeesche handel naar zuid India van specerijen tegen
           geraffineerde produkten, als deze handel op grote schaal word
           gevoerd word de hinduistisch en Buddhistische cultuur hier
           overgenomenen organiseren 250vc op Java het Dvipantara/Jawa Dwipa
           (hindu)koninkrijk.

310       Keltische Boii veroveren Morave vallei, inval van andere
           Keltische stammen in Macedonia worden afgeslagen 289vc, zij
           veroveren uiteindelijk n.Thrace, 281 verovert Keltische
           stam der Galaten centraal Anatolisch plateau en 280 word een
           2de aanval op Macedonie afgeslagen evenals een aanval op
           Griekse steden in 279bc. kaart

300       In de westelije Mongoolse steppen organiseren de stammen met
         krijgers te paard zich in de Xiongnu/Hunnen federatie, 202vc met
         steun van Shang dynasty verslaan ze de Donghu (die zich splitst in
         Wuhuan en Xianbei) en nemen de controle over de steppen handel
         over en onderwerpen ook Dingling (proto-Turken) stammen noordelijk
         en voeren succesvolle plundertochten tegen de steden van de
         Zhou dynastie. kaart

   kaart oostelijk halfrond 300bc

300vc100ncGermaanse stam der Goten verlaten het eiland Gotland en steken de
           Baltisch zee over en stichten Gothiscanza (Gdansk) in kustgebied
         rond Vistula rivier en verspreiden over het gebied oostelijk van
         de rivier naar zuiden (richting Pontische steppen) en ontwikkelen
         hier de Wielbark cultuur, uitgebreide handel van de Goten naar het
   oosten leid tot ontwikkeling van Zarubintsy kultuur tussen Vistula
         en Wolga rivier.

271      Germaanse stam der Vandalen verlaten Zweden en steken Baltisch zee
         over naar het kustgebied tussen Oder en Vistula rivier waar ze de
           Rugiers onderwerpen, zij worden door Goten naar het binnenland
         verdreven waar ze tussen Oder en Vistula rivier de lokale Lugiers
   onderwerpen en met lokale Pommeren cultuur ontwikkelen ze
           de Przeworsk kultuur.

274- 224 De stammen der (Scythische) Parthen in het noorden van het
           Iraans plateau veroveren hun onafhankelijkheid van het Seleuciden
           Rijk en stichtten het Parthische Rijk, in de Seleuciden provincie
         benoorden het plateau en bezuiden Syr darya rivier organiseren
         Griekse handelaren het Bactrische Koninkrijk. kaart

264- 146 Punische oorlogen en begin van Romeinse Rijk
(kaart)    De stad Rome raakt in langdurig conflict met de grootmacht
         Phoenicie, in Punische oorlogen weet Rome met Griekse hulp een
         groot Romeins leger op te bouwen die de Phoeniciers en al zijn
         Phoenicische (handels)bondgenoten verslaan en ondewerpen, als de
         Grieken overlopen naar Phoeniciers worden ook zij verslagen in
Macedonische oorlogen 215-146vc.
   Uiteindelijk bezetten Romeins legers de meeste kustgebieden van de
         Middenlandse zee die ze organiseren tot provincies bestuurd door
         Romeinse gouverneur en zijn legers voor de Senaat van Rome en
         hiermee begint het Romeinse Rijk, kaart.
   Organisatie van Romeins provinciaal bestuur in veroverde gebieden
           begint met eilanden Sicilie en Malta 246, Corsica en Sardinie 231,
na verslaan van de Kelten in Gallia Cisalpina in noord Italie 201,
Hispania Citerior aan oostkust en Hispania Ulterior aan zuidkust
van Iberie 197.
Aan het einde van de oorlog volgt provincie Africa in kustgebied
van Tunis tot Egypte 146, Illyricum aan Adriatische kust en
Macedonia in 167 benoorden de Grieken die hun eigen bestuur
behouden en in zuid Frankrijk na een opstand 120vc de provincie
Gallia Transalpina/Narbonensis.
In deze door Rome met strijd verworven gebieden worden door de
overwinnende Romeinse legerleiders Latifundia (landbouw-bedrijven
door slaven uitgevoerd) opgezet voor export-produkten, veteranen
worden gesponserd om steden te organiseren voor Romeinse en lokale
kooplieden verbonden door een goed onderhouden wegennet.

250- 140 Einde Seleuciden Rijk en opkomst Parthen Rijk
           In Anatolie word Koninkrijk Pontus onder Mithridates II van Kios
           onafhankelijk en Cappadocia onder Ariarathes III 281, de Keltische
           Galaten sluiten zich aan bij Mithridates en verslaan een aanval
           van Ptolemeeen maar keren zich dan tegen Pontus die dan hulp krijgt
           van Ptolemeen, als Seleuciden dan Macedonie helpen tegen Romeinen
steunen Romeinen de stad Pergamum met eigen koninkrijk 282
onafhankelijk van Seleuciden.
Tijdens 3de Syrische oorlog met Ptolemeeen raken Seleuciden de
           controle kwijt over het noord Iraans plateau, provincies Hyrcania
           (Parthia) o.l.v. Andragoras (verovert door Parni ruitervolk 238) en
           noordelijk hiervan Grieks-Bactria onder Diodotus maken zich
           onafhankelijk, een aanval van Seleuciden verjaagd de Partische
           leider Arsaces en Grieks-Bactrie stelt zich gelijk onder vassalage
           van Seleuciden, Arsacses herovert weer Hercinia 220 en sticht het
           Partische Rijk wat na grootschalige invasie 210 van Seleuciden
           o.l.v. Antiochus III weer tot vassalage word onderworpen.
           Nadat Seleuciden van Ptolemeen Assyrie veroveren 195 vallen ze
           Griekse steden in Anatolie aan maar worden door Romeinse hulp
           troepen verdreven waarna een Romeins legioen het Seleuciden
           hoofdleger verslaat in Magnesia 190vc en west Anatolie komt onder
           controle van Pergamum onder Romeins protectoraat.
           Hierna verklaart Arsacses opvolger Phraates de onafhankelijkheid
           van het Partische Rijk, zijn opvolger Mithridates begint winnende
           strijd tegen Seleuciden en verovert Ecbatana en daarmee provincie
           Medie 145, de hoofdstad Seleucia en daarmee Mesopotamie 141 waarop
           het Parthische Rijk reikt van Eufrates tot Indus Rivier bestuurt
           vanuit hun nieuwe hoofdstad Ctesiphon.
           Als Parthen kort daarna het Seleuciden hoofdleger verslaan en
           koning Demetrius II gevangen nemen verhuist het Seleuciden hof
           naar Antiochie waar ze in naam Syrie besturen onder protectoraat
           van Rome, Seleuciden koning Antiochus_VII weet met Romeinse steun
           echter nog Babylonie te veroveren 130 en Media te bezetten maar
           worden na opstand weer uit Media verdreven door Parthen 129.

   In west Anatolie veranderd het protectoraat van Rome in de loop
           der tijd in vassalage en worden uiteindelijk gereorganiseerd onder
           Romeins bestuur in provincies Asia 133, Bythnia op de Bosporus,
           Cyrenaica in Lybie en het eiland Kreta 74, in zuidoost Anatolia
   Corduene in 66 en Cilicia en Cyprus in 64vc, dat jaar veroverd
           legerleider Pompeius noord Mesopotamie van de Parthen waar de
           provincie Syrie word opgezet 64vc.

258 111 Het Van Lang Koninkrijk word verovert door Au Viet o.l.v Thuc Phan
           die de Hung vuong dynasty sticht, na 250 onderwerpt de Chinese Qin
   dynasty de west-Ou, de Chinese Han dynasty verovert daarna oost-Ou
   waarvan de meeste Au Viet naar het noorden migreren, 204 veroveren
   de Nam Viet het kustgebied van de Parel tot de Thu bon rivier en
   organiseren hier het Nanyue Rijk o.l.v. Triue dynasty.

250       Theravada Boedhistische Monnikken arriveren langs Hellenistische
   handelswegen aan de Middenlandse zee bekent als Therapeutae.

230- 180 Als geheel India is verovert door Maurya's met uiterst geweldadige
           verovering van het eiland Sri Lanka door de derde Maurya koning
           Ashoka bekeerd hij tot boedhisme met nadruk op geweldloosheid en
           gelijkheid waarvoor hij egalitaire gemeen-schappen organiseerd
           waar vele armen uit de lage kasten van de traditionele kasten-
           maatschappij zich bij aansluiten.
Ashoka zend diplomatieke missies van Bhoedisten naar Grieken,
           China en de Indonesische eilanden waar deze religie veel aanhang
           krijgt, in het zuiden op de Deccan (centraal Indie) organiseerd
           de Satavahana dynastie een onafhankelijk Boedhistisch rijk. kaart
Na Ashoka´s dood krijgen zijn opvolgers in noord India te maken
           met sterk verzet van de hogere kasten en 185vc steunen de
           priesters in het Mauriya Rijk een succesvolle machtsovername
           van de Sunga-dynastie die Boedhisten gaan vervolgen.
De Bactrische Grieken op de Hindukush blijven de boedhisten trouw
en veroveren ook de noordelijke Indus vallei om hier Boedhisten te
beschermen en organiseren er enkele Indo-Griekse Rijken.

In oost India neemt Kharavela dynastie (Jainistische religie) het
           Khalinga Rijk (oostkust) over met welvarende overzeesche handel
naar kolonies in Simhala (Sri Lanka), Irrawaddy rivier (Burma),
         Menam rivier (Thailand), Vietnam, Kamboja (Cambodja), Borneo, Bali,
           Samudra (Sumatra) en Jabadwipa (Java).
Nadat ze zich onafhankelijk maken van de Sunda dynastie veroveren             ze de Deccan (centraal India) en nadat ze de Satavahana dynastie
           verslaan de zuidelijke Ganges vallei, 170vc worden zij weer door
   de Satavahana´s verslagen die ook zuid India onderwerpen.

221 In oost Azie eindigen de oorlogen als de Qin-dynastie alle anderen
           verslaan en onderwerpt, zij beginnen met de bouw van Chinese muur
           1 2 tegen invallen van de Xiongnu/Hunnen en maken gebruik van de
           100 Scholen van het denken om een sterk gereguleerde staat te
           organiseren vooral gericht op het Confucianisme.

206bc220adNa de dood van de eerste Keizer valt het Qin Rijk uitelkaar, na
           een strijd met de Chu dynastie wint de Han dynastie controle over
           het gebied en sticht het Han Keizerijk, de Han dynastie word
           bepaald door een levenslange oorlog met de Xiongnu/Hunnen, beide
   worden afwisselende perioden verslagen en schatplichtig aan de
           ander, de Han bouwen de Chinese muur ook verder uit. (kaart
           kerngebieden van Han dynastie)

   kaart oostelijk halfrond 200bc

175    In oost Azie worden de Yeuzhi/Tochariers, die de steppen handel uit
           China leiden, door de Xiongnu/Hunnen b verslagen en verjaagt uit
           het Tarim basin (Taklamakan woestijn) kaart en zij trekken over
           de Tienschan bergen naar de Dsungareije vlakte waar ze de Scythen
   verdrijven die zich aan de Syr darya rivier (kaart) van Karakum
           steppe gaan vestigen.

171- 140 Het einde van Seleuciden begint met een opstand van Mithridates I
           onderkoning van Parthie 171-138 die het Iraans plateau en Babylonia
           verovert en nadat ze tegenaanval van Seleuciden 140vc afslaan
           stichtte ze hun Parthische Rijk.
De Parthen en Seleuciden veroveren en heroveren Babylonie nog 130
           tot 120vc van elkaar voor Parthen de Seleuciden hier voorgoed
           verslaan, een verdere opmars van Parthen in Assyrie word gestopt
           door Romeinen die de verdediging (en daarmee controle) overnemen
van Seleuciden en Ptolemeen.

168 Als de Dalmatiers zich onafhankelijk maken van het Illyrische
           koninkrijk verslaan Romeinen Scodra Gentius, de laatste koning
           van Illyrie en verslaan Perseus de Helleense koning van Macedonia
           en Griekenland, Illyrie word georganiseerd in vier provincies
           naast Macedonia,Achaia en Epirus.

155       Xiongnu verdrijven de Yeuzhi/Tochariers weer uit Dsungareije en
           zij migreren naar Kazakh steppe vanwaar ze het land tussen de
           Syr darya en Amu darya rivieren veroveren en verdrijven hier de
           Scythen die het Parthische Rijk binnenvallen en het noordoosten
      van het Iraans plateau veroveren. (kaart)

150-     Scythen vallen de zuidelijke Indus vallei binnen en stichtten er
           Indo-Scythische Rijken en veroveren 80vc ook de Indo-Grieken in
           het noorden, als 75vc in Ganges vallei de Sunda´s worden verslagen
           door Kanva dynastie veroveren Indo-Scythen 60vc het westen van
           de Ganges vallei (noordelijke Satrapen) en 35vc de noordwest
           Deccan (westelijke Satrapen) van de Satavahana´s, 20vc echter
           veroven de Parthen de Indus vallei en stichtten hier het
           Indo Parthische Rijk.

153- 134 De Seleuciden weten de controle over Judea van Ptolemeen over
           te nemen als ze een Orthodoxe Joodse opstand steunen tegen
           Hellenistische Joden, daarop komen de Orthodoxen ook in opstand
           tegen het bestuur van Seleuciden die de opstand neerslaan en
           verbieden de Joodse religie, met hulp van Rome beginnen de Joden
           een langdurige opstand en verslaan de Seleuciden, leider van de
           opstand Simon word uitgeroepen tot hoge priester en begint de
           dynastie van Hasmonieden.

kaart oostelijk halfrond 150bc
kaart oostelijk halfrond 145bc

140    De Han dynastie organiseerd op grote schaal paardenteelt voor
           uitgebreide ruiterlegers en succesvolle veldtochten tegen de
           Xiongnu, 139-127bc organiseren de Han alternatieve handelswegen
           naar Yeuzhi/Tochariers in Karakum om de handel van Xiongnu
           te ondermijnen.
Han chinezen veroveren een belangrijke handelsader naar Karakum
           langs Tibetaanse bergen; Ganzu corridor 119vc, Tarim basin
           en Ferghana vallei (Ta Yuan volk) 104-87vc kaart,
De Han gaan hun handelswegen naar de Turansteppe sterk organiseren
           waardoor de meeste handel kan stromen naar het westen wardoor de
           Xoingnu/Hunnen in crisis geraken, de Han steunen opstanden van
           Dingling 63-60vc met Wuhuan, Wusun en Gekun/Kirghiz (van boven
Yenisei rivier) en 51vc een opstand van Dingling met Gekun/Kirghiz
           en Hujie (van boven Irtysh rivier) maar worden beide door Xoingnu/
           Hunnen de verslagen.

133 De Garchus broers in Romeinse senaat
   In twede helft van de 2de eeuw word het populair voor Rijke
           families over heel Italie (ook Rome) om akkerland op te kopen
           van boeren (in problemen) en voor een betrouwbare inkomstenbron
           zetten ze er Latifundia op (landbouwbedrijven uitgevoert
           door slaven) terwijl landloze boeren naar de steden trekken om
           hier achter gelegenheids-arbeid aan te jagen.
De tribune Tiberius Grachus pleit onder weide publieke steun
           voor een oude wet die een maximum van 500 ha grond per familie
           voorschrijft, na een politieke strijd word Tiberius door Senaat
           gelyncht waarna men echter de oude wet wel doorvoerd en veel
           land word herverdeeld aan landloze boeren.
In 123 word Tiberius broer Gaius gekozen tot tribune en organiseerd
           raad van de equestes orde (Romeinse ruiters) die misstanden in de
           Senaat kan berechten (waaronder terechtstelling van Tiberius zonder
           rechtzitting), subsidie voor lage graanprijs en verbeterde rechten
van soldaten, zijn pleidooi voor burgerrecht in heel Italie leid
snel tot uitgebreide oppositie in Rome en hij word ook vermoord.

115- 100 De Parthen voeren succesvolle veldtochten die de Scythen uit hun
           Rijk verdrijven naar zuidelijke Indus vallei en veldtochten naar
           de Syr darya rivier waar ze Yeuzhi/Tochariers verdrijven naar de
           Hindu kush van waar Grieken naar hun Indo-Griekse Rijkjes
         in de Indus vallei vluchten.

113       Van Jutland (Denemarken) migreerd Germaanse stam der Cimbri met
           Teutonen en Ambronen naar het zuiden en in de oostelijke Alpen
           verslaan ze de Keltische stam Tarisci (bondgenoot van Rome) en
           Romeinse hulptroepen aan de Donau grens.
De Germanen trekken dan voorbij het Romeinse Rijk boven de Donau
           naar het westen waar ze Gallie binnenvallen en Keltische landen
           plunderen, 101 vallen ze de Romeinse provincie Gallia Narbonensis
           echter binnen en verslaan de Romeinse troepen hier waarna ze de
           Romeinse provincie Hispania binnenvallen en plunderen.
102 beginnen ze dan aan de gevreesde veldtocht naar Rome, echter
           de Teutonen en Ambronen worden aan de Rhone rivier verslagen, de
           Cimbren nemen een andere route en vallen vanuit de Alpen in het
           noorden van Italie binnen maar worden aan de Po rivier door
   Romeinen verslagen.
De restanten van deze stammen trekken zich terug naar het noorden
           en worden door Eburonen (tussen Schelde en Rijn rivier) een
           woongebied gegeven tussen boven Maas en Rijn rivieren waar ze de
           Aduatuci stam stichtten, deze Germaanse plundertochten gaan daarna
een belangrijke rol spelen in Romeinse mythen.

111 Het Nanyue Rijk word onderworpen door de Chinese Han dynastie.

100 Aan de Mainz, zij-rivier van de boven Rijn, organiseren Germaanse
stammen de grote federatie der Marcomannen.

kaart oostelijk halfrond 100bc

86-      Pompeius 106-48bc is zoon van Gnaeus Pompeius Strabo 'n tot adel
           opgeklommen rijke boer met carriere van questor 104, praetor 92
           en Consul 89 en strijd met zijn vader mee in een burgeroorlog voor
Marius en Populairen tegen Sulla en Optimaten waarbij zijn vader
sneuvelt en Pompeius zijn legioenen zijn overneemt.
Als Pompeius zich overgeeft aan Sulla word hij in ere herstelt
na zijn huwelijk met Antistia, als Sulla dan op veldtocht gaat
tegen Mithridates VI in het oosten grijpen de populairen o.l.v.
Gnaeus Papirius Carbo in Rome de macht.
Als Sulla dan 82 Italy binnenvalt voegt Pompeius zich echter weer
bij Sulla en zij veroveren Rome waarna Pompeius voor Sulla strijd
           overneemt en populairen in Sicilie en Afrika verslaat, Pompeius
krijgt de (eerste) titel Magnus maar Pompeius dwingt Sulla hem
nog een triompf-tocht te geven.
           Na Sulla's dood 78 dwingt Pompeius de senaat hem op veldtocht te laten gaan met veldheer Metellus Pius in Hispania 76bc tegen de
populairen o.l.v. Quintus Sertorius waar hij de macht herwint 71
terwijl Crassus de slavenopstand van Spartacus neerslaat, Pompeius
houd opnieuw een triompf in Rome en eist ook de overwinning op van
Spartacus.
           Als piraten aanvoer van graan naar Rome belemmeren laat Pompeius
           zich 68 tot legerleider van de Middenlandse zee benoemen met
           volmachten over alle regios binnen 50km van kust waardoor hij de
controle krijgt over de belangrijkste steden hier, hij verdrijft de            en verslaat hen in Cilicie 66bc waarna hij zijn derde triomf in
Rome houd en word gekozen voor een nieuwe veldtocht tegen
Mithridates IV en hier verovert hij Bythnia en Pontus,
           Syrie en Kreta.

65- 44 Julius Ceasar neemt als familiehoofd op zijn 18de met populares
           deel aan burgeroorlog en verliest al zijn bezit en rechten als
           Sulla uiteindelijk wint waarna hij Rome verlaat en het leger
           ingaat, vervolgens vertrekt hij naar Bythnia waar hij zich
           bevriend met koning Nicomedes_IV op een diplomatieke missie.
           Na de dood van Sulla 78bc keert hij terug naar Rome om als
           advocaat te werken en nadat hij een ontvoering op Egeische zee
           van piraten 70bc overleeft begint hij zijn politieke carriere
           als Tribune en in diepe schulden voor omkoping laat hij zich tot
           questor benoemen in Hispania waar hij de schulden in Rome
           ontvlucht en begint vanuit zuid Iberie rooftochten tegen de
           Kelten in noord Iberie en met de oorlogsbuit kan hij net zijn
           schulden afbetalen en word als held ontvangen in Rome 67bc en
           huwt Pompeia.
           In 63bc weet hij uiteindelijk Pontifex Maximus te worden en 62bc
           praetor waarop de schulden zo hoog oplopen dat hij zich proconsul
           in Hispania laat benoemen vanwaar hij weer veldtochten tegen de
           Kelten onderneemt en verovert noord Iberie, hierop word hij weer
           als held ontvangen in Rome 60bc en benoemt tot Consul waar hij
           de gunsten wint van Pompeius en Crassus.
           Ceasar verzoent deze rivalen in een Triumviraat 60bc en gebruiken
           het leger tegen hun oppositie wat ze volhouden tot 53bc als Crassus
           sterft, in 58 is de koek weer op en Ceasar laat zich benoemen tot
           gouverneur van de provincies Illyrie, Cis Alpina en Narbonensis,
           in Narbonensis organiseerd hij ook weer rooftochten die uitloopt in
           Gallische oorlog kaart waarmee de Romeinen alle Keltische stammen
           tussen Pyreneen en Rijn onderwerpen (kaart), invasie naar eiland
           Brittannie mislukt echter, hierbij vernietigt Ceasar de stam der
           Eburonen tussen Schelde en Maas.
   Uiteindelijk haalt Pompeius de Senaat over om Ceasar terug te
           roepen, eerst weigert Ceasar maar trekt dan met een legioen 49bc
           Italy binnen waarop Pompeius met zijn legioenen vlucht naar
           Griekenland, als de legioenen in Iberie de zijde van Pompeius
           kiezen vertrekt Ceasar eerst hier naartoe en laat zijn 2de man
           Marcus Antonius achter in Rome en na een campagne van een maand
           verslaat hij de legioenen in Griekenland.
           Hij vervolgt Pompeius naar Egypte waar hij word vermoord en Ceasar
           verwikkeld raakt een burgeroorlog tussen de Farao Ptolemeus XIII
           en zijn vrouw Cleopatra VII, aan de zijde van Cleopatra verslaat
           Ceasar de laatste Farao en begint een relatie met Cleopatra 47bc
           en verslaat nog eens het Rijk van Pontus en de laatste
           volgelingen van Pompeius in Afrika en Hispania.
           Ceasar organiseerd een centralistische staat en wil dat een Consul
           voor het leven word aangesteld, tijdens deze periode voert hij
           eveneens zijn Juliaanse Calender in met weer minder callibratie-
           dagen die 1500 jaar in Europa zal worden gebruikt, voor zijn
           streven naar een dictatuur word Ceasar echter al snel door de
           (democratische) Senaat vermoord.
           post-Ceasar
   Een volksopstand volgt en dwingt de Senaat echter om Ceasar's
           kameraad Marcus Antonius als consul voor onbeperkte tijd aan te
           stellen en met Lepidus begint hij vervolging van de Senatoren
           verdacht van medeplichtigheid aan Ceasars moord, al gauw
           verschijnt dan Octavianus die als adoptief zoon van Ceasar ook
           aanspraak maakt op de leiding met steun van enkele legioenen en
           rijke Senators die hij amnestie beloofd.
           Na een gevecht bij Mutina word Octavianus door Marcus en Lepidus
           geaccepteerd en zij organiseren 2de drieeenheids bestuur,
           Octavianus krijgt de leiding in Italie, Gallie en Brittanie,
           Antonius krijgt de Balkan, Asia Minuer, Syrie en Egypte en Lepidus
           krijgt Hispania en (noord)Afrika, na een conflict met Octavianus
           word Lepidus verstoten.
           Het volgende conflict volgt al snel daar Antonius gehuwt is met
           Octavia de dochter van Octavianus terwijl Antonius zijn leven deelt
           met Cleopatra VII en nadat hij Cleopatra beschuldigt van een coup
       stuurt hij een Romeins vloot erop uit die de Egyptische vloot bij
           Actium te verslaan waarna Antonius met Cleopatra VII zelfmoord
           plegen in Alexandrie 30bc.
           Hierop laat Octavianus zich met zijn legerleider Agrippa tot consul
           uitroepen en geeft het bestuur van Rome en provincies terug aan de
           Senaat, met de macht over het leger heeft hij in praktijk nog wel
           de macht in handen en dwingt de Senaat 27bc het bestuur over Rome
           en provincies weer terug te geven waarop hij zich de levenslange
           titels Augustus (eerwaarde), Imperator (staatshoofd) en Princeps
           (leider van Senaat) toeeigent.
           Octavianus vervangt zijn naam met Augustus waarop hij een wat
           milder maar duidelijk autocratisch bestuur organiseerd in de
           vorm van het Principaat en als Princeps/leider voor het leven
           van de Senaat, Augustus organiseerd ook een soort erfelijke
           opvolging met zijn neef Marcus_Claudius_Marcellus en ontwikkeld
           het Romeinse Keizerrijk achter de illusie van een Republiek
           onder leiding van democratische Senaat.
Augustus organiseerd effectief provinciaal bestuur, aanleg van
           wegen en ontwikkeling van steden in het door Ceasar pas
           verworven noord-west Europa, de Donau en Rijn worden als de
           noordelijke grens vastgelegd en veldtochten ondernomen om de
           laatse stammen (o.a. in de Alpen) binnen deze grenzen te
           verslaan en onderwerpen.

64 In Judea breekt een burgeroorlog uit tussen Saccudeers (Hellenen)
           en Farizeers (Orthodox) en Romeinen steunen de Saccudese factie die
           overwint en moet regeren met de Romeinse adviseur Antipater
           (Edomitsche Jood), veel Hellenistische Joden verlaten Judea naar
           Joodse handelscentra in het Romeinse en Parthische rijk.
Antipater maakt zijn zonen Phasael gouverneur van Jeruzalem en
           Herodus gouverneur van de streek Galilae, een Joodse opstand dood
           Antipater maar word neergeslagen door Romeinen en Herodus word
           door Rome aangestelt als Koning der Joden.

56vc 48ncDe Turkse oergroep splitst zich in Oghuz en Ogur groepen
56 1ste noordelijke Hunnen/Xiongnu trekken naar het westen
48 2de noordelijke Hunnen/Xiongnu trekken naar het westen

kaart oostelijk halfrond 50bc

40    Livia Drusilla scheidt van Claudius_Nero 39vc en huwt met Keizer
           Augustus die scheidt van Scribonia, Livia's zonen Tiberius en
           Drusus (ongeboren) worden geadopteerd, 20 bc strijd Tiberius
           naast Agrippa in Armenie tegen de Parthen waarna hij Argrippa's
           dochter Vipsania huwt 19bc waarop hij strijd tegen Reatiers in
           Alpen, Drusus slaat dan opstanden neer in Gallia Narbonensis en
           16bc steunt hij zijn broer in de Alpen.
   Onder Romeinse Keizer Augustes worden wegen aangelegd naar de Rijn
           rivier en in het gebied tussen de Somme en Rijn rivieren word de
           provincie Belgica georganiseerd vanuit het voormalige Oppidum van
           Treveri ontwikkeld tot de stad Augusta Treverorum (Trier).
   De brug Mosae Trajectum (Maastricht) voltooid de weg van het
           Oppidum Bavay van de Nerviers naar het Oppidum Tongeren van de
           Tungri naar het Oppidum Ara Ubiorum van de Ubiers, in deze oppida
           vestigen zich Romeinse kooplieden (onderbescherming van Romeins
           garnizoen) en ontwikkelen tot handelssteden, veteranen vestigen
           zich vaak met een pensioen in de omgeving van hun fort in dorpen
           (Vicus) langs de weg als boer, koopman en/of ambachtsman en
           leveren produkten aan het fort.

15     Als Germaanse stam der Sugambri de boven Rijn en Germaanse stam
           Chatti de lage Rijn oversteken en Romeinse steden en bondgenoten
           plunderen stuurt Augustus de XVII, XVIII en XIXde legioenen o.l.v.
           Drusus naar het Oppidum Ara Ubiorum dat word omgedoopt tot
           Romeinse stad Colonia Claudia Ara Agrippinensium (Keulen), van
           hieruit steekt Drusus de Rijn over en verslaat de Sugambri. kaart
       Daarna vaart Drusus met zijn leger de Rijn af naar het Romeins
           castella op de Huneburg bij Oppidum Batavodurum (Nijmegen) en
           verslaat de Chatti en de Friezen, een deel van de Chatti sluiten
           zich aan bij de Romeinen en vestigen zich als de stam Batavi
           tussen de beneden Rijn en Maas rivier, naast Batavorum word de
           Romeinse stad Noviamagnus/Nijmegen opgezet.
Het volgende jaar gaat Drusus verder en bouwt fort Castra Vetera
           (Xanten) van waaruit hij met zijn legioenen de Rijn weer oversteekt
           en Lippe rivier volgt naar het begin van de Weser rivier en bezet
           het land van Sigambri met castellum Oberaden, Drusus bouwt fort
           Moguntiacum (Mainz) die uitgroeid tot belangrijke handelsstad en
           het volgende jaar worden de Chatti onderworpen, kort daarna valt
       Drusus van zijn paard en sterft.
(Romeinse kaart van Germaanse stammen boven de Alpen tussen Rijn
           en Vistula rivier, een kaart van Drusus campagnies (rode pijltjes),
           onderworpen (donkergeel) en veroverd (licht geel) en kaart
           Germaanse stammen) kaart 1 2 3

   4     Omdat Drusus razend populair is in Rome voor zijn overwinningen
           tegen de Germanen stuurt Keizer Augustus zijn broer Tiberius om
           deze veroveringen te consolideren, Tiberius onderwerpt het Gebied
           tot de Elbe rivier voornamelijk met gebruik van speciale marine
           troepen en bouwt ook het Fort Fectio (Vechten) aan de lage Rijn.
           (kaart Tiberius campagnes (rode pijltjes) onderworpen (donkergroen)
           en veroverd (licht groen).
   Hierna word Tiberius teruggeroepen voor verovering west Pannonische
           vlakte (hongarije) tot de Donau rivier wat ze aan hun provincie
           Illyrie voegen, een opstand 9nc word pas 12nc onderdrukt en Illyrie
word verdeeld in Pannonia (laagland) en Dalmatia (Dinarische Alpen)
           en word zwaar gefortificeerd tegen Kwaden/Marcomannen dreiging.

           kaart oostelijk halfrond 1ad

1- 9 Na de dood van Xuan keizer van China 91-49bc grijpt zijn vrouw
   Xiaohuan als erflijk Keizerin de controle met opvolging van hun
   jonge zoon Cheng 33bc, haar broer Wang Feng word opperlegerleider
   (22bc gevolgt door Wang Yin) terwijl Wang Mang minister word.
Wang Mang word belangrijkste raadgever als Cheng sterft 7bc waarop
keizer Ai volgt die de controle van Wang familie wegdrukt en zijn
(homo)vriend Dong Xian opperbevelhebber maakt, Ai sterft in een
dubieuze situatie 1 ad waarna Ping volgt onder regent Wang Mang.
Als Wang Mang dan complot van Wei familie ontdekt begint hij een
politieke zuiveringsaktie waarbij hij veel Han politici dood en
uiteindelijk ook Ping 6ad en Wang Mang zet pasgeboren Ruzi (over
grootklein kind van Xuan) op de troon.
In 9ad word 4 jarige Ruzi afgezet waarna Wang Mang keizer van China
word en begint zijn eigen Xin dynastie en hervormt het staatsbestel
   volgens confucianimse terwijl aan de Gele rivier onrusten uitbreken
wanneer grond hier is uitgeput door massale irrigatie landbouw en
   er voedseltekorten zijn.
           Al gauw verliest Xin dynastie de controle in boerenopstanden Lülin
en Chimei die Liu Xiu van Han familie kiezen als tegen-Keizer en
wanneer zij het Keizerlijke leger verslaan in slag om Kunyang 25ad
komt Liu Xiu op de troon als Guangwu keizer van China en verhuist
de hoofdstad van Chang'an naar Luoyang.

5 Als Augustes 1ste keizer van Rome zijn kleinzoon en opvolger Gaius
sneuvelt in Armenie nodigt hij de verstoten Tiberius weer uit voor
zijn opvolging en laat hem Germanicus adopteren om hem op te volgen
waarop Tiberius weer een opstand in Germania neerslaat als Romeinen
   bij bronnen in Taunus bergen aan Rijn rivier fort Aquae Mattiacorum
   opzetten bij de Mattiazen stam.

   6    Augustus keizer van Rome besluit na dood van Herodus van Judea een
Romeinse provincie te maken o.l.v. Quirinius Romeins gouverneur van
           Syrie die zich laat vertegenwoordigen door prefecten Coponius 6-9,
           Marcus Ambivulus 9-12, Annius Rufus 12-15, Valerius Gratus 15-26,
           Pontius Pilatus 26-36 en Marullus 37-41.
   Het bestuur word echter nog uitgevoerd door Herodus zoon Archelaus
           als gouverneur van Samaria en Judea tot 6 bc hij word verbannen
           naar Vienna, zijn bestuur gaat naar Herodus zus Salome I
           gouvernante van Idumea, Gaza en Fasayil en als zij sterft 10ad
           erft Livia de Romeins Keizerin deze regio's, Herodus zoon Antipates
           word gouverneur van Galilee en Perea en zoon Philip gouverneur van
           Batanaea tot zijn dood 37 het deel word van Syrie, oostelijk van
           Jordaan rivier heeft de Grieks-Romeinse stedenbond Decapolis
           zelfbestuur.
           Agrippa (zoon van Aristobolus IV kleinzoon van Herodotus de Grote)
           groeit op bij Tiberius keizer van Rome op Capri, na dood van
           Tiberius helpt hij Caligula op de keizerlijke troon die hem het
           bestuur over Batanaea overhandigt 37.
           Als Agrippa na moord op Caligula in Rome Claudius op de troon helpt
           41 krijgt hij het bestuur over Judea en Samaria en na verdrijving
           van Antipates ook Galilea en Perea, zijn broer Herodus V krijgt
           bestuur over de Libanon bergen vanuit Chalcis bij Orontes rivier.

9 Rome stuurt Publius Quinctilius Varus om tussen de Rijn en Elbe
           rivier de provincie Germania Magna te organiseren, hij trekt elke
zomer met 3 legioenen (hoofdleger) door het gebied tussen Rijn en
Elbe om loyalitiet en de bouw van wegen en steden te controleren
en overwintert elke keer westelijk van de Rijn.
Als Varus eind zomer 9ad met zijn leger van Weser naar de Rijn
terugkeert worden zij in hinderlaag met slag in Teutoburger woud
verslagen waarna de overlevenden worden geoffert aan de Goden en
alle Romeinen oostelijk van de Rijn worden aangevallen, het hoofd
van Varus word naar Rome gestuurd en Tiberius beveelt de ontruiming
van het gebied oostelijk van de Rijn.

30 In Romeinse provincie Judea, word Jezus (timmermanszoon) van het
           dorp Nazareth door zijn broer Andreas overgehaald om zich met hun
           moeder te laten dopen door de populaire profeet Johannes de doper
           die hem daarop aan wijst als lam van God waarop Jezus zich in de
           woestijn terugtrekt om de duivel uit te drijven waarna hij als
           profeet rondtrekt met steun van Johannes de doper en organiseerd
           nog een groep leerlingen/apostelen.
           Aan de zee van Gallilea volgen de vissers 1Jakobus de Meerdere
           (Ya´aqov) en zijn broer 2Johannes (Yohanna) zoons van Salome (zus
van Maria Magdalena) en Zebedee, 3Jakobus de mindere broer van
    Jezus sluit zich dan ook aan met zijn vrienden 4Filippus/Philippos
en Griek 5Bartholomeus(Bar Tolmay).
           In Capernaumn voegen zich nog 6 Simon de Zeloot/Kananaios, 7Judas
       de zachtaardige(Yehuda Thaddaeus), 8Tomas de tweeling (Tomas
           Didymus) en 9Mattues Levi(Mattithyahu), bij het meer van Tiberias
           sluiten 10Simon Petrus/bar Jona/Kefa zoon van Alfeüs uit Bethsaida
zich bij hen aan en in de provincie Judea naij Hebron voegt zich
11Judas Iscariot(Yehuda).
         Als Jezus in Judea een bezoek brengt aan de Tempel in Jeruzalem
verjaagt hij kooplieden die er rondhangen, na verraad van Judas
Iscariot word hij voor orde-verstoring opgepakt, voor de Joodse
   raad word hij dan voor godslastering ter dood veroordeeld, Judas
    pleegt zelfmoord en Jezus word na belediging van de Keizer door
de Romeinen gekruisigt 33ad.
           Judas Iscariot word vervangen door Mattias(Mattathias) en Jezus
           broer Jacobus de rechtvaardige organiseerd dan in Jeruzalem een
           gemeenschap van Christus, na de dood van Johannes de doper 36ad
sluit 12Andreas (broer Simon Petrus) zich bij hen aan als
12de apostel.
   Tien jaar na de dood van Jezus verbied de Joodse raad de Christen
      gemeenschappen en vervolgt Christenen waarop de apostelen Judea
   verlaten, Judas Thaddeus predikt in Syrie, Mesopotamie and Libye
   maar ook in Beirut en Edessa, Tomas reist het Parthen Rijk af
   naar India waar hij te Muziris de gemeenschap van Nasranis opzet
   50AD en word door Parthen gedood met speren 72AD.
Petrus organiseerd een eerste kerk in Antiochie, Andreas predikt
   de boodschap van Jezus zonder joodse wetten in Pontische steppen
   waar het Christendom populair word aan de lage Donau rivier en
      sticht een kerk in Byzantium, hij word door Romeinen gekruisigt
      op z'n kop aan een X-kruis in Griekse stad Patras te Achaea,
      Jakobus predikt aan Ebro rivier in Hispania.
Op Patnos schrijft Johannes de Openbaring_van_Johannes en onder
   wijst Polycarp de latere Bishop van Smyrna voor hij word begraven
   bij Ephesus 100AD, Philip predikt met Bartholomeus en zijn zus
       Mariamne bij Grieken, in Syrie en Phrygia en worden in de stad
   Hierapolis door Romeinen gemarteld en onderste boven gekruisigt.
   De Joods priester Saulus (met Romeins burgerschap) van een Joods
         handelscentrum in de stad Tarsus die Christenen vervolgt bekeerd
         zich in Damascus waarna hij veel Romeinse steden afreist rond de
         Middenlandse zee om zoveel mogelijk Christengemeenschappen op te
         zetten vaak van niet-Joden en probeerd een moeder Kerk op te
   zetten in Rome.

41- 44 De Romeinse keizer Caligula bezoekt de Rijngrens en laat hier een
   serie van wachttorens bouwen en organiseerd een groot leger bij
   Portius Itius (Boulogne), verwacht word een invasie naar het eiland
kaart    Brittanie kaart maar nadat Caligula ze een toneelstuk uit laat
   voeren keert hij terug naar Rome waar hij dan word vermoord door
           zijn lijfwachten die zijn achterneef Claudius ontvoeren en tot
           nieuwe Keizer uitroepen.
   Het Romeinse leger (met Olifanten) steekt o.l.v. Claudius
           het kanaal over, hier sluit de stam der Atrebates zich aan bij de
           Romeinen en aan de Thames verslaan ze de machtigste Britse stam der
           Catuvellauni, hierna veroveren de Romeinen in drie jaar het zuiden
           behalve de regios Cornwall en Wales (land van druiden).
(kaart van verovering van Romeinse provincie Brittania 43 tot 84nc)

44       Opstand van Friezen met executie van Romeinse vertegenwoordigers,
           een Romeinse aanval word afgeslagen in Slag om Baduhennawood.
         Hierna organiseren ze met Cannanifaten en Chauci een vloot waarmee
           ze Romeinen in kustgebied bezuiden Rijn gaan plunderen 47, Romeinse
           legerleider Corbulo organiseerd dan een staande vloot waarmee hij
           de Germaanse vloot uitschakeld en opnieuw de Friezen onderwerpt.

50- 360 In Bactria worden Grieken verslagen door Yeuzhi/Tochariers die
hier het Kushana Rijk stichten 50nc en later uitbreiden over de
Hindukush, de Indus en midden Ganges vallei 127nc, na een eeuw
verliezen ze Bactria en de Hindu kush aan de Sassanieden 225nc
   en verliezen de boven Ganges regio aan het Gupta Rijk 270nc die
de laatste enclave in de Indus vallei 360nc onderwerpen.

50    Rome bepaald de Rijn defenitief als grens van het Romeinse Rijk
           en Gnaeus Domitius Corbulo de governeur van Germania Inferior gaat
           hier meer verdedigingswerken bouwen zoals fort Ultra Trajectum
           (Utrecht) 2 Germaanse volken

50- 150 Door de Christengemeenschap van Jeruzalem word het eerste concilie
           georganiseerd waar de Apostelen weer bij elkaar komen en spreken
           over relaties van gemeenschappen met elkaar en interpretaties van
           Jezus denkbeelden.
   Paulus verlaat Jeruzalem na felle onbesliste discussie met Petrus
           over de vele gemeenschappen van Paulus van niet-Joden die ook niet
           tot Jodendom bekeren en hun achtergrond vinden in Septuagint Bijbel
           (die later als Oude Testament ook de basis gaat vormen voor
           het latere Christendom).
De tijd hierna worden Christelijke ideeen veel op schrift gezet,
           waaruit verschillende worden verkozen als leidraad voor het
           Christelijk denken en sommigen als ketters verworpen;
      50-125 Brieven van Apostolistische vaders
   Epistels of brieven van de eerste kerkleiders waaronder de
                   apostelen St. Clement van Rome, St. Ignatius van Antioch,
                   St. Polycarp van Smyrna, Didache en de Herder van Hermas
     60- 64 De daden van de Apostelen
60- 70 Evangelie van Markus, geschreven door Mark, een medgezel
                   van Petrus voor niet Joden en Christenen in Syrie.
   61- 70 Evangelie van Lukas
beide geschreven door Grieks sprekende Syrische
                   wetenschapper Lukas terwijl hij Paulus begleid naar Troje,
70- 95  Openbaring_van_Johannes
90-100 Evangelie van Johannus
geschreven door een Johannes sekte
70-110 Evangelie van Matheus
geschreven in Aramees voor Joodse gemeenschap
150 Deze texten word verzameld in het Nieuwe testament
   Andere obscure vroege text is Syrische evangelie van Tomas vertaald
           in het Grieks, nadat Paulus bij Iconium/Konya de vrouw Taqla
           bekeerd, zegt zij maagd te blijven met een celibaat zoals de
           Therapeutae, haar voorbeeld word gevolgd in Judea door Heremieten
           die de Sinai woestijn intrekken om een eenzaam ascetisch leven
           lijden. vroeg Christelijke texten

kaart oostelijk halfrond 50ad

    55 In oost Azie aan de Mekong-delta ontwikkeld de handelstad Oc Eo
           die zijn omgeving onderwerpt en organiseerd in het Funan Rijk
           (Nokor Phnom) 100nc van de Mekong tot het Maleisisch schiereiland
op basis van handel tussen zuid-India en Indonesische eilanden.

60 Pliny de oudere en Scribonius Largus, experimenteren met electro-
           shocks van meervallen en pijlstaart rog, ze beschrijven electrische
           stroom door bepaalde objecten, en ontwikkelen een therapie voor
           maag of hoofdpijn met electrische vissen.

66- 70 Op een dag in de internationale havenstad Caesarea van Judea als
           Grieken een vogel offeren aan hun Goden worden ze aangevallen door
           Orthodoxe Joden wat de aanleiding word van een grote opstand van
           de Zealoten verzetsgroep in de streek Gallilea, de Romeinse
           gouverneur van Syria stuurt het XIIde legioen die worden verslagen.
De nieuwe gouverneur Vespasianus stuurt 68nc de XIIde met het
           Vde legioen die de streek bezetten en Zealoten vluchtten naar de
           stad Jeruzalem, daar worden ze met beleg van Jeruzalem door
           Romeinen uiteindelijk verslagen waar de Tempel voor 2de maal
           word vernietigt.
           De overlevenden worden verbannen terwijl de laatste Zealoten zich
           nog verzetten op heuvelfort Massada tot 73nc, de Joodse bevolking
           in Judea is geslonken tot niet veel groter dan andere Arabische
           volkeren hier en niet veel groter dan Hellenistische Joodse handels
           communes in andere steden van Romeinse en Parthische Rijken en
           omliggend gebied. (Romeinse Rijk kaart).

66- 70 Door Keizer Nero word Bataafse cavelarie op eiland Brittanie naar
           Italie geroepen, hun aanvoerder Julius Civilis word gearresteerd en
           zijn broer gedood, als Keizer Nero word afgezet door nieuwe Keizer
           Galba laat hij Civilis vrij, bij thuiskomst in de Rijn-delta word
           Civilis opnieuw gearresteerd, nu door gouverneur Vitellius.
Vitellius is door het Rijnleger tot (tegen)Keizer uitgeroepen en
           begint veldtocht naar Rome, voor aankomst is Galba echter al door
           andere (tegen)Keizer Otho verslagen, Vitellius keert terug naar de
           Rijn waar hij Civilis vrijlaat en hem overhaalt hem te steunen,
beide verslaan dan Otho bij Rome en Vitellius word Keizer.
Hiertegen komt de provincie Syria in verzet en claimen hun
           goeverneur Vespasianus (tegen)Keizer, zij steken Middenlandse zee
           over en trekken succesvol op naar Rome, Vitellius roept weer
           de Bataven op maar zij weigeren en samen met de Cananefaten komen
  (kaart) ze in opstand en veroveren het fort Ultra Trajectum(Utrecht)
Een Romeins legioen dat tegen hen strijd word bij Arentheym/Arnhem
           verslagen, Rome stuurt de legioenen V Alaudae en XV Primigenia maar
           zij worden bij Batavorum/Nijmegen verslagen en trekken terug naar
           het fort Castra Vetera/Xanten, een belegering van Bataven hier word
           gebroken door Flaccus met zijn troepen uit fort Gelduba (Krefeld).
Als in Rome Vitelius onder de voet word gelopen door de nieuwe
           Keizer Vespianus en Flaccus hem accepteerd word deze veelbelovende
           aanvoerder door zijn troepen vermoord, Keltische stammen Treveri en
           Lingones aan de Moezel rivier sluiten zich bij Bataven aan waar
           twee legioenen zich gelijk overgeven.
Vespanianus organiseerd 7 legioenen die naar de Rijn trekken, nadat
           Treveri en Lingones zich gelijk overgeven houden Bataven nog een
           week stand tot een 8ste legioen word ingezet en Civilis zich
           overgeeft met een respectabel vredesverdrag, de legioenen X gemina
           uit Spanje en pas opgerichte IIde Adiutrix blijven in Noviamagus
           aan de Rijn-dalta achter om de Romeinse controle te waarborgen.

80 Romeinse keizer Dominitianus verbied Christendom als ketterse
           dwaling van het Jodendom, hij laat 90nc zijn vrouw en neef
           executeren die Christengemeenschappen bezoeken, de meeste
           Christengemeenschappen bevinden zich dan in de provincie
           Asia en de rest van Anatolie.

90       Rome organiseerd in de provincie Belgica het aan de Rijn grenzend
           gebied in de provincies Germania inferior bestuurd vanuit de
           hoofdstad Colonia Claudia Ara Agrippinensium (Keulen) en
           Germania superior met hoofdstad Moguntiacum (Mainz), waar
           weer meer forten worden aangelegd voor meer Romeinse troepen.

100 Keizer Traianus gaat de Romeinse grenzen uitgebreid versterken,
           op de west-oever van de Rijn word een dijk aangelegd met daarop een
           weg en om de kilometer een wachttoren die forten in het achterland
           kunnen waarschuwen bij naderend gevaar om tijdig cavelarie hierop
           af te afsturen kaart.
De volgende Keizer Hadrianus laat 121-125nc de dijk verbreden en
           er een een pallisade muur op bouwen, zijn legerleider Corbulo laat
           een kanaal (de Vliet) graven van Leithon aan de Rijn naar het
           Forum Hadriani (Voorburg) aan de Maas.

100 Periplus kaart van internatiole handel

kaart oostelijk halfrond 100ad

100- 425 In oost-Azie steunt de Han dynastie de Xianbei met de verovering
           van Mongoolse steppen en organisatie van Xianbe Rijk, ze verjagen
           de Xiongnu/Hunnen naar het oosten waar ze zich vestigen zuidelijk
           van Altai bergen tot de Sry darya rivier vanwaar ze de Yeuzhi/
         Tochariers verder verdrijven naar het zuiden die tussen Sry darya
           en Amu darya rivieren de federatie van Xionieten organiseren en
           tussen Sry darya en Hindukush bergen de Hephtaliten/Witte hunnen/
           Hoa tun met bekendste stam van Kidarieten. kaart

115- 117 Joodse gemeenschap in Cyrenaica komt o.l.v. Lukuas in opstand 115,
           vernielen Romeinse landgoederen en tempels, verjagen of moorden
           Romeinen en trekken door Lybische woestijn naar Egypte waar
           ze pas 117 worden verslagen, hierna voeren Joden op Cyprus een
           gelijkende opstand gevolgt in Mesopotamie door Nisibis, Edessa,
           Seleucia enArbela, in Judea word de laatste opstand in Lydda            verslagen.

130- 135 De spanningen in Judea lopen weer hoog op als Rome het besnijden
           verbied en op de ruines van Jeruzalem de Romeinse stad Aelia
   Capitolina (Tempeltje omploegen) bouwt, de Joodse priesters
           verklaren Simon bar Kochba tot de Messias die verzet organiseerd
en het Romeinse leger verslaat en Aelia Capitolina veroverd.
Vanuit Rome vertrekt het ene na het andere legioen en na drie
           jaar krijgen de Romeinen pas het gebied onder controle nadat
           het grootste deel van de bevolking is gedood, de Joodse religie
           word opnieuw verboden en vooraanstaande leden worden vermoord,
           alle schriftgeleerden worden vermoord en de Jeruzalem Tempel
           herbouwt tot Romeinse tempel van Jupiter.
           De regio word Palestina hernoemt en overal word de naam Judea
           gewist, na verbod op de Joodse religie vluchten veel Joden naar
           het Parthische rijk waar ze nieuwe communes opzetten geleid door
           Rabbi´s die hun tradities hier vastleggen in het boek Misnah en
           Babylonie word een nieuw Joods centrum.

144 Marcion van Sinope christelijk denker komt met theorie dat
Jezus denkbeelden los staan van Joodse religie.

150 grootste uitbreiding van het Romeinse Rijk
Bulgaren migreren naar Transcaucasia (tussen Kaspische en Zwarte
zee) en vestigen zich oostelijk van VisiGoten aan de Zwarte zee.

150- 250 In Europa brengen Joodse Christenen via Joodse gemeenschappen in
           Romeinse steden het Christendom naar het noorden en organiseren
           met locale bevolking kleine ondergrondse groepen in de grotere
           Romeinse steden.
In Syracuse op eiland Sicilie opgezet door Petrus en Paulus,
           Aquileia (boven Po-monding) noord Italie, Mediolanum (Milaan)
           aan hoge Po rivier door Barnabas de Levite van Jeruzalem,
           Carthago door Tertullian 160–220, Salona door Titus leerling
           van Paulus 102 en Italica in Hispania Beatica door St. Gerontius.
           Pothinus leerling van Polycarp bischop van Smyrna predikt in zuid
           Gallie Arles, Avignon, Vienne, Lyon, en Marseille, Irenaeus vaart
           202 de Rhone en Saone op en sticht een kerk in Lugdunum (Lyon) en
           onderhoud van hieruit nog goed contact met centra's in het oosten.

161- 175 Marcus Aurelius en Marcomannen oorlog
           Als vlak voor de dood van Hadrianus zijn opvolger Aelius sterft
138 kiest hij Antonius Pius opvolger en hij adopteerd Aelius zoon
Lucius Verus als L.Aelius Aurelius en Marcus Aurelius als M.Aelius
Aurelius Verus voor zijn opvolging, Marcus trekt met tegenzin bij
Hadrianus om zij aspiraties in filosofie op te geven.
Na de dood van Hadrianus word Marcus echter favoriet van Antonius
voor zijn opvolging en hij versnelt zelfs Marcus politieke loopbaan
door hem consul (1ste minister) te maken in 140 en hertrouwt zijn
dochter Faustina met Marcus en vestigt hen in villa van Tiberius.
De opleiding valt Marcus zwaar en hij is vaak ziek o.a. vanwege z'n
vijandige relatie met zijn meester Herodus waarin Marcus gesteunt
word door Fronto, door Apolonius Chalcedon en Junius Rusticus word
Marcus ingeleid in Sofistieke denkbeelden, deze tijd baard Faustina
jaarlijks kinderen waarvan alleen Lucilla de volwassenheid bereikt.
Hoewel Marcus worstelt met het Keizerschap laat Lucius het geheel
afweten en als Antonius sterft word Marcus Keizer in Rome maar
dwingt Senaat Lucius (verloofd met Lucilla) Keizer van het oosten
te kronen waar Lucius de strijd aangaat met Vologases IV koning van
Parthia die hier zojuist het Romeinse Rijk was binnen gevallen.
De Parthen verslaan het ene na het andere legioen en de onervaren
Marcus stuurt de beste legioenen van de Rijngrens naar het oosten
die Parthen op afstand houden maar Rijngrens weer erg verzwakken
waar Germaanse Chatti en Chauci doorbreken en plunderen provincie
Germania Inferior 162nc.
      165n Het IIIde Gallische legioen geleid door Cassius voert eigenzinnig
           een succesvolle inval in het Parthen Rijk, brandschat de hoofdstad
           Seleucia/Ctesiphon en trekt zich terug voordat het Parthische hoofd
           leger kan terugslaan waarna een wapenstilstand word overeengekomen.
De Romeinen die uit het oosten terugkeren nemen de Mazelen mee
           bekent als Antonius plaag die in meerdere epedemieen 165-189nc 1/4
           van de mensen in Romeinse steden dood (in Rome 2000 op een dag).
   Romeinen hebben de Germanen uit Germania inferior verdreven maar
           als de Antoniusplaag het Romeinse Rijk weer platlegd vallen
           Germaanse Longobarden (van hoge Elbe rivier), Ubii (van hoge Rijn
           rivier) en Lacringi van Pannonische vlakte (Hongarije) binnen met
     Marcomannen die op veldtocht gaan naar Rome, naar aanleiding hier
           van breken ook nog de Sarmaten door lage Donau grens om Romeinse
           landerijen te plunderen.
Marcomannen worden na grote Romeinse verliezen verslagen aan de
           grens van Italie en de Longobarden worden uit de Pannonische
           vlakte verdreven over de Donau, Marcus onderneemt een straf-
           expeditie tegen de betrokken Germaanse stammen in hun stamland
en voorkomt verdere aanvallen maar blijft op deze eeuwige
           veldtocht tot hij ook sterft aan de Mazelen 180.

168 Ptolemeus wereldkaart

175- 250 Via Joodse Hellenistische handels-communes verspreid het
           Christendom naar het noorden, in Lugdunum (Lyon) worden de 1ste
           christenen publiekelijk terechtgesteld rond 175nc en op het eiland
           Brittanie worden 250nc de christenen St. Alban, Aaron en Julius in
           de stad Luguvalium (Carlisle) terechtgesteld.

170 Met de Friezen organiseren de Chauci overzeesche plundertochten
           van Romeinse steden in het kanaal en vernielen Tornacum (Tournai),
           Terwanni (Thérouanne) hoofdstad van de Morini en Atrebatum (Arras),
           alleen het legeren van enkele Romeinse legioenen in meerdere forten
           in Vlaams kustgebied kan het tei keren, de locale stam Menappii
           begint dan in samenwerking met Romeinen een welvarende overzeesche
           handel met Brittanie.
           (In deze tijd word fort Ultra Trajectum (Utrecht) herbouwt)

200 In Egypte organiseerd St Antonius communes van Heremieten om het
           celibatair leven te lijden in gemeenschap in eerste kloosters.

200- 365 Op Indonesische eiland Java ontwikkelen Sundanezen het
Salakanagara rijk op basis van zilver export.

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::

200 De Germaanse stam Goten vertrekt van Vistula rivier (Polen) naar
           het zuiden en vallen de Pontische steppen binnen, ze verslaan de
           Scythische Sarmaten en ontwikkelen Chernyakhov/Tschernjachow
           cultuur, oostelijk van Dniepr rivier stichten ze ostro Gotische
           Rijk en in het westen organiseren ze een visi Goten Federatie.
Terwijl de meeste Sarmaten zich onder Gotische heerschappij
           schikken vertrekt hun leiders klasse van Alanen naar het westen
           en vestigt zich aan de hoge Rijn rivier en organiseren plunder-
           tochten naar Romeinse steden.
Vanuit het eiland Bornhelm vertrekken de Bourgondiers, ze
           steken de Baltische zee over en vestigen zich in het gebied
           wat de ostro Goten hebben verlaten maar worden hier geteisterd
           door Gothische plundertochten, de Bourgondiers gaan 269 op
           uitnodiging van Rome zich aan de hoge Rijn vestigen om de
           Alanen te bestrijden.

kaart oostelijk halfrond 200

219     In het Han Rijk neemt de onderkoning van de Cao dynastie van
           de noordelijke Wei regio de macht over van de Han dynastie 1
           2 en stichtt het Wei Rijk, bezuiden Yangtze stichtten onder-
           koningen het Shu Rijk in oosten en Wu Rijk in het westen. kaart
In 263 word het Shu Rijk verovert door het Wei Rijk waarna de
           leiding van Cao dynastie word overgenomen door de Jin dynasty
           die dan 280 het Shu Rijk verovert, kort erna echter breekt de
           burgeroorlog van 8 Prinsen 291-306.

220-      In centraal India valt het Rijk van Satavahana dynasty uiteen
           in noordelijke Vakataka Rijk en zuidelijke Vishnukundina Rijk,
           in zuid India verovert de Kalabhra dynastie de Chola, Pandayan
           en Chera Rijken en ondersteunen Boedhisten en Janiisten.

224-      In het Parthische Rijk organiseerd de onderkoning van de
           Aranshahr/Aryan/Sassanid dynasty (priesters van godin Anahita)
           de onafhankelijkheid van hun provincie Persis (Fars) en nadat
           ze het Parthische hoofdleger verslaan veroveren ze hun gebied
   waar ze het Sassanieden Rijk stichtten.
           Ze verslaan Romeinen en veroveren Mesopotamie, hier ontwikkeld
           Mani uit familie Elkesaieten van Joodse commune de nieuwe religie
   manicheisme dat ook veel aanhang vind onder Romeinen.

235- 286 De opmars van Sassanieden in het oosten kan Romeinse Keizer
           Severus na vele nederlagen alleen stoppen als hij massaal
           troepen weghaalt bij de Rijngrens die nu zwaar onbemand is
           waardoor Germaanse doorbraken toenemen, als Severus naar de
           Rijngrens reist om polshoogte te nemen word hij vermoord
           door het Romeinse Rijnleger en verklaren hun (Thracische)
           legerleider Maximinus Thrax tot nieuwe Keizer.
   In Rome word Thrax vermoord en een ander leger roept zijn
           legerleider uit tot Keizer die kort daarop door een ander
           legerleider word afgezet en Romeinse legers trekken tegen
           elkaar ten strijde voor de Keizers titel in een halve eeuw
           van burgeroorlogen waarin de controle verloren gaat in de
           crisis van de 3de eeuw.

238- 250 Vanuit Pontische steppen beginnen Goten met plundertochten
over land en zee naar Romeinse steden in Balkan en Anatolie
   afgewisseld door grootschalige Romeinse straf-expedities,
vele Gotische stammen strijden dan ook mee in Romeinse
burgeroorlogen na 300nc.

240 Als in de lage Ganges vallei Chandra Gupta koning word van
           Magadha veroverd hij de lage Ganges vallei en sticht hier
           het Gupta Rijk, zijn zoon veroverd de hele Ganges vallei
           en na hem worden de westelijke Satrapen en het Kushana Rijk
           in de Indus vallei ook onderworpen 395.

In zuid India verovert de Kadamba dynastie vanuit Banavasi
           (hoge Krishna rivier) het binnenland van zuid India en zuid
           Deccan (Kannadiga volk van Karataga landen) 350nc, bezuiden
           hen verovert westelijke Ganga dynastie van de stad Kolar,
           later Talakad, het binnenland rond de Kaveri rivier, in zuid
           India komt dan de Pallava dynastie van stad Kanchipouram op
          in het Chera Rijk.

250       Na de christenvervolgingen van Romeinse keizer Decius stuurt
           Paus Fabian 8 bischoppen naar Gallie voor herorganisatie van
           Christelijke gemeenschappen hier: Gatianus naar Tours,
           Trophimus naar Arles, Paulus naar Narbonne, Saturninus naar
           Toulouse, Dionysius naar Parijs, Austremonius naar Clermont,
           Martialis naar Limoges.

250    Als Romeinse legers met elkaar strijden tijdens de crisis van
           de derde eeuw organiseren Germaanse stammen grote bondgenoot
           schappen aan de Romeinse grens om plundertochten te organiseren
           naar Romeinse steden en landerijen;

Germaanse stammen aan beneden Rijn organizeren de stammenbond
           der Franken:
           - Saliers aan de IJsel benoorden Berkel zijrivier en rond de
           (over)IJselse Vecht
           - Sicambri op de Utrechtse Heuvelrug
           - Chamavi, leven aan de IJsel bezuiden Berkel zijrivier
           - Bructeri, leven tussen Lippe and Eems rivers (achter Tuihanti
             en Chamavi)
           - Chatti, leven tussen Sieg en Mainz river
           - Chattuarii, leven tussen Rijn en de Maas rivier westelijk
             van de Chatti
           - Ampsivarii, leven rond het midden van de Eems rivier
           - Usupeti en Tencteri leven aan de Rijn tussen Lippe en
             Sieg river
           - Ubii, leven tussen de Rijn en Maas bezuiden Chattuari
           - Bataven in Land van Maas en Waal tussen beneden Rijn en Maas
           - Tuihanti leven oostelijk van de Saliers en benoorden
             Chamavi
       In 251 nadat een stormvloed Romeinse forten e.d. heeft
         weggevaagd veroveren zij de grensprovincie Germania
           inferior en Romeinen trekken zich terug achter de weg
   van Aardenburg, Felsecum, Mechelen, Tongeren naar Maastricht,
en later de weg Boulogne, Bavay, Tongeren naar Cologne, pas
na 300ad heroveren Romeinen de grensprovincie.

Andere Germaanse stammen organiseren de stammenbonden
- Alemannen aan de hoge Rijn voeren plundertochten in
             Gallie.
      - Saksen (met Friezen) aan Elbe monding organiseren
           piraterij en overzeesche aanvallen op Britse eilanden
             en de Gallische kust tussen Seine en Schelde rivieren.

250- 538 Op Japanse eilanden heeft Yayoi cultuur zich verspreid
           naar alle uithoeken en in de daaropvolgende Kofun periode
           neemt overzeesche handel met het continent toe van handel
           steden gebaseerd op invoer van Paarden en IJzer uit Korea
           en Brons en Filosofie uit China.
Er ontwikkelen zich kleine Rijkjes van koningen die worden
           begraven in grafheuvels, aan de Yoyo rivier (Osaka) liggen
         de machtigste Rijkjes die een centraal bestuur organiseren
           met Yamoto-federatie.

260       De gouverneur van Gallie (en Belgie) Postumus organiseerd
           met gouverneurs van Brittannie en Spanje het Gallische rijk
           onafhankelijk van Rome vanwege de burgeroorlog en drijft
           Franken over de Rijn, hij vind navolging in het oosten als
           de Romeinse legers in Azie mineur(Turkije), Syrie en Egypte
           de koningin van Palmyra (in Azie mineur) tot Keizerin van
           hun Rijk van Palmyra kiezen.

260 De Germaanse stam der Gepiden verslaan de Bourgondiers.

268- 271 Een deel van de Goten genaamd Thervingi valt plunderend
           de Balkan binnen, voor de grens met Italie worden ze door
           de Romeinen verslagen, hierna veroveren en vestigen
         ze zich in de west Pannonische vlakte (Hongarije).

270 In Rome komt Keizer Aurelianus aan de macht, hij verdrijft
           de Sarmaten uit de Balkan en Vandalen en Alamannen (Jutungi
           stam) boven noord Italie, grote tegen aanval van Alamannen
           word ook afgeslagen, na een strafexpeditie tegen Goten op
           de Pontische steppen onderwerpt hij het Rijk van Palmyra in
           272 en het Gallische rijk in 274, als hij in de Balkan een
           aanval op de Sassanieden organiseerd word hij vermoord 275nc.

275       Pallava dynastie van Kanchipuram (chola) organiseren een
           Rijk rond de Krishna rivier, ze veroveren het gebied tot
           Pennar rivier tegen 400 en verslaan de Kalabhras in zuid
   India 550 en het Chalukya Rijk 642 en organiseren het Tundaka/
           Visaya-Rashtra Rijk.

284- 305 Als Romeinse calarie aanvoerder Diocletianus (Illyrier)
           Keizer word gekozen weet hij de crisis van de 3de eeuw te
           eindigen door het bestuur te hervormen tot Tetrachie en
het Romeinse Rijk te delen in;
- oostelijk deel (Balkans, Turkije, Kanaan, Egypte en Lybie)
           met de hoofdstad Nicomidea vanwaar hij als Augustus (premier
           Keizer) regeerd met Ceasar (co Keizer en opvolger) Constantius
- westelijk Rijk (west Europa en noord Africa) met hoofdstad
           Mediolanum (Milaan) met Maximianus als Augustes en Galerius
           als Ceasar (Maximianus verblijft en regeert echter meestal
      vanuit Augusta Treverorum (Trier)).
De verplaatsing van de Politiek van Rome naar Mediolanum
           en de Rijksdeling heeft de burgeroorlog geeindigd en
           Diocletianus verzekerd zijn steun door overwinningen op
Sarmaten 285-290, Alamannen 288, een (tegen)Keizer in
           Egypte 297-298 en vrede met het Sassaniedenrijk 299, in
           Brittania worden Christenen Socrates en Stephen vermoord.

286       Kleine tegenvaller voor Diocletianus is het verzet van
           Carausius (Menapii) aanvoerder van de Romeinse vloot die
           de Saxische piraten in het kanaal bestrijd en zich tot
           (tegen)Keizer laat kiezen van het 2de Gallische Rijk in
           Gallie en Britannia.

kaart oostelijk halfrond 300

313 De opvolging van Diocletianus 305nc loopt toch weer uit
           op een burgeroorlog waaruit echter Constantijn (zoon van
           Constantius) als overwinner naar voren komt als Keizer
           van het westen met Lucinius als Keizer van het oosten.
Constantijn stelt het edict van Milaan op voor vrijheid
           van godsdienst en schadevergoeding van de Christenen
           voor de vervolgingen onder Diocletianus, Constantijn
   steunt de Christenen in Rome met het opzetten van een
           Kerk hier en andere Romeinse steden en organisatie van
           de Roomse/katholieke Kerk.
Als Lucinius weer Christenen vervolgd verslaat Constatijn
           met steun van Franken Lucinius gesteunt door Goten en
           bestuurd weer het hele Romeinse Rijk vanuit een nieuwe
           hoofdstad Constantinopel (Istanbul) als Constantijn de Grote.

314- 618 Na burgeroorlog van Jin dynastie komen de Wu Hu (ruiter
           volken uit de steppen in dienst van het Han Rijk) in
           opstand en gesteund door de Xanbei verjagen ze de Jin
           dynasty uit de oude hoofdsteden Luoyang 311 en Chang'an
           314 naar het zuiden over de Yangtze rivier,
      vanuit de stad Nanjing organiseren Jin prinsen het zuiden
           in het Rijk van oosterse Jin dynasty, afgewisseld door
           Lui Song dynasty 420, Zuidelijke Qi 479, Liang dynasty 502
en Chen dynasty 557 in periode van zuidelijke dynastien.
De periode van noordelijke dynastien beginnen de Wu Hu in
           16 koninkrijken die worden verenigt door (late)Qin dynasty
           351-391, noordelijke Wei 391-535 en Zhou dynasty 535-581
en uiteindelijk de Sui-dynastie die ook de Chen dynasty
           verslaat en zuiden veroverd.

319       De Lybier Arius, student van Lucianus van Antiochie gaat
           naar Patriarch Alexander van Alexandria om Lucianus
           theologie te verdedigen die bekent word als Arianisme,
           de Patriarch organiseerd 1ste Concilie van Nicaea 325 waar
           echter Arianisme word veroordeeld als ketters.
           Op Anatolisch plateau waar Arianisme populair is begint
uitgebreide vervolging door bischop Basil van Caesarea 330-379,
hij ontwerpt ook voor kloosters de Basilische regel gebaseerd
op leven van liturgische gebeden en hand-arbeid.
Basil benoemd zijn broer Gregorius tot bischop van Nyssa
372 en in Constantinople benoemt Keizer Theodusius bij zijn
aantreden de Nicaea volgeling Gregorius van Nazianzus tot
Aardsbishop van Constantinopel.

330- 555 Nadat de machtigste stammen van de Xanbei uit de Mongoolse
           steppen zijn vetrokkennaar het zuiden om met de Wu Hu
           enkele Rijkjes te stichtten in China komen in de steppen
           Toba stammen in opstand, nemen de controle over en
           organiseren de Rouran federatie die controle over de
           Mongoolse steppe overnemen.

350 Romeinse Rijk sluit een bondgenootschap met Salische stammen
           van de Franken, zij kunnen zich vestigen tussen Rijn en Somme
           rivieren als ze de Rijngrens verdedigen tegen doorbraken van
           andere Franken en Romeinse steden en landerijen hier beschermen,
           de Saliers gebruiken deze gelegenheid om van Romeinen hier te
           leren een groot gebied te besturen.

         In India word de stad Banavasi van Chutu verovert door
           Kadamba dynastie (aan hoge Krishna rivier) en veroveren van
           hieruit het binnenland van de zuidelijke Deccan en zuid India
           (Kannadiga volk van Karataga landen) 350nc, bezuiden hen
           verovert westelijke Ganga dynastie van de stad Kolar, later
           Talakad, het binnenland rond de Kaveri rivier, in zuid India
           komt dan de Pallava dynastie op in de stad Kanchipouram en
           verslaan de Kadamba dynastie.

De Brahmaputra vallei word verovert door Varman dynastie die hier
het Kamarupa Rijk organiseerd, 655 dragen de Varman de leiding over
aan Mlechchha dynastie en in de 10de eeuw worden ze onderworpen
door Hindu Pala dynastie .

In de Indus vallei worden de Kushieten onder de voet gelopen door
het Uar ruitervolk (uit China) die er hun Kidariet Rijk/Federatie
organiseren ook met Kushieten.

Na 400ad eindigt de Mahameghavahana dynastie en vervalt Khalinga
waarvan zich Utkal en Koshal afscheiden en word pas 950 vanuit
de stad Kalinganagara herenigt door Anatavarman Codaganga die de
oost Ganga dynastie sticht met 2de hoofdstad Dantapura (beslaat
het huidige Orisa) tot 950 ze worden onderworpen door Chalukya´s
van Vengi en 1050 door de Chola´s.

358- 669 Op eiland Java ontwikkelen Sundanezen het Tarumanagara rijk

370 De Hunnen/Xiongnu hebben een federatie georganiseerd in Khazak
           steppen verdeeld in Zwarte Hunnen (noorden), Rode Hunnen (zuiden),
           Hemelse Hunnen (oosten) en Witte Hunnen (westen) kaart
De Zwarte Hunnen vallen vallen de Pontische steppen binnen met
           Bulgaren waar ze eerst de Visigoten verjagen en het Ostrogoten
           Rijk vernietigen, met plundertochten dwingen ze het oost Romeinse
           Rijk tot belasting betalen, vervolgens veroveren ze de Pannonische
   vlakte (Hongarije) vanwaar ze plundertochten in het west Romeinse
           Rijk voeren.

374       Romaanse Berber Augustinus van municipium Thagaste (Algerije),
           geschoold in Madaurus en student van Manicheisme in Carthago 374
           verhuist naar Rome voor de studie van neoplatonisme 383, als zijn
   moeder hem bezoekt regelt ze voor hem een plek in het Keizerlijk
   hof in Milaneum 384 waar hij bekeerd tot het Christendom en na
   zijn scheiding priester word.
Als zijn moeder in 291 sterft in Thagaste keert Augustinus terug
   naar huis en veranderd zijn ouderlijk huis in een klooster
   waarvoor hij de Augustinus regel ontwerpt, 496 word hij bischop
   van Hippo Regius/Annaba, zijn theologie word toonaangevend in
   Rome en het west Romeinse Rijk.

           Britse monnik Pelagius van de Keltische Johannine Christelijke
           Order verhuist dezelfde tijd naar Rome en word hier erg populair
           onder Christenen, 405 bekritiseerd hij Augustinus visie op
           de erfzonde.
Als de Visigoten Rome belegeren vlucht Pelagius naar Carthago
           waar hij ook populair word maar vertrekt na een conflict met
           Augustinus naar Bethlehem waar hij leeft als Hermiet en zich
           bevriend met bischop Johannes van Jeruzalem en zijn theologie
   populair word in Constantinopel en oost Romeinse Rijk.

375 Germaanse stam der Visigoten die op de vlucht zijn voor de
           Hunnen worden door Romeinen bezuiden de Donau toegelaten als
           bondgenoten om de Donau grens te verdedigen tegen de Hunnen,
           na voedselnood komen Visigoten in opstand en vernietigen het
           Romeinse hoofdleger met Keizer Valens en gaan jaren ongestoord
           de Romeinse provincies op de Balkan plunderen tot Rome een
           ander voedselrijker woongebied geeft in de Balkan.

375- 383 Vanaf 375 worden veel legioenen uit Britannie verplaatst
           naar de Balkan om tegen Visigothen in de Balkan te strijden,
           383 vertrekt het laatste legioen gevolgd door plundertochten
           van Picten uit het noorden (Schotland).

384 Een Romeins leger van Brytonse huurlingen o.l.v. Conan Meriadoc
           verlaten eiland Brittanie en vestigen zich in Amorica (Bretagne)
           in Rohan als achterhoede van Romeins legerleider Magnus Maximus
           die een staatsgreep pleegt en na 4 jaar keizerschap weer word
           afgezet, Conan blijft daarna om Amorica te verdedigen tegen
           Saxische piraten.

385 Sint Servatius word de eerste bischop van Municipium Tungrorum/
Tongeren (inclusief Maastricht)

374       In westen van eiland Java (Jakarta) word het Tarumanagara door
   het Kamarupa Rijk organiseerd, koning Purnawarman laat de eerste
           inscripties op steen maken op Java nabij Bogor; in Ciaruteun
           inscriptie associateerd hij zichzelf met god Vishnu en beschrijft
           een kanaal die de koers van de Cakung Rivier veranderd naar een
           kustgebied voor een landbouw gebied, Brahmanen zegenen dit project.
           Een andere inscriptie bij Kutai, oost Kalimantan, nabij Mahakam
           rivier, plinten met een inscriptie in het Pallava script van
           zuid India beschrijft "Een schenking van Brahman priesters".

396       Victricius 330-407 voormalig legionair bekeerd zich en predikt
           in Vlaanderen, Brabant en Henegouwe en word bischop van Rouan
           386, hij bezoekt eiland Brittannie en pleit voor de verkondiging
           van het Christendom onder de Keltische Brythons.

399       Legioenen geleid door Stilichio steken het kanaal over en redden
           de Romeinse steden van Brittania als ze de Picten verslaan en
Brittania verdrijven naar het noorden maar vertrekt weer met zijn leger
kaart   in 402 gevolgd door exodus van alle Romeinen en laatste troepen.
   De geromaniseerde Keltische Britten die achterblijven kiezen uit
   hun midden Vortigern (Arthur) tot Koning en organiseren de
   verdediging van de Romeinse steden tegen Picten in het noorden,
   Saksen van zee en Keltische Gealen van het eiland Ierland.

      kaart oostelijk halfrond 400

400    Op het grootste Japanse eiland Honsu worden alle rijkjes
           georganiseerd in stabiel centraal bestuur in Gokishichid
           systeem onder Keizer Keitai vanuit paleizen in Asuka regio
           en begint de Asuka periode.
Na 525 weet de Sogu clan, met handelsmonopolie op Korea,
           een eeuw lang controle te krijgen op de Keizers waarmee het
           bestuur naar Confucianistische model word gevormt en Buddisme
           word verspreid onder de bevolking die word gecombineerd met
           inheemse voorouder religie Shinto.

400- 407 St. Nicasius bischop van Reims bouwt de eerste Kathedraal, kort
daarna vernietigt door Vandalen.

407    Hongaarse stammen verspreiden zich van de Oeral bergen naar de
           Wolga rivier. kaart

407 Germaanse stammen der Vandalen, Sueben, Bourgondiers en
           anderen steken over de bevroren boven Rijn en vallen massaal
           Gallie binnen, verslaan de legioenen hier en plunderen Romeinse
           steden en landerijen.
Rome weet pas de rust in Gallie te herstellen door 413 een
           Bourgondisch Koninkrijk in de Rhone vallei te accepteren als
           vassal en 421 vrede te sluiten met Visigoten die voor hen
           Vandalen en Suebi verjagen naar noord Spanje waarna de Goten
           tussen Pyreneen en Loire rivier het Visigoten Rijk organiseren
           als bondgenoot van Rome.

410      Honoratus die leeft als hermiet op het Eiland Lérins (zuid
           Frankrijk) als Student van Caprasius en begint 410 een commune
           die hij organiseerd in een klooster 427.

420 In het oosterse Wei Rijk pleegt een legeraanvoerder een
           coup op de vroege Jin dynastie en sticht Liu Song dynastie
           die alle noordelijke Wu Hu rijken bezuiden de Gele rivier
       veroveren tot 461 als de Tuoba Wei/noorse Wei/Yuan Wei
           dynastie hun over de Houai rivier jaagt en het noordelijk
           Wei Rijk sticht.

420 De Vishnukundina adel migreerd van lage Ganges gebied naar
           westkust van Ayodhya waar ze leenheren worden van Vakatakas
           en veroveren een onafhankelijk Rijk van Salankayana dynastie
           (van Pallava) van de stad Vengi vanwaar ze een rijk veroveren
           tot de oostkust vanuit hun hoofdstad Armarapura.

Noorden - Zwarte Hunnen/Attila de Hun
Zuiden - Rode Hunnen/Khidarietes
Oosten - Hemelse Hunnen/Gok Turken
Westen - Witte Hunnen/Hephthalites

Nadat Hephtalieten/Witte hunnen een handelsrijk organiseren
           in Kara Kum 425 veroveren ze de Hindukush en Indus vallei
           waar ze Sassanieden en Kidarieten onderwerpen 485 en maken
           Kabul hun hoofdstad.
De Sassanieden verdrijven hen echter weer in 513 en in
           zuidelijke Indus vallei nemen Rai dynasties de controle
           over en organiseren Gandhara in het noorden, vanuit Kabul
           vallei besturen Hindu en Buddha Shahi´s de Hindu kush.

425       Als de Hunnen in Pontische steppen Sarmaten, ostro Goten
           en viso Goten hebben verslagen en verdreven en de handel
           overnemen blijven hier boeren van Przeworsk en Chernyakhov
cultuur tussen Vistula en Wolga achter en verspreiden zich
           naar het zuiden waar nog veel Sarmaten zijn die zich bij
           de Hunnen hebben aangesloten en ontwikkelen de Slavische
           cultuurkring kaart.
Sarmaten met Slaven ontwikkelen Penkovka cultuur in
           Pontische steppen bekent als Anten, Kolochin cultuur
           tussen hoge Vistula en Dniepr rivier, Sukov cultuur
           tussen lage Oder en Vistula rivieren, en de Praag kultuur
           tussen boven Oder en Vistula rivieren en Korchak culture
           tussen Karpaten en zuidelijke Bug 2 rivier. kaart
   De gevluchte Sarmaten verspreiden in enkele groepen boven
           de Alpen; de Kroaten vestigen zich westelijk van de hoge
           Vistula, Serven/Bojka oostelijk van hoge Oder rivier en
   de Sorben tussen hoge Elbe rivier en Oder.
    (Oder en de Elbe-Saale lijn; zuidwaarts naar Bohemen,
           Moravia, oosterse Alpen, Pannonische vlakte, Balkan,
           en weer noordwaarts naar de hoge Dniepr rivier)

429 Op afspraak van de Romeinen vallen de viso Goten Spanje binnen
           en verslaan de Vandalen en Spanje word deel van het Visigoten
           Rijk op het westelijke deel na waar de Suevi een klein Konink
           rijk stichtten, de Vandalen steken over naar noord Africa waar
           ze de Romeinse provincies verslaan, plunderen en de regio
           gebruiken voor Piraterij en aanvallen op Romeinse steden rond
           de Middenlandse zee waaronder Rome.

429 Patricius/Patrick/Cothraige/Coithrige 387-493 uit Banna Venta
           Berniae op eiland Brittanie, zoon van Christelijke deken
           Calpornius en kleinzoon van priester Potitus word gekidnapped en
           verscheept naar Ierland waar hij na 6 jaar slavernij ontsnapt,
           na kort verblijf in Brittannie keert hij terug naar Ierland om
           in streek Ulster als priester het Christendom te verbreiden (460).

431      Pelagische monnik Palladius, predikt aan Armoricaanse kust,
           de eilanden Britannie en Ierland en leeft een ascetisch leven
           op het eiland Sicilie 408-409 waarna hij priester word 415, als
           hij in Rome leeft 418-429 word Pelagianisme verworpen.
           Palladius volgt Paus Celestine I en adviseerd om tegen het
           Pelagianisme Germanus bishop van Antissiodorum/Auxerre en
           Lupus bischop van Troyes te sturen naar Brittanie 429-445 terwijl
           Palladius naar west centraal Ierland gaat en predikt te Leinster
           in Clonard 430-460.

433 Erc of Slane/Erc mac Dega leerling van Patrick/Patricius/
           Qatrikias, nadat de druiden van de Hill of Slane worden
           verjaagd word hij tot priester gewijd en bouwt op de plek
           de school van Slane waar o.a. Dagobert II koning der Franken
           word onderricht in het Christendom.
           (Ierland kaart1, kaart2, kaart3, kaart, kaart,)

           Auxilius, or Usaille 454-459 zoon van de Lombard Restitutus
           en Liamain zus van Patrick en Sechnall vergezeld hij Patrick
           naar het eiland Ierland 432 en sticht een kerk in Killashee
           nabij Naas van de koningen van Leinster.

           Secundinus 373-448 sticht een kerk in Domnach Sechnaill
           (Dunshaughlin) nabij Tara, de Ierse annalen berichten in 439
           dat bischoppen Secundinus, Auxilius en Iserninus arriveren
           bij Patrick in Ierland en Hymn van Secundinus dat hij zoon
           van Patricks zus Dar Ercae en Restitutus van de Lombarden in
           Letha (Italie) 1 van de 3 bischoppen die Palladius assisteren

           Iserninus ~456 gerelateerd aan Uí Cheinnselaig in Leinster
           gewijd tot deken in Auxerre bischop van Ulster 439 sticht de
           kerk in Kilcullen waar Patrick hem inwijd tot bischop
           met Mactail

441     Op eiland Brittanie nodigt Vortigern de Juten (Denemarken) uit om
zich te vestigen aan de monding van de Thames om de Saxen af te
weren, als Picten doorbreken uit het noorden nodigt hij Saxische
huurlingen uit die hen weer verdrijven, daarna vestigen deze Saxen
zich bezuiden de Juten (die hun koninkrijk Kent stichten) waar ze
het koninkrijk Sussex stichten.

oostelijk halfrond 450

451       De Hunnen vallen het Visigoten Rijk binnen, Romeinse legers en
           Salische Franken snellen te hulp en verslaan de Hunnen, drie jaar
           later veroveren ostro Goten en Gepieden de Pannonische valkte
           (Hongarije) van de Hunnen en hun rijk valt uiteen.
- Hunnen vertrekken uit de Pontische steppen, Bulgaarse stammen
             blijven achter en gaan met Sarmaten de handel organiseren als
             bondgenoot van Constantinopel waarvoor ze de ostro Gothen
             buiten houden.

475 Als het west-Romeinse Rijk is geslonken tot Italie verjaagt een
           Germaanse huurling in het Romeinse leger de laatste Romeinse
           Keizer en sticht hier het Rijk van Odoaker als bondgenoot van
           het oost Romeinse Rijk dat zich nog redelijk staande houd op
       Anatolisch plateau, in Kanaan en Egypte.
- De Salische Franken verklaren hun onafhankelijkheid van Rome
             en stichtten het Franken Rijk tussen Rijn en Somme rivier dat
             ze uitbreiden naar het zuiden tot de Seine rivier.
- Tussen de Seine en Loire rivier heeft het Romeins bestuur het
             onafhankelijke 3de Gallische Rijk georganiseerd die alle
             aanvallen van Germaanse stammen afslaan.
- Bezuiden de Loire tot en met Spanje verklaard Visigoten Rijk
             zijn onafhankelijk heid maar blijven trouwe bondgenoot van
             Romeinen en het oost Romeinse Rijk.

         De Romeinen behouden het oost Romeinse Rijk bestaande uit het
           Asia mineur kerngebied met Orient en Egypte met Lybie.
           geschiedenis van Anatolie tot heden l anadulu.html

493- 553 Als Romeinse edellieden in Italy bij het oost Romeinse Rijk
           klagen over onveiligheid en bestuurlijke chaos besluit
   Contantinopel de Ostrogoten in de Pannonische vlakte erbij
   te halen die Italie veroveren van Odoaker en organiseren hier
   het ostroGoten Rijk die de Romeinse steden e.d. beter beschermt.

470- 549 Vroege Christendom en scholastiek in Ierland
   Finnian 470 - 549 keert na dertig jaar terug in Ierland als
   christen en reist het eiland door waar hij de ideeen van
   Christus verkondigt tot hij door een engel word geleid naar
           Cluain Eraird (Clonard) aan de Boyne rivier waar hij een
   kerkje bouwt van klei en zich richt op studie, boetedoening
   en gebed met een aanhang van o.a. 3000 volgelingen waaronder
   een groep van 12 apostelen.

           Ciarán de oudere/Ciarán mac Luaigne/Ciarán van Saigir zoon
   van Laighne en Liadán van de Corcu Loígde (familie van de
   kalf godin) koning van de Keltische stammen Érainn/Iverni
           en Dáirine/Darine en koning van Tara (opperkoning van
   Ierland) die zich tot het christendom hebben bekeerd.
   Ptolemeus kaart van Ierland
         Mac Ciarán de Jongere 516-546 timmermanszoon van Ros Comáin
           leerling van Finnian en Enda/Éanna van Aran eilanden (voormalige
   koning van Airgialla) trekt 545 het land in en sticht het
   klooster Clonmacnoise/Cluain Mhic Nóis (zoons van Nos heide) en
           Brendan/Bréanainn van Birr -571 sticht het klooster van Birr
           Brendan/Bréanainn.
De reiziger van Clonfert 484–577 van Ciarraighe Luachra bij de
haven van Tralee, in Kerry, van het koninkrijk Munster, gedoopt
in Ardfert/Ard Fhearta (wonderen heuvel) door sint Erc of Slane
en onderricht door Íte patrones van Killeedy/Cill íde en
Erc of Slane word priester.
Clonfert vertrekt met een boot opzoek naar het paradijs en
   bezoekt verschillende eilanden beschreven in reis van Sint
Brandaen, hierna predikt hij in Wales, bezoekt het eiland Iona
en sticht 'n klooster in Annaghdown/Eanach Dhúin
(moeras van het fort).
           Columba van Terryglass -552 zoon van Ninnidh van Crinthainn
(leerling van sint Finnian), geeft zijn meester de laatste
zegening als de plaag toeslaat en verzorgd ook Caemban, Fintan en
Mocumin waarna hij het klooster Tirdaglas (Tir-da-glasí) sticht
548, hij bezoekt Tours vanwaar hij de relikwieen van Sint Martin
meeneemt en sterft 552 aan de plaag.
Columba/Colum Cille 521-597 predikt het Christendom in het land
           van de Picten (Schotland), Saint Mobhí van Glasnevin predikt in
           Mobhi Clarainech van Glasnevin (nabij Dublin) Ruadhain van Lothra
(Ruadán mac Fergusa Birn) 584, patroon van Lothra (Lorrha) predikt
in Tipperary, hij staat Diarmait mac Cerbaill koning van Tara bij
in een vloek van zijn druiden en bekeerd hem.
           Senán mac Geirrcinn 488 van Moylougha (Kilrush) reist de meeste
           kloosters in Ierland, Brittanie en Gallie af en vestigt zich
uiteindelijk op het Scattery/Inis Cathay eiland en verbreekt
de heidense vloek van Ninnidh/Ninnadh de Vrome met de Schone hand
van Donegal kleinzoon van Laoghaire opperkoning van Ierland patroon
van de hoeve van Inis Muighe Samh (Inis mac saint) in de streek
Fermanagh, aan de oevers van Lough Erne word bekent als hij
sint Brigit de laatste zegen geeft.

           Laisrén mac Nad Froích/Molaisi -570 zoon van Nadfraech broer van
           Aengus, 1ste Christelijke koning van Munster, van de Uí Chóelbad
           leidende stam van het Cruithni volk van Mag Line (Antrim) op
           Devenish eiland bestuurd door de Síl nDaiméni tak van Uí
           Chremthainn/Airgialla, hij is een leerling van St Finnian en
gaat op pelgrimstocht naar Rome.

           Canice van Aghaboe/Cainnech Mac h-Ui Dalann 515-599 zoon van
           Lughadh Leithdhearg van de CorcoDalann/Ui Dalainn stam van
           vader Dalann, gerelateerd aan Fergus koning van Ulster zoon
           van Ross zoon van Rudhraighe van het eiland Insula Nuligi/
           Inis-Doimhle/Inis-Uladh/ Little Island in de Suir rivier
           (nabij Waterford) was hoog opgeleid verhalen verteller van
           Glengiven (Londonderry) beschermt door krijger Cianachta
           als meester van zijn zoon Geal Breagach en vertrekt 543 naar
           het Clonard klooster en bevriend met Columba/Colum Cille,
           544 in de school van Glasnevin gaat hij met St. Kieran van
           Clonmacnoise en St. Comgall van Bangor in de leer bij
           St. Mobhi tot de plaag komt en hij vertrekt naar het
           klooster Llancarfan in Glamorganshire in Wales in de leer
           bij Cadoc waar hij priester word gewijd en 550 terugkeert
           van Rome en zich in Drumachose vestigt nabij Limavady.
           565 vertrekt hij naar Schotland waar hij deelneemt aan de
           kerstening Columba/Colum Cille en sticht de kerk van Sint
           Andrews, kloostercellen op het eiland Ibdon en Eninis, en
           klooster in Fife op de zandbank van Eden. Hij vestigt zich
           op land geschonken door Colmann zoon van Feradach koning
           van Osraige waar hij het klooster de abdij van Aghaboe
           (ossenveld) sticht, onder leiding van Canice veroveren de
           Christelijke Kelten het laatste druiden bolwerk aan rivier
           Nore in het koninkrijk Leinster 597 waar ze de kerk van
           Cainnech/Cill Chainnigh/Kilkenny stichtten

           Finnian van Moville/Magh Bile -576 in de streek Down
           leerling van Colman van Dromore, Mochae van Noendrum van
           Candida Casa (Wit hoorn) bezoekt Rome en keert terug met
           Vulgaat Bijbel van Eusebius Sophronius Hieronymus en
           sticht de school van Druim Fionn waar hij Columba/Colum
           Cille opleid.

kaart oostelijk halfrond 475
kaart oostelijk halfrond 480

481- 613 Frankische koning Childeric I word opgevolgd door 15
           jarige Clovis, 486 verovert hij het post-Romeinse
           domein van Soisson tussen Somme en Loire rivier, 501 bekeerd
           Clovis tot de Roomse Kerk, verovert de koninkrijken van
           Alamanni 502 en het noorden van het Visigoten Rijk tot
           de Pyreneeen 507 (Frankenrijk tussen Rijn en Pyreneen)
           Clovis sterft 511 en word opgevolgd door zijn zonen:
           - Chlodomer in Orléans bestuurd het lage Loire
             rivierenland tot zijn dood 524
           - Theuderic I in Reims bestuurd de hoge Maas, IJsel-Rijn
             rivierenland en central Massif (zuid-Frankrijk) tot 533
             zijn zoon Theudebert I hem opvolgd, in 546 krijgt hij
             Reatia en Noricum (noordelijke Alpen) van de Lombarden
             voor steun aan hun verovering van Italy 535–554, zijn
             zoon Theudebald verliest alles 555 aan Chlothar I.
           - Childebert I in Paris bestuurd het land tussen Somme
             rivier, de kust en Loire rivier, hij vervovert Chlodomers
             deel en noord Burgundie 524, Chlothar I verslaat hem weer
en 558 verovert zijn gebied
           - Chlothar I (Chlotarius) in Soissons bestuurd het land
             tussen Charente rivier, de Pyreneeen, de lage Maas en het
             Schelde rivierenland, hij verovert zuid Burgundie 524,
             alle Frankische koninkrijken 559 en onderwerpt Saxen en
             Friezen 560, hij sterft 561 en zijn zonen erven:
          - Charibert in Paris bestuurd Aquitania (west Frankrijk)
               tot 567, waarna zijn landen worden verdeeld tussen
               Chilperic, Guntram en Sigebert
               - Chilperic I in Soissons/Therouanne bestuurd Neustrie
                 tussen Schelde, Somme rivier en de kust tot 584 en
                 zijn vrouw Fredegund tot 597 hun laatste zoon
               - Guntram in Orlean bestuurd Burgundie (Rhone met
                 hoge Loire en Seine rivieren) tot 592
               - Sigebert I in Rheims bestuurd Austrasia (Maas en
                 Rijn Rivierenland en Zwitserse Alpen) tot 575, zijn
                 vrouw Brunhilde bestuurd voor hun zoon Childebert II
                 die 583 Austrasie overneemt en 592 Bourgondie, na
                 zijn dood 595 verdeeld hij het Frankenrijk weer
                 onder zijn zonen
               - Theudebert II bestuurd Austrasia, stuk tussen
                   lage Loire en Chirenteu rivier en de central
                   massif bergen
           - Theuderic II bestuurd Burgundie en de rest van
                   Aquitaine
- Chlothar II volgt, hij verovert Normandie en verslaat
               Theudebert en Theuderic 613, gekroond tot koning van
   alle Franken 615 en in de burocratie worden Joden door
door Christenen vervangen, na zij dood 629 word hij
   opgevolgd door zijn zonen
               - Charibert II bestuurd Aquitania tot 632
               - Dagobert I bestuurd Austrasie 623 en verovert
     Nuestria 629 en Aquitania 632

500-520 In Italie word de Romeinse patricier (adel) Benedict van Nurcia
           bekeerd tot Christen door een klooster bij Sublaqueum/Subiaco, hij
           leeft 3 jaar als hermiet in nabije grot waarna hij 13 kloosters
           organizeerd, in 520 trekt hij zich terug in het door hem gestichte
           klooster Monte cassino.

kaart oostelijk halfrond 500

515    Een uitgebreide Frieze vloot met Saksische stammen vaart uit naar
           eiland Brittanie waar ze de Thames opvaren naar het binnenland,
hier gaan de Saxen van wal en trekken naar het noorden waar ze
de Midlands veroveren en het koninkrijk Mercia stichten 517.
Een andere Frieze vloot zet Saksen af aan de zuidkust westelijk
           van Sussex en veroveren het gebied tot de Thames en Bristol kanaal
           waar ze het koningrijk Wessex stichtten 519, andere Saxen landen
           boven de Thames-monding en stichtten het koninkrijk Essex.
Na de Saxen komen Angelen uit Jutland die het kustgebied
           benoorden Essex veroveren, tussen de Stour rivier en Wash baai
           stichtten ze koninkrijk oost Angelen en van Wash tot Firth of Forth
baai (Schotland) stichtten ze het koninkrijk Bernicia in 559
hernoemt tot Northumbria in 586nc.
(kaart herkomst van Germaanse stammen)
           In het begin weet Æthelberht koning der Juten in Kent zijn
           overmacht te verzekeren in bondgenootschap met het Frankische Rijk
           op het continent en laat zich bekeren door Benicter monnik
           Augustinus 597 die de abdij van Canterbury/Durovernum/Cantiacorum/
   Cantwareburh sticht.
   Britse stammen trekken zich terug naar het westen en organiseren
           hier de Kelto-Romaanse Koninkrijken Gwynedd, Powys, Gwent,
           Brycheiniog, Glywysing, Elmet tot 618, Ergyng tot 800, Rheged,
           Gododdin, Dumnonia en Dyfed, (kaart) vele Britse stammen migreren
           ook 638, Strathclyde, naar Amorica(Bretagne) waar Brits familie van
           Conan nog steeds de controle heeft met tot die tijd intensief
           overzeesch contact met eiland Brittanie.

     Koning Rædwald van oost Angelen onderwerpt 600-616nc alle Saxische
           koninkrijken waarna hij zich bekeerd tot het Christendom, verslaat
           Koning Æthelfrith van Bernicia en word Brethwelda (koning van
           Angelen en Saxen) en maakt Edwin koning van Northumbria die na
           Rædwalds dood 624nc hem opvolgt als Brethwelda, Edwin onderwerpt
           uiteindelijk Kent en laat zich 627 dopen waarna de eerste
           Christenen prediken in Mercia 626:
- Bischop Felix van Burgundie bezoekt oost Angelen 632 en sticht
             diocese bij Dommoc/Dunwich en abdij van Soham in
             Grentebrigescire/Cambridgeshire
- Sint Aidan sticht klooster op het eiland Lindesfarne voor de
             Northumbrische kust 635,
- Frankische bishop Birinus bezoekt Wessex 634 en bekeerd koning
             Cynegils 640 en sticht een Kerk van Wintonceastre/Venta,
             Belgarum/Winchester en Kerk in Hamwic/Hamtun/Southampton
- Koning Sigeberht steunt Sint Cedd die Essex bekeerd 653,
- Bishop Bedwinus 672 bouwt kathedraal van North Elmham in
             Mercia die 654 is gereduceerd tot vazal.

534- 565 Als het (oost)Romeinse Rijk vrede sluit met het Sassaniedenrijk
           (Iran) begint Keizer Justinianus met herovering voormalige west
           Romeinse Rijk, 534 heroverd hij noord Afrika van de Vandalen en
           535 vallen Romeinen Italy weer binnen (540 laait de oorlog met
Sassanieden weer op), 552 veroveren ze zuid Spanje van de
           visiGoten en verslaan 554 de ostroGoten en veroveren Italie, de
           schatkist raakt echter leeg.

541    Na een veldslag tegen Sassanieden keren Romeinse legionairs
           terug die de builenpest meenemen dat zich van de ene naar de
           andere Romeinse stad verspreid en uiteindelijkeen derde van
           de Romeinse bevolking dood de daaropvolgende 150 jaar.

543    Op de Deccan vecht de Chalukya dynastie van Vatapi/Badami uit
           Karnataka zich vrij van de stad Banavasi en veroveren hun
           Kadamba Rijk (z.w. India) en worden bekend als Badami Chalukya´s
           en weten de Pallava in het zuiden en Harsha in het noorden
           af te weren.
Nadat ze de Vishnakundina verslaan in het zuiden grijpen de
           Pallava echter hier de controle en veroveren Badami voor 13
           jaar waarna de Chalukyas de Pallava verdrijven en hen na
           650 ovderwerpen.
In het oosten maken prinsen van Chalukya zich onafhankelijk
           met oost Chalukya Rijk van de stad Pedavegi in Vengi, Badami
           Chalukya verslaan Pallava´s 733 en onderwerpen de Pandya, Chola
           en Chera waarmee ze hun heerschappij uitbreiden over Tamilakan.
In 800 worden de Chalukyas van Badami voorgoed verslagen door
           Rashtakuta van Achalapur die vanuit de stad Manyakheta de Deccan
           en zuid India veroveren terwijl de Pala van Bengalen oost India
           en Prathihara de Indus vallei veroveren, Malwi (tussen Ganges en
Indus vallei) word veroverd door de Paramara van Dhārānagara.
In 975 worden de Rashtakuta´s na een nederlaag tegen de Paramara
           door krijgers van Bijapur verslagen vanuit Manyakheta en vanuit
           Kalyani organiseren ze het west Chalukya Rijk terwijl de Chola´s
           vanuit Tanjore zuid India veroveren.

550    Het Gupta Rijk desintregeerd in verschillende Rijkjes door
           rooftochten van de Hephtalieten die nog voor korte tijd in
           het Harsha Rijk verenigen maar snel weer uiteenvallen in
           Rajput staatjes die worden overheerst door de Gurjars.
   De Kalachuri dynastie organiserd sterk bestuur tussen
           Balachat bergrug tot Malwa plateaux vanuit de stad Mahishmati
           en na 700 vanuit de stad Tripuri (nabij Jabalpur) in 1072
           veroveren ze de noord-oost Ganges vallei wat ze 1100 weer
           verliezen en migreren naar Karnataka als leenheren van
           Kalyani Chalukyas.

De Gurjar de Matraika 475-767 van Gujarat organiseerd hier
een belangrijk handelscentrum.

Harich andra van de Gurjara Pratihara familie (Agnikula van
           vuuroffers op berg Abu) van Binmal sticht een Rijkje in
           Marwar 550 die later vanuit de stad Mandore hun controle
           uitbreiden over Rajesthan, Nagabhata I weet een invasie van
           Moslims bij de Indus rivier te stuitten in slag om Rajesthan.
Vatsraja strijd met de Pala van Bengalen en de Rashtakutra´s
           van de Deccan om Kannauj en comtrole over het vervallende
           Rijk van Harsha, zijn opvolger Nagabhata II verslaat Harsha
           en veroverd noord India 793-814 en maakt Kannauj zijn
           nieuwe hoofdstad.
Na eeuw van bloei word Bhoja II ten val gebracht door
           Mahipala I en interne strijd leid tot verval 916 en
           Rashtakuta´s veroveren een paar jaar Kannauj waarna Turkse
           plundertochten uit het westen tot in het kerngebied reiken.
In 750 word Gopala gekozen tot koning van de stad Gaur, neemt
           de controle over Bengalen en begint de Buddhistische Pala
           dynastie, zijn opvolgers Dharmapala en Devapala onderwerpen
           de Pratihara en oost Chalukya´s en veroveren de noorden Indus
           vallei tot en met Kamboja op de Hindukush in het westen en
           de Ganges-delta en Brahmaputra vallei in het oosten.
Na Devapala 850 verliezen Pala snel de controle over dit
           gebied en Mahipala I weet hun controle in Bengalen nog net
           te redden tegen de Chalukya´s en Chola´s maar ook deze
           dynastie word van de troon gestoten door Hemanta Sen 1070.
Zijn opvolger Vijay Sen bevestigt de Sen dynasty en
           Ballal Sena veroverd de stad Gaur waarmee ze Bengalen
           voorgoed van de Pala overnemen en maakt Nabadwip de
           hoofdstad waar Lakshman Sen 1180 controle weer uitbreid
           over Ganges-delta en Brahmaputra vallei.

557- 744 Op de Mongoolse steppen sluit de stam van Hemelse Turken een
           verbond met Noordelijke Qi van China en verslaan de Rouran-stammen,
           op Mongoolse steppen organiseren ze het Bhuddistische Gokturk Rijk
           in verbond met het Noordelijke Zhou Rijk in China.
           Nadat Gokturken een verbond sluiten met Sassanieden veroveren zij
           ook de Kazakh en Kara Kum en verjagen Avaren naar de Pontische
           steppen, vervolgens vallen Gokturken ook Pontische steppen binnen
           waar ze Avaren en Sarmaten over de Dniepr rivier drijven, Bulgaren
           hier verdelen zich in Utigurs die zich bij Gokturken aansluiten en
           Kutigurs die zich bij Avaren aansluiten. kaart

           Slavische volken die aan Dniepr rivier leven tussen Kiev en Luibech
           vormen belangrijke handelscentra tussen Gokturken en Avaren (later
           Khazars en Waregers) en ontwikkelen de Poolse cultuur.

558- De vroegste aantekening van de stad Vicus Leudicus (Luik)

562-     Onder leiding van Avaarse handelaren verspreiden Slavische boeren
           zich tussen Dniepr en Oder rivier naar het noorden tot de Nemunas
           rivier (Litouwen), ze veroveren ook Pannonische vlakte (Hongarije)
           en westelijke Balkan terwijl Bulgaren het oostelijk deel veroveren
           van het (oost)Romeinse Rijk. Avaren (app kaart1 1b, kaart2). De
           (oost)Romeinen huren Sarmatische stammen (Croaten westelijk en
           Serven oostelijk van de Vistula rivier) die de westelijke Balkan
           veroveren van Avaren, Croaten organiseren het Pannonische Rijk in
           het noorden en Serven het Rascia Rijk in het zuiden, aan de
   Adriatische kust ontwikkelen enkele inheemse Illyrische Rijkjes
           van Pagiana, Zachlumia, Travunia en Doclea die leven van piraterij.

568-     De Germaanse stam Longobarden verlaten de Panonische vlakte
           (Hongarije) en veroveren Italie waar ze het Longobardenrijk
           stichtten, voor goede relaties met Constantinopel geven ze oost
           Romeinen het Exarchaat van Ravenna bestaande uit gebied rond Rome,     de lagunen rond Venetie en het kustgebied van zuid Italie.

570-     Het Gokturk Rijk raakt verdeeld in een oostelijk en westelijk
           deel waarvan het deel op de Pontische steppen het Khazar Khanate
           vormt dat op den duur onafhankelijk word en de volgende 500 jaar
           de controle heeft over het westen van de Pontische steppen.

562-     In Ierland word Sint Columba van Fedlimid en Eithne van de Cenel
           Conaill clann in Gartan gedoopt in Temple-Douglas, hertogdom
           Donegal in gemeente Conwal als Colum Cille "duif van de Kerk"
           door zijn meester en stief-oom bischop Crunathan
           (prins van Munster).
Columba word lid van de monastische school van de Twaalf
           Apostelen van St. Finian van Clonard Abbey aan de Boyne
           rivier, nadat hij priester word sticht hij kloosters in
   Kells, Derry en Swords, een conflict met St. Finian eindigd
           in de veldslag van Cúl Dreimhne 561.
Columba word verbannen met een missie naar Schotland en
           sticht een klooster op het eiland Iona vanwaar hij de
           Hiberno-Schotse missie van typisch Keltisch Christendom
begint gebaseerd op kloosters en nemen de leiding in de
           bekering van Angelse en Saksische adel op eiland Brittanie
           en de adel in het Frankenrijk tot 630, deze monniken vestigen
zich ook als eerste bewoners gekend als Papers op het
           eiland IJsland.

kaart oostelijk halfrond 600 en Europa 1 en 2

618-907   In China word Sui-dynasty omver geworpen door Tang dynasty
           die een sterk Rijk organiseerd waar zij Gansu en Tarim basin
           aan toevoegen en indirect bestuur voeren over de Kara Kum
           en zuid-oost Azie.

623- 658 Frankische koopman Samo organiseerd een stammenverbond
           tussen Slavische stammen in de Pannonische vlakte
           (Hongarije) en verjagen de Avaren waarna hij door Slaven
           tot hun koning word uitgeroepen en hier een Rijk organiseerd
           tegen Frankische aanvallen.

623-     Rond 750 word op Arabisch schiereiland Mohammed geboren te Mekka
           zes maanden na de dood van zijn vader Abd_Allah van voorheen
           prominente maar nu verarmde Banu Hashim clan van Quraysh stam,
           zijn moeder Aminah bint Wahb geeft hem af bij bedouinenen bij
   Halimah bint Abi Dhuayb om op te groeien tot zijn moeder hem
           twee jaar later weer overneemt maar vier jaar later overlijd
           ze waarna haar vader Shaiba ibn Hashim hem opvoed.
         Als zijn grootvader overlijd komt hij in de wezenzorg van de
           bewakers van Abu Talib leider van de Banu Hashim waar hij
           elke dag word gevoed en in de tent kan slapen, als hij ouder
           word gaat hij met handelaren mee op karavaantochten en word
           later ook zelf handelaar en reist met karavanen o.a. naar
           christelijk oost Syrie waar hij de hermiet Bahira ontmoet,
           het Zoroastrische Sassanieden Rijk en Boeddhistisch en
           Hindoeistisch India.
           Met 25 jaar huwt Mohammed de 40 jarige weduwe Khadijah,
           tien jaar later bezoekt hij regelmatig een grot in berg
           Hira waar hij 610 engel Gabriel ontmoet die hem verzen
           toespreekt waarop hij na een religieuze zelfstudie van
           3 jaar deze verzen als nieuwe boodschap van God
           verkondigen gaat met steun van zijn vrouw, schoonzoon
         Ali en vriend Abu Bakr.
           Als zijn volgelingen toenemen word zijn kritiek op de
           Arabische maatschappij niet meer getollereerd in Mekka
           en ze krijgen te maken met zoveel afkeer dat een deel
           van zijn volgelingen vluchten naar Aksum voor bescherming
           en 617 word de Banu Hisham clan onder druk gezet om
           Mohammed te verstoten maar geven niet toe.
           Als 619 Khadijah sterft en kort daarna stamhoofd Abu Talib
           besluit de nieuwe stamhoofd Abu Lahab om Mohammed te
           verstoten en Mohammed verhuist naar Taif waar hij echter weer
           word verjaagd waarop de Banu Nawfal stam hem in bescherming
           neemt en regelen zelfs dat hij weer kan terugkeren naar
           Mekka, echter Mohammed verhuist naar Yathrib(Medina) 622
als hij hier amnestie krijgt en ook nog aanzien als hij een
burgeroorlog eindigt met Constitutie van Medina.
           Gestegen in aanzien en volgelingen gaat Mohammed karavanen
           overvallen die van en naar Mekka gaan, als hij dan in een
           val loopt van een overmacht in de strijd van Badr weten
           ze toch te winnen en het leger van Mecca zware verliezen
           toe te brengen, een aanval op Medina van 10 000 Qurash
           krijgers o.l.v. Abu Sufyan word door Moslims in loopgraven
           afgeslagen 627 waarop ze terugkeren naar Mecca.
           Hierop volgt een wapenstilstand waarop veel stammen in
           het zuiden van Arabie overgaan tot de Islam en vind in
           het noorden de strijd bij Mutah plaats van een Moslimleger
           tegen de Banu Sulaym gesteund door een oost Romeinse leger
           die de Moslims verslaan, 630 verbreken Moslims de wapen-
           stilstand met een aanval op Mecca en veroveren de stad.
           Hierop organiseren de Hawazin en Banu Thaqif een leger
           om de nieuwe machthebber van Mecca uit te dagen maar
           worden door het Moslim leger verslagen in strijd bij
           Hunayn waarop Mohammed opnieuw een veldtocht in noord
           Arabie onderneemt waarbij een deel van zijn leger o.l.v.
           Abd-Allah ibn Ubayy afhaakt en terugtrekt maar Mohammed
           lukt toch veel beelden van goden in noord en oost Arabie
           te vernietigen met als laatste stad Taif.
           De nieuwe religie van Islam verbreid zich snel over alle
           steden en organiseren religieuze staat van het Khalifaat,
           na Mohammed´s dood kiezen zijn volgelingen zijn kameraad
           Abdullah as-Siddiq (Aboe Bakr) tot Khalif (opvolger), dit
           word aangevochten door Mohammed´s schoonzoon Ali en leid
           tot schisma van Sunni´s voor Abdullah en Shia voor Ali.
           Na Mohammed's dood heeft Ali ibn Abu Talib de spreuken en
           preken van Mohammed al vast gelegd in schrift maar zijn
           collectie word afgewezen door Abu bakr die alleen een
           aantal ooggetuige vertellers volgt maar als velen van hen
           sneuvelen in strijd bij Yamama 633 laat hij alle spreuken
           en preken door Zayd ibn Thabit in het boek Quran vastleggen.
           Er zijn dan ook andere verzamelingen zoals van
           Abd Allāh b. Masʿūd en Ubayy b. Kaʿb, de derde Khalief
           Uthman maakt van Zayd's versie een standaard Quran en
           verbied alle andere, de oudste versies hiervan zijn het
           Sana'a_manuscript (1972 ontdekt) met een deel uit 651,
           Samarkand_Kufa 595-855 en een Topkapi paleis versie
           van 750. Quran studies

600-1000 (christelijke) Scholing in Europa
         Na de val van het Romeinse Rijk in 5de eeuw word kennis
           voornamelijk bewaard, onderhouden en gebruikt in kloosters
           door o.a. Abten volgens cenobitische regel van Pachomius 348,
           Regel van de Meester 6de eeuw en Regel van St. Benedict.
           Monnikken of Nonnen worden zo door Abten geinitieerd op de
           monastische school van Lerin, Cassiodorus sticht het
           klooster Vivarium in Calabrie voor studie van wat hij noemt
           Grammatica: taalkunde, Dialectica/logica: logisch redeneren
           en Retorica: toespraken.
           In Visigothenrijk word in 2de raad van Toledo bischoppen
           aangeraden om scholen op te zetten bij Cathedralen wat ook
           gebeurt in Hispania en Gallie 527 (Chartres, Orleans, Paris,
           Laon, Liege, Rheims, Rouen en Utrecht) waar het lesprogramma
           van Cassiodorus word overgenomen als Trivium (taalvakken) en
           uitgebreid met Quadrivium (rekenvakken), Aritmetica:
           rekenkunde, Geometria: meetkunde (ruimte), Musica: harmonie-
           leer (tijd) en Astronomia: kosmologie (ruimte in tijd).
           St Augustinus vertrekt vanuit Rome naar Brittanie waar hij
           Cathedralen opzet met scholen met dezelfde 7 vrije kunsten
           in Canterbury 597, Rochester 604 en York 627.
           Karel de Grote gaat er vele Cathedraal scholen opzetten in
           het Frankenrijk met Admonitio Generalis 789 bekrachtigt met
           litteris colendis en Frankfurter raad 794 wat leid tot
           Karolingische renaissance, Boris I koning der Bulgaren
           volgt met een school in Preslav en school in Ohrid 900.
           Kathedraal scholen worden dan opleidingscentra voor kerk-
           bestuurders die ook het bestuur voor de adel en monarchieen
           organiseren waarbij met hervorming van Gregorius Kanonieke
           wetsleer een belangrijke rol gaat spelen na 1050.

600      Als in westelijke Sahara de regenval weer toeneemt trekken
         hier weer Berbers met hun vee rond van waterplaats naar
         waterplaats en voeren kleinschalige handel, na 650 organiseren
       zij dan ook zoals Arabieren grote Kameel karavanen waarmee ze
           de west Sahara doorkruisen naar de Senegal en hoge Niger-rivier
           die handels-aders zijn van Bantoe volken.
      Hiervandaan importeren zij Ivoor, Zout, Goud en Slaven (Bantoes
           worden hoog gewaardeerd voor hun werkkracht) deze intensieve
           handel brengt welvaart benoorden en bezuiden de Sahara.

633- 687 In het Frankenrijk waar de koning en prinsen meestal op
           veldtocht zijn stijgt de invloed van kerk en hertogen
           die het bestuur regelen vanuit drie bestuurs centra:
           - Metz (Rheims, Trier of Keulen) van het land Austrasia
             tussen Seine rivier en Rijn met Mainz stroomgebied.
- Parijs en Soissons van het land Neustrie (tussen Seine
             en Loire rivier)
- Toulouse in Aquitanie (tussen Loire en Pyreneeen)
Pepijn van Landen de hofmeier van Austrasie huwt zijn
           dochter Begga aan Ansegisus, de zoon van hertog Arnulf
           bischop van Metz en maken de functie hofmeier erfelijk.
     Pepijn II van Heristal (zoon van Begga en Ansegisus)
           word 679 hofmeier van Austrasie, zijn macht word eerst
           bestreden door Ebroin de hofmeier van Neustrie die ook
   de Merovingische koning Theuderic III huisvest, na de
           dood van Ebroin weet Pepin II met zijn opvolger
           Warraton vrede te sluiten, 687 begint zijn opvolger
           Berthar weer de strijd maar word verslagen, Pepijn II
           benoemt zich Prins-hertog van het Frankenrijk als
           leider van het hof van Neustrie en Austrasie,
           symbolische koning Theuderic III word op de troon
           gezet in Parijs.

      Het Khalifaat ontwikkeld tot wereldrijk 633-709
633- 638 Nadat grote Sassanieden Romeinse oorlog 602-626 beide grootmachten
           van het nabije oosten geruïneerd heeft stuurt Abu Bakr een leger
van 4000 vrijwilligers o.l.v. Khalid naar het noorden en gaan met
stammen in noord Arabie op expeditie in het Sassaniedenrijk 633.
Hierna stuurt Abu Bakr een leger o.l.v. Amr naar Palestina
Yazid naar Damascus, Shurahbil tegen Ghassanids en Abu Ubaidah
naar Emesa om deze regio's van oost Romeinse Rijk te veroveren,
       als de vier legers samenkomen en het offensief vastloopt valt
Khalid met zijn leger Syrie binnen om hun te helpen.
           Met Khalid erbij verslaan ze dan het Romeinse hoofdleger
in slag bij Ajnadayn waarna Khalid terugkeert naar Syrie
           en verovert Damascus waar Abu bakr sneuvelt, als Umar ibn
           hem opvolgt word Khalid naar huis gestuurt maar snel weer
           teruggeroepen om Arabisch leger in beleg van Beiroet te redden.
         Hierna verslaat Khalid nogmaals het Romeinse hoofdleger
           bij Tiberias 635 waarna Palestina word verovert, Romeinen
           organiseren met Sassanieden daarna een grote tegenaanval
           maar als de Sassanieden het laten afweten worden de
           laatste Romeinse troepen in slag bij Yarmouk verslagen.
         De late aanval van Sassanieden word in slag bij Qadisiyyah
           verslagen waarna Umar de aanval eindigt als de woestijn
           tot het Anatolisch en Iraans plateau 636 is verovert.
639- 642 Khalief Umar stuurt dan Amr met 4000 man op expeditie
           naar Egypte 638 waar ze met nog twee hulplegers van
           4000 man het Romeinse hoofdleger in Babylon kasteel bij
           Cairo verslaan waarop de Romeinen naar Alexandrie
           terugtrekken waar Arabieren hen definitief verslaan
           (Heraclius keizer van (oost)Romeinse Rijk sterft) en
           daarmee Egypte veroveren 641. Egyptische sheiks
           De volgende zomer stuurt Amr een leger o.l.v. zijn neef
Uqbah naar Nubie in het zuiden vanwaar zij na zware
verliezen gehavend terugkeren, hierna trekt Amr met een
           leger ongestoord naar het westen tot Cyrenaica waarna
           ze het binnenland intrekken naar de stad Brak vanwaar ze
           naar Tripoli trekken 643 maar alleen de stad Sabratha word
na een kort beleg verovert.
642- 644 Tijdens Egyptische campagne organiseren Sassanieden
           641 een grote aanvalsmacht die Umar tijdig verslaat in
           slag om Nihawand 642 waarbij Hamadan regio word ingelijft,
           Arabieren vallen provincie Isfahan binnen waar ze nog
           een Sassanieden leger verslaan 643 maar veroveren de
           provincie pas 651 waarop Tabaristan zich ook overgeeft.
           Tijdens inval in Isfahan trekt vanuit Bursa een ander
           Arabisch leger de provincie Fars binnen en nadat ze
           hier een Sassaniedenleger verslaan veroveren ze deze
           provincie eind 642 vanwaar ze door de provincie Kerman
           naar de Indus rivier trekken waar ze Rai verslaan in
           slag bij Rasil zomer 644 waarna ze Sistan/Sakastan
           binnenvallen en na het verslaan van Sassanieden leger
   hier word Zaranj en de provincie 644 verovert.
         Vanuit Isfahan vallen Arabieren Azarbaijan binnen,
           verslaan Sassanieden leger bij Zanjan en als een
           deel van hen afscheid en Armenie verovert 644 word
           Azerbaijan verovert 651, vanuit Kufa trekt een
           Arabisch leger door Iraans plateau en veroveren
           Khorasan, het laatste steunpunt vanwaar Yazdgerd III
           Shah van Sassanieden vlucht naar Balkh en met een
           Turks leger van het Khanate Farghana word hij
           definitief verslagen in slag bij Oxus River 651.
647- 709 Met de val van het Sassanieden Rijk sterft Umar en
           word gevolgt door Uthman ibn Affan die 646 een groot
           leger Arabieren organiseerd in Medinah die naar
           Memphis gaan vanwaar ze verder naar het westen
           trekken naar het Exarchate of Africa (onafhankelijk
           van Constantinopel) waar ze Romeinen met berber
           hulptroepen verslaan, het Romeins bestuur sluit
           aan bij het Khalifaat maar sluiten in geheim ook
           een verbond met Constantinopel vanuit Carthago.
           De Arabieren keren terug naar Medinah waar een
           burgeroorlog Uthman afzet 656 en vervangen door
           Ali Ibn Abi Talib de laatste Rashudin en gekozen
           Khalief die 661 word afgezet waarop Muawiya Khalief
           word en de titel erfelijk maakt voor zijn
           Umayyaden dynastie en het bestuur verhuist naar
           Damascus waarop weer een groot Arabisch leger
           vertrekt naar noord Afrika.
           Het Exarchaat van Afrika word definietief verslagen
           en een bestuurs-centrum word opgezet in Khairoun 670
           waarna Arabieren strijdend tegen berber stammen de
           Maghreb doortrekken en bereiken Atlantische oceaan
           682 waar ze door Romeinen uit Constantinopel en visi
           Goten hulpleger worden verslagen die Carthago heroveren.
           Na de dood van Muawiya 680 breekt dan weer een
           burgeroorlog uit in het Khalifaat en vier Khaliefs
           volgen elkaar in vier jaar voor Khalief
           Abd al-Malik ibn Marwan de oorlog pas 692 eindigt
           waarop Hassan sheik van Egypte met een groot leger
           Carthago heroveren en Utica veroveren maar worden
           verjaagd door een opstand van Berbers, vijf jaar
           later keren Arabieren terug en verslaan voorgoed
           de Romeinen in noord Afrika 798, een Berber opstand
           word door leger uit Yemen neergeslagen 709 wiens
           leider Musa_bin_Nusair emir van Afrika word.

635-     Khan Kubrat verenigd de Kutrigur en Utigur Bulgaren en verdrijven
           Avaren en Khazaren uit de Pontische steppen en stichten hier het
           Bulgaars Khanaat, 665 heroveren Khazaren de Pontische steppen,
           Bulgaren trekken noordelijk naar de Kama zijrivier van de Wolga
           waar ze het Wolga-Bulgaarse Khanaat organiseren, anderen trekken
           westelijk en stichten aan de Donau rivier het Donau Bulgaars Rijk
           680 (kaart Bulgaren 700).
Het Donau Bulgaarse Rijk veroverd ook de Romeinse steden in de
           Balkan, na een Romeinse veldtocht van Justianus II worden de
           Bulgaren in de Balkan leenmannen van Constantinopel (kaart
           Bulgaren 8ste eeuw), benoorden de Donau word het Bulgaarse Rijk
           geaccepteerd.

650- 850 Aan Adriatische kust organiseren Kroaten met de Illyrische
           piraten het hertogdom Dalmatie en de Graafschappen Pagiana,
           Zachlumia, Travunia en Doclea, de Serven verspreiden zich langs
           Vardar en Morave rivieren tussen Thessalonika en de Donau en
           veroveren de oostelijke Dinarische Alpen van inheemse Daciers
           en Illyriers en slaan Bulgaarse aanvallen af.

670-1580 Op Indonesische eiland Java deelt het Tarumanagara Rijk zich
           in Sunda Koninkrijk en Galuh Koninkrijk gescheiden door Citarum
           rivier, op eiland Sumatra ontwikkeld dan het Srivijaya rijk
           die het handelsmonopolie op Indonesicshe eilanden overneemt
           van Java en Malacca.

kaart oostelijk halfrond 700

700      In oost Afrika aan de monding van de Zambesi rivier ontwikkelen
           Somali zeevaarders de havenstad Sofala voor de handel (van goud
           uit rijke mijnen stroomopwaarts van Gokomere en Ziwa) met
           Indiers en na 915 Arabieren.

711       In noord west Afrika organiseerd de berber Tariq ibn Zijad
           (Ummayyaden legerleider) een leger van 7000 locale Berbers
           waarmeee hij Spanje binnenvalt 711 en Ruderik koning der
           visi Gothen met zijn hoofdleger verslaat 712 en Cordoba
           verovert.
Daarna regelt (Syrische) Musa ibn Nusair emir(hertog) van Ifrikiya
(noord Afrika westlijk van Egypte) een groot Arabisch leger en
verovert geheel Spanje 714 wat hij reorganiseerd in het emiraat van
Al-Andalus 2 voor zijn zoon Abd al-Aziz ibn Musa in de hoofdstad
Seville die huwt met Egilon vrouw van Ruderik.
Als Abd al-Aziz ibn Musa een aanval over de Pyreneeen uitstelt
laat Suleyman kaliph(keizer) van Ummayyaden Rijk hem vermoorden
en vervangen door Al-Samh ibn Malik al-Khawlani, hij steekt 718
de Pyreneeen over en verovert Narbonne, Béziers, Agde, Lodève,
Maguelonne (Montpellier) en Nîmes.
Voor het beleg van Toulouse verzameld hij 350 000 man maar Odo de
Grote hertog van Aquitaine weet ook een groot leger te verzamelen
en verslaat hem 721 en na Abdul Rahman neemt 'Anbasa ibn Suhaym
Al-Kalbi de leiding over en sneuvelt 726 en vele van zijn opvolgers
komen ook niet verder.
Uiteindelijk organiseerd Abdul Rahman een groot leger uit Yemen en
Kanaan waarmee hij de Pyreneeen oversteekt en verslaat Ode de Grote
           bij Bordeaux en Garonne rivier, hierna roept Odo de hulp in
           van Karel Martel hofmeier van Austrasie en leider van het
           Frankenrijk die 30 000 ridders van Neustrie en Austrasie naar
           het zuiden stuurt die met Aquitaniers de Arabieren aan de
           Loire rivier bij Tours treffen 732, na 2 dagen word Abdul Rahman
           gedood en geraken Yemenieten en Kanaanieten in conflict en trekken
           zich terug achter de Pyreneeen. kaart

           Als de ridder Pelayo(Pelagius), zoon van Fafila hertog van
           Galicie (van visi Gothen rijk), van de nederlaag bij Guadalate
           711 terugkeert in zijn geboortestreek Asturias, richt hij een
           verzetsgroep op nadat het Arabische leger van Musa ibn Nusair
           de streek veroverd.
           De Berber/Moor Munuza stadhouder van Legione(Leon) weet hem
           over te halen lokaal bestuur te organiseren, als Pelagius in
           opstand komt stuurt Munuza zijn legerleider Alkama met Oppa
           bischip van Seville, Alkama word verslagen en bischop gevangen
           gezet, waarna hij door de lokale adel tot hertog van Asturie
           word gekozen in Cangas de Onís en begint een huwelijksband met
           Cantabria (onafhankelijk van de Moren) en huwt de dochter van
           zijn hertog Ermesinda, na Pelayos dood 737 volgt zijn zoon Fafila
           die 739 verongelukt en word gevolgt door Alfonso I de katholiek
           zoon van Peter en zich laat kronen tot Koning van Asturias, hij
           verdrijft de laatste Moren uit Galicie 740 en veroverd Leon 754,
           Fruela onderwerpt Basken in het oosten nadat hij Sancho graaf
           van Saldana verslaat, gevangenzet en zijn vrouw trouwt, hun
           zoon groeit onwetend op bij zijn opvolger Alfonso II die de hulp
           inroept van Karel de Grote die Roland stuurd.
           http://en.wikipedia.org/wiki/Bernardo_de_Balbuena
           de Franken veroveren 800 de Pyreneeen waar ze het Rijkje van
           Pamplona/Navarra organiseren dat zich 824 onafhankelijk maakt.

715- 900 Islamisering van Perzie
           Nadat Arabische families in de steden als sheik het bestuur
           hebben overgenomen word Arabische aanval vanuit Khorasan over de
           Amu darya afgeslagen door de Chinese Tang dynastie 715-1735,
           hier begint dan een opstand van Abbesieden familie tegen
Umayyaden dynastie en krijgt veel aanhang in Khorasan.
Hun leider Mohammad ibn Ali Abbasi was ondergedoken, z'n kleinzoon
As-Saffah organiseerd vanuit Khorasan de val van Umayyaden in
Damascus en organiseerd in Baghdad zijn Abbesieden dynastie voor
bestuur van het Khalifaat.
           Niet veel later begint in Khorasan opnieuw een opstand als sheik
Al-Ma mun de Khalief titel van zijn broer Al-Amin veroverd 802 en
legerleider Tahir ibn Husayn benoemt tot Sheik van Perzie die de
gunst van zijn meester gebruikt om de titel emir (erfelijke sheik)
te krijgen en de Tahirieden dynastie begint 813.
De Tahirieden breiden hun macht uit naar Sistan maar verliezen
aan Al-Hasan ibn Zayd de controle over Tabiristan 864 die hier
z'n Zaydid dynastie opzet, Yaqub bin Laith as-Saffar legerleider
van Zaranj zich onafhankelijk 861.
Yacub verovert de Buddhistische rijkjes op de Hindukush, 865
verovert hij Balkh en Badghis van Abbasieden en 870 Ghor en Herat
van de Tahiriden, na plundertochten in Khorasan, Khuzestan,
Kerman en Fars benoemen Abbasieden hem tot Sheik van Kerman
waar hij 879 zijn Saffarid dynastie sticht.
           In Khorasan was Saman Khuda van Balkh 727 voor steun in rebellie
           door Abbesieden beloont met benoeming van zijn kleinkinderen tot
           sheiks van de belangrijkste steden in Khorasan in 819, de zoon
           Ahmad sheik van Ferghana regelt voor zijn zoon Nasr benoeming
           tot Sheik van Khorasan 875 na de Tahirieden dynastie wat dan
           grotendeels is verovert door Saffarieden.
           Ismail Samani broer van Nasr onderwerpt Khwarezm en verdrijft
           Saffarieden waarop hij de titel opeist maar moet wachten op het
           sterven van zijn broer 892 tot hij de Samanieden dynastie sticht
           en nog Kirman, Sistan en Kabul van Saffarieden verovert, zijn
           zoon Amad verovert Sistan en verslaat 900 Saffarieden en Zayids.

           De eerste Moslim bestuurders van de Maghreb
710-1019 Salih I ibn Mansur van al-Himyar uit Yemen trekt van 710 door de
           Atlas bergen om berbers te bekeren als Imaam maar word door
           zijn volgelingen verjaagd en kiezen az-Zaydi van de Nafza stam
           tot Imaam naar herzien hun beslising waarop Salih zijn Salih
           dynastie kan stichten die vanuit Temsaman het Emiraat van Nekor
           organiseerd in Rift vallei.
720- 909 Al-Muhallab ibn Abi Suffrah van Dibba legerleider in Khorasan
           regelt voor zijn zoon Yazid_ibn_al-Muhallab benoeming tot sheik
           van Khorasan en Iraq waarmee de Muhallabid dynastie begint, Yazid
           sneuvelt in een mislukte opstand tegen Umayaden in Basra 720, als
           de familie later de Abbasieden aan de macht helpen mag de familie
           de sheiks van Basra, Ahwaz en Ifriqiya leveren.
           De familie die als sheik van Ifriqiya regeren vanaf 771 kennen
           veel voorspoed maar na 795 sturen Abbasieden Turkse legerleiders
           die de macht overnemen waarop de berbers rebelleren en Abbasieden
           sturen Ibrahim I ibn al-Aghlab naar Kairouan als emir van Ifriqiya
           (van Algerije tot Libie) en begint hier de Aghlabieden dybnastie.
           Voor oppositie van Malikite adel in Kairiuon verhuizen Aghlabieden
           naar nieuwe hoofdstad al-Abbasiyya en versterken verdediging van
           Ribat, Sousse en Monastir, Ziyadat_Allah emir vanaf 817 krijgt een
           opstand van het Arabische leger 824 die hij kan eindigen als
           Asad_ibn_al-Furat een succesvolle invasie van_Sicily uitvoert.
           Door de langslepende verovering laait de opstand weer op en word
           pas beeindigt met hulp van de Berbers 836 en de troepen in Sicilie
           gelukt nog de plundering van Rome 846, Ibrahim_II emir vanaf 875
           moet een aanval door Tulunieden van Egypte afslaan en een Berber
           opstand neerslaan waarna Kutama berbers die Fatimieden revolutie
           893 beginnen en nadat Sicilie is verovert 902 en de troepen hier
           zich afscheiden met de Kalbids dynastie worden Aghlabieden door
           Fatimieden verslagen 909.
757- 909 Kort na de verovering van de Maghreb vestigt Salma ibn Sa'd uit
           Basra zich in Kairouan en introduceerd de Ibadi beweging die
           hier veel aanhang krijgt o.a. bij de leidende berberstammen
           Huwara en Zenata, de Ibadi beweging scheid zich dan 757 af van
           het Khalifaat, hun leider Abu l-Khattab Abdul-A'la ibn as-Samh
           word echter 761 vermoord en zijn opvolger Ibādiyya verkiest
           Abu l-Hatim al-Malzuzi word 772 gedood.
           In 777 word de Perzische migrant Abd ar-Rahmān ibn Rustam in
           Tunis de (erfelijk) Imam en sticht de Rustamid_dynastie in de
           nieuwe stad Tiaret waar godsdienst vrijheid het een centrum
           van handels rijkdom maakt.
788- 917 Met Abbasieden revolutie tegen Umayaden vlucht Idris_ibn_Abdallah
           van Mekka naar Tangiers in de Maghreb en word in Volubilis door
           Awraba stam als Imam vereerd 788 daar hun vroegere leider Kusayla
           al tegen de Umayaden rebelleerde 680 waarop Idris hier Christenen,
           Joden en Khariji bekeerd in de stad Fes en zijn Idrisid dynastie
           sticht, hij word 791 vergiftigt door een Abbasieden agent.
           Hij word gevolgt door zijn pasgeboren zoon Idris II terwijl zijn
           slaaf Rachid word vrijgelaten en de regentie op zich neemt maar
           word door Abbasieden in 801 vermoord waarop Idris II Imaam word
           van de Awraba, als hij dan veel Arabieren erbij haal in het
           bestuur rebelleerd de Awraba stamhoofd Ishak 809.

idris zirid zirids

           Idris II vermoord Ishak en verhuist naar Fes waar een grote
           migratie van Arabieren word gehuisvest van o.a. uit Tunesie en
           Cordoba(Spanje) en breid zijn bestuur uit over westelijke Maghreb
           voor zijn dood 828 en zijn zoon Muhammad volgt die het Rijk
           verdeeld onder zijn broers en in de steden nemen Arabieren
           het over terwijl hierbuiten zij afhankelijk zijn van steun
           van de Zenata berber stam.
           Khariji, Madyuna, Ghayata en Miknasa berber stammen in de
           omgeving van Fes komen 868 in opstand vanuit Sefrou en
           veroveren Fes waar ze emir Ali_ibn_Umar doden, zijn broer
           Yahya herovert de stad als nieuwe emir, de Miknasa vallen
           917 o.l.v. Masala ibn Habus binnen met steun van Fatimieden
           en verslaan de Idrisieden waarop ze zich voegen onder de
           de heerschappij van Fatimieden tot Masala ibn Habu de macht
           overneemt 917.
           Deel van Idrisiden stichten Hammudid dynastie (gerelateerd
           aan Arabieren in Tunesie) die van Cordoba het bestuur van
           lgeciras, Ceuta en Tangier (straat van Gibraltar) krijgen,
           als dan Hicham_II Khalief van Cordoba word afgezet veroverd
           Ali_ibn_Hammud_al-Nasir het Khalifaat voor Hammunids 1016.
790–1066 De Ifranid dynastie (Banu Ifran (kinderen van Ifran) van
           Zenata van de stad Tlemcen in Aurès die zijn onafhankelijk
           wist te behouden sinds Romeinen en tijdens de inval van
           Arabieren deelnemen aan opstand van koningin Kahina waarna
           ze aan Maghrawa opstand deelnamen van Sufri tegen Umayyaden
           en met Khalifaat_Cordoba tegen Abbasieden en zich
           aansluiten bij Kharijites.
           Stamhoofd Abu_Yazid belegert Kairouan 945 en Ya'la ibn Muhammad
           verovert Oran en bouwt de nieuwe hoofdstad Ifgan nabij Mascara
           waarop Fatimieden Oran heroveren en Ifgan met de grond gelijk
           maken waarna de Banu Ifran zich terugtrekken in het achterland
           waar ze strijden met de Sanhaja berbers, anderen vestigen in
           Malaga (Spanje).
           Velen migreren o.l.v. Hammama naar de Tadla-Azilal regio en
           stichten de nieuwe stad Sale waar ze in conflict raken met
           Barghawata volk maar als de Maghrawa o.l.v. Ziri_ibn_Atiyya
           vanuit Fes voor Ummayaden van Cordoba de Maghreb onderwerpen.

722-     Op eiland Brittanie halen de Kelten van Wales een vloot
           Deense Vikingen erbij om hun Saxische rivalen in Wessex te
           plunderen, hierna keren Vikingen terug op eigen houtje om
           hier kuststeden te plunderen, na 790 Franse kust, na 830
           Spaanse kust (Asturia) en 832-838 veroveren ze het west
           en oosten van het eiland Ierland en 840 de Franse streek
           Gasconye, alle Europese kustgebieden worden dan geplunderd
           en ontvolkt.
   Vanaf 844 plunderen ze Moslim steden in Spanje, ze belegeren
           Parijs 885-886, veroveren en organiseren Koninkrijk Normandie
           911 vanwaar ze Sicilie van Moslims en zuid Italie van oost
           Romeinen veroveren 1100 en plunderen dan ook de kustgebieden
   van de Middenlandse zee. inlink
           kaarten van rooftochten in Britse eilanden, oost Francie
            en vestigingen in Europa (bruin tot 800, rood tot 900,
            oranje tot 1000, geel tot 1100)

722- Zweedse Vikingen (genaamt Varjagen en Russen) vespreiden
           zich langs de Nerva rivier (St Petersburg), het Ladoga meer,
           Volkhov en Wolga Rivier en stichten handels-centraHolmgard/
           Novgorod, Aldeigja/Ladoga, Lyubsha, Alaborg,Sarskoye
Gorodishche,Timerevo, Kœnugarðar (Kiev), Pallteskja (Polatsk),
   Smaleskja (Smolensk), Súrsdalar (Soezdal), Móramar (Moerom) en
   Ráðstofa (Rostov) vanwaar ze metSlavische stammen de handel
organiseren in het laagland benoorden Pontische steppen wat
   bekend word als Gardariki of Roes Khanaat en de invloed van
   Khazaren terugdringen.

725    De Magyaren sluiten een verbond met Khazaren en veroveren
   het gebied tussen Wolga en Don rivieren en Pontische steppen
   (Ukraine) waar ze Varjagen en Russen verdrijven.

740- 840 De Turkse stam van Basmils in Dzungaria nemen controle over
   het Gokturk Rijk van de Ashishina clan maar worden snel
   verslagen door een Uyguren en Karluk stammenbond, op de
   Mongoolse steppen word het Uygur Khanaat georganiseerd met
   Manicheisme als staats-religie, de Karluks nemen de controle
   over de Khazak steppen.

742- 814 Karel de Grote word koning van Austrasie (tussen Seine en
   Rijn rivier) 768 en zijn broer Karloman koning van Neustrie
   (tussen Seine en de Pyreneeen) als hun vader Pepijn de Korte
   sterft, na onderlinge strijd trekt Karloman zich terug in
           een klooster, Karel word koning der Franken en begint met
   verbreiding van Benedictijner kloosters en kerken voor de
   organisatie van het Rijk en verbreiding van het Christendom
   onder het volk.
         772- 804 Nadat Saxen de Deventerkerk aan de IJsel afbreken
            voert Karel de Grote een langdurige oorlog tegen
            de Saxen met gedwongen kerstening en verovert het
            gebied tot de Elbe rivier en sticht de bisdommen
            Bremen, Münster, Paderborn en Osnabrück.
         773- 774 Als in Italie Longobarden het Excarchaat van
            Ravenna (met Rome) veroveren steekt Karel de Grote
            de Alpen over, verslaat de Longobarden en verovert
            noord Italie en onderwerpt zuid Italie, hij word
            door de paus gekroont tot Keizer van de west
            Romeinse wereld.
         788      Hij verovert Bavaria, de Alpen en 814 de west
              Pannonische vlakte (Hongarije).
                   Karel de Grote heeft vier zonen (ouder dan tien
            jaar) waaronder hij zijn Rijk verdeeld 806 als
            ondergeschikte koningen, de drie oudsten sneuvelen
            voor 811 waarna zijn jongste zoon Lodewijk alleen
            koning word na Karel's dood.

750-1076 Als Berbers handel organiseren in de west Sahara organiseren
     de Soninke aan Niger rivier het Wagadou(Ghana) Rijk op basis
     van de trans-Sahara handel met noord Africa, zij exporten goud,
     zout en leer en importeren textiel, ornamenten en kleding.

763 Een oost Romeinse aanval op het Bulgaarse Rijk 763-792 word
     afgeslagen waarna Bulgaren 806-814 Avaren verslaan en het
     oosten van de Pannonische vlakte (Hongarije) veroveren,
terwijl het Frankenrijk het westen inneemt.

kaart oostelijk halfrond 800

815    Na onsuccesvolle oorlog van Romeinen tegen Bulgaren volgt
     na 1ste Romeinse overwinning bij Nesebar 815 een 30jarige
     vrede en 827 steunt Constantinopel de Bulgaren met het
     verslaan van het Avaren Khanaat en verovering van de
   Pannonische vlakte (Hongarije), 845-863 verdrijven de
     Bulgaren de Romeinen weer uit Balkan (kaart Balkans 850),
     864 al heroverd de Romeinse keizer Michael III de Griekse
   kust en bekeerd Khan Boris tot de oosterse kerk als
   Keizer Michael, 893 verjagen Bulgaren de Romeinen weer
   uit de Balkan.
(kaart Bulgaren 803-814, Bulgaren 893-1014, Bugaren 997–1014)

830- Kabur stammen van het Khazarenrijk komen in opstand en
   organiseren met Magyaren de stammenbond Ungri/Hongaren en
   veroveren de west Pontische steppen (Ukraine), 854 steunen
   de oost Romeinen de formatie van de Turkse stammenbond der
   Pechenegs die hen aanvallen maar worden verslagen waarna
   zij noordelijk trekken en het land tussen Wolga rivier en
   Oeral bergen veroveren van Magyaren. GESTA HUNGARORUM

833-950   De Slavische stammen in Pannonische vlakte (Hongarije)
   verdrijven Franken en Bulgaren en organiseren het
   Groot Moravische Rijk dat zich uitbreid naar Oder en
   Elbe rivier sterk gesteunt door oost Romeinen die hier
   ook de oosterse Kerk invoeren (op hun hoogtepunt worden
   ze onder de voet gelopen door Hongaren).

   Vikingen plunderen Antwerpen, Utrecht en Nijmegen maar
   worden verdreven door koning Lodewijk I die ook een
   staande vloot organiseerd bemand door de Friezen.

840- Van Tiele volk aan de Yenisei en benoorden het Baikal meer
   trekken Kyrgyz stammen zuidelijk en veroveren de Mongoolse steppen
van Uyguren die vluchten naar het Tarim basin en Gansu waar ze
verschillende Buddhistische Kara-Khoja Rijkjes stichtten en naar
oostelijke Khazak steppen waar ze het Khara Khanaat stichtten dat
uitstrekt tot Syr darya rivier.
   In de Mongoolse steppen wordan Kyrgyzen al gauw door
   Kithan stammen verslagen die de Khitan federatie organiseren
   als bondgenoot van de Tang dynastie en stichten hier na 907
   Liao dynastie.
   In westelijke Khazak steppen organiseren de Oghuz een Khanaat
   waarvan Petsjeneg stammen het gebied tussen Oeral en Don rivier
   veroveren, Oghuz stammen in dienst van het Kara-Khanid Khanaat
   (Kara Kum) ontwikkelen Seldjuk cultuur.

840 In Tahiriden Rijk (Iran) ontwikkeld Muhammad ibn Zakaraya Razi
   het Alembic apparaat om ruwe olie te destilleren tot naphtha
   (Kerosine) voor gebruik in Olie lampen die erg populair worden
   en Olie bronnen rond Baku bezuiden Kaukasus worden ontgonnen
   voor deproduktie van lampen-olie op grote schaal.
   In Ummayaden Emiraat ontwikkeld de Berber Abbas Ibn Firnas van
   Ronda kunstmatige weer-simulator van een kamer met sterren,
   wolken en kunstmatige bliksem aangestuurt door mechanismen in
   de kelder, hij ontwikkeld kleurloos glas en onderneemt ook een
   vliegtocht met een zweefvlieger over de berg Jabal al-'arus.

843       Na de dood van koning Lodewijk 840 word het rijksbestuur
           weer verdeeld tussen zijn zoons die continu met elkaar in
           oorlog zijn tot met het verdrag van Verdun 843 het
           Rijk word verdeeld in 3 onafhankelijke delen:
           - Lotharius 795-855 Rooms keizer en koning van midden Francia
             bestaande uit hertogdom Lotharingen (tussen de Rijn, Schelde
             en hoge Maas) en Koninkrijk Bourgondie (tussen Rhone, Saone
             rivier en de Alpen) en het koninkrijk (noord)Italie.
   - Lodewijk II Germanicus 806-876 word koning van oost Francie
   bestaande uit Allemanie/Schwaben (tussen Mainz, hoge Rijn
             rivieren en Alpen) Beieren/Bavaria (tussen hoge Donau en
             Alpen) Franconie (tussen Ruhr en Mainz rivier) en Saxonie
      (tussen Rijn, Rhur, Elbe en Noordzee).
      - Karel III (de Kale 823-877 word koning van west Francie
   Aquitanie (tussen Pyreneeen en Loire rivier), Neustrie
             (tussen Loire en Seine rivier), Champagne (tussen Seine
             en hoge Maas) en Vlaanderen (tussen Schelde, Somme en de
             kust) daarbij komt het noordwesten van Bourgondie (tussen
             Saone en hoge Loire rivier) genaamd Hertogdom van
             Bourgondie/Bourgogne. kaart 1 2 3

855       Rijksdeling van Lotharius de Vrome onder zijn zoons
           - Lodewijk II de Jongere 825-875 word koning van Italie
             en Roomse keizer 844, na zijn dood veroverd door
             Karel III de Kale koning van west Francie
           - Lotharius II 835-869 koning van Lotharingen 855
             (westen van de Rijn, stroomgebied Maas en Moezel) en
             koning van hoger Bourgondie (Saone stroomgebied)
           - (jonge)Karel 845-863 koning van laag Bourgondie/Provence/
             Arelate (Rhone stroomgebied), na zijn dood 863 verdeeld
             onder zijn broers:
            - Lotharius II (Lyon, Vienne en Grenoble) bestuurd
               door Gerard 835–869
            - Lodewijk II de Jongere (Arles, Aix en Embrun) 863–875.

860    Noors koninkrijk
Als Harold Stijl haar de dingen van Noorse kust verovert
           en organiseerd in een koninkrijk vertrekken vele families
           van daar naar eilanden in Noordzee, Naddoddr vaart van de
           Faroe eilanden en ontdekt het eiland IJsland gevolgd door
           Gardarr Svavarsson die er zijn huis Husavik opzet en de
hele kust verkent waarna hij Nattfari met twee slaven
           achterlaat bij Nattfavarik 860.
Later volgt Floki Vilgerdarson twee raven van de Faroe
           eilanden naar het eiland IJsland en vestigt zich hier een
           jaar in zijn boerehoeve Borgarfjordur, hierna arriveerd
           Ingolfur Arnarson met zijn schoonbroer en Ierse slaven
           op het eiland IJsland en overwintert in Alftafjordur waarna
hij zijn clan ophaald en zij vestigen zich in Reykjavik, de
           Papers die hier leefden vertrekken nu voor deze heidenen 874.
De vestiging Reykjavik blijkt succesvol, als in 930 een
           Alding in Albingi word opgezet zijn er 4000 Noren die 1500
           boerenhoeven hebben opgezet met nog een gelijk aantal Ierse
           en Schotse slaven die de meeste landbouwgrond exploiteren,
           na 1000 word het Christendom ingevoerd en Isleifr Gizurarson
           aangesteld als bischop door Aldabert van Bremen.
In 13de eeuw als de Sturlung familie de leiding neemt begint
           de bloedige burgeroorlog Sturlingold waarbij Snorri Sturluson
           steun van Haakon IV koning van Noorwegen krijgt waarmee hij
           de overhand neemt en alle clans dwingt tot tekenen van het
           Oude covenent waarmee IJsland een leen word van Noorwegen
           en 1380 lid van de Kalmar Unie.

865-    Op Britse eilanden onderwerpen Deense Vikingen oost Engelen
           en 867 Northumbria waar ze de Angelse Ecgberht I Koning kronen,
           een invasie in Mercia word afgeslagen door Saksen maar ze
           voltooien de verovering van oost Engelen 869 waar een aanval van
           koning Æthelred I van Wessex en zijn broer Alfred word afgeslagen.
           De door Denen veroverde gebied noemen ze Danelaw wat ze uitbreiden
           met Mercia 871-874, een Deense aanval op Wessex 876-878 word
           afgeslagen en hun koning Guthrem word tot de doop gedwongen,
           volgende Deense aanval 884 op Wessex word ook afslagengevolgd
           door een veldtocht vanuit Wessex 910-954 die alle Vikingen op
           eiland Brittanie verslaan.

880- 980 Kievse rijk, Varjagen en Russen hebben een uitgebreid
kaart    handelsnetwerk georganiseerd en na onderlinge oorlog van locale
           Baltische, Finse en Slavische stammen weet de Varjaag Rurik
           vanuit Novgorod met broers in Belozjorsk en Izborsk een
           samenwerkings verband te organiseren tussen alle stammen
           benoorden de Pontische steppen. kaart
   Na de dood van zijn broers 2 jaar later herorganiseerd
           Rurik bestuur vanuit de stad Polotsk met Slavische stam
           Krivitsjen, de stad Rostov met Merya, de stad Belozjorsk met
Wespen en de stad Moerom met Muroma om de handels-routes
           open te houden. kaart
-Dnieper handels-route; over Volkhov River, Ilmen meer,
           Lovat Rivier en Dnieper Rivier naar de Zwarte zee en
           vandaar naar Constantinopel en oost Romeinse Rijk.
   -Wolga handels-route; over Svir Rivier, het Onega meer,
           Sheksna Rivier en de Wolga rivieren naar Kaspische zee
           zee en vandaar naar het Abbasiden Rijk (Iran). kaart
   Zijn opvolger Vladimir_van_Kiev huwt de dochter van
           Basilieus II keizer van oost Romeinen, bekeerd zich en
           begint serieus met de organisatie van een Oosterse Kerk
           in zijn Rijk en bekering van de Slavische boeren, na
           Vladimir overheerst onderlinge strijd van prinsen
       vanuit de grote steden met elkaar om de troon in Kiev.
   Prinsdommen (kaart 1, 2)
           Novgorod Land 862–1478 (1136 Novgorod Republiek)
       Prinsdom van Rostov-Suzdal (1125 Rostov Prinsdom,
                               1155 Vladimir-Suzdal Prinsdom)
         Prinsdom van Polotsk 9de-14de eeuw (autonome bondgenoot Kievan Rus)
   Prinsdom van Minsk
   Prinsdom van Smolensk (from 1054)
   Prinsdom van Pereyaslavl
   Prinsdom van Volyn
   Prinsdom van Kiev (1132–1399)
       Prinsdom van Galicia
       Prinsdom van Turov en Pinsk
   Prinsdom van Chernigov
   Murom-Ryazan Prinsdom
         Novgorod-Siversk Prinsdom
       Tmutarakan (988 tot 12de eeuw)
      Belaya Vezha (965 tot 12de eeuw)
      Zuidelijke protectoraten (Oleshky, New Galich,
                                     Peresechen')
         Drevlian territorien (?-884 (geannexeerd door Oleg)
                    912–946 (vassal van Rus' since 914,
                    Drevlians Uprising in 945))
           Als in de 11de eeuw in Constantinopel de markt
           ineenstort word ook de economie van Kiev getroffen
           en na 1100 probeerd Novgorod zijn plaats over te nemen
           terwijl het Cumans/Kipchak volk van krijgers te paard
           de Pontische steppen binnentrekken en plundertochten
           voeren tegen de Rus.

893- 911 Ludwig IV das kind 893-911 koning van oost Francie 900
           is marionet van Hatto I 850-913 aartsbischop van Mainz
           en Salomo III bischop van Konstanz 860-919/920, als hij
           volwassen word sterft hij 911 kindeloos als laatste
           Karolingische koning en Hatto I regelt de opvolging met
           Koenraad I hertog van Franken.
Hoewel Ludwig IV ook koning was van neder Lotharingen
           besluit men hier Reinier I graaf van Henegouwen te kiezen
           tot hertog van neder Lotharingen en zij sluiten zich aan
   bij west Francie.
           Koenraad I voerd een mislukte oorlog tegen west Francie,
           word verlamd door opstanden van Saxen en Schwaben en
           lamgeslagen door plundertochten van Magyaren/Hongaren die
           Beieren verwoesten, als hij 918 sneuvelt kiest hij zijn
           rivaal Heinrich der Vogeler hertog van Saxen tot opvolger,
           Zwaben en Beieren, een keuze die door zijn broer Eberhard
na 2 jaar word ingewilligt.

895-    Pechenegs veroveren met Bulgaren (Romeinse steun) de
           Pontische steppe (Ukraine), de Hongaarse stammen trekken
           weg en veroveren de Pannonische vlakte (Hongarije) vanwaar
ze op grote schaal Europese plundertochten houden.

      kaart oostelijk halfrond 900

900       Nri stammen van het Igbo volk westelijk van de lage Niger
           rivier organiseren het Koninkrijk van Nri van de stad Nri
           mbùríchi (priesters woren naar omliggende dorpen gestuurd
           om hen te bekeren tot hun geloof in vrede) en besturen het
           gebied tussen de Cross en Niger rivier.

907- 979 Tegen 900 is de Tang dynastie de controle verloren over zijn
jiedushi (gouverneurs) en na de Huang Chao Rebellie maken zij
zich onafhankelijk
Noordelijke dynastien
- Zhu Wen (Bianzhou/Kaifeng in Henan), voorloper Latere Liang
- Li Keyong en Li Cunxu (Taiyuan in Shanxi), voorloper Latere Tang
- Liu Rengong en Liu Shouguang (Youzhou/Beijing), voorloper Yan
- Li Maozhen (Fengxiang in Shaanxi), voorloper Qi
- Luo Shaowei (Weibo/Daming County in Hebei)
- Wang Rong (Zhenzhou/Zhengding County in Hebei)
- Wang Chuzhi (Dingzhou/Ding County in Hebei)
In noorden onderwerpt Zhu Wen de andere gouverneurs aan zijn
Latere Liang 907–923, als het Khitan volk in de Mongoolse steppe
een machsblok onder Liao Dynasty vormen steunen zij Shatuo Turken
in China die o.l.v. Li Cunxu (zoon Li Keyong) de macht grijpen met
Latere Tang dynasty 923–936.
Onderlinge strijd van Turken leid tot vele machtsovernamen zoals
Shi Jingtang (schoonzoon Li Cunxu) die sticht Latere Jin 936–947
   gevolgd door een coup van zijn legerleider Liu Zhiyuan met zijn
Latere Han 947–951.
De Shatuo Turken van Latere Han verliezen dan de controle aan een
Han opstand o.l.v. Guo Wei die sticht de Latere Zhou 951–960 maar
met hernieuwde steun van de Khitan grijpen Turken o.l.v. Liu Min
   weer de macht met Noordlijke Han 951–979.
Zuidelijke dynastien
- Yang Xingmi (Yangzhou in Jiangsu) sticht Rijk van Wu 902–937
- Qian Liu (Hangzhou in Zhejiang) sticht Rijk van Wuyue 907–978
- Ma Yin (Tanzhou/Changsha in Hunan) sticht Rijk van Chu 927–951
- Wang Shenzhi (Fuzhou in Fujian) sticht Rijk van Min 909-945
- Liu Yin (Guangzhou in Guangdong) sticht Rijk van Zuid Han 917-971
- Wang Jian (Chengdu in Sichuan) sticht Rijk van latere Shu 907–925
In het zuiden organiseren alle gouverneurs hun eigen Rijk waar men
enkel strijd om de hegemonie zoals het zuid Han Rijk na verovering
   van Wu en Min Rijken maar verliest veel grond aan Latere Zhou uit
   het noorden, uiteindelijk begint vanuit Kaifeng de Song dynastie in
   960 met verovering van alle rijkjes in het noorden en ook zuiden.

909-1171 In noord Afrika claimed Religieus leider Abdullah al-Mahdi Billah
           familie te zijn van Fatima (dochter Mohammed) en hij verslaat
           Aghlabiden, Idrisiden en uiteindelijkIkhshidid dynasty in Egypte
           en organiseerd het Kalifaat_van_Fatimiden vanuit Cairo.

910-1086 In noord Spanje word Asturias hernoemt tot koninkrijk Leon 924
           waarna het oosten zich afscheid als koninkrik Castille 932,
           Navarra veroverd Castille en Leon 1035 tot 1065 ze zich weer
           verdelen in Aragon, Castille en Navarra, in zuid Spanje vervalt
           het Ummayaden Emiraat 1031 uiteen in verschillende Taifa's
           (stadstaatjes), als in 1085 Castille de Taifa´s Madrid en
           Toledo verovert volgt een invasie van een Berber leger van
           Almoraviden dynastie vanuit noord Afrika die alle Taifa's
           veroveren 1086 om de Christenen buiten te houden.

925-1065 Koningrijk Asturias verovert de stad Leon van het Emiraat en
           nadat ze hun koningshof hier vestigen hernoemen ze zich het
           Koninkrijk Leon (west), het Koninkrijk Pamplona/Navarra
           verovert van Franken de westelijke pyreneeen waar ze het
           Koninkrijk van Aragon stichten, 1035 veroveren zij het westen
           van Koninkrijk Leon waar ze het Koninkrijk Castille stichten
           die de rest van het Koninkrijk Leon verovert, 1065 het
           Koninkrijk Castille (met Leon) word weer verdeeld in de
           Koninkrijken Castille in het oosten, Koninkrijk León in
           het midden en Galicia in ook het westen (later word Galicia
           weer veroverd door het Koninkrijk Leon).

930-1087 Zyarieden in Perzie
           Vardanshah stamhoofd van Arghieden van Dailamieten en sheik
           van Gilan zijn zoon Ziyar zijn zoon Mardavij gaat in dienst
           van Asfar ibn Shiruya sheik van Tabiristan die hij afzet 930
           waarop hij hier zijn Ziyarieden dynastie sticht maar sneuvelt
           in strijd tegen Buyyieden en word gevolgt door zijn broer
           Vushmgir die steun haalt bij Samanieden.
           Aanvallen van de sheik van Khurasan met steun van de sheik
           van Sari houden Ziyarieden onder de duim van Samanieden maar
           verliezen 943 hun hoofdstad Ray aan Buyyieden waarna de sheiks
           hem uit Tabiristan verdrijven wat ze verliezen aan Buyyieden
           en 945 heroveren Zyarieden met steun van Samanieden wat over
           en weer gaat met Buyyieden.
           Viushgmir sterft 967 en word gevolgt door zijn zoon Bisutun
           die met hulp van Buyyieden een troonstrijd voert met zijn
           broer Qabus gesteunt door Samanieden die hem pas na zijn dood
           977 opvolgt tot 1012 zijn zoon Manuchihr hem volgt en overloopt
           naar Ghaznavieden 1041 gevolgt door Anushirvan_Sharaf_al-Ma'ali
           die Mongoolse heerschappij erkent en word gevolgt door Keikavus
           1059 gevolgt door zijn zoon Gilanshah 1087.

930    Als de bewoning van IJsland goed op gang komt dwaalt
           Gunnbjorn Ulfsson af van zijn koers naar IJsland en
           ontdekt een groot eiland waarna Erik de Rode (na
           verbanning voor moord) het eiland verkent en Groenland
           noemt, nadat hij er zijn boeren hoeve Brattahlid opzet
           in het zuiden vaart hij terug naar IJsland waar hij
           boeren overhaalt zich hier te vestigen.
Vele IJslande boeren vestigen zich dan om en nabij de
           Tunuliarfik en Aniaaq fjords in o.a. Gardar en Hvalsey waar
           ze schapen en runderen telen als ook zeehonden jagen, er volgt
           ook kolonistaie van de Nuup Kangerlua fjord een eind in het
           noorden van 100 boerenhoeves waarvan Sandnaes hoeve de grootste
           is en word bekent als westelijke vestiging waarop de zuidelijke
           bewoning bekent word als oostelijke vestiging.
In tegenstelling tot IJsland is Groenland wel bewoont door het
           Dorset jagersvolk die naar hier zijn gekomen uit noord Amerika
           na 800 als hier het klimaat verbeterd, zij bewonen het noorden
      voor de zeehonden jacht maar bezoeken het zuiden om planten te
           verzamelen en strijden tegen de Noren die hier de bossen kappen
           om hun akkkertjes aan te leggen.
Leif Erikson (Erik de Rode´s zoon) verkent het vaste land van
           Amerika (Helluland, Markland) en vestigt de boerenhoeve Leifsbudir
           1000 op het eiland New Foundland wat hij Vinland noemt en waar zich
           nog 160 Groenlanders vestigen in hoeven maar als het lokale Beothuk
           volk zich tegen hen keert keren zij terug naar Groenland.
      Jaarlijkse bevoorrading uit Scandinavie houd de nieuwe vestigingen
           staande en na de bekering van het moederland organiseerd het aarts-
           bisdom Nidaros een bisdom in Gardar 1126 die vijf kerken opzet in
           oostelijke vestiging van Groenland en 1261 komt Groenland aan de
           Noorse kroon.
   Na 1350 verslechterd het klimaat, neemt de bevoorrading af en
           verpauperen de vestigingen, de westelijke word verlaten en in de
           tijd dat het Thule volk Groenland gaan bewonen (bekend bij Noren
           als Skraelings) komt het laatste bericht 1420 dat de oostelijke is
           overvallen en bewoners zijn meegenomen als slaven.
           (kaarten van tochten naar IJsland in viking sagas 1 (1b), 2, 3)

930-1018 Hongaren verslaan het hoofdleger van Bulgaren en plunderen Balkan,
           na 944 gevolgd door de Pechenegs, 968 verovert Svyatoslav prins van
           Kiev met een Russisch leger de oostelijke Balkan, 971 verslaan
           Romeinen de Russen en veroveren de oostelijke Balkan en 1018
           veroveren Romeinen het westen.
     Otto I 912-973 (zoon van Hendrik I) hertog van Saxonie word koning
           van oost Francie 936 in Keizerlijke ceremonie als opvolger van
           Karel de Grote en huwt Ædgyth 929 (dochter van Edward the Elder van
           Wessex koning van Engeland 899), hij strijd voor de Paus tegen
           Berengerio hertog van Spoleto en word 962 gekroont tot Roomse
          Keizer een titel die hij erfelijk maakt in zijn Ottoonse dynastie
           en oost Francie bekent maakt als Heilige Roomse Rijk H.R.R.,
           Giselbert hertog van Lotharingen 939 sluit zich weer aan bij
           west Francie maar Otto I verslaat hem dat zelfde jaar.

934-1062 Buyyieden dynastie in Perzie
           Panah-Khusrau van Gilan van Dailamieten zijn zoon Buya visser van
           Lahijan bekeerd tot Islam, zijn zoon Ali stijgt snel in status als
           hij dienst doet in een Samanieden leger van Makan sheik van Gorgan
           en Ray 928 en regelt voor zijn broers Ahmad en Hasan hier ook
           vooraanstaande posities.
           Makan rebelleerd tegen Samanieden en verovert Khorasan waarop
           Mardavij de Ziyarid prins Tabiristan van Makan veroveren waarop Ali
           en zijn broers overlopen naar de Ziyarids waarvoor ze de stad Karaj
           verovert en onderwerpen de Khurramites in de omgeving, hierop
           veroveren ze Isfahan van de Abbasieden legerleider Yaqut en Arrajan
           gevolgt door 'n veldtocht in Fars 933 en verovering van Shiraz 934.

950    De stad Belur (later Halebidu) organiseerd in binnenland van zuid
           India het Hoysala Rijk 1187-1250 en zij verslaan en onderwerpen
           de Pandyans, slaan een aanval van het Delhi-sultenate af 1311 en
           onderwerpen het Vijaya nagara 1343.

955- 962 Otto I koning van oost Francie en keizer voert veldtochten tegen
           Hongaren/Magyaren, zijn leger van Saxen en Thuringers word door 3
           legers bijgestaan van Bavaria, 2 van Zwaben, 1 van Franken en 1
           Boheems leger o.l.v. Prins Boleslav I bij elkaar zo´n 10.000 man,
           als de Hongaren/Magyaren met 10 tot 20.000 man de stad Augsburg
           belegeren valt Otto I zijn leger hen aan en verslaat de Hongaren
           bij Lechfeld die daarna hun plundertochten staken.
   De Hongaarse koning Zoltan word opgevolgd door zijn zoon Taksony
           die plundertochten tegen oost Romeinen in de Balkan organiseerd,
           rond 963 huwt hij zijn zoon Geza aan Sarolt, dochter van Hongaarse
           stamhoofd die is bekeerd tot Oosterse kerk, hun zoon Stephanus huwt
           995 Giselle dochter van Heinrich de wurger Hertog van Bavaria en
   word in 1000 door de paus gekroont tot koning van Hongaren en
           bekeerd zich tot Roomse kerk.

958-1042 Veroveringen van Engeland door Denen en Noormannen
           In Denemarken word Gorm_de_Oude van Jelling gekozen tot koning,
           na zijn dood 958 bekeerd zijn zoon Harald Blauwtand zich tot de
           Roomse kerk en maakt 't koningschap erfelijk.
   Als op eiland Brittannie Æthelred the Unready koning van Angel-
           saksen de Danelaw regio vernietigen voert Sveinn Tjugeskegg
           koning van Denemarken en Noorwegen straf expedities in Engeland
           1003-1005 en 1006-1007 waarop een veldtocht van Thorkell volgt
           1009 die Angelsaksen verslaat 1014.
           Svein kroont zich koning van Engeland maar sterft vijf weken later
           waarop Engeland word herovert door Æthelred, Knoet zoon en opvolger
           van Sveinn keert terug en verovert Engeland weer 1016 waarbij
           Æthelred sneuvelt, Æthelred's vrouw Emma stuurt haar kinderen
           Eduard en Godgifu naar Normandie en huwt Knoet.
   Knoet de Grote kroont zichzelf koning van England, 1025 keert hij
           terug naar Denemarken en veroverd daar de troon, nadat hij Noorse
           aanvallen en Zweedse koningen afslaat bezoekt hij 1027 Rome, 1028
         veroverd hij Noorwegen en Zweden en organiseerd het Noord Zee Rijk.
           1035 word Knoet opgevolgd door zijn zoon HardeKnoet van zijn vrouw
           Emma van Normandie op de troon van Denemarken, Knoets zoon
           Harold Hazevoet werd koning van England onder regentie van zijn
           moeder Ælfgifu van Northampton gesteund door adel van Mercia,
           aanval van Emma's zoon Alfred Ætheling word afgeslagen, 1040
           sterft Harold en Deense inval van HardeKnoet verovert Engeland.
   Als Hardeknoet sterft word Emma's zoon Eduard_de_Belijder koning
           van Engeland als laatste uit het huis van Wessex tot hij omkomt
           bij een coup van Godwin graaf van Wessex die zijn zoon Harold
           koning kroont waarop Villiam hertog van Normandie met Noormanleger
           oversteekt naar Engeland en de Denen en Angelsaksen verslaat 1066
           en de kroon overneemt.
           Na Villiam's dood word zijn oudste (opstandige) zoon Robert hertog
           van Normandie en zijn derde zoon William II koning van Engeland die
           zijn broer Robert in Normandie in het zadel houd en word 1100
           opgevolgt door zijn broer Henry die het hertogdom van Normandie
           verovert 1106 (Robert gevangenzet).
           Hierop volgt een oorlog met Louis VI koning van Frankrijk voor
           Robert's zoon William Clito waartegen Henry de west Franse adel
           organiseerd en huwt zijn dochter Matilda aan een van hen, Geoffrey
           graaf van Anjou, Touraine en Maine maar geraakt in oorlog met zijn
           schoonzoon, als Henry sterft 1035 kiest Engelse Adel Stepan graaf
           van Blois en Boulogne (kleinzoon Villiam) koning van Engeland.

960-1279 In China word controle van Tang familie overgenomen door Song
familie die alle land tussen Mongoolse steppen en Mekong-delta
           veroverd, 1100 steunen ze een opstand van Jurgen stammen in het
           Liao Rijk van de Mongoolse steppen en hier het Jurgen/Jin Rijk
stichtten, de Jurgen vallen dan China binnen waar ze het noorden
           veroveren en de Song dynastie verdrijven bezuiden Huaihe rivier.

962-1058 Als 962 Samaniden de controle verliezen over het Iraans plateau
           komen zijn gouverneurs in Ghazni (Hindukush) en Bukhara (Kara Kum)
           in opstand, de Ghaznavieden verslaan Simjurids van Bukhara en
           organiseren op het Iraans plateau het Ghaznavieden Rijk en
           veroveren daarbij nog de Indus vallei.
Nadat Ghaznavieden 1025 het Kara Khanit Khanaat veroveren
           in Transoxanie worden ze door het Seldjuk legerverslagen in
           Ghazni 1038 waarop Seldjukken het Seldjuk Khanaat stichtten in
           Transoxanie en Kara Kum, 1040 veroveren ze 't Iraans en Anatolisch
           plateau en 1058 veroveren ze Mesopotamie met Baghdad waar zij de
           geiseling van de Abassieden dynastie overnemen.

Iraans hoogland

kaart oostelijk halfrond 1000

1000 In Malnad regio word de Hoysala dynastie o.l.v. Nripa Kama II
           leenheren van west Chalukyas en 1116 veroveren ze Gangavadi
           van de Chola´s en Vishnuvardhana maakt hen helemaal vrij van
           Chalukyas 1193.

1000-1010 Engelse Benedicteiner monnik Eilmer van Malmesbury
vliegt 200m met een zeilvlieger.

1000-1914 Bantu boeren die zich aan Kongo rivier-delta vestigen voor
           1000bc organiseren rond 500ad handelscentra gebaseerd op
           IJzer-produktie, de stad Mpemba kasi (Matadi) bezuiden de
   Kongo river-delta breiden hun controle uit naar Cuanza river
           (Angola), oostelijk van de Cuanza rivier en westelijk van de
           Atlantische kust organiseren ze het Koninkrijk Kongo.

1031-1139 In Spanje verliest de Umayyad dynastie controle over hun
           Berber sheiks die onafhankelijke emiraten (Taifas) stichtten
           die tegen elkaar strijden tot berber leger van Almoravieden Rijk
           Spanje binnenvallen 1086, alle Taifas veroveren en Umayyaden
           dynastie afzetten.

1054-1210 Van het Lamtuna volk in de west Sahara (organiseren west-
           sahara handel tussen 826-990) neemt de Almoravied familie de
           leiding en hervormen hun maatschappij naar Islamitisch model
   en onderwerpen alle stammen in de west Sahara aan hun bestuur;
           1054 veroveren ze de Sijilmasa in de Maghreb
           1055 veroveren ze Adoughost en het Takrur Rijk aan
                Senegal river
           1061 veroveren ze de oostelijke Maghreb (tot Tunesie)
           1075-1081 veroveren het Ghana Rijk na vernietiging van al hun
                     steden aan Niger rivier.
           1086 veroveren Spanje van Umayyaden en onderwerpen de Taifas.
           1100 Steunen de Islamitische Safaywa family van Kanemba volk
                die het Kanem Rijk veroveren van het Zaghawa volk.
           1100 Steunen het Islamische Serer volk aan de hoge Senegal
                river die migreren naar het zuiden naar de Saloum rivier
                waar ze de Koninkrijken Saloum en Sine stichten in 1350
                nadat ze de Wolof verslaan en onderwerpen.

1015-    Eerste beschrijving van Eicha/Bergeyk waar pastoor Manno word
           geinstallerd door St.Jacobs abdij van Luik, in 1150 word
           Toxandria hernoemt tot pagus Campani.

1040-1147 Moslim deskundige Abdallah_ibn_Yasin in dienst van Zenaga volk
           organiseerd alle stammen in de westelijke Sahara volgens strak
           Islamitsch model tussen Senegal rivier en de Atlas bergen in
           het Almoraviden Rijk 1040, zij veroveren westelijke Atlas 1058,
het Ghana Rijk bezuiden Senegal rivier 1075 en Spanje 1086.

1044     In boek "Wu Ching Tsung Yao" van Tseng Kung-Liang worden
           buskruit wapens beschreven; vlammewerpers, raketten, bommen en
           mijnen, Tê-An Shou Chhêng Lu beschrijft gebruik van vuurlansen
           door Song leger tegen Jurchens, 1095 verbeterd Shen Kuo het
           magnetisch naald kompass voor navigatie met het concept van
           werkelijke noord(Pool).

1050-1850 In west Afrika bezuiden de zwarte Volta rivier organiseren
           de steden Bono Manso, Begho (Bighu/Bitu) en Bondukra het
           koninkrijk Bonoman op basis van de transahara handel van
   ivoor, leer, goud, Kola noten, textiel en Koper en worden
           invoedrijkste staat in het zuiden westelijk van Niger rivier.

1050-1106 Investuurstrijd tussen paus en Heilige Ro0mmse Rijk H.R.R.
           Heinrich IV 1050-1106 hertog van Franconie word koning van
           het Heilige Roomse Rijk onder regentie van zijn moeder
           Agnes van Poitiers die Roomse keizerin word gekroont, in Rome
           gaat paus Nicholas II een investuur hervorming regelen, niet
           meer de Keizer (nu Keizerin) maar kardinalen zouden de paus
           kiezen, na de dood van Nicolas kiezen de kardinalen 1061
   Alexander II tot paus zonder de Keizerin Agnes te raadplegen.
       In protest kiest Agnes de tegen-paus Honorius II en stuurt
           hem met een leger naar Rome, Alexander II weet echter steun
           te verwerven van rivaliserende vorsten en als in H.R.R.
           Anno II aartsbischop van Keulen haar zoon ontvoerd en de
           regentie overneemt 1062 geeft ze op en trekt zich terug
           in een klooster.
Haar zoon Heinrich IV eindigt zelf echter de regentie van
           de aarsbischop met een opstand en verovering van het land
           van de bischop waarna hij het koningschap opneemt 1065 nadat
   bij opstanden neerslaat en een Slavische aanval afslaat.
           Alexander II consolideerd zijn steun van Europese vorsten
           met succesvole organisatie van Europese veldtocht tegen
           Moren in Spanje met o.a. aflaten en ridderromans.
           Na Alexander's dood 1072 voert de 2de zelf gekozen paus
           Gregorius VII nieuwe dictaten voor benoeming van bischoppen
           door de paus inplaats van wereldlijk bestuurders.
           Heinrich IV verklaart Gregorius VII afgezet en vraagt de
           verkiezing van een nieuwe paus, Gregorius VII excommuniceerd
           Heinrich IV, de opstandige Saxen en Schwaben gebruiken de steun
           van de paus om hun onafhankelijkheid verklaren en als ze de
           koninklijke domeinen binnenvallen geeft Heinrich IV op, hij
           spreekt af met Gregorius IV in Canossa waar hij pas na drie
           dagen smeekbeden word binnen gelaten om vergeving te krijgen
           van de paus.
           De Saxen en Schwaben geven echer hun onafhankelijkheid niet
           op en kiezen de (tegen)koning Rudolf Rheinfelden hertog van
           Schwaben met steun van de kerken hier, na een veldtocht tegen
           Schwaben die Rudolf dood verovert Heinrich IV Rome en zet
           Gregorius VII gevangen en 1080 word Herman_van_Salm van graven
           van Luxemburg door Saxen en Schwaben (tegen)koning gekozen.
           Noormannen uit zuid Italie snellen de paus te hulp, veroveren
           Rome en bevrijden Gregorius VII, de Noormannen worden echter
           kort daarop weer verdreven door Heinrich IV die Gregorius VII
           afzetten en vervangen door Clement III die Heinrich IV Roomse
           keizer kroont 1084, de kardinalen echter kiezen de tegenkeizer
           de Desiderius abt van Monte Cassino als paus Victor III 1086-1087.
           Voor de kardinalen strijd Matilda (huis van Canossa) markgravin
           van Tuscane en huwt Welf I hertog van Bavaria, als Herman van Salm
           sterft kiezen Saxen en Schwaben Egbert_II graaf van Meissen (tegen)
           koning en hij verslaat Hendrik IV bij de stad Gleichen 1088.
           Als Victor III al 1087 overlijd volgt Urbanus II die het beleid
           van excommunicatie van Heinrich IV volhoud en zich gaat bezig
           houden met kruisvaarders die Toledo in Spanje veroverden 1085 om
           met deze door kerk georganiseerde veldtochten een achterban van
           hertogen en ridders te vergaren voor de kerk.
           Als Egbert II word vermoord gaat Hendrik IV op strafexpeditie naar
           Canossa waar Lombarden overlopen naar Matilda 1092 die Koenraad II
           (zoon van Heinrich IV) koning van Italie kronen 1093 en hem tegen
           zijn vader keren, Heinrich IV weet echter uit Italie te ontkomen
           1097 en onterft zijn zoon Koenraad II in 1098, Welf I scheidt van
           Mathilda en loopt naar Heinrich IV over 1099.
           Terwijl Mathilda de H.R.R. keizer afhoud organiseerd Urbanus II
           een massale kruistocht naar het heiligland(Palestina/Israel) waar
           kruisvaardersstaten worden georganiseerd waarmee hij een achterban
           creeert onder hoge adel die de kerk gebruiken om zich meer vrij te
           maken van hun koning/keizer.
           Twee weken nadat Jeruzalem is verovert door kruisvaarders sterft
           Urbanus II 1099 en word gevolgt door Paschalis_II die de kerkelijke
           ban bevestigt van Hendrik IV die succesvol strijd tegen Vlaanderen
           en zijn hertogen achter zich krijgt tot zijn zoon Heinrich V zich
           tegen zijn vader keert 1102 gevolgt door Saxen en Thuringen.
           Terwijl de steden Heinrich IV volgen sluit de kerk zich aan bij
           zijn zoon, Heinrich IV word in gevangen in kasteel Böckelheim
           maar ontkomt en met meerderheid aan steun in H.R.R. verslaat hij
           zijn zoon bij Wezet 1106 en sterft kort erna bij Othbert bischop
           van Luik en word 5 jaar begraven in onchristelijke grond.
           Heinrich V sluit vrede met de paus en onderneemt veldtochten in
           Bohemen en Hongarije en word verslagen in Polen, terwijl de paus
           bij Heinrich V aandringt om de investuur definitief te regelen
           worden besprekingen door hem uitgesteld tot 1110.
           Tijdens besprekingen valt hij Italie weer binnen en gijzelen paus
           en Kardinalen waarna ze een Normandische aanval afslaan, na opgave
           van investuur en keizerkroning van Heinrich IV word de paus weer
           vrijgelaten.
           In 1113 krijgt opstandige Lothar II hertog van Saxen de overhand
           met opstand van Keulen, na verliezen neemt Frederick II hertog van
   Zwaben de strijd over als Heinrich V naar Italie verterkt om de
           landen van de pas overleden Mathilda te veroveren en verdrijft paus
           Paschall II uit Rome waar hij (tegen)paus Gregorius VIII plaatst,
           1118 sterft Paschall II en volgt Gelasius_II het jaar daarop
           gevolgt door Calixtus_II die het Concordaat van Worms 1122 regelt
           met Heinrich IV die de benoeming van bischoppen opgeeft om controle
           over zijn H.R.R. te herwinnen.
         Als Heinrich V sterft 1125 eindigt de Salische dynastie 1024–1125
           en volgt zijn rivaal Lothar II onder oppositie van Frederick II
           van Zwaben die zijn broer Conrad hertog van Franconia benoemt tot
           (tegen)koning en door Anselm IV bischop van Milaan benoemt tot
           koning van Italie.
           Na dood van Lothair II in 1138 word zijn rivaal Conrad uit huis van
           Hohenstaufen gekozen als opvolger i.p.v. Lothar II's schoonzoon
           Heinrich X hertog van Bavaria uit huis van Welfen die in opstand
           komt, Conrad sterft 1158 gevolgt door Frederick I(Barbarossa) die
           vrede sluit met Welfen en consolideert de Hohenstaufen dynastie
           als leiders van het H.R.R. 1127-1280.

1050 Universiteiten in de Middeleeuwen
           Als in de hoge Middeleeuwen na 1000 handel opkomt worden door
           meesters uit Cathedraal scholen in de steden Parijs 1050 en
           Bologna 1088 "studium generale" (seculaire scholen) georganiseerd
           waar kinderen van de adel worden onderwezen die zich daarnaast
           nog organiseren in universitas (studentenverenigingen) onder
           bescherming van hertogen.
           Frederick keizer van het Heilige Roomse Rijk H.R.R. verleent met
           Authentica Habita zijn bescherming aan studenten van Bologna 1158
           en 1175 word een school in Modena opgezet, paus Alexander III
           pleit dat Cathadraal scholen geen geld mogen vragen voor
           leraar-certificaten.
           Al snel beginnen overal studium generale, die ook universiteiten
           worden genoemt zoals in Oxford 1096 (erkent 1167), Modena 1175,
           Palencia 1208, Cambridge 1209, Salamanca 1218, Montpellier 1220,
           Padua 1222,Toulouse 1229,Orleans 1235,Siena 1240, paus Gregory IX
           erkent de school van Parijs met Parens scientiarum dictaat 1231 en
       geeft leraren van Toulouse keurmerk om overal les te geven 1233.
           De universiteiten van Bologna en Parijs krijgen na lang aandringen
           ook keurmerken van paus Nicholas IV 1292, op universiteiten vormt
           de leer van Aristitoles de basis in Scholastiek in tegenstellling
           van Plato in kloosters en Cathedraal scholen en levert belangrijke
           denkers als Thomas Aquinas en Robert Grosseteste.
           Algemene texten voor Aristotoles studies zijn fysica, metafysica,
           N.ethica, E.ethica en magna Moralia, voor gramatica Aelius Donatus'
           Ars grammatica, werken van Priscian en Graecismus van Eberhard of
           Béthune, voor rhetorica Cicero's werken, voor logica Porphyry's
           Isagoga, Gilbert de la Porrée's De sex principiis en Summulae
           Logicales van Petrus Hispanus (latere Pope John XXI), voor
           astronomie Tractatus de sphaera en specialisatie in rechten
           medicijnen en theologie (Sentences (Quattuor libri sententiarum)
           van Peter Lombard).
           Medicijnen studie gebaseerd op texten van Hippocrates en Galen
           worden populair op Sicilie met Schola Medica Salernitana 1077 en
           dergelijke studie word ook populair op Universiteit van Montpellier
           in Frankrijk, in Bologna en Padua in Italie, in Bologna word nog
           het Romeins recht en Corpus Iuris Civilis populair.
           De Latijnse texten van voorheen worden aangevuld met de Grieken
           Plato, Euclides, Ptolemaeus, Plotinus, Geber, al-Khwarizmi, Rhazes,
           Abulcasis, Alhazen, Avicenna, Avempace, Averroës en anderen door
   denkers als Petrus Abelardus, Adelard van Bath, Willem van Conches,
           Robert Grosseteste, Roger Bacon, Albertus Magnus en Duns Scotus
           vinden de wetenschappelijke verklaring en empirische bevestiging.

1068       De Seldjuken die het Iraans plateau hadden ingenomen vallen oost
Romeinse Rijk binnen, verslaan het hoofdleger bij Manzikart en
           veroveren Asie minor, Romeinen houden stand in kuststeden
           (bevoorrading van zee) en kustgebieden en vanuit Constantinopel
           stuurt Alexius I keizer van oost Romeinen een smeekbede voor hulp
           aan Urbanus II paus van Rome.
           Hoewel een schisma tussen oost en weterse kerk 1054 nog net achter
           de rug is maakt men zich druk over hun pelgrims die voorheen werden
           beschermt door Fatimiden nu worden overvallen door Seldjoeken en nu
           gedurende de investuurstrijd waarbij de paus al succesvol een
           kruisvaart had georganiseerd in Spanje (verovering Toledo 1085)
           wil de paus dit idee weer herhalen maar nu op grote schaal, vooral
           als de Arabieren in 1092 uit Sicilie worden verjaagd.
           Op Concilie van Clermont eind 1095 na discussie over Orde van Cluny
           en uitsluiting door de kerk van Filip koning van Frankrijk beroept
           Urbanus II in emotionele rede alle wereldlijk-leiders op hun plicht
           om het heilige land te redden van de Moslims, deze leiders van
           Europa in onderling conflict met elkaar en slepende zaken thuis
           komen echter niet snel opdagen. kruisvaarten

1085-1210 Het kruisvaardersleger in Spanje is blijven groeien na dood van
           paus Alexander II en hebben een aanzienlijk gebied veroverd met
           de naam Koninkrijk Castille en veroveren de Moorse hoofdstad
           Toledo 1085.
   Almoraviden worden na deze nederlaag met een coup afgezet door
   Almohaden familie die het bestuur over nemen, zij organiseren een
           grootschalige aanval tegen de Christenen die echter leid tot nog
           een nederlaag waarna de Christenen de Moslims (en Joden)
           verjagen naar zuid Spanje waar ze het Emiraat van Granada
           opzetten dat later nog word verslagen en schatplichtig
   aan Castille.

   In het heiligland gaan Tempelieren en orde van Malta geldzaken
van de kruisvaarten regelen met kastelen verspreid over Europa
omdat Joodse geldschieters nu als heidens worden vermeden

1090–1256 Leden van de Ismaili(Zevenen) beweging van de Twaalfden sekte die
           Ja'far_al-Sadiq's opvolging door Ismail_ibn_Jafar volgen i.p.v.
           zijn jongere broer Musa_al-Kadhim van noord Afrika die Nizar volgen
           vluchten o.l.v. Hasan-i_Sabbah naar Perzie 1050 waar hij in opstand
           komt tegen de Seljuks vanuit Qazvin en verovert het Alamut kasteel
           van de Zaydi sheik Mahdi 1090 vanwaar de Ismaili overal in Perzie
           Kastelen veroveren en organiseren hun Nizari_Ismaili Rijk uit
netwerk tussen kastelen zonder controle buiten de kasteelmuren.

kaart oostelijk halfrond 1100

1139-1145 Hertogdom Portugal (van koninkrijk Leon) verslaat een groot leger
           Berbers en worden door de paus geprezen en de Kerk verheft hun
           status tot "Koninkrijk" Portugal die snel westelijk Spanje tot en
           met Lissabon veroveren 1147.

1150-1220 Khwazerm Shas van Perzie
           Als het Seljuken Rijk vervalt op Iraans plateau hebben Khwazerm
           Shahs hier al de controle overgenomen voor de laatste sultan
           Toghrul_III word verslagen door Khwazerm Shah Ala_ad-Din_Tekish
           1194 die Khorasan veroverd en 1200 word opgevolgt door Muhammad_II
           die 1204 word verslagen door Ghorids uit de Hindukush die
           Khwazerm plunderen.
           Met hulp van de Kara Khitai worden de Ghorids verdreven waarna
           Muhammed II de Kara Khitai verslaat met hulp van Kara Khanids
           bij Talas rivier 1210 die dan Samarkand veroveren wat Muhammed II
           heroverd 1212 en zijn hoofdstad maakt en verslaat hetzelfde jaar
           de Kara Khanids en Ghorids 1215 en verovert dan Transoxanie de
           Hindu kush en het Iraans plateau tussen Rode Rivier en Zagros
           bergen en Indus rivier.

           De voorspoed duurt kort als een Mongoolse handelsmissie sneuvelt
           in Khwazerm zonder pardon van de Shah waarop Gengiz Khan met een
           grootschalige aanval het Kwazerm Rijk onder de voet loopt en
           Shah Mohammed II sterft op de vlucht 1220 waarna zijn zoon
           Jalal_ad-Din_Mingburnu met een leger in strijd bij Indus word
           verslagen maar kan onderduiken in het Dehli sultenaat.

1160-1347 In Indiasae stad Orugallu verovert Rudradeva/Prataparudra I
           1158–1195 de Kakatiya dynasty o.l.v. de Mahanadi en Goddevari
           basins tot Penneru rivier (land van Telugu) en voeren oorlogen
           met Seuna dynastie en Hoysala en verslaan de Telugu Chola´s.
De Kakatiya dynastie eindigt 1323 als ze worden onderworpen
           door Dehli, Musunuri Nayaks verjagen de Moslims weer uit Telugu,
           in het kustgebied organiseren zij het Reddy Rijk en het
           binnenland word beheerst door Velama.
Het gebied wat Kakatiya van Hoysala hebben veroverd word
           beheerst vanuit de stad Vijayanagara door Sangama dynasty, als
           het Dehli Sultenaat grootschalige aanvallen onderneemt naar het
           zuiden organiseren de Sangama alle Hindus in het zuiden in
           Vijayanagara Rijk 1343 tegen de Moslims van het noorden.
In het door Dehli veroverde gebied op de Deccan organiseerd hun
           gouverneur Zafir Khan het onafhankelijke Bahmani sultenaat 1347
           vanuit de stad Daulatabad, later Ashanabad

1190       Nadat Almoraviden het Ghana Rijk vernietigen nemen Mandinka
           stadstaten aan Niger rivier de Islam over en worden onafhankelijk,
           de stad Sosso organiseerd hen in het Mali Rijk.

1202–1204 Nadat Ayyubieden o.l.v. Saladin van Cairo de meeste kruisvaarders
staten verovert heeft preekt paus Innocent III een 4de kruistocht
als hij zelf in conflict is met Heilige Roomse rijk H.R.R. en
Engeland met Frankrijk in 100jarige verwikkeld, hij organiseerd
uiteindelijk een leger van Vlamen en Fransen o.l.v. Bonifacio die
de vloot van Republiek Venetie zal verschepen naar de Nijl voor
een aanval op Cairo.
Wanneer maar de helft komt opdagen in Venetie kan maar de helft
van de kosten voor de vloot worden opbracht waarop Venetie de rest
als schuld verrekent, Venetie is dan in conflict met Romeinen en
stelt kruisvaaders voor de Romeinse stad Zara te veroveren en van
plundering de schuld af te betalen.
De plundering van Zara levert echter weinig op maar Bonefacio
ontmoet hier Isaac II, de voormalige Romeinse keizer die door
Alexios III, die kruisvaarders belooft al hun schulden af te
betalen als kruisvaaders hem weer aan de macht helpen in
Constantinopel.
Deze tijd verkeren Romeinen in crisis als Seldjuken het binnenland
grotendeels veroveren maar kunnen eerste aanval van kruisvaarders
nog wel afslaan maar als keizer Alexios III in conflict raakt met
achterban en vlucht met de schatkist worden de poorten geopend
en Isaac II onthaalt als nieuwe keizer.
De kruisvaarders trekken zonder slag en stoot de stad binnen (ook
zonder punlendering) maar eisen dan dat Alexios IV, opstandige zoon
van Isaac II, Keizer word en maken Isaac II co-keizer, de Bulgaren
verwerpen hun vasselage en met Hongaren plunderen en veroveren ze
de noord Balkan terwijl in kustgebieden Byzantijnse gouverneurs
autonomoom worden.
Verval van keizerrijk leid dan 1204 tot opstand in Constantinopel
van Romeinen o.l.v Alexios V van Doukas familie en zij drijven
kruisvaarders uit de stad waarop Isaac II en Alexios IV
onderduiken, de kruisvaarders veroveren herfst 1204 echter de stad
die uiteindelijk dan toch word geplundert en gebrandschat.
In Constantinopel organiseren kruisvaarders het Latijnse Rijk met
           Boudewijn graaf van Vlaanderen en Henegouwen als keizer, Hertogdom
   Archipelo voor Venetie o.l.v. Marco Sunado en Thessalonica o.l.v.
           Bonifacio van Monteserrat leider van de kruistocht.
Romeinen organiseren zich aan de kustgebieden in de onafhankelijke
Rijkjes Rijk van Nicaea o.l.v. Theodore I broer van Constantijn
Romeinse keizer in ballingschap na Alexios V, Rijk van Trebizond
o.l.v. Alexios I kleinzoon van Andronikos I keizer 1183-1185 en
het Despotaat van Epirus in oost Balkan o.l.v. Michael I Komnenos
neef van Isaac II en Alexios III.

1200       In westerse steppen aan de Kherlen rivier organiseerd Timujin
           onder de naam Gengis Khan de stammen van krijgers te paard in
           Mongolen federatie 1190-1206 en verovert hierop het Xi Xia Rijk
           1207-1209 en als het Jin Rijk aanvalt word hun hoofdleger door
           de Mongolen vernietigt waarna ze het Jin Rijk veroveren 1215.
           Hierop vallen de Mongolen het Khara-khitan/west Liao Rijk aan in
           het westen waar Mongoolse stamhoofd Kuchlug, die de heerschappij
           van Gengis Khan was ontvlucht de troon had ingelijft, als
           Gengis Khan dit land verovert 1219 grenst zijn Rijk aan het
           Khwarezmian Rijk en de Moslim wereld.
           Als een diplomatieke missie naar het Khwarezmian Rijk mislukt
           verovert het Mongoolse hoofdleger van hen het Iraans plateau,
           een klein leger o.l.v. Subutai trekken ook nog de Kaukasus over,
           nadat Bulgaren aan deWolga hen afslaan verslaan en onderwerpen
           ze het Rijk van Kiev 1223, als Gengis Khan overlijd 1227 strekt
           zijn Mongolen Rijk van de Stille oceaan tot Europa.

kaart oostelijk halfrond 1200

1220-1330 Il Khanaat op het Iraans plateau
           De Mongoolse Hordes o.l.v. Jebe en Subedei hebben in twee jaar tijd
           alle steden onder Khwarezm veroverd waarvan vele waren platgebrand,
           1224 keert Jalal Shah van Khwazerm terug en organiseerd nog een
           opstand die echter door een Mongolen o.l.v. Chormaqan word neer-
           geslagen 1231 met samenwerking van Fars en Kerman en veroveren ook
           nog koninkrijk Georgie van de Seljuks.
           Tegen 1237 heersen de Mongolen over het Iraans plateau op een
           paar steden na en de Hindukush en veroveren 1243 Anatolie van
           roomse Seljuken, Mongools legerleider Arghun_Agha van Persie
           herorganiseerd deze regio in het Il Khanaat 1255.
           Daarop volgt een groot Mongools leger o.l.v. Hulagu_Khan die Perzie
           binnen trekken om het Il Khanaat uit te breiden tot Egypte en 1258
           bereiken ze Palestina vanwaar hij word terug geroepen waarna de
           Mamluken van Egypte hen verslaan en uit Palestina en Syrie
           verdrijven.
           Tusssen Tigris en Indus Rivier heerst het Il Khanaat op de autonome
           enclaves Atabegs_van_Yazd 1141–1319 Mihrabanids 1236-1537,
           Kurt_dynasty 1244–1381 na, de Mongoolse Khan's blijven Tibetaans
           buddhisten terwijl de Islam staats godsdienst blijft maar met
           volledige godsdienstvrijheid.
           Na 1330 vervalt 't Il Khanate in Mongoolse sultenaten van Jalayirid
           en Chupanids 1335 in het westen en Perzische Kartid dynastie en
           Sarbadars in Khorasan, Muzaffarids van Yazd in centrum 1340-1390,
           Injuid dynastie 1335-1357 in Khuzestan en Afrasiyab_dynasty en
           Marashis bezuiden Kaspische zee (Shabankara in Fars, Sardabars
           westelijk van Kaspische zee).

1232       Willem II graaf van Holland 1227 en Zeeland 1234 weet met zijn
broer Otto als bischop van Utrecht en verbond met Brabant een
machtsblok te vormen in de lage landen en bouwt zijn hoeve "Haga"
om tot kasteel Gravens Hage.
           Dit succes zefs echter in de schaduw als hij onverwacht op
           aanraden van zijn neef Hendrik II hertog van Brabant door de Duitse
           bischoppen 1248 tot koning van het H.R.R. word gekozen 1252 en
vervolgt zijn strijd met Vlaanderen om Zeeland.
           Willem II sneuvelt boven rivieren op veldtocht tegen west Friezen
           1256 (noord Holland), zijn 2 jarige zoon Floris V volgt hem op,
           meerderjarig 1266 huwt hij Beatrix van hertogen van Vlaanderen 1269
           om het conflict om Zeeland op te lossen waarop hij west Friesland
kan veroveren waar hij zijn vader pas terugvind 1286 en begraaft
hem in de abdij te Middelburg.
           Na een confliict met Edward II koning van Engeland word hij
           gegijzeld 1290 en vermoord 1296 waarop zijn 12 jarige zoon Jan
           hem opvolgt maar sterft 1299 kinderloos en de graventitel word
           overgenomen door Jan II graaf van Henegouwen.

1250-1350 Baltische stammen tussen Daugava en Nemunas rivieren organiseren
           1180 het stammenverbond van Litouwen om de Russen met Christendom
           te weren en na 1190 voeren ze zelfs plundertochten in het Russisch
           prinsdom Polotsk, zij strijden ook tegen de Christelijke ordes der
           Livonen in Riga 1202 en Teutonen in Pruissen 1226.
           Nadat de Mongolen de Russen onderwerpen 1223 worden de Livonen
           1236 verdreven en uiteindelijk sluit stamhoofd Mindaugas een
           verbond met Innocent IV paus van Rome en laat zich dopen waarop
           hij het Koninkrijk Litouwen 1253 sticht, als ze de Teutoonse orde
           een nederlaag toebrengen komen de Semigalliers en Pruissen in
           opstand gesteund door Mandaugas in verbond met Novgorod.
           De Teutoonse orde weet de Pruissen te verslaan Nadruvians en
           Skalvians 1274–1277, en de Yotvingians 1283 rewijl de Livonen de
           Semigalliers verslaat en beginnen 1291 met een gezamenlijke aanval
           tegen Litouwen die 1307 het Russisch prinsdom Polotsk veroveren
           waarna ze de Neman rivier fortificeren tegen Teutonen, Litouwen
           begint 1320 met het veroveren van de Russische prinsdommen in het
           westen waaronder Kiev 1321 en verplaatst de hoofdstad van Trakai
           naar Vilnius 1323 en verslaan de Gouden Horde 1326.

         Als met de investuursstrijd de Pauselijke staat zich onafhankelijk
           maakt van het H.R.R. vergaren ook Italiaanse (voormalig Romeinse)
           steden Amalfi, Pisa, Genua, Venitie, Geata, Ancona en Noli samen
           met Ragusa in Dalmatia hun onafhankelijkheid als ze voor de
           kruistochten overzeesche verbindingen onderhouden.
           De Italiaanse overzeesche handel verovert het monopolie op de
         Middenlandse zee van Romeinen en Moslims van wie ze Sardinie,
           Corsica en handelsposten aan Adriatische kust, Griekse steden,
           de Krim en steden in het midden-oosten en noord Afrika veroveren,
           de handelscentra stichten de Lombardische Unie 1167.
   Tussen 1050-1158 word zuid Italie door Noormannen verovert van
           Romeinen en Moslims die hier het Koninkrijk Sicilie organiseren
           1130 maar door H.R.R. worden onderworpen 1197 die weer worden
           verslagen door de hertog van Anjou 1197 die 1302Sicilie verliest
           aan de koning van Aragon waarna zuid Italie word hernoemt
           tot koninkrijk Napels.

1279-1368 Met Kublai Khan herleeft de wereldmacht van het Mongoolse Rijk
   nog een keer als hij het werk van zijn grootvader Gengiz Khan
   afmaakt en de Jurgen/Jin en Song vergoed verslaat en heel China
           herorganiseerd in zijn Yuan Rijk.
       Het Yuan Rijk begint als centrum van het gehele Mongoolse Rijk
       maar in de loop van de tijd gaan zijn opvolgers steeds meer op
      in Chinese cultuur zoals Kulug Khan die Tangut van Xia-dynastie
         huwt en vervreemden van Mongoolse cultuur.
   De militaristische organisatie van de Mongolen maakt hen ongeliefd
   bij de Confucianistische Han chinesen en als de Yuan hun steun
   verliezen van de Hordes van buiten China verliezen ze ook langzaam
   de controle over hun Chinese onderdanen.

1285       Na de val van het Ghana Rijk migreert het Fulbe/Fula/Fulani/Peul
           (Tassili-n-ajier) volk van hoge niger river naar Senegal rivier
           en vernietigen het Takrur Rijk waar ze 1287 het Waalo Rijk
           stichtten aan de lage Senegal rivier en het Wolof Rijk aan hoge
           Senegal rivier als vazal van het Mali Rijk tot 1360 ze
           onafhankelijk worden, zij voeren vele oorlogen om krijgsgevangenen
           als slaven te verkopen aan Berbers voor de trans-Sahara handel.

1290    In India neemt in dynastieke strijd Khali dynastie uit Qalat
           (gerelateerd aan Ghorids) de leiding over van Ghulam dynastie in
           Dehli in verbond met Mongoolse leider Ulugh Khan die zijn dochter
           huwt maar verliezen de controle 1320 aan Ghiyath al-Din Tughluq die
   de Tughlaq dynastie organiseerd.
Muhammad bin Tughluq verovert zuidelijk India en noordelijke Ganges
           maar veroorzaakt intern verval en opstanden die zijn opvolger
           Firoz Shah Tughlaq nog in de hand weet te houden maar verliest
           van Timur die na de plundering van Delhi 1398.

1300       Spanje bestaat nu uit de Christelijke Rijken Portugal, Castille en
           Aragon en in het zuiden het Islamitische Nasrid Kingdom van Granada
           tot ze in 1492 worden veroverd door Castille.

kaart oostelijk halfrond 1300

1300-1500 Vroege/Italiaanse Renaissance
In Italie gaan steden met rijke handel zich vrijkopen van de
           heerschappij van landheren en dogma van de kerk, vooral in de stad
           Florence kunnen schrijvers zoals Boccaccio, Dante en Petrarca zelf
           latijnse texten verzamelen en onder begeleiding van oost Romeinse
           scholasticus Chrysoloras bekent worden met Griekse texten.
   Di Bondone en Brunellechi beginnen aan realistisch schilderen
naar aanleiding van van Eijk en van der Goes en Breughel uit lage
landen waar de Vlaamse School polyphonische muziek begint die door
Venetiaanse school word verder ontwikkeld.
Deze vroege start van Renaissance vind plaats als een verslechterd
klimaat in Europa misoogsten veroorzaakt met pest-epidemie en
   Engeland zijn leningen van de grootste Italiaanse banken Bardi en
   Peruzzi nietig verklaart en zij failliet gaan waarna de Medici
           hun plek overneemt.
Exploiratie van de wereldhandel word onderzocht door Marco Polo´s
   reis overland naar China 1296 en Niccolo de Conti reist als Moslim
   zeevaarder overzee naar India en China 1419-1439 waarna Milaan,
   Napels met Florence en Genua na vrede van Lodi 1454 de leiding
   in noord Italie overnemen van het H.R.R. en Pauselijke staten.
Onder leiding van de Medici word 1447 Rome voor paus Nicholas V
   naar Renaissancestijl herbouwt als kunstenaars van ambachtsieden in
   aanzien zijn gestegen tot adelijke kringen zoals Michelangelo, de
   nieuwe beweging krijgt nog een impuls als Ottomanen Constantinopel
   veroveren 1453 en veel Romeinse geleerden met Griekse literatuur
           naar Italie vluchten.
De Renaissance vind echter kort daarna zijn einde in Italiaanse
   oorlogen 1494-1559 als Frankrijk en Spanje strijden om de controle
   over Italie en de Kerk met Spaanse inquisitie zijn Roomse dogma
   herinvoert.
           Met Italiaanse oorlogen eindigt de Renaissance in Italie en word
   verspreid naar het noorden waar in het H.R.R. Gutenberg de eerste
   drukpers bouwt 1440 die nieuwe ideeen snel verspreid vooral uit
       lage landen Italiaanse ideen van o.a. het humanisme door Erasmus
   verspreid naast de schilderkunst door Antwerpse manneristen,
   Vlaamse Primitieven en Jeroen Bos.

1300-1500 Nadat de Russische prinsdommen van het oosten zijn onderworpen
           door Mongolen en in het westen door Litouwen word Daniel I broer
           van Alexander prins van Vladimir-Suzdal afgescheept met de stad
           Moskou en komt in opstand tegen zijn broer 1300, zijn zoon Yury
           sluit een verbond met Mongolen en veroverd Vladimir Suzdal
           hernoemt tot Moskovie.
           Yuri voert veldtochten tegen Novgorod en bestrijd een opstand
           tegen Mongolen in Tver gesteund door Litouwen, de leidende
           positie van Moskou word bevestigt als kerkleider Peter verhuist
           van Kiev naar Moskou waarna de opstand in Tver word neergeslagen
         door Moskovieten o.l.v. Ivan en Mongools hulpleger.
           De oorlog tussen Moskovie en Litouwen word daarop voortgezet met
           strijd om Smolensk, een Litouwse aanval op Moskou waar de pest
           heerst word afgeslagen 1372, samenwerking van Moskou met Mongolen
           eindigt in een opstand 1380 die snel word neergeslagen maar
           nieuwe verhoudingen duidelijk maakt.
           1408 word een 2de opstand van Moskou neergeslagen door Mongolen
           terwijl Litouwen Smolensk verovert, Moskovieten zijn dan bezig
           met de verovering van Nizhny Novgorod en Suzdal 1392 en annexeren
           Vologda, Veliky Ustyug en Perm of Vychegda.

   Vasilly II prins van Moskou kiest de nieuwe kerkeleider 1445
           waarmee hij breekt met de kerk van Constantinopel, 1480 heeft
           Moskou de Russen bevrijd van Mongolen.

1297    Dinis koning van Portugal laat Genuese schipper Manuel_Pessanha
           een vloot opzetten tegen piraterij van de Marniden dynastie die
           1244 in noord Afrika de macht hadden overgenomen van Almohaden,
           vooral als na 1325 pest epedimieen Portugal teisteren trekken
           velen naar de kuststeden omdat ook koning Afonso IV veel steun
           verleend aan maritieme steden.
           Portugese zeevaarders exploreren de Kanarische eilanden 1344 en
           strijden met Castile voor het recht om hier een Portugese neder-
           zetting op te zetten terwijl de Franse steden Dieppe and Rouen
           in Normandie handel organiseren naar west Afrika op de Gambia
           en Senegal rivieren en later Ivoor kust en de Goud kust tot
           de Volta rivier.
          Normandische boot o.l.v. Jean_de_Bethencourt vertrekt vanaf
           La Rochelle 1402 en verovert voor Castilie de Kanarische
           eilanden Lanzarote en Fuerteventura 1404 waarop de Portugese
           kroon hun prins Infante(de Navigator) vollop steunen voor het
           organiseren van handel op west Afrika voordat andere Europeanen
           hier de boel overnemen.

1350-1600 Opkomst van vuurwapens
In Europa worden door de Moren kanonnen gebruikt bij Sevilla
           1248 en Niebla 1264, een handkanon word hier 1286 gebruikt in
           hun strijd tegen de Christelijke legers die vuurwapens
           overnemen in de 100 jarige oorlog zoals Pot-de-fer en Ribaldis
           die pijlen en grapeschot (granaten) afvuren met hoogtepunt in
           slag bij Crecy 1346.
Tegen 1400 komen bombards in algemeen gebruik in Europa en na
           1380 worden echte kanonnen gebruikt door Romeinen, Ottomanen
           en door Rusland tegen Mongolen, na 1450 komt het cannon ook
           in de rest van Europa in gebruik voor belegeringen, Portugezen
           en Spanjaarden weten optimaal gebruik te maken van kanonnen
           door hun schepen ermee vol te stoppen waarmee deze vuurkracht
           mobiliteit krijgt.
   Kastelen raken in onbruik en worden vervangen door bastions
           met een garnizoen van huurlingen voor soldij terwijl de
           landheer in villa's of paleizen woont, hiernaast worden
           handvuurwapens als het handkanon 1350, haakbus 1450 en
           Musket 1550 belangrijk in veldslagen op het land, vooral een
           verbeterde produktie van harnassen maakt dat na 1600 pijl en
           boog niet meer worden gebruikt op het slachtveld.

1368-1644 In China is de Mongoolse Yuan Keizer uiteindelijk de controle
   verloren tijdens inflatie en aanhoudende opstanden, als de
       Gele rivier overstroomt en groot deel van de gemobiliseerde
   boeren voor reparatie van dijken in opstand komen veroveren
       Rode Tulbands (gerelateerd aan Witte Lotus buddhisten) geleid
   door Zhu Yuanzhang in de stad Nanjing.
   Nadat Zhu Yuanzhang de rivaliserende rebellen verslaat in
   Slag bij het Poyang meer sticht hij de Ming dynastie, zij
   voeren weer een Han-burocratie in gebaseerd op Confucius.
      Een poging de macht van de eunuchs te breken mislukt Keizer
       Hongwu en zijn zoon Yongle neemt de macht over vanuit Peking
      waar hij de verboden stad opzet, zeevaarder Zen He exploreerd
   alle havens in zuid Azie, oost Afrika en midden oosten 1405-1433.

1370    In Shahrisabz gaat Timur de veerover van Barlas stam in
           het leger van Chagatai en als legerleider van de Khan
           Bayan Quli bewijst hij zich met verslaan van Wolga Bulgaren
           waarna hij Khorasan, Khorezm en Uranj onderwerpt.
Na dynastieke strijd word 1360 Tughlugh van Kashgar de Khan
           die Timur hoofd van de Barlas stam maakt maar toch keert
           Timur zich tegen hem en met steun van de stad Balkh weet
           hij de Chagatai Khan zijn marionet te maken en neemt de
           leiding achter de schermen 1370.
In deze hoedanigheid verovert hij het Iraans plateau
           1383-1387, het Sultenaat van Dehli 1498, het basin van
           Mesopotamie en het Anatolie plateau 1402 waar Christenen
           en Hindu´s zwaar leiden onder zijn slachtingen.

1390-1468 Witte en Zwarte Schaap Turken in Perzie
         De (Shia) Zwarte Schaap Turken die Herat veroveren worden door
           Jaylarids overgehaalt om voor hen Baghdad, Tabriz en Mosul te
           verdedigen tegen Timur lenk maar hun leider Qara_Yusuf verzet
           zich 1390 en verovert Mosul waarop beide worden verslagen door
           Timur 1400 en zij vluchten naar het Osmaanse Rijk waarna ze
           beide Baghdad heroveren.
           Hier raakt Sultan_Ahmed_Jalayir in conflict met Qara Yusuf
           waarop Timur de Zwarte Schaap Turken verslaat bij Algami_kanaal
           en beide vluchten naar Egypte waar ze door de Mamluk sultan
           Nasir-ad-Din_Faraj worden opgesloten en vriendschap sluiten,
           na Timur's dood worden ze weer vrij gelaten.
           Qara Yusuf verslaat Abu Bakr bin Miran de Timur Sheik van
           Tabriz en verovert Azerbaijan bij Nakhchivan 1406 een tegen-
           aanval van Abu bakr bin Miran met zijn vader Miran_Shah eindigt
           in een nederlaag en dood van beide waarna Sultan Ahmed Jalayir
           in Baghdad de leiding overneemt maar na weer een conflict word
           Tabriz aangevallen door Jaylarids waar ze definitief worden
           verslagen door Zwarte Schaap Turken 1410.
           Als Qara Yusuf word opgevolgt door zijn zoon Qara_Iskander
           begint een oorlog met Timurieden o.l.v. Shahrukh_Mirza die
           twee keer Azerbaijan binnenvallen 1420–21 en 1429 maar verslaat
           de Zwarte Schaap Turken pas 1435, als Iskander zijn zoon
           Jahan_Shah als sheik van Timurrieden installeerd in Tabriz
           komt hij in opstand tegen zijn vader hetzelfde jaar, nadat
           Iskander sneuvelt verovert hij Georgie 1440, Baghdad 1446
           en na de dood van Shahrukh 1447 verjaagt hij de Timurieden.
           Daarna richt hij zich op Anatolie in handen van de Witte
           Schaap Turken o.l.v. Uzun_Hasan en als hij met zijn leger
           naar het Van meer trekt is Uzun Hasan met een leger
           heimelijk Azerbaijan binnen getrokken op plundertocht waarna
           hij terugkeert en de Zwarte Schaap Turken in de pan hakt bij
           Chapakchur en Jahan Shah sneuvelt en word opgevolt door zijn
           zwakke zoon Hasan Ali.
         (Sunni) Witte Schaap Turken worden 1340 als huurleger binnen
           gehaald door Romeinen in Anatolie maar gaan 1402 in dienst
           van Timur Lenk voor wie zij het binnenland van Anatolie
           beheersen waar 1425 Uzun_Hassan een Romeinse prinses huwt
           en een dynastie sticht en verslaat 1467 de Zwarte Schaap
           Turken en verovert Baghdad.
           Als het Osmaanse Rijk vanuit het westen oprukt strijden ze
           tegen hen met de Karamanieden en krijgen hulp van Venetie
           waarop Osmanen hen verslaan bij Otlukbeli, Uzun sterft 1478
           en word opgevolgt door Khalil Mirza die hetzelfde jaar door
           zijn brooer Ya qub word verslagen bij Khoy die de leiding
           overneemt tot 1480 troonstijd en burgeroorlogen hen weer
           lam leggen.

1396-1893 De Sayfawa familie van het Kanem Rijk word verdreven van
           zijn hoofdstad Njimi en verhuizen naar de stad Bornu
           vanwaar ze hun Rijk heroveren en hernoemen het Bornu Rijk
           dat uitbreid naar de Niger rivier en Benue rivier en
           onderwerpen de Hausa.

1400-1905 De Yoruba van de stad Oyo organiseren het koninkrijk Oyo
           in het oostelijk deel van het Ife Rijk en met hun
           uitgebreide cavelarie veroveren ze het Ife Rijk handelend
           in zout, leer, paarden, IJzerwerk kola noten, ivoor,
           kleding en slaven.
            1425 - 1914   Kakongo cultuur ontwikkeld rond de IJzer
                          productie 500 bc en organiseren een
                          koninkrijk benoorden de Kongo rivier.
            1440 - 1897   Benin/Edo Rijk in het huidige Nigeria
                          exporteren werktuigen van brons, IJzer en
                          ivoor en organiseren handel met Portugesen
         in tropisch voedsel en later slaven voor
                          Europese goederen en vuurwapens.
  kaart oostelijk halfrond 1400

1400-1600 Reformatie
   Kritiek op Roomse kerk begon al bij John Wycliffe in
           Engeland 1377 gevolgd door Jan Hus in Bohemen (Tsjechie)
           1409 die na executie 1415 een groot aantal volgelingen
           der Hussieten nalaat die 1419-1434 in opstand komen en
           stichten 1457 een Moravische kerk.
Met Maartin Luther en drukpers neemt de hervorming een
           vogelvlucht in H.R.R. 1521 gevolgd door boerenopstanden
           in Beieren, Thuringen en Schwaben 1524-1525, Petri weet
           de Zweedse koning o n nver te halen (gevolgd door Denemarken
           1536) en hij organiseerd met Lutherse steden en prinsen
           in H.R.R. het Schmalkaldisch_verbond hetzelfde jaar 1531.
           In de Alpen word de Zwitserse federatie 1520 door Lutherse
           volgeling Zwingli in Zurich overgehaalt om alle Kerken hier
           te hervormen, in Geneve ontwikkelen Calvijn en Farel 1530
           weer een eigen stroming die in zuid Frankrijk veel aanhang
           krijgen (o.a. van Waldenzen).
           In het H.R.R. volgt Schmalkaldische_Oorlog 1546-1547 die
           Lutheranen opgeven met Augsburgs decreet, meeste hertogen
           in H.R.R. blijven Lutheranen echter beschermen met steun van
           Henri II koning van Frankrijk, uiteindelijk geeft Karl V
           keizer van het H.R.R. toe met vrede van Passau 1555, interne
           conflicten worden opgelost met Concord formule 1577.
   In zuid Frankrijk word vervolging van Hugenoten (aanhangers
           van Calvijn) opgeheven 1560 en verboden 1562 door Charles IX
           koning van Frankrijk waarna toch een religieuze burgeroorlog
           uitbreekt 1562-1598.
   Als een scheidingsaanvraag van Henry VIII koning van Engeland
           voor Catherina prinses van Aragon door de paus word afgewezen
           besluit ook hij een afscheiding van Rome 1534 en hervorming
           van Engelse kerk geleid door de Kroon, zijn onbeslistheid
           leid tot vervolgingen van Katholieken en Protestanten.

1415-1473 In west Afrika waar Infante de Navigator bezig is met regelen
           van overzeesche handel om de trans-Sahara handel van de Berbers
           overland te ondermijnen moeten Portugezen nu ook oppassen op
           andere Europeanen die hier een graantje willen meepikken.
           Met de pas ontwikkelde boot Caravel varen Portugezen o.l.v.
           Zarco naar het eiland Porto Santo 1420 voor de stichting van
           een kolonie, op Madeira volgt de Camara_de_Lobos kolonie 1419
           en in Azoren 1427 een kolonie op eiland Santa Maria 1433.
           Portugezen o.l.v. Gil_Eanes passeren Cape Bojador 1434 en
           bereiken Arguin 1443 met kolonie 1445 en vestigen post op
           eiland Goree/Ilha de Palma 1448 en een post in een Afrikaanse
           handelsstad opCape Verde bij de Senegal rivier, hierna
           vestigen ze nog posten in de golf van Guinea met kolonies
           op Fernão Poo, São Tomé en Príncipe en Annobón nabij de
           Niger-rivier delta 1473;

1450-1550 Portugesen die handel organizeren aan de west Africaanse
           kust leiden tot de organisatie van nieuwe Africaanse
           Koninkrijken hier die zich verzetten tegen de oorspronkelijke
           koninkrijken in de Sahel die handel drijven met de Berbers
           van de Sahara, goud en slaven worden hoofd handelswaar
           (5000 slaven per jaar in de 16de eeuw).
           1450        Mbanza Ngoyo koninkrijk op een eiland in de
                       Kongo river-delta, Portugesen worden in 1600
                       uitgenodigt een slaven-handelspost op te zetten.
           1462        De Portugese ontdekkingsreiziger Pedro da Cintra
                       brengt de bergen aan de west afrikaanse kust in
                       kaart, Serra de Leão (Leeuwen bergen) waar 1495
                       een fort word gebouwt voor de slavenhandel.
           1482        Nadat Portugesen de Goudkust hebben verkent waar
                       Afrikaanse koninkrijken rijke goudmijnen hebben
                       organiseren zetten ze hun eerste kolonie op met
                       het kasteel Elmina.
           1482-1491   Portugese ontdekkingsreis van Diogo Cão vaart
                       de Kongo Rivier op, na de familie van de koning
                       te gijzelen tot 1485 bekeerd koning Nzinga zich
                       tot Christendom, Cão keert terug metKatholieke
                       priesters en soldaten 1491 die Nzinga a Nkuwu
                       dopen met de naam João I in 1491, inwoners van
                       Kongo die naar Portugal waren genomen voor een
                       opleiding keren terug en openen de 1ste scholen.
           1459-1893   In Mandara bergen (Nigeria/Cameroon border)
                       ontwikkeld men het Mandara Koninkrijk waarvoor
                       men massale forten aanlegt.
           1502-1896   Koninkrijk Koya/Koya Temne/Temne word opgezet in
                       de Serra de Leão bergen vanuit de hoofdstad op
                       de Cape Mount, opgezet door migranten uit het
                       noorden die handel aan de kust organiseren met
                       de Portugesen.
           1514-1776   Het groteFulo/Denanke/Denianke pre-Islamitisch
                      Fula koninkrijk van Senegal overheerst de
                       Futa Tooro regio domineerd. De Fula populatie
                       domineerd hun buren met hun superieure cavelarie
                       en strijden tegen de Mali en Songhai Rijken.
           1549-1879   Koninkrijk Cayor scheidt zich af van Wolof Rijk
                       als het grootste en machtigste Rijk die handelen
                       met de Portugezen.
           1550-1969   Koninkrijk Sine georganiseerd bij de Serer rond
                       1000 als vazal van de Jolof word onafhankelijk.
           1555-1859   Kinkrijk Baol of Bawol word georganizeerd in het
                       land tussen Koninkrijk Cayor en het Koninkrijk
                       Sine beroemd om zijn speciale teelt paarden,
                       de snelste ensterkste op de vlakte en
                       goede ruiters.

1425-1550 Vanuit hun stad Gao (in Mali Rijk) verslaan de Songhai de
           Madinka en veroveren het Mali Rijk en hervormen het tot het
           Songhai Rijk, zij controleren alle handelscenta van de
           trans-Sahara handel in de Africaanse Savanna van het
           Tsjaad meer tot deAtlantische kust.

1454 Opkomst van Osmaanse Rijk

Als

Kayqubad sultan

Als de Kayi stam o.l.v. Ertugrul door Mongolen worden verdreven
uit centraal Azie sluiten ze zich aan bij de
Roomse Seljuken en stuurt hen naar de Maramarus region wat door

kruisvaarders 1204–1261 was verovert van Byzantijnen, in deze crisis veroveren de

waarvoor ze de Romeinse stad Thebasion veroveren
1231 in noord-west Anatolie waar ze kunnen zich vestigen en
hernoemt tot hun hoofdstad Sogot.

Ertugrul word 1281 opgevolgt door zijn zoon Osman die veldtochten tegen Byzantijnen begint met verovering van vruchtbare gronden van Byzantijnen richting de kust en verovert de stad Nicaea

thnie
van de stad Dorylaeum

Byzantijnen hij begint een

oorlog vanwege de arme akkers

en door
           hem worden veel Ghazi krijgers opgenomen, als het Rooms Seljuk
           Sultenaat zijn controle verliest over zijn graven/beys waarvan
           Karamanids in zuidoost Anatolie de grootste is breid hij zijn
           zijn markgraafschap uit richting kust en verovert Nicea 1302,
   Ephesus 1304 en Bursa 1324 (nieuwe hoofdstad) van Venetie 1387.

1478       Paus Sixtus IV geeft de Koning van Aragon (oost Spanje) de
           steun voor het organiseren van de Inquisitie voor het vervolgen
           van bekeerde Joden en Moslims verdacht van in het geheim
           beleiden van hun vorige godsdienst. De Inquisitie breid zich
           snel uit over Spanje en vele mensen worden gefolterd en gedood,
           door populariteit onder het volk verbreid deze psychose zich
           over heel Europa in de vorm van Heksenjacht.

1484-1498 Portugezen bouwen de handelspost Diogo Sao bij de Kongo-delta
           waar ze concreet beginnen met de exploiratie van een zeeroute
           naar India door Afrika te omzeilen via het zuiden naar het
           oosten vanwaar ze met een golfstroom de Indische ocean kunnen
           oversteken (Columbus plan word afgewezen) en 1487 ronden
           Portugezen en bereiken Kaap van Goede hoop (zuid Afrika) 1498.

1490 In India in Bahmani sultenaat op de Deccan maakt de gouverneur
           van Junnar zich onafhankelijk nadat ze een Bahmani leger
           verslaan en sticht Nizam Shahi dynasty in hun nieuwe hoofdstad
           Ahmadnagar 1590, hetzelfde jaar volgt de gouverneur van Bijapur
           die er de Adil Shahi dynastie sticht en Berar met de Imad Shai
           dynastie in Achalpur.

1492-1504 Spaanse ontdekking van Amerika
Als de Portugesche exploiratie van een overzeesche oostelijke route
     naar Indie(Azie) om Afrika heen al een eeuw bezig is en de kaap
heeft bereikt (zuidelijkste punt van Afrika) ontwikkeld de Genuese
kartograaf B.Columbus het idee van alternatieve westelijke route
over Atlantische oceaan kaart op basis van "ronde aarde theorie".
Als hij met zijn broer C.Columbus Europa afreist opzoek naar steun
voor 'n expeditie vind uiteindelijk C.Columbus steun bij Isabella I
koningin en Fernando II koning van Spanje waarvoor de Pinzón broers
snel een expeditie vloot o.l.v. Juan de la Cosa samenstellen.
           1492 1st reis Vloot van 3 schepen vertrekt van Palos de la Frontera
  en bereikt na ongekende 6 weken open zee de Bahama eilanden
waar ze vriendschap sluiten met het Taino volk en vanwaar ze
              naar de grote Antillen eilanden varen en via Cuba (Columbus
herkent hierin Japan) naar Hispaniola waar ze na kort verblijf
het fort Navidad bouwen waar een deel van de Spanjaarden
achterblijft en C.Columbus met de rest terugkeert naar Spanje.
           1493 2de reis met 17 schepen vol kolonisten arriveert C.Columbus
              met zijn broer na Atlantische oversteek (4 weken) op Dominica
eiland en vaart langs kleine Antillen naar Hispanoila waar
Navidad vernietigt is en Spanjaarden vermoord.
                Hierop vaart de vloot door naar het oosten waar ze de kolonie
  La Isabella 1493 stichten en waar ze de locale Taino overhalen
voor hun akkers aan te leggen, zijn broer B.Columbus vaart nog
naar zuiden van het eiland en sticht er de kolonie "La Nueva
Isabella kolonie" (Santo Domingo de Guzmán hernoemt 1506).
                Als de Taino de Spanjaarden in La Isabella verlaten gaat
              men ze vangen en als slaven tewerk stellen maar mislukte
              landbouw leid tot honger en ziekte, een Taino aanval van
                hoofdman Caonabó word afgeslagen en Spanjaarden veroveren
                zijn dorp waar ze het fort Concepción de la Vega opzetten
                en alle Taino op het eiland worden bruut vervolgt.
                Als kolonisten ruzien met C.Columbus arriveerd 1495 met de
                bevoorrading een inspectie van de kroon waarmee C.Columbus
terugkeert naar Spanje om zich voor een aanklacht van zijn
investeerders en ex-kolonisten te verantwoorden en hij draagt
  de leiding over aan zijn broer.
         1498 3de reis met 6 schepen komt C.Columbus aan bij eiland Trinidad
              waarachter ze een lange kust afvaren tot Orinoco rivier en
bedenken het continent/vasteland te hebben bereikt (China),
als hij dan in Santa Domingo kolonie aankomt word hij met zijn
broer door andere kolonisten vastgezet.
De Spaanse kroon word dan overgehaalt de Columbus broers te
veroordelen en 1499 arriveerd Bodilla die nieuwe onderkoning
van west Indie (nieuwe wereld/Amerika) word waarna de Columbus
broers geketent worden afgevoert naar Spanje.
         1502-1504 4de reis nadat de broers Colombus van hun voetstuk zijn
gevallen door aanklachten kolonisten en bewijs van Vespucci
dat hij indie niet heeft bereikt steunt koningin Isabella
toch nog een laatste expeditie van Columbus om de eerste
kolonie op het vasteland op te zetten.
Kort na aankomst in Hispaniola vertrekt gouverneur Bodilla met
Spaanse vloot die in Orkaan vergaat en hij word door Ovando
  gevolgt als C.Columbus met 5 schepen de Caribische zee opvaart
  en bij eiland Guanaja ontmoet hij Maya handelaren in langboot
met veel goud en luxeartikelen.
   Hierachter volgt Columbus de kust van het vasteland naar Belen
rivier wat hij Veragua noemt en bouwt er een fort wat echter
snel door lokale Bokota volk word verovert en C.Columbus
ontkomt met anderen in sloep en stranden op eiland Jamaica
vanwaar ze een jaar later worden gered, teruggekeerd in Spanje
   sterft C.Columbus hier enkele jaren later op zijn landgoed.

Amerikaanse kolonisatie
Volkeren in de Nieuwe wereld 1300-1535

1494       Portugal die al jaren bezig was wereldhandel met Indie te regelen

           klaagt Spanje aan bij de Paus als kaper van zijn handel, de paus

           beslist met Verdrag

        van Tordesilles deze wereldhandel te verdelen,

           Portugal krijgt alleenrecht op handel oostelijk van de meridiaan

           die 370 leuga (814 km) west van Kaap Verde
      (42°30'W) ligt kaart

           en Spanje krijgt dan het alleenrecht westelijk van deze grens.

1494-1559 Italiaanse oorlogen
Als Alfonso II 1449-1496 (zoon Ferrante I) hertog van Calibrie
koning van Napels word 1496 valt Charles VIII 1483-1498 koning van
Frankrijk 1483 zuid Italie binnen met hulp van Ludovico Sforza
1452-1508 hertog van Milaan en verslaat het koninkrijk Napels.
Alfonso II treed af voor zijn zoon Ferrandino II 1496 als koning
van Napels die hulp krijgt van Fernando II 1469-1496 koning van
Spanje terwijl paus Alexander VI steun regelt van Heilige Roomse
Rijk en republiek Venetie (Ludovico loopt ook over naar de paus).
Zij verdrijven de Fransen snel uit Italie waarop Fernando II word
gevolgd door zijn zoon Federico IV 1452-1504 en kan de Fransen met
Spaanse steun afhouden tot 1559 vrede word gesloten.
Louis IV 1462-1515 koning van Frankrijk onderwerpt Milaan 1499,
Venetie 1510 en dwingt Frederico IV de kroon te delen met hem
tot Fransen worden verdreven door legerbond van paus Juliuss II in
1513 waarna Fernando II 1452–1516 koning van Spanje de kroon van
Napels overneemt.

1499       Exploratie van het vasteland buiten Colombus
Nadat de Colombus broers geketend zijn afgevoerd naar Spanje en
   Bodilla het bestuur overneemt in Nuevo Isabella, vertrekt vanuit
Portugal een vloot van de la Cosa (kapitein op 1ste en 2de reis
van Colombus) en arriveerd bij Trinidad om parels te roven.
Met hen vaart wiskundige Vespucci mee die bewijst dat Colombus
niet Indie(Azie) heeft ontdekt maar nieuw werelddeel, nadat ze
Trinidad verlaten op verkenning landen ze in Golf van Paria van
waar ze de kust naar het oosten volgen en als dat dagen duurt
erkennen ze het vaste land te hebben ontdekt.
Vespucci brengt land in kaart voor de koning van Portugal wat
(naar zeggen van La cosa) westelijk van de Tordesilles-lijn ligt
en word bepaalt van Sao Louis rivier in noorden tot de Baai van
Isla Grande (Rio de Janeiro) in het zuiden (kaart). brief Vespucci
Als de Columbus broers worden afgezet keert ook Alonso de Ojeda
van hispiola terug naar Spanje waar Fonseca bisschop van Burges
een onafhankelijke expeditie van hem sponsert o.l.v. "de la Cosa"
en 20 mei 1499 vertrekken ze van Santa Maria/Cadiz met 4 schepen
en via kaap verde maakt hij in 3 weken de Atlantische oversteek.
Hij komt aan bij de Jaguaruani rivier en volgt de kust naar het
westen, ontdekt Amazone rivier, vaart langs Trinidad en ontdekt
de Maracaibo baai vanwaar hij 260 Ainu mensen meeneemt en vaart
dan via Hispaniola naar Spanje waar hij de Ainu als slaven
verkoopt en 1501 benoemt word tot gouverneur van Maracaibo.
   Spaanse vloot o.l.v. Bastidas (van 2de reis Columbus en reis van
Ojeda) en "de la Cosa" met Balboa voeren volgende expeditie naar
vasteland langs Caribische kust van zuid Amerika en bij Magdalena
rivier vergaart hij veel goud van Zenú volk en steun van Spanje
voor 2de expeditie die rampzalig afloopt met zijn dood.
   Portugese vloot van Cabral land in Porto Seguro (noord Brazilie)
en eisen het op voor Koning Manuel I, het kustgebied wat volgens
Vespucci aan Portugal komt noemen ze dan Terra da Vera Cruz en
treffen hier het Tupi volk dat leeft van de jacht en voedsel
verzamelen maar verder geen waardevolle handelswaar.

kaart Antillen 1 2 3 4 5

1498    Hoewel men nog kan denken dat C.Columbus niets meer heeft ontdekt
           dan enkele eilanden met natuurvolken in eindeloze zee in 't westen
           die hierachter nog eindeloos kan doorgaan (volgens gangbare
"platte aarde theorie" tot einde van de aarde) besluit Portugal
toch vaart te zetten achter zijn exploiratie naar Indie.
           Zes jaar nadat Columbus op de Antillen eilanden is gestrand en
nu bericht het vasteland te hebben ontdekt heeft Vasco Da Gamma
voor Manuel I koning van Portugal zijn expeditie klaar en vertrekt
met drie schepen 8 juli 1497 vanaf Lissabon en vaart de route van
Barthelomeu Dias naar Kaap de Goede hoop februari 1498 waarna hij
verder gaat in onbekent gebied.
       In oost Afrika treffen ze Islamitische handeslsteden van Swahili
       waarvan Malinda hen helpt met 2 gidsen de Indische oceaan over te
       steken naar de Indische Malabar kust kaart waar ze de hoofdstad
    Kozhikode 20 mei 1498 bereiken, de stadhouder geeft Portugezen
           echter geen toestemming om een faktorij te stichten waardoor ze
weinig tijd rest voor inkopen en maar een karige lading ophalen.
           Na slopende terugreis arriveren twee schepen in juli 1499 terug
           in Lissabon met groot festijn, Vasco da Gamma was in oost Afrika
uitgestapt en arriveert op Genuees schip eind augustus
Dat jaar nog maakt een Portugese vloot o.l.v. Ojeda de Atlantische
           oversteek naar Antiliaanse eiland Trinidad waar Vespucci aantoont
           dat Columbus inplaats van India een nieuw werelddeel heeft ontdekt
          waarvan een deel oostelijk van 370 leuga ligt kaart en Portugal
toekomt, zijn publicaties worden snel verspreid 1502-1504.
           Na Vasco da Gamma varen dan jaarlijks bewapende Porugese vloten
af die eerst de Atlantische oceaan oversteken naar de oosthoek van
zuid Amerika (Amazone) wat Portugal claimt en vanuit hier steken
ze opnieuw de Atlantische oceaan over naar Afrikaanse kaap waarna
ze handeldrijven langs oost Afrikaanse kust en oversteken naar
India waar ze hun schepen volstouwen en terugkeren naar Portugal.
Deze Portugesche vloten regelen handel met bewoners van Amazone,
handelsposten in Arabische havensteden van oost Afrika en in India
gaan ze met Kollam 1502 oorlog voeren tegen Khozikode en stichten
factorijen in Kannur 1505, Goa 1510, op eiland Ceylon 1505, Daman
en Diu 1524 en Bombay/Mumbai 1534. route naar India

Indiesche handel

1500       Tsarenrijk van Rusland
           Nadat de Russische prinsdommen in het oosten zijn bevrijd van
           Mongoolse overheersing door Moskovie noemt Vassily III prins van
           Moskovie zich al Koning der Russen, na 1503 verovert hij eveneens
           één voor één de Russische prinsdommen onder Litouwse overheersing.
           Vassily III word 1533 opgevolgt door Ivan IV (de verschrikkelijke)
           die de Romeinse prinses Sophia huwt, het Romeins hofrituel invoert
           en zich Keizer/Tsaar (van Romeinen) laat kronen 1547 een eeuw nadat
           Osmanen het laatste oost Romeinse Rijk eindigden met verovering
           van Constantinopel 1453.
           In deze tijd raakt Rusland ook bekent in west Europa als
           Engelse handelaren de Muscovy Company organiseren en diplomatie
           tussen Ivan IV en Elizabeth koningin van Engeland onderhouden.
           Ivan IV verovert het Khanate van Kazan aan midden Volga in 1552
           en het Astrakhan Khanate aan Kaspische zee, een aanval op
           Baltisch kustgebied word teruggeslagen door Pools-Litouwse Unie,
           Zweden en Denemarken in Lijflandse oorlog (1ste Noorse oorlog).
           Ivan IV ontneemt de Bojaren hun toegenome macht en legt beslag
           op de beste regio's als Oprichna(kroondomein) waar een leger
           van geheim-agenten elke oppositie uitschakelen zoals het
           Bloedbad van_Novgorod 1570 en boeren word verboden hun land
           te verlaten, zijn zoon en opvolger Fjodor verliest de controle
           aan zijn schoonbroer Boris Godunov.
           De Stroganov kooplieden familie organiseren huidenhandel met
           Kozakken leider Jermak Timofeyevich op expedities naar Siberie
           waar zij het Khanaat van Sibir verslaan en de regio westelijk
           van Ob en Irtysh rivieren claimen voor Rusland, vanuit Mangazeya
           organiseren ze handel naar Yenisei River, Lena River en tot de
           Stille oceaan 1648 (waar Semyon Dezhnyov een handel naar Amerika
           regelt) en bereiken de Amur rivier bij China.
           Als Fedor kinderloos sterft 1598 eindigt de Rurik dynastie
           waarop een Zemsky Sobor (volksraad) Boris Godunov Tsaar kiezen,
           als daarna de misoogst van 1601-1603 uitbreekt verklaart
           Tsarevich Dmitry een zoon te zijn van Ivan IV en met een
           Pools-Litouws leger trekt hij Rusland succesvol binnen met
           steun van een aantal boyars, als Gudanov dan overlijd wandelen
           ze zo Moskou binnen en zetten Dimitry op de troon.
           Dimitry word 1606 weer verdreven door boyaren die Vasili IV
           kronen maar moeten de hulp inroepen van Zweden om hem staande
           te houden en ondertussen valt een Pools leger binnen met (tegen)
           Tsaar Dimitry II, als de Polen uiteindelijk Moskou veroveren word
           echter Ladyslaw IV prins van Polen op de troon gezet 1609 waarna
           Zweden met (tegen)Tsaar Dimitry III aankomen draven 1611.
           De kerk en Stroganovs kooplieden organiseren Russisch leger in
   Nizhny Novgorod die o.l.v. prins Dmitry Pozharsky en Kuzma Minin
   de Polen uit Moskou verjagen en een Zemsky Sobor kiest de boyar
   Mikhail Romanov Tsaar van Rusland die de Romanov dynastie begint
   1613 maar zelf het bestuur overlaat aan zijn vader Filaret
   kerkvader van Moskou.
           Tegen 1650 verovert Rusland voor even de west Pontische steppen
   van Polen-Litouwen waarna in het oosten Zaporozhian Kozakken en
   Don Kozakken met Kozakken Hetmanate een bondgenootschap sluiten
   met het Russisch Tsarenrijk 1650 in hun strijd tegen Krim Tataren
die jaarlijks plundertochten houden voor slavenhandel met. kaart
(Don Cossack Host, Zaporozhian Sich, Cossack Hetmanate en
   Zaporizhian Host)'s beweg weekplad e raad iii

1501-1795 Saffavieden dynastie in Perzie
   Als Safi-al-din sheik van Ardabil op zoek gaat naar een wijsgeer
   ontmoet hij in Gilan sheik Zahed met volgelingen georganiseerd in
           Zahediyeh Sufi beweging die in hoog aanzien staan bij Il Khanaat
           vizier Rashid-al-Din_Hamadani, Safi bevriend zich met Zahed en
huwt zelfs zijn dochter Bibi Fatemeh, als Zahed overlijd 1301
neemt Safi zelfs de leiding van de beweging over.
           Na Safi's dood 1334 neemt zijn zoon Sadr al-din Musa de leiding
   over en als Timur Lenk Azerbaijan verovert neemt hij Saffavieden
orde in bescherming en zij krijgen dan het bestuur in hun regio,
op Sadr al-din Musa's aanvraag word dan een Turkse stam in
Dyarbakir vrijgelaten door Timur Lenk die trouwe volgelingen
worden van de Saffaviveden orde. (Kiai)
           Sadr al-din Musa word na zijn dood 1392 gevolgt door zijn zoon
   Khwādja Ali tot 1429 hij word opgevolgt door zijn zoon Ibrahim
   als de witte schaap Turken het Iraans plateau veroveren, 1447
           volgt Junayd die meer bestuur eist van Turkse leider Jahan Shah
           die hem uit Ardebil verjaagt waarna hij met Uzun Hassan een
           verbond sluit wiens zus Khadija Begum hij huwt maar word vermoord
           door de Shirvanshah.
           Junayd's zoon Haydar Safavi volgt dan als leider en huwt Uzun's
   dochter Martha Alamshah Begum, als Uzun word gevolgt door Yaqub
   raakt hij in conflict met Haydar en met hulp van Shirvanshah's
   weet hij hem te vermoorden 1488 waarna zijn zoon Ali_Mirza_Safavi
           hem opgevolgt.
           De Witte schaap Turken en Shirvanshahs overvallen 1495 Ardabil
   en doden ook Ali Mirza Safavi terwijl zijn broer Ismail ontkomt
   naar Gilan en vertrekt 1499 naar Erzincan waar hij een leger
   van Qizilbash organiseerd en 1500 vallen ze Shirvan binnen en
   verslaan het leger o.l.v. Shirvan Shah Farrukh_Yassar nabij
   Cabani en veroveren Baku.
           Ismail laat zich Shah van Azerbaijan benoemen in Tabriz 1501
   waarop hij een oorlog begint tegen de Witte schaap Turken die
   hij 1502 verslaat en zich Shah van Iran laat benoemen en
   onderwerpt het Iraans plateau 1510 en verovert Baghdad waar
   hij Sunni's gaat vervolgen, datzelfde jaar verslaat hij
   Uzbeken bij Merv en dood hun Khan Muhammad_Shaybani.
   Het Qizilbash leger word dan verslagn door een Osmaans
   leger bij Chaldiran 1514 en veroveren Tabriz, het Osmaanse
   leger trekt zich echter gauw terug als een vers Saffavieden
   leger op aantocht is, hierna laat Ismail de politiek over
           aan Mirza Shah-Hussayn en sterft 1524.

1498-1526 Hispaniola na de Columbus broers
Nadat het conflict van de Columbus broers met andere kolonisten
   begint 1498 word Bodilla naar het eiland gestuurd 1499 waar hij
een opstand van kolonisten o.l.v. Roldin in het gelijk stelt en
de Columbus broers geketend afvoert naar Spanje waarop de Spaanse
   kroon Bodilla benoemt tot 2de gouverneur van Indie in 1500.
Tegen deze tijd erkent men dat men uit lokale Taino bevolking niet
voldoende werkkracht kan putten en doet een aanvraag bij Spaanse
kroon voor slaven uit Afrika voor suiker verbouw zoals men op de
Kanarische eilanden had georganiseerd, als Bodilla belasting op
   edelmetalen verlaagd word ook hij ontslagen 1502.
Hij word vervangen door Ovando die met de grootste vloot van 2500
kolonisten (met Pizarro) aankomt om Santa Domingo in levensvatbare
kolonie te veranderen, met hen komt ook een kleine groep Afrikaanse
   slaven die de eerste suiker plantages aanleggen die genoeg geld
genereren om alles te kunnen invoeren uit Europa.
Ovando onderneemt veldtochten tegen Taino volk die als rebellen
worden betiteld omdat ze niet met Spanjaarden willen samenwerken,
de monnik las Casas bekritiseerd Higuey en Jaragua bloedbad bij
Spaanse kroon en verklaard dat 1507 maar 60 000 Taino's overblijven
van oorspronkelijke bevolking van 500 000.
Nadat de Leon en Esquivel uitblinken in bloedige veldtochten tegen
Taino's op Hispaniola krijgen zij gouverneurs titel over eilanden
die zij koloniseren, de Leon vestigt 1508 op eiland Puerto Rico
de haven Caparra, Esquival zet op eiland Jamaica in St. Anna baai
de haven Seville op 1509 voor zijn Santiago kolonie, de inwoners
op deze eilanden zijn binnen een halve eeuw omgekomen.
Ovando breid ook vruchteloze mijnbouw uit waar vele gevangen Taino
   omkomen, als Ferdinando II koning van Spanje sterft 1509 voert hij
   de wil uit van z'n overleden vrouw Isabella en ontslaat Ovando voor
   zijn geweldadige bestuur en regelt zijn opvolging door D.Columbus
   zoon van C.Columbus die tot dan aan Spaanse hof vertoefde.
Bij aankomst in Santa Domingo laat hij het paleis Alcazar de Colon
bouwen vanwaar hij strijd voor de rechten van de Columbus familie
in de Nieuwe Wereld, die tijd begint ook de Taino oorlog tegen de
kolonisten 1518-1533 en op zijn suikerplantage vind 1524 de eerste
slaven opstand plaats van Wolof die uiteindelijk de bergen in
vluchten waar ze een vrije samenleving van Marroons organiseren.
Ondertussen stuurt D.Columbus ook Velázquez, veteraan van Napels en
   kolonist op Hispaniola sinds Columbus 2de reis, op expeditie naar
het eiland Cuba waar hij als gouvernor van Cuba de steden Baracoa
1511, Santiago de Cuba 1514 en Havana 1515 sticht en waar hij de
   eerste Cabildo's opzet.
    De Kerk sticht op eiland Hispaniola zijn Diocese van Santa Domingo
in 1509, als Spaanse kroon op Hispaniola zijn Koninklijke raad wil
organiseren loopt dit uit op langdurig confict met D.Columbus die
eist dat kolonisten deze raad opzetten.
Pas na overlijden van D.Columbus 1526 word door Spaanse ministers
van de kroon de Audiencia van Santa Domingo opgezet waarvan een
deel van de zetels door kolonisten kan worden ingenomen.

1504 Als in Spanje Isabella sterft besluit Castiliaanse Cortes haar man
Fernando II af te serveren en kroont hun dochter Juanna koningin
van Spanje maar als Juanna krankzinnig word verklaard en Cortez
haar man prins Filips de Schone hertog van Bourgondië kiest en hij
hetzelfde jaar word vergiftigt kan Fernando II als regent voor
kroonprins Karel V zoon van Filips de leiding alsnog overnemen.
Als Fernando II zich de macht heeft toegeigent begint hij met een
aanval op Koninkrijk Navarra en doet mee aan liga van Kamerijk met
aanval op Venetie waarbij Fernando II opnieuw het Koninkrijk Napels
verovert en kort daarna Navarra voor zijn dood 1516 waarna zijn
zoon Karel V graaf van Nederlanden en Franse vrijgraafschap 1504
koning word van Aragon, Castille en west Indie (Nieuwe Wereld/
Amerika).

1507 Als Portugese handelaren hun handel op Indische oceaan organiseren
met agressie tegen moslim zeevaarders sturen Mamluken voor hun een
vloot van 12 schepen o.l.v. Amir Husain Al Kurdi uit van Suez die
in Jeddah een basis opzetten voor aanvallen tegen Portugezen.
Bij eerste aanval voegt zich nog in de Indische stad Diu een vloot
van Cambay o.l.v. Malik Ayyaz en varen samen naar Malabar kust en
in Chaul´s haven zinken ze Portugese vloot met Lourenco Almeida
(zoon Fransisco Almeida) in maart 1508bij slag om Chaul.

1511-1575 De herbouwde Portugese vloot verovert dan Sultenaat Malacca op
Malay peninsula, regelen handelsverdragen met lokale leiders op
eiland Ambon en met de Sultenaten op Mollukse eilanden Ternate
en Tidor 1512, daarbij vestigen Portugezen ook een factorij in
Ayutthaya Rijk, het land van de Tai ook wel Siam genaamt.
   Vanuit Malacca vertrekt een Portugese handelsmissie naar Canton
           1516 maar word in Peking vijandig ontvangen door Ming dynastie
           die de Portugese verovering van Malacca veroordelen, pas 1549 weet
           Portugal een factorij te stichten op het eiland Shangchuan.
   Na een conflict in Japan worden Portugezen op eiland Macau door
Japanners geblokkeerd waarna Hollandse zeevaarders met Ming dynasty
   beperkte handelsconsessies regelen en ook een boycot van Jappaners,
de Ming organiseren dan met Portugezen de exclusieve handel van
Zilver uit Japan wat de Portugezen op Macao van bankroet red.
   Als de handelsbeperkingen van de Ming dynasty door Britten,
   Hollanders, Fransen en Spanjaarden worden omzeilt met
       uitgebreide Illigale handel kunnen Portugezen een basis
       op de Macao peninsula opzetten om andere Europese handelaren
           te verdrijven (Hollandse aanvallen 1601, 1607, 1622 en 1623).
         Portugezen bouwen een factorij op het eiland Solor 1520
   en Ambon 1521, een andere Portugese vloot krijgt op het
   eiland Java van het Sunda Rijk toestemming een factorij
   te bouwen in Kepala 1522, de Portugezen worden echter
   door een aanval van Demak verdreven uit Kepala 1527.
Op het Mollukse eiland Halmahera organiseren Portugezen
   de 1ste christelijke missies die ook missies organiseren
   op de eilanden Flores in Larantuka en Sikka en op Timor.

Portugezen in Afrika
In oost Afrika nemen Portugezen 1515 vanuit Sofala en Kilwa met
intensieve zeevaart het handelsmonopolie over van Arabieren en
Portugezen trekken ook het binnenland in op zoek naar goud en
zetten handelsposten Sena en Tete op aan Zambezi rivier 1560
en organiseren hier Portugees oost Afrika.
In Afrika bezuiden Sahara en aan Atlantische kust voeren Portugezen
handel vanaf eilandjes voor en forten aan de kust en worden uit het
binnenland geweerd door Arabieren in de savanne en ondoordringbaar
oerwoud met vele ziekten vanaf Casamance River zuidelijk tot Curoca
rivier kaart waaronder de Namib woestijn begint.
Bezuiden het oerwoud word de kolonie Portugees west Afrika gesticht
1575 vanwaar vanuit forten Luanda en Buengala een miljoen slaven
worden verscheept naar Brazilie tussen 1575 en 1820, ze ontdekken
in oerwoud het Koninkrijk Kongo 1665 die de Portugezen effectief
afweren uit deze regio.
(onbevolkte kust tussen Adamawa gebergte en Bihe plateau)

1518-1521 Spaanse verovering van Midden Amerika krt2

           Deze tijd exploreren Spanjaarden vanuit grote Antillen eilanden nog
het kustgebied van midden Amerika terwijl Portugezen hout halen bij
stammen uit Amazone in zuid Amerika als noord Europeanen illigaal
de visrijke kust van noord-west noord Amerika bevissen.
Overal worden alleen natuurvolken aangetroffen die weinig handels-
           waarde hebben tegenover de kostbare zeereis en vergleken met rijke
handel op Indie, als de laatste expeditie van Columbus 1505 echter
bij Belen rivier steden ontdekt met veel goud zijn er investeerders
die toch weer met Spaanse kroon een nieuwe kolonisatie plannen.
           De Spaanse kroon organiseerd dan kolonisatie van dit door Columbus
verkent kustgebied Veragua, de regio tussen Cabo de Gracias an Dios
    en de golf van Uraba zal Nicuesa veroveren als Castilla de Oro en
de regio van golf van Uraba tot Cabo de la Vela zal Alonso de Ojeda
onder de naam Nueva Andalucía voor de Spaanse kroon veroveren.
           Ojeda begint met opzetten van fort aan de monding van Magdhalena
           rivier, vanwege grootschalige tegenstand van lokale volk gaat Ojeda
in Hispaniola versterking regelen maar voor zijn tergkeer word het
           fort onder de voet gelopen waarop de Spanjaarden o.l.v. Enciso
ook terugkeren naar Hispaniola, onderweg haalt Balboa hem echter
over om in Darien golf bij Kuna handelsvolk de kolonie Antigua krt
te stichten 1510 met succes want al snel kan ook de kerk hier een
Diocese opzetten.
           Nicuesa land bij punta de Manzanillo 1511 waar hij de kolonie
Nombre de Dios sticht die echter onder de voet gelopen word door
lokale stammen en Nicuesa ontkomt naar Antigua, als Ojeda dan aan
ziekte sterft op Hispaniola worden Nicuesa en Enciso vermoord door
Bilboa waardoor hij gouverneur van Castilla de Oro word.
Balboa organiseerd dan een leger met de Kuna en gaat op expeditie
naar het oosten, verslaat vele stammen onderweg en ontdekt een
nieuwe zee en noemt deze Zuid zee (Stille oceaan) waarop hij als
gouverneur word gehonnoreerd en kort hierop arriveerd een vloot
met 2000 Spaanse soldaten in 22 schepen o.l.v. Ávila in Antigua.
Omdat Balboa alleen met lokale krijgers op expeditie gaat vertrekt
Avila weer met zijn Spaanse leger naar het noorden, op zijn reis
komt hij langs vele steden met goudschatten en probeert vele te
plunderen, als hij de kolonie Acla sticht 1515 is hij verwikkeld
in epische strijd met Pocoro volk.
Vanuit Acla stuurt hij een expeditie o.l.v. Espinosa naar oosten
die arriveren aan nieuwe zee bij golf van Panama waar ze een fort
           bouwen 1517 en Avila weet een 2de expeditie van Balboa naar nieuwe
           zee tot 1519 tegen te houden waarna hij Balboa laat vermoorden en
           laat dan de Panamá Viejo kolonie aan zuid zee bouwen door Pizarro.

Ondertussen stuurt Velázquez gouverneur van Cuba zijn vloot naar
de Yucatan peninsula waar ze grote steden met rijke handel van het
Maya volk ontdekken, voor Velazquez dan verder kan gaan vertrekt
zijn uitvoerder Cortes ongevraagt met zijn vloot naar Yucatan voor
zijn eigen expeditie.

Op het eiland Cozumel maakt Cortez het eerste contact met Maya's
die een Spaanse schipbreukeling jaren rijkelijk onderhouden, hun
taal hebben geleerd en als tolk fungeerd en zij vertellen hem over
het wereldrijk van Azteken die veel volken onderdrukken die in
opstand willen komen.
Hierna vaart Cortez naar het vasteland en trekt naar de opstandige
steden die hem feestelijk ontvangen, als Cortez 'n stedenbond heeft
georganiseerd trekt hij met groot leger van Indiaanse krijgers en
Spaanse leger met vuurwapens naar Azteken hoofdstad Tenochtitlan kt
op eiland in Texcoco meer waar zijn aanval echter word afgeslagen.2

Amerikaanse kolonisatie
Volkeren in de Nieuwe wereld 1300-1535

1494       Portugal die al jaren bezig was wereldhandel met Indie te regelen

           klaagt Spanje aan bij de Paus als kaper van zijn handel, de paus

           beslist met Verdrag

        van Tordesilles deze wereldhandel te verdelen,

           Portugal krijgt alleenrecht op handel oostelijk van de meridiaan

           die 370 leuga (814 km) west van Kaap Verde
      (42°30'W) ligt kaart

           en Spanje krijgt dan het alleenrecht westelijk van deze grens.

kaart Antillen 1 2 3 4 5

Indiesche handel

De Spanjaarden wisten wel de Azteekse Keizer Moctezuma te doden en
kort hierna breekt nog een pest-epidemie uit in de hoofdstad die
snel verspreid naar omliggende steden, Cortez verzamelt goud uit
de schatkist van zijn stedenbond die hij verscheept naar Spanje
vanwaar een groot Spaans leger met vuurwapens terugkeert.
Dan kan Cortez met 2de grotere aanval de door pest uitgemergelde
stad veroveren en de heerschappij van Aztekenrijk overnemen wat hij
           reorganiseerd tot kolonie Nieuw Spanje waarop Spanjaarden de meeste
steden en paleizen plunderen waaronder hun bondgenoten en bergen
goud worden afgevoerd naar Spanje.
   Alleen de kroon stelt een beperking op de plundering met toezicht
           door de Audiencia van Mexico 1527 die zijn aandeel opeist aan de
           opbrengsten van o.a. gestage stroom zilver uit rijke mijnen en het
bestuur organiseerd waar ook de kerk aan meedoet met Diocese Leon,
Diocese Guatamala 1534 en Diocese Chiapas 1539.

1519-1556 Spaanse koning Karel V en verval van Roomse Kerk
    Karel geboren 1500 zoon van Filips de Schone (zoon van Maximiliaan
   Keizer van het H.R.R. 1486 en hertog van Oostenrijk 1493) en
Johanna van Castilië (dochter van Isabella koningin van Castilië
1524 en Ferdinand koning van Aragon 1552) word kroonprins van het
   machtigste Rijk in Europa en van Spaanse Unie met (voor 1510
onbekende rijkdom van) Nieuwe Wereld.
Als na dood van Isabella 1506 de Spaanse Cortez(raad) besluit de
kroon niet aan Ferdinant maar aan Johanna te schenken word Filips
vermoord en Johanna als krankzinnig opgesloten waarop Ferdinant
haar regent word waarmee hij alsnog het bestuur over Spanje in
handen krijgt.
Karel komt als Hertog der Lage landen onder regentie van Margaretha
(zus van Filips) hertogin van Savoye en groeit op bij haar aan het
Hof van Savoye te Mechelen, na dood van Ferdinant 1516 word Karel V
koning van Spanje, Napels en Sardinië uitgeroepen in Goedelekerk in
co-schap met zijn moeder Johanna vertegenwoordigt door Cortez.
Al gauw volgt de dood van Maximiliaan 1519 en erft Karel V met het
Heilige Roomse Rijk de machtigste staat van Europa, in deze tijd
komen ook de eerste Spaanse schepen beladen met goud aan uit de
Nieuwe Wereld en brengen Spanje een ongekende rijkdom die alles
   mogelijk maakt.
Francois koning van Frankrijk voelt zich dan ingesloten maar is te
laat als hij Napels en Navarra binnenvalt 1521, een modern Spaans
leger verslaat de Fransen in Biccoca 1522 en vooral in Pavia 1525
waar Francois zelfs gevangen word genomen en na mislukte slag bij
Landriano 1529 moet hij opgeven.
Na deze overwinningen trouwt Karel V met Isabella dochter van
Juan III koning van Portugal en als paus Clemens VII zich tegen
hem keert met liga van Cognac verliezen zij tegen een Spaans
huurleger dat op eigen houtje Rome plundert 1527 en als de liga
van Cognac opgeeft 1529 zijn de ambities van de paus ook aan
banden gelegt.
Frankrijk geeft echter niet op en met Osmaans hulpleger heroveren
de Fransen de stad Nice van Spaanse bezetting waarop Karel V met
een hulpleger van Henry VIII koning van Engeland een invasie van
Frankrijk onderneemt en na nederlaag bij Ceresole verslaan ze
het Franse leger in Savoye 1543.
Terwijl Karel V dan alle koningshuizen in Europa overheerst begint
in H.R.R. de Protestantse Reformatie onder het volk 1517, Karel V
slaat hier de Boerenoorlog 1524-26 bruut neer waarna protestantse
Vorsten het Schmalkaldisch Verbond opzetten 1531 met Franse steun.
Als rokkenjager Hedrik VII koning van Engeland wil scheiden van
Catherine van Aragon en paus Clement VII dit verbied besluit hij
    1534 ook de Roomse kerk af te zweren en neemt zelf leiding over de
Kerk in Engeland en verzet zoals pelgrims van Glorie o.l.v. Aske
word brutaal en bloedig neergeslagen. Adrianus VI
In H.R.R. word het Schmalkaldisch Verbond verslagen door Hollands/
Spaans leger o.l.v. Maurice hertog van Saxen 1544-1547 verslagen
maar Karel V moet alle Vorsten in H.R.R. alsnog de vrije keuze van
godsdienst geven met Augsburg verdrag 1555 om de verscheurende
burgeroorlog te beeindigen.

1520 In midden Amerika verhuist de Diocese van Antigua naar het
noorden als Diocese van Panama, 1538 word door de kroon hier de
Audiencia van Panama georganasieerd.

1525-1605 Het Mughal Rijk in India
Als in Amu Darya rivierland prins Babur uit Samarkant verdreven
word 1504 verovert hij Kabul in Hindukush bergen vanwaar hij vanaf
1519 plundertochten tegen het Dehli sultenaat voert en verovert
Dehli 1526 vanwaar hij het Mughal Rijk organiseerd in noord India.
Na Babur´s dood 1530 volgt zijn zoon Humayun die 1540 zijn troon
verliest aan legerleider Sher Sha Suri die vanuit Dehli een sterk
centraal bestuur organiseerd in noord India.
Humayun kan zich achter de Indus rivier in Kandahar handhaven met
steun van Saffawieden, zijn broers in Hindukush bergen keren zich
           tegen hem en verdrijven hem uit Kandahar waarna Humayun alleen
nog kan schuilen in Herat 1543 waar hij bekeert tot de Shia.
Sher Shah Suri word 1545 opgevolgd door zijn zoon Islam Shah Suri
die zijn politiek voortzet tot hij sterft 1554 en word gevolgd door
zijn 12jarige zoon Firuh Shah die binnen een week word vermoord en
vervangen door verre oom Muhammad Adil Shah die Dehli verliest aan
   zijn schoonbroer Ibrahim Shah Suri gouverneur van Agra.
Terwijl Adil zich vestigt in Bihar word Ibrahim dan weer verslagen
door Sikander Shah Suri gouverneur van Lahore die Dehli overneemt,
als Muhammed Shah governeur van Bengalen ook in opstand komt word
   hij verslagen en gedood door Adil waarna Khizr Khan Suri (zoon van
Muhammaed) weer Adil verslaat en dood.
In deze chaos valt Humayun binnen en verovert Lahore, Dipalpur en
Jalandhar en na het verslaan van tegenaanval van Sikander veroveren
ze Sirihind waar ze het hoofdleger van Sikander verslaan waarna ze
Dehli innemen en de controle nemen over noord India.
Een poging de Muzaffarid dynastie van Gurejat te onderwerpen faalt
en Humayan sterft 27 januari 1556 als hij van de trap valt waarna
   zijn 14 jarige Akbar opvolgt onder regent Bairam Khan die eind 1556
met Akbar nog voorgoed Sikander verslaat en de laatste oppositie
   van hindu legerleider Hemu uitschakeld in slag om Panipat.
    Akbar word 1560 ingehuldigd na conflict met Bairam Khan die op
pelgrimstocht word vermoord door Hemu aanhangers, dan reorganiseerd
Akbar het Mughal leger met vuurwapens met behulp van Osmanen,
Venetie en Portugezen.
Akbar onderwerpt locale leiders van het Indus/Ganges basin 1570
en handelsteden van Gurajat in het westen 1573 en Bengalen in het
oosten 1575 die altijd hun eigen gang gingen, Akbar garandeerd lage
tol en actieve bescherming die de handel bevorderen.
In Gurajat word Akbar geconfronteerd met de Portugesche zeemacht
en stemt in met de Cartaz, 1579 laat hij Jezuitische missies toe
    maar als Portugesen worden verslagen door Osmaanse vloot 1587 bij
Yemen stuurt Akbar alle Portugezen weg en verbreekt alle banden.
In 1581 verovert hij Kabul en raakt daarna in lange strijd met
Uzbeken uit centraal Azie om de Hindu kush 1585-1600 en verblijft
deze tijd dan in Lahore, hij red de Saffavieden stad Kandahar van
   de Uzbeken en instaleerd er een Moghul gouverneur.

1525 San Miguel de Gualdape

1530-1534 Spaanse verovering van het Inka Rijk in zuid Amerika kaart
                      Vanuit de Panama kolonie verkennen Spanjaarden dan de kust van
           de Stille oceaan en horen over nog een wereldrijk Biru in het
           Andes gebergte van zuid Amerika waarop Andogoya en Pizarro vanuit
           Panama enkele expedities uitvoeren naar het zuiden.
           Na ontdekking van de eerste stad Tumbe van de Inka keert Pizarro
           snel terug maar bij wederkeer een jaar later treft hij de stad in
           ruinen, crisis en oorlog naar aanleiding van een pokken epidimie
           die heel het Inka Rijk in chaos en verval hebben gebracht waarop
           Pizarro snel met een Spaans ridderleger op zoek gaat naar Atuahalpa
keizer van het noordelijk Inka rijk en hem gijzeld.
           Pizarro kan door een listig spel dan een aantal vorsten der Inka
           met hun leger voor zich winnen waarmee een deel van de steden in
           het noorden van de Andes word veroverd en een aanval ondernomen
           word tegen steden in zuiden, als Atuahalpa sterft regelt Pizarro
           de opvolging door zijn broer Tupac Huallpa.
           De Spanjaarden stichten dan hun kolonie Lima aan de kust waar een
Spaanse vloot met kannonen hier elke Indiaanse aanval kan afslaan
           en organiseren dan intensieve uitvoer van gestolen Goud naar Spanje
voor invoer van soldaten en vuurwapens uit Spanje.
           Pizarro vestigt zich in Lima en stuurt zijn kameraad Almagro naar
           Inka-hoofdstad Cuzco, hierna deelt de Spaanse kroon het Inka rijk
           in Nueva Castilla (noorden) waar Quechua volk leeft voor Pizarro
           en Nueva Toledo (zuiden) waar Aymara volk leeft o.l.v. Almagro die
           hier een 2 jarige expeditie naar Goud uitvoert in diepe zuiden.
           De pokken epidimie dood 2/3 van de bevolking van het Inca rijk
waaronder Tupac Huallpa die word gevolgt door Manco Inca 1533, als
Almagro's vruchteloze tocht strand in tegenstand van Mapuche komt
           Manco Inca in het noorden in opstand en verovert de hoofdstad Cuzco
1534 waarop Almagro snel naar het noorden trekt.
Voordat Pizarro in aktie komt belegert Almagro zijn stad en als
dan in Cuzco de pokken uitbreekt verlaat Manco Inca de stad waarop
   Almagro de stad inneemt 1536, als hij weigert de stad te verlaten
belegerd Pizarro de stad waar hij sneuvelt, zijn broers veroveren
de stad dan 1538 en executeren Almagro.
   (dat jaar word nog een aanval van Manco Inca op Lima afgeslagen)

1524     Spaanse veroveringen in Centraal Amerika
Pedro de Alvarado en Hernán Cortés voeren expedities vanuit Nieuw
           Spanje naar het zuiden tot Patuca rivier terwijl Dávila gouverneur
           in Panama voor onderkoning van Peru een expeditie o.l.v. Córdoba
           uitstuurt naar zuiden waar ze de steden Granada aan Managua meer
en León aan Nicaragua meer stichten tegen opmars van Nieuw Spanje.
           De door Alvarado van Kaqchikel veroverde stad Iximche word centrum
           van Spaanse macht hier maar moeten door oorlogen met Kaqchikel 1526
           al verhuizen naar Tecpán Guatemala een paleis van de Kaqchikel en
           verplaatst naar San Miguel Escobar 1527 en Antigua Guatemala 1541.
           Als vanwege piraterij een apart kapitein-generaalschap Cuba word
           opgezet 1606 word vanuit Antigua kapitein-generaalschap Guatamala
           gesticht 1609 en bestuurt deze regio de volgende twee eeuwen, er
           komt ook een apart kapitein-generaalschap Yucatan 1617.
           De regio genaamt Costa Rica bezuiden Nicaragua meer en San Juan
           rivier en oostelijk van Punta Burica komt ook onder gezag van het
           k.g. Guatamala maar laten Spanjaarden links liggen vanwege gebrek
           aan waardevolle produkten, de Panama kolonie blijft een autonome
           eenheid waar Goud uit Andes gebergte na vaart over Stille oceaan
           met muilezels overland word vervoerd naar Caribische zee voor
           Atlantische oversteek.

1534-1564 De Fransen exploreren noord Amerika en planten een kruis voor
           Francis I koning van Frankrijk 1534 op de Gasp peninsula aan het
       begin van de Sint Lawrence rivier waar Irokezen leven en naar de
           Grote Meren leid waar Algonkische volken intensieve huidenhandel
           met Europeanen organiseren.
           Verder naar het zuiden organiseren Fransen hun eerste kolonie fort
           Carolina op Parijs eiland aan de monding van de St Jean rivier
           (noord Florida) voor Hugonoten 1564, het jaar daarop vernietigen
           Spanjaarden de kolonie al en bouwen hier hun fort St._Augustine.
   Aan Sint Lawrence rivier stroomopwaarts organiseerd Jean Cartier
           dan de kolonie Charlesbourg-Royal 1541 voor handel met Iroquois
           en Algonquin volken maar worden het jaar daarop door hen verdreven,
           latere poging bij Tadoussac 1544 word door Innu stammen verijdelt.
           Uto-Aztecan, Muskogean

1534-1606 Opper Peru/Charchas (Bolivia)
           Na executie van Almagro krijgt Pizarro's broer Gonzalo de leiding
   over het zuiden van het Inka rijk en bouwt er de stad Ciudad de la
Plata de la Nueva Toledo (zilver stad van nieuw Toledo) bekent als
Charcas (latere Sucre) in het land van de Aymara waar hij de export
van zout van Inka's uit dit Andes hoogland overneemt.
       Bij Gonzalo in zijn achtertuin bij de Salar de Uyuni zoutmeren
word in het hoogland werelds rijkste zilver-ader gevonden waar
de Potosi mijn deze uithoek in een bron van rijkdom verandert,
Gonzalo raakt dan in conflict met Blasco Núñez Vela 1ste
onderkoning van Peru die hierbij sneuvelt 1546.
           Kort daarop arriveerd Gasca als 2de onderkoning van Peru die
           Gonzalo dood en zijn leger verslaat bij Cuzco en de overwinning
           viert met bouw van de stad Nuestra Señora de La Paz 1559 hij
           vestigt de Audiencia de Charcas als hoogste autoriteit die vanuit
           Charcas/Sucre de regio als kroon kolonie bestuurt en zorgt dat
de stroom zilver uit Potosi naar Peru gaat.
           Er worden nog de steden Cochabamba 1571, Tarija 1574 en Oruro 1606
           gebouwt en het Ayamara volk voert nog tot 1600 aanvallen en
           belegeringen uit van Spaanse steden omdat alle aandacht uitgaat
naar de stroom zilver uit Potosi mijnen.
           Naar mate de Spanjaarden steeds meer Inca steden in de Andes
           veroveren en plunderen en ook hier rijke mijnen voor goud, zilver
           en edelstenen ontdekken blijkt de opbrengst uit de Nieuwe wereld
           voor Spanje het tienvoudige van de rijke handel die Portugezen
           voeren op India.

1536 De Colombus familie word tevereden gesteld met hertogdom Veragua
(regio van door C.Columbus verkende continentale kust) waarvoor
L.Columbus de zoon van D.Columbus 1536 de eerste hertog word en is
nog steeds in handen van zijn Nakomelingen.

1539 Chili
           Gonzalo stuurt 1539 Valdivia op expeditie voorbij Salar de Atacama
           zoutvlakte over het laatste stuk Andes dat als bergrug langs de
           stille oceaan naar het zuiden loopt en na intensieve strijd met
           Mapuche volk bereiken ze de rand van een kustvlake waar hij
Santiago de chili kolonie opzet 1541.
           In deze stad word het kapitein generaalschap Chili georganiseerd
           over de Andes tussen Salar de Atacama en de Bío-Bío rivier wat
           de Mapuche als grens verdedigen met langslepende Arauco_oorlog
           (waarin Valdivia sneuvelt) waarbij zij ook nog Spaanse steden
   aanvallen en van deze uithoek een militaire staat maakt.
           Desondanks organiseren Spanjaarden nog de steden Concepción 1550,
           La Imperial 1551, Santa María Magdalena de Villa Rica en Santa
         María la Blanca de Valdivia 1552, Los Confines en Santiago del
           Estero 1553 aan oosten van de Andes en de forten Felipe de Araucan,
           San Juan Bautista de Purén en San Diego de Tucapel.

1536 Gobernación del Rio de la plata
           Pedro de Mendoza sticht in de baai van Rio de la Plata Ciudad de
           Nuestra Señora Santa María del Buen Ayre (stad van onze vrouwe
           Maria van de goede wind) 1536 om oostkust tussen 470 en 670 Luegas
           genaamt Neuva Andalucia op te eisen voor Spaanse kroon.
         Espinosa vaart van Buen Ayre de Paraguay rivier op en sticht fort
           Asuncion 1537 waar het vreedzame Toba volk leeft, Querandi stammen
           verjagen de Spanjaarden van Buen Ayre naar Asuncion 1541, Cabrera
           vertrekt vanuit Potosi door de Andes naar het zuiden en sticht in
           het land van Comechingones de stad Cordoba 1573 die onder bestuur
           van Asuncion komt.
           Vanuit Asuncion vaart Garay over Paraguay rivier naar het zuiden
           en herbouwt Buen Ayre haven met het fort Santísima Trinidad 1580,
           Asuncion word daarna door Jezuiten overgenomen die hier de locale
           stammen in bescherming nemen en autonome provincie Paraguay als
           vrijstaat voor Indianen organiseren.
           Terwijl Buenos Aires uitgroeit tot bestuurscentrum van het
           Gouvernement van Rio de la Plata vertrekken vanuit Ascuncion nog
           expedities die de Spaanse steden Santa Cruz de la Sierra 1560,
           Santa Fe 1573, Villarrica 1576 en Corrientes 1588 stichten. 1, 2

1537 Portugezen in zuid Amerika

Het deel van Nieuwe Wereld (oost-hoek van zuid Amerika) bekent als
   Terra da Vera Cruz wat Portugal had geregeld word door hen alleen
gebruikt als tussenhaven voor de Indie vaart en handel in hardhout
met lokale stammen aan de kust, maar als Franse zeevaarders inbreuk
maken op deze handel word Portugal genootzaakt het kustgebied
onder controle te brengen.
João III koning van Portugal besluit Terra da Vera Cruz in 15 delen
die wetenschapelijk volgens de lengtegraden van aarde lopen kaart
te verdelen zoals kolonies op Madeira eilanden te organiseren in
     kapiteinschappen (Capitanias Hereditárias).
Elk kapiteinschap word aangeboden aan ieder (alle standen) die een
goed plan voor exploitatie kan indienen, de eigenaar krijgt dan de
grond in erfelijk bezit met familiewapen en toetreding tot de adel
wat een zeer aanlokkend aanbod is voor rijke kooplieden.
              - Maranhão komt aan Fernão Aires and João de Barros
              - Ceará komt aan Antônio Cardoso de Barros
              - Rio Grande komt aan João de Barros / Aires da Cunha
              - Itamaracá komt aan Pero Lopes de Sousa
              - Pernambuco komt aan Duarte Coelho Pereira
              - Bahia komt aan Francisco Pereira Coutinho
              - Ilhéus komt aan Jorge de Figueiredo Correia
              - Porto Seguro komt aan Pero Campos de Tourinho
              - Espírito Santo komt aan Vasco Fernandes Coutinho
              - São Tomé komt aan Pero de Góis da Silveira
              - São Vicente 1st section (from Parati to Cabo Frio)
                komt aan Martim Afonso de Sousa
              - Santo Amaro (van Bertioga tot Parati) komt aan
                Pero Lopes de Sousa
              - São Vicente – 2nd section (van Cananéia tot Bertioga)
                komt aan Martim Afonso de Sousa
              - Santana (van Cananéia tot Laguna) komt aan
                Pero Lopes de Sousa
           Deze eigenaren gaan ook zoals op Madeira suiker en koffie
           plantages aanlegen bewerkt door Afrikaanse slaven die Hollanders
           op grote schaal naar de nieuwe wereld verschepen, vele kolonies
           echter lopen uit op een ramp door honger, ziekte en aanvallen van
   locale stammen en investeerders raken failliet.
   São Vicente van Martim Afonso de Sousa is het eerste gelukte
kapiteinschap begonnen met 400 kolonisten in vestiging São Vicente
op eiland Santos, als de Sousa de kust naar Rio de La Plata verkent
leid hij schipbreuk en sticht hier nog de kolonie Santo André.
           In samenwerking met Kaap Verde eilanden lukt het de Sousa om in
           São Vicente een kolonie te voltooien met zijn entradas-systeem van
verkenning en overvallen op locale bevolking en "bandeiras"
organisatie van suikerplantages wat ook door andere kapiteins
succesvol word overgenomen.
       Omdat het grootste gedeelte van de kust verlaten blijft van enige
Portugese vestiging word een oorlogsvloot o.l.v. Pereira gestuurt
naar de goed draaiende kolonie Pernambuco om van hieruit de kusten
af te varen om Fransen uit Portugees gebied te verjagen.
Pereira verslaat het Caetés volk die met Fransen samenwerken en
sticht hier nieuwe kolonie Olinda 1537, hij onderwerpt ook Sergipe
en Tabajaras volken en sticht de kolonie Recife aan de Capibaribe
rivier en strijd tegen volken bevriend met de Fransen tot aan
Sao Francisco rivier.
Het kustgebied tussen Sao Francisco en Igaracu rivier waar geen van
de kapiteinschappen van de grond komen word teruggevorderd door de
kroon waar Pereira de Indianen het binnenland injaagt waarop hier
naar voorbeeld van Pernambuco suiker, koffie en Tabaks plantages
met Afrikaanse slaven worden georganiseerd.
In 1549 zijn alleen kapiteinschappen Pernambuco en Sao Vicente
levensvatbaar terwijl de anderen na verschillende vestigings
pogingen worden verlaten en velen zijn al falliet voor ze aan
een vestiging komen en de kroon besluit dan zelf de vestiging
van Portugezen aan de kust te organiseren.
In Aller Heligen baai van Paraguacu rivier word vervallen haven
Pereira ooit opgezet door Francisco Pereira Coutinho voor zijn
kapiteinschap 1534 en verlaten 1546 door een Portugees leger
opnieuw ingenomen 1549 en gefortificeerd waar Tomne da Sousa als
Gouverneur-General zetelt en Diocese van San Salvador da Bahia
word georganiseerd door kerk 1551.
Hij en zijn opvolger Duarte da Costa worden vooralsnog ingenomen
door oorlog met lokale Tupanamba waarbij bischop Sardinha omkomt en
leid ook tot onderlinge strijd tussen kolonisten, Mem de Sa weet
uiteindelijk met Jesuiten vrede te sluiten met Tupanamba waarna ze
de Franse haven Antarctique in Guanabara baai aanvallen 1560.
Zijn neef Estácio de Sá verslaat de Fransen 1567 en sticht hier
Rio de Janeiro waarna met investeringen van de kroon verschillende
vestigingen worden opgezet aan de kust waar suiker, tabak en katoen
plantages met lokale slaven worden opgezet die echter snel worden
aangevult door slaven uit Afrika terwijl de kroon de slavernij van
bekeerde lokalen verbied.
   De ridder Vasco Fernandes Coutinho sticht 23 mei 1535 zijn kolonie
           Vila Velha op het eiland Vitória.
Pedro Vaz de Caminha´s letter from Brazil (1500)
Des Herrn Johann von Lery Reise in Brasilie
Der americanischen neuer welt beschreibung
Dritte Buch Americæ

1538-1717 Kolonisatie noorden van zuid Amerika
           Vanuit de kolonie Santa Maria trekt Quesada langs de Magdelena
rivier het noorden van de Andes bergrug Cordillera Oriental in
waar ze de Chibcha en Muisca volken verslaan en stad Santa Fé de
Bogotá opzetten 1538 voor bestuur van deze regio onder de naam
El nuevo reino de Granada.
           Vanuit Quito trekt Belalcalzar het zuiden van deze bergrug in en
           weet een groter gebied te veroveren van Andes tot de bovenloop van
Amazone rivier wat hij met Duiste ridder Federmann organiseerd in
Popayan provincie voor het onderkoningschap Peru 1540.
           In Bogota word een Koninklijke raad opgezet 1549 die onafhankelijk
           van Peru hier bestuur uitvoert en organiseerd hier het kapitein
           generaalschap Granada bekent als Nieuw Koninkrijk Granada 1564.
   Juan de Ampíes sticht aan noordoost kust van zuid Amerika de
           stad Santa Ana de Coro aan Maracaibo baai en verpachten het
           kustgebied aan Welser bankiers uit Augsburg in H.R.R. die het
           Klein-Venedig noemen en er de stad Maracaibo opzetten waar ze
           een groep Duitse mijnbouwers met 4 000 Afrikaanse slaven naartoe
           sturen voor het zoeken naar goud aan de Orinoci rivier 1529. krt
           De Spaanse kroon heft het verdrag met Welshers op 1541 en het
           centrum van bestuur komt in Caracas 1577 afhankelijk van
           de Koninklijke raad van Santa Domingo tot 1777.

1542 De Spaanse kroon organiseerd zijn toezicht met Audiencia van Lima
   en Audiencia van Guatemala en kerk Diocese van Popayan en
   Archdiocese van Mexico, Archdiocese van Lima 1545
   Diocese van Verapaz 1556, Diocese van Comayaques 1561

1542-1642 In zuid India neemt Aliya Rama Raya in Vijaya nagara Rijk de macht
over van minderjarige Sadashiva raya en begint de Deccan sultenaten
tegen elkaar uit te spelen maar als deze zijn spel achterhalen
vormen ze een verbond en in slag bij Tolikota verslaan ze
Vijaya nagara waarbij Aliya Rama sneuvelt.
Zijn broer/opvolger Trimala Deva raja verdwijnt met schatkist
uit de hoofdstad Penukonda en hierna raakt het Rijk in verval,
zijn zoon/opvolger Sriranga weet vanuit Chandragari en Vellore de
Dekkan sultenaten af te weren voor Penukonda zoals zijn zoon en
opvolger Venkata II.
Onder Rama deva raja en Venkata III begint na 1617 het verval en
hun opvolger Siranga III verliest de strijd tegen Dekkan sultenaten
in 1652, veel onderkoningen zijn dan al onafhankelijk geworden en
weten de Moslims wel af te slaan zoals Mysore, Keladi Nayaka,
Madurai, Tanjore, Chitradurga en Gingee.

In 1580 vormt Spanje met Portugal de Iberische Unie als Phillips II
koning van Spanje na Portugese troonstrijd als Philips I koning van
Portugal word om hun krachten te bundelen om hun wereldhandel en
pauselijke zegen te beschermen tegen Engelse, Hollandse en Franse
illigale handel en piraterij.
De Unie word vooral nadelig voor Portugezen als de Spaanse Armada
bij een aanval op Engeland word vernietigt door opkomende Engelse
en Hollandse zeemachten en deze aartsvijanden van Spanje in Amerika
zich nu ook tegen hen keren in Azie.

Engeland die in de 16de eeuw druk bezig was met piraterij tegen
de Spanjaarden in Caribean en handel op noord Amerika beginnen hun
inbreuk op de Portugese handel in Indie met Ralfh Fitch die in zijn
schip van Safavieden door Perische golf naar India vaart voor
avontuurlijke rondreis 1583-1591.txt
Op een dergelijke tour, na verschillende keren door Portugesen te
worden opgepakt en ontsnappen reist Britse missie naar Mughal hof
waar ze een goede relatie met Akbar beginnen 1584 en er volgen nog
meer missies waarmee een hechte diplomatieke relatie begint
tussen Engeland en Mughal Rijk.

1550-1700 Laat Renaissance en verlichting in noord Europa
In Frankrijk word na 100 jarige oorlog de Renaissance uit Italie
           overgehaald met o.a. Vlaamse en Italiaanse schilders zoals Rubens
           en da Vinci waar de Franse kunstenaars Fouquet, Goujon en Pilon
           het van overnemen, in Engeland vind pas laat na de kroning van
           Elizabeth I 1558 de Renaissance zijn introductie in theater van
           o.a. Christopher Marlowe, Shakespeare en Ben Jonson die naast
adel met openbare theaters veel volk bereiken.
   Het boek Elementen van Euclides word gedrukt beschikbaar van 1482,
           onder Alchemisten schrijft Paracelsus boeken 1529-1536 over zijn
           zoektocht naar Elementen volgens theorien van John of Rupescissa
           1230 over medicijnen maken door de werkzame stoffen uit planten
           en mineralen te concentreren.
Georg Agricola maakt het boek De re metallica 1556, een realistisch
boek over de laatste kennis van metallurgie wat de basis vormt voor
de meeste wetenschappers na hen.
           1543 Als Copernicus zijn heliocentrisch model publiceert schrijft
              Andreas Vesalius zijn De humani corporis fabrica libri septem
              over zijn dissecties en studie van het menselijk lichaam en
              François Viète beschrijft in New algebra wiskundig symbolische
              notatie.
   1585 Galileo Galilei beschrijft zijn natuurkundige experimenten
              met de zwaartekracht 1585 en over de Telescoop 1610, met zijn
              laatste publikatie word hij door de Kerk veroordeld tot
              huisarrest 1632.
           1600 William Gilbert geneesheer van Elizabeth I koningin van
              Engeland publiceert zijn onderzoek van magnetisme en
              electriciteit in De Magneet.

1550-1800 Ontwikkeling van Medische Wetenschap
           Girolamo Fracastoro bedenkt dat ziektes door onzichtbaar kleine
           zaadjes een slachtoffer besmet 1546, Francesco Redi bewijst dat
           slangen doden met gif dat door de tanden in de bloedbaan word
           gebracht.
Redi bewijst ook dat insecten niet spontaan ontstaan maar uit
           onzichtbaar klein zaad(eitjes) en ontwikkelen tot larven, pop en
volwassen insect maar belangrijkst word zijn onderzoek naar
parasieten(larven) 1668, Robert Hooke bedenkt de theorie dat
planten en dieren zijn opgebpuwt uit cellen.
           Anton van Leeuwenhoek ontwikkeld de microscoop en ontdekt vele
           onzichtbaar kleine insecten, parasieten en maakt 1ste beschrijving
           van bacterien en celulaire opbouw van de mens en andere dieren
           1674-1682, dat werk word vervolgt door Nicolas Andry die bacterien
           herkent die Pokken veroorzaken 1741 en Edward Jenner ontdekt
           Koepokken als vaccin tegen Pokken 1798.

1556-1598 Spaanse koning Filipe II
Na verdrag van Augsburg treed Karel V af 1556 en verdeeld zijn
Rijk, zijn zoon Felipe II krijgt Spanje met Amerika, koninkrijk
Napels, Milaan, de Nederlanden en 't Frans Vrijgraafschap terwijl
zijn broer Ferdinand stamhertog van Oostenrijk en koning van
   Bohemia en Hongarije het H.R.R. krijgt.
Voor zijn kroning is Filipe II al begonnen met een oorlog tegen
Frankrijk die hij wint met Vrede van Cateau-Cambresis 1559 waarmee
       hij het Italiaanse probleem beslecht en huwt Elisabeth dochter van
Henri II koning van Frankrijk en is van Frankrijk af tijdens de
Hugenotenoorlogen 1561-1589.
Filipe II is een devoot volger van de Kerk en Paus tegen opkomend
protestantisme waarvoor hij zich voornamelijk bemoeit met Amerika
om naast kerstening met het geroofde goud en zilver de strijd tegen
protestanten te voeren en opmars van Osmaanse Rijk te stoppen met
de slag bij Lepanto 1571.
Als men in Lage landen bezwaar maakt tegen inquisitie 1566 stuurt
hij Fernando hertog van Alfa naar de Lage landen die op brute wijze
jacht maakt op protestanten waarop een algemene opstand uitbreekt
die 1568 met steun van Engeland uitloopt in Tachtigjarige Oorlog
    o.l.v. zijn stadhouder Willem graaf van Nassau-Dillenburg en
   prins van Oranje.
Na 1570 gaat het echter achteruit als de schatkisten van Amerika
raken leeggeplundert en piraterij de invoer van goud en zilver nog
meer beperkt, zijn felle jacht met inquisitie op Joden en Moslims
zorgt voor inflatie en in Lage landen worden Spanjaarden boven de
Rijn verdreven en Alfa word vervangen door Requesens.
In deze tijd zijn zelfs de enorme inkomsten uit Amerika niet genoeg
voor alle Spaanse oorlogen en raakt de staatskas verscheidene malen
leeg waarop Spaanse legers muiten en plunderen en Requesens word
vervangen door Juan (held van Lepanto) die overwinning bij Gebloers
haalt 1578 maar sterft kort erna aan tyfus en word opgevolgt door
   Farnese de zoon van Margaretha.
Terwijl Farnese een reeks van overwinningen haalt organiseren de
opstandelingen in noorden de Unie van Utrecht en Spaans getrouwen
in het zuiden de Unie van Atrecht 1579, nadat Willem word vermoord
neemt Oldenbarnevelt de leiding over en regelt steun van Engeland
met leger van Dudley graaf van Leicester.
In 1585 breekt dan Spaans-Engelse oorlog uit waarin Drake met zijn
vloot in Caribien en Stille oceaan Spaanse schepen en havens kaapt,
   1588 verzamelen de meeste Spaanse schepen in een grote Armada voor
een invasie in Engeland, nadat 'n nederlaag bij Grevelingen al een
Spaans leger verhinderd in te schepen verliezen ze bij overtocht op
de Noordzee tweederde van de Aramada in een storm.
De rest van de vloot keert terug naar Spanje waar ze door nog een
storm worden gehalveerd waarop Filipe II totaal uit het veld is
geslagen, met het verdwijnen van Spaanse vloten gaan Engelse en
Hollandse zeevaarders de wereldzeeen exploireren en als de Spaanse
vloten weer een beetje zijn herbouwt hebben noord Europeanen al
hun plek ingenomen en laten zich niet meer verdrijven.
Als in Frankrijk de protestant Henri koning van Navarra na dood van
Henri III de Franse kroon overneemt 1589 als Henri IV word echter
door Filipe II de prioriteit van heropbouw Spaanse vloot uitgesteld
en stuurt Farnese uit lage landen naar het zuiden voor een beleg
van Parijs waar dan zijn beste legerleider ook nog sneuvelt 1592.

1559 In de nieuwe wereld organiseerd de kroon zijn toezicht in hoog
           Peru (Bolivia) met Audiencia van Charcas 1559, in noord Andes
           (Equador) met Audiencia van Quito, midden Andes (Peru)
           Audiencia van Cuzco 1563 en zuid Andes (Chili) met
   Audiencia van Conception 1565.

1573    De Spanjaarden veroveren in Fillipijnse Archipel op eiland
Luzon de haven Manilla wat ze gebruiken als tussenpost voor
grootschalige export van zilver uit Mexico naar China.
   Portugezen die sinds kort handel in zilver uit Japan voeren
   verliezen hun markt-positie als het grote Spaanse aanbod
   in China tot inflatie leid gepaart met overheersende illigale
handel van Europeanen die tot crisis en opstanden leiden.

1570 Ortelius wereldkaart 2

1591-1612 Elizabeth koningin van Engeland geeft 1591 permissie voor de
India vaart en vanuit Torbay varen drie schepen af die na ronding
van de kaap in India aankomen, het schip van Edward Bonventure zal
nog doorvaren naar Malay peninsula, zij keren 1594 terug.
Als 1596 nog eens 3 schepen afvaren word er niets meer van vernomen
en na dit fiasco organiseren handelaren eind 1598 inplaats van een
eenmalige compagnie een permanente handelsorganisatie waarvoor
George Clifford 3de graaf van Cumberland een koninklijk verdrag
van 15 jaar steun regelt voor Oost India Compagnie (OIC) in 1600.

           Als in de lage landen de scheepsbouw manschappen te kort komt word
           door Corneliszoon de eerste zaagmolen ontwikkeld 1594 die op grote
           (Industriele) schaal houten planken produceert tussen Amsterdam en
Dordrecht.
           De ontdekking van Amerika en goudroof maakt de immense groei van
           imperialistische handel mogelijk die over de hele wereld reikt
           waarmee vele grondstoffen en kennis Europa binnenstromen waarmee
           de wetenschappelijke revolutie word gerealiseerd.
           1601 Naar aanleiding van beschrijving van stoom-turbine apperaat
              1551 van Taqi al-Din Muhammad ibn Maruf ontwikkeld in Napels
                Giovanni Battista della Porta een vacuumpomp voor fontijnen,
                Jeronimo de Ayanz y Beaumont van Navarre krijgt een patent
                voor met stoom aangedreven waterpomp 1606 en Salomon Claus
      publiceert in zijn boek de vacuuumpomp van Porta voor
                Lodewijk XIII koning van Frankrijk 1615.
         1605 Francis Bacon schrijft Proficience and Advancement of Learning
                en introduceert de wetenschappelijke methode bij Alchemisten
                waaronder Michael Sendivogius schrijft A New Light of Alchemy
                over het concept zuurstof als onzichtbaar stof in de lucht.
           1609 Johan Keppler die gebruik maakt van Tycho Brahe's observaties
                1546-1601 beschrijft zijn drie wetten van planetaire beweging.
           1615 Jean Beguin schrijft Tyrocinium Chymicum met eerste chemische
                vergelijking
   1628 William Harvey schrijft De Motu Cordis E over bloedcirculatrie
                en het hart.
           1637 Rene Descartes schrijft A Discourse on Method uitgebreid over
                wetenschappelijke methodes en vastleggen experimenteel bewijs.
           1643 Torricelli beschrijft zijn studies van luchtdruk en vacuum.
           1648 Jan Baptist van Helmont schrijft Ortus medicinae over zijn
                experimenten en stelt de wet van conservering van massa op en
                verklaart lucht als dunne verzameling deeltjes materie en dat
                er verschillende soorten van zijn genaamt gassen en begint
                hiermee de pneumatische chemie.
           1660 Antoni van Leeuwenhoek beschrijft in boeken zijn ontdekking
                van de microwereld met zijn microscoop.
           1661 Robert_Boyle beschrijft in The Sceptical Chymist,
                chemische reacties van atomen en moleculen en aan de hand van
                de Magdenburg spheren stelt hij de gas wetten op over de
                verhouding van druk en volume in een gas 1662.
           1654 Otto_von_Guericke ontwikkeld (op basis van Torricelli studies)
                de vacuumpomp Magdenburg spheren 1654 voor studies van gassen
                en een Electrostatische generator 1663 voor studies van
                electriciteit, Francis_Hauksbee gebruikt de Electrostatische
                generator om electrisch licht te maken.
           1669 Hennig_Brand uit H.R.R. beschrijft hoe je uit urine de Atoom
                Phosphor kan halen.
           1687 Isaac_Newton publiceerd de basis van de klassieke mechanica
                in Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica en basis van
                theorieen over licht Opticks 1707.
           1698 Denis Papin en Christiaan Huygens gebruiken Boyle's studies
                voor de bouw van de stoom vergister en bouw 1690 van een
                proto-type piston stoom machine.

1598-1622 Spaanse koning Filipe III
Nadat Albrecht van Oostenrijk in Lage landen de leiding overneemt
   sterft Filipe II in 1598 en word gevolgt door zijn zoon Filipe III
die alle Hollandse kooplieden in Spanje laat oppakken en begint een
handelsblokkade tegen Holland die echter Spanje even hard treft en
hij stuurt Spinola naar Lage landen om Albrecht te helpen.
Filips III probeert dan rust en orde te brengen met vredespolitiek
en als na de dood van Elizabeth koningin van Engeland James koning
van Schotland de Engelse troon overneemt eindigt hij de Spaans-
Engelse oorlog 1604 en ondanks stichting VOC en WIC word ook met
Holland een wapenstilstand geregeld 1609.
Na de dood van Henri IV koning van Frankrijk 1610 volgt Louis XIII
onder regentie van zijn moeder Maria de Medici die met Filips III
vrede sluit 1615 voor Spaanse hulp tegen Hugonoten als zijn dochter
Anna met Louis XIII verlooft en zijn zus Elisabeth met kroonprins
Filipe IV trouwt, 1617 laat Louis XIII zijn moeder opsluiten en
neemt het bestuur over met adviseur Charles hertog van Luynes.
In deze tijd sterft Matthias keizer van het H.R.R. kinderloos 1619
en word gevolgt door zijn neef Ferdinand II, als aan het Boheemse
   hof zijn vertegenwoordigers mededelen protestantisme te bestrijden
worden zij van drie hoog uit het raam gegooit en Bohemen kiezen
Frederik V graaf van de Palts als tegen-keizer.
Een Spaans leger bezet de Palts voor Ferdinnant II (ook strategisch
punt voor invallen in Nederlanden) terwijl een Katholieke coalitie
   o.l.v. Johan graaf van Tilly de opstand in Bohemen 1620 neerslaat,
Filipe III sterft 1621 en zijn zoon Filipe IV kan dan succesvolle
campagne tegen Nederlanden voeren met verovering van Breda 1624.

1600-1868 Op Japanse eilanden verslaat de Tokugawa familie het Ashika
Shogunaat en sticht het Tokugawa shogunate in strenge klasse
maatschappij van landheren en hofleden, samurai (ridders),
boeren, ambachtslieden en handelaren.
Deze periode worden de eerste kontakten gelegd met Portugesche
zeevaarders en begint ook Japan met overzeesche handel naar China
en exporteren zilver, na 1635 worden alleen Chinezen, Portugezen
en Nederlanders toegelaten in de haven.

1600 Verenigde Oost Compagnie (Nederlanden)
           Als Engeland met een opstand in de lage landen de Spaanse Armada
           vernietigen 1588 gaat voor beide de deur open voor overzeesche
           handel naar Indie (geheel oost Azie), Engeland sticht hiervoor de
           Oost India Companie OIC en in lage landen stichten vrije steden
           die Spanjaarden hebben verdreven de Verenigde Oost Compagnie VOC.
   De VOC begint de strijd tegen Portugezen om Indonesische eilanden
           en sticht een factorij op het eiland Java in het belangrijke
           centrum Banten Girang 1602 en Jayakarte 1611 en veroveren daarmee
           het handelsmonopolie over het oosten.
Op eiland Ambon bouwt een Hollandse expeditie al 1600 een fort en
           vanaf 1611 zetelt hier de VOC gouverneur, geheime Britse missies
           leiden op Ambon tot slachting van Britten 1623 door VOC wat leid
   tot internationale publiek schandaal.
De VOC verovert hierna Jayakarte van het Sultenaat en zetten hier
           hun kolonie Batavia op 1619, op eiland Borneo vestigt de VOC een
           factorij in Banjer Massin 1603 maar word na oorlog met de sultan
           weer verdreven 1622, een jaar daarvoor grijpt de VOC de macht
           op de Bandan eilanden waar ze de inheemsen met Brits hulpleger
           verslaan 1621.
           De VOC breid ook uit naar west Indonesie (verdrijven Portugezen)
           via Timor en Silor 1613 naar het eiland Sumatra waar ze een
           factorij stichten in de machtscentra Jambi 1614 en Pelembang 1619,
           de VOC kan zijn handel ook uitbreiden naar China en stichten een
           factorij op eiland Formosa/Taiwan 1621.
   1641 veroveren de Nederlanders Malacca van Portugezen waarmee ze
           defenitief de controle over de Indonesische eilanden in handen
           hebben, 1650 is Batavia een centrum vanwaaruit de VOC de rijkste
           handel overheerst en na een oorlog op Sumatra 1659-1661
           onderwerpen ze de sultans hier.
   Onafhankelijk blijven alleen Aceh (noord Sumatra) en eilanden
           Borneo en Bali die na 1625 nog het eiland Lombok inlijven, de VOC
           brengt Gouden Eeuw in lage landen 1640-1710 waar men zich 1648 van
           Spanje onafhankelijk maakt in Republiek der 7 verenigde Provincien.

1600    Oost Indische Compagnie (Engeland)
           Als 1600 de 1ste OIC vloot o.l.v. James Lancaster op Indonesische
           archipel arriveren blijken de Hollanders hen al ver voor te zijn
           maar het lukt een faktorij op Bandan eilanden op te zetten waar ze
           hun Britse gouverneur van de oost zetelen, 1604 volgt pas de 2de
   vloot o.l.v. Henry Middleton die voor de OIC handel in peper met
   eiland Java organiseren.
           De OIC stichten ook een factorij in Surat op Gurajat in India 1608
   vanwaar ze rijke handel drijven op de Coromandel kust en stichten
   een factorij in Manchilipatnam 1611 als ze ook Japan bezoeken, een
   OIC vloot verslaat de Portugese vloot in slag bij Swally 1612.
          Met diplomatieke missie in India 1613 word Thomas Roe 1ste Engels
   ambassadeur van de Moghul Keizer en regelt van deze nieuwe macht
in India voor OIC een handelsmonopolie in Surat en alle steden
   onder controle van de Mughals waarmee de Portugese handel hier
snel van de kaart word geveegd.
   Midden 17de eeuw heeft de OIC al het handelsmonopolie over India
   stevig in handen en laten de Indonesische eilanden over aan de VOC
           waarop de gouverneur van de OIC op Bantam van Java word verhuist
           naar St.George fort bij Madras in India vanwaar handel op India's
           oostkust word georganiseerd met het Madras presidentschap 1640.
Als Charles II koning van Engeland 1661 huwt met Catherina dochter
van Joao IV koning van Portugal krijgt Engeland als bruidschat het
Salsette eiland met de handelsstad Mumbay die in bruikleen komt
   van OIC en 1681 word hier het Bombay presidentschap georganiseerd
   voor organisatie van handel op de westkust van India.

1600-1700 Engelse kolonisatie van Noord Amerika
           lokale bewoners

1,2
           De OIC en VOC beperken zich niet tot de oost maar loeren ook naar
           de west waar het noorden van de nieuwe wereld alleen nog in kaart
           is gebracht door Spanjaarden en waar Fransen met Irokezen aan
           St Lawrence rivier, Hollanders aan Hudsen rivier en Engelsen in de
           Hudson baai met Algonkische volken huiden-handel organiseren.
   James I koning van Engeland eist dan de oostkust van noord Amerika
           op voor Engeland 1603, een compagnie in Plymouth organiseerd dan de
           Popham kolonie aan de mond van de Kennebec Rivier die na een jaar
           word verlaten door honger, ziekte en aanvallen van lokale stammen.
           Een compagnie uit London lukt het echter wel om in Chesapeake baai
   in land van Powhatan federatie van Algonkische volk de succesvolle
   kolonie Jamesstad op een eiland in James rivier op te zetten die
           met export van Tabak hun bevoorrading uit Engeland regelen. krt
           In deze tijd organiseerd de VOC huiden handel op de Connecticut
           rivier en bouwen fort Nassau op Castle eiland 1611, de goede handel
   ook met Alongkische volken leid tot opzet van de (geoctroyeerde)
           West Indische Compagnie WIC dat vooral handel in slaven naar
   Carrribean en Brazilie organiseerd en 1625 op Manhatten eiland de
   grootste haven Fort Nieuw Amsterdam opzetten en noemen de
           regio Nieuw-Nederland.
   Zoals in Indonesie dreigt Engeland ook hier de boot mis te lopen en
   Plymouth compagnie organiseerd hier nu snel de succesvolle kolonie
   Plymouth 1620 gevolgt door Wessagusset kolonie 1622 met veel extra
           steun van de kroon die ook vele protestanten naar dit gebied
           stuurt om de regio voor Engeland te claimen.
           Als 1638 ook Zweden hun kolonie rond Delaware rivier stichten
           veroveren Engelsen vanuit hun Massachusetts Bay 1628 kolonie de
omgeving met Pequot oorlog tegen lokale stammen gesteund door WIC
waarop de kolonies Connecticut 1636, New Haven 1638 volgen.
Zij organiseren de militaire bond Nieuw Engeland kolonie 1643
           en voeren Brits-Hollandse oorlogen 1652–1654 die onbeslist eindigt,
           1665–1667 vertrekt de WIC uit noord Amerika maar wint 1672–1674 het
           handelsmonopolie over de Atlantische oceaan.
           krt

           Puriteinen organiseren Grote Puriteinse Migraties naar baai van
           Massachusets 1620-1640 eerst o.l.v. Endecott 1628 naar Salem haven
van vissers van Cape Ann die van Conant de leiding overneemt
   gevolgt door Boston 1630 georganiseerd in Massachusetts bay colony.
   Zij organiseren 1640 eveneens de New England Confederation met de
           Plymouth kolonie en de New Hamphshire kolonie 1629 in het land van
           de Abenaki tussen Merrimack en Piscataqua rivieren en Colony of
   Rhode Island and Providence Plantations 1636 opgezet door Baptisten
           verbannen van Massachusetts.
           Kolonisten van Massachusetts organiseren kolonies langs Conneticut
           rivier zoals New Haven Colony, Saybrook Colony 1636 en Springfield
           kolonie 1637 die weer worden georganiseerd in Connecticut Colony.
   Bezuiden Conneticut begint de Nieuw Nederland kolonie van de
           Hollanders waar Nieuw Amsterdam de belangrijkste haven word,
   zuidelijk van hen word aan Delaware River door Zweden hun
           kolonie Nieuw Zweden georganiseerd.
           Na onderbreking door Hollanders en Zweden is Jamestown uitgegroeit
   tot Virginia kroon kolonie 1624 rond Chesapeake Baai en breid zich
   uit naar binnenland van Irokezen en Siouan volken, als Hollanders
   zich noordelijk van hen vestigen bouwen Engelsen 1632 de Maryland
   kolonie als grensgebied van St Mary's city op St. Clement eiland
   gekocht van het Yaocomico volk en zij organiseren de bond van
   Southern Colonies.
           Nieuwe charter volgt 1629 voor Carolina tussen de 31 en 36ste
           breedtegraad die echter niet word genuttigt tot nieuwe eigenaren
           de charter uitbreiden tot 29ste breedtegraad tot het Spaanse fort
           Augustine en beginnen met Albemarle kolonies tussen Chowan en
           Roanoke Rivieren.
           Zij krijgen te maken met Spaanse aanvallen maar stichten zuidlijker
           de succesvolle haven Charles town (kolonisten van Bermuda) die
           autonoom blijft van Carolina tot deling in Noord en Zuid Carolina
           die kroonkolonies worden 1729, het zuiden van zuid Carolina word
   afgescheiden als Georgia tussen Savannah and Altamaha Rivier
   grenzend aan Spaans Florida.
           Bij gebrek aan intresse van de Nederlanden en Zweden kan de Britse
           vloot Nieuw Nederland opeisen hernoemt tot New York waarvan 't deel
           bezuiden en oosten van Hudson rivier afscheid als New Jersey tot
Delaware River waaronder de Delaware kolonie begint en grenst aan
           Maryland dat ligt in achterland van Chesapeake baai waarvan het
achterland afscheidt als Pennsylvania.
           In Noord Carolina verslaan Britten, Hollanders en Duitsers in
   Tuscarora oorlog het lokale Tuscarora volk en in Yamasee oorlog de
           Yamasee en bondgenoten die na overgave land afstaan aan Europeanen
           1715-1717 er worden Afrikaanse slaven (Wolof, Yoruba, Fulani, Igbo,
   Malinke) ingekocht voor plantages zoals op Carribische eilanden.
           Georgia kolonie begint met Ocmulgee vestiging en Savannah kolonie
   1733 in land van Muscogee volk, nazaten van Southeastern_Ceremonial
   Complex wat na Europese epidimieen is vervallen, Britse kolonisatie
           reikt hier tot Chattahoochee rivier op dezelfde lijn als Appalachen
   bergrug en de oostgrens vormt.

Afrikaanse slavernij in noord Amerika

In Jamestown en ander vroege Engelse vestigingen in noord Amerika
   werken ook contractarbeiders (waaronder vrije Afrikanen) als knecht
die na bepaalde periode een eigen boerderij kunnen opzetten, dan
worden alleen krijgsgevangen Algonken als slaven tewerk-gesteld/
verkocht die ook door slavenjagers in omgeving worden gevangen.
Hoewel door Hollanders al op grote schaal Afrikaanse slaven worden
verscheept naar Spaanse plantages in Caraiben en Portugezen
in Brazilie leven in 17de eeuw alleen vrije Afrikanen in Britse
kolonies, in de loop van de 17de eeuw komt dan ook onder Engelsen
het dogma van Afrikaanse slaven op.
In Massechussets en Nieuw Engeland word slavernij gelegaliseerd
1641 hoewel hier weinig slaven zijn en al snel volgt Virginia waar
Slaven codes ook bepalen dat kinderen van slaven-moeders ook slaaf
zijn, Hollanders in Nieuw Amsterdam houden slavenmarkten vanaf 1655
   maar als Engelsen de stad innemen 1667 worden alle Afrikaanse
   slaven vrijgelaten door Britse overheid.
Engelse plantage houders uit Barbados die in Karolina kolonie 1670
   Karel stad opzetten aan Ashley rivier beginnen 1ste plantages met
Afrikaanse slaven zoals in Caraiben maar bij gebrek aan invoer gaan
zij weer snel over op Indiaanse slavernij die ze ook verhandelen
naar andere Britse kolonies in het noorden.
De Fransen die achter Appalachen bergrug controle nemen over
   Mississippi basin krt beginnen met hun kolonie New Orleans 1718 een
   gestage invoer van Afrikaanse slaven uit de Caribien geregeld in
   de Code Noir 1724 en ze ook verhandelen naar Karolina.
Na Bacon Rebellie stappen ook vele boeren in Maryland en Virginia
van arbeiders over naar Afrikaanse slaven, alleen in Georgia 1733
word slavernij verboden tot door economische druk van buurstaten
ook hier slavernij word gelegaliseerd 1750, in Engeland blijft
slavernij illegaal in deze periode.
De meeste Afrikaanse slaven in Engelse kolonien komen dan uit
   Caribien waar leefomstandigheden veel slechter zijn, in Engelse
   kolonies groeit de Afrikaanse slaven populatie zelfs en in Virginia
   word de invoer van slaven gestopt om opstanden te voorkomen.
Terwijl in de noordelijke steden Afrikaanse slaven in huishouden
en pakhuizen dienst doen (New York 42%) worden in zuidelijke staten
grote plantages van indigo, rijst, tabak en katoen bewerkt door
legers slaven en in de Karolina's bestaat 65% van de inwoners uit
Afrikaanse slaven 1720.

Slaven aantallen
1620–1700 21 000
1701–1760 189 000
1761–1770 63 000
1771–1790 56 000
1791–1800 79 000
1801–1810 124 000
1810–1865 51 000
Total 597 000

Slaven herkomst
Portugees Amerika 38.5%
Brits Amerika    18.4%
Spaanse Rijk    17.5%
Frans Amerika 13.6%
Brits Noord Amerika 6.5%
Engels Amerika    3.3%
Ned. West Indie    2.0%
Deens West Indie   0.3%

1604       In uiterste noorden van noord Amerika stichten Fransen 1598 een
   kolonie op Sabel eiland in Maine rivier in land van Passamaquoddy
   die mislukt, de Acadia kolonie op Saint Croix eiland gesticht door
   Pierre Dugua 1604 word al 1605 verplaatst naar de Baai van Fundy
   en hernoemt Port-Royal waarvan Samuel de Champlain vertrekt vaar
   het vaste land en sticht kolonie Quebec 1608 aan Lawrence rivier.
           De Fransen vestigen ambassadeurs bij stamhoofden van de Hurons en
   Algonquians zoals Etienne Brule die de taal en gewoontes leren,
           veel Jezuiten reizen naar Quebec en stichten o.l.v. Paul_Chomedey
           de kolonie Montreal 1642 stroom opwaarts en Simon Le Moyne sticht
           de kolonie Sainte Marie de Ganentaa 1656 om de Hurons te bekeren.
           De Fransen leiden zwaar onder aanvallen van de vijandige Iroquoias
           en de met hen bevriende Engelse kolonisten.

           Expansie IJzer productie in Europa
   In Engeland beginnen smeden en aantal andere ambachtslieden met
           het gebruik van kolen na 1200 wat snel toeneemt, in London geld
           1306 een verbod op kolen vanwege rookoverlast en gebruik van kolen
           in aangepaste huishaarden vind tegen 1400 plaats en 1575 worden
           kolenmijnen gegraven bij de firth of forth.
Vanuit China worden Hoogovens ingevoerd in Catalonie door Moren
           en overgenomen benoorden pyreneeen in westelijke Alpen, Sauerland
           in H.R.R. en Lapphyttan in Zweden tussen 1200-1300 en later ook
           in Westphalie, te Namen zijn de eerste ovens met aanzienlijke
           produktie pas na 1491 als in Pays de Bray te Normandie en Weald
   in Engeland een hoge produktie opkomt voor o.a. vuurwapens.
De hoge produktie van hoogovens worden aangevuld met rafinatie
           door finery forge voor vuurwapens en spijker-produktie van
           slitting mill voor scheepsbouw, een beschrijving van het
           cementatie proces stamt uit Praag 1574, Napels 1589 en
           Nuremberg 1601.

1605-1707 Het Mughal Rijk in India
           In India waar Akbar zijn zoon Salim al kroonprins had gemaakt
   komt Salim tegen zijn vader in opstand 1599 maar word verslagen
           bij Agra, Akbar maakt uiteindelijk Salim´s zoon Khusrau Mirza
           kroonprins maar als Akbar oktober 1605 sterft regelt Salim zijn
           opvolging als Nur-ud-din Muhammad Jahangir Badshah Ghazi.
Als Khuzrau Mirza een opstand organiseerd word hij verslagen in
Agra en Jahangir laat hem verblinden en zijn raadgever Sikh
guru Arjan vermoorden waarma hij alle Sikhs wantrouwt, zijn 3de
zoon Khurram word dan kroonprins.
In 1611 huwt Jahangir zijn 21ste, laatste en voornaamste vrouw
Nur Jahan die ook deelneemt aan zijn politiek, als 1613 Portugezen
een Mughal schip met pelgrims kapen en gijzelen laat hij alle
Portugezen in zijn Rijk opsluiten en zet Jezuiten het land uit.
1622 verovert kroonprins Khurram de Deccan sultenaten Ahmednagar,
   Bijapur en Golconda waarna ook hij tegen zijn vader in opstand komt
als hij Mirza vermoord maar word door Jahangir 1626 verslagen, in
deze dynastieke strijd veroveren Safavieden de stad Kandahar en de
     controle over de Hindukush.
Als Jahangir een reis van Kabul naar Kashmir afbreekt vanwege
de koude overlijd hij opweg naar Lahore 1627 waarna Khurram hem
opvolgt als Shah Jahan voorwie zijn vrouw Arjumand Banu Begum
ook een belangrijke rol in de politiek gat spelen, na conflict
laat hij Jihangirs vrouw Nur Jahan opsluiten.
Shah Jahan slaat een grote opstand van Sikhs neer en verjaagt alle
Poruguzen uit Bengalen in het oosten en veroverd de Hindu kush en
Kandahar 1638 in het westen, hij stuurt zijn zoon Aurungzeb naar
de Deccan waar hij zich als kundig strateeg bewijst en Ahmednagar
veroverd en de Nizam Shah dynastie afzet.
De hoofdstad word weer van Agra verplaatst nu naar Dehli waar
Sha Jahan in 1638 een nieuwe ommuurde buurt laat bouwen voor het
Mughalhof en ieder die er dienst doet.
Aurungzeb verliest de gunst van zijn vader als hij niet snel genoeg
     zijn verwonde zus Jahanara bezoekt 1644, het jaar daarop verliest
    hij van Uzbeken in de Hindu kush gevolgd door onbesliste strijd met
Safavieden om Kandahar 1652, als onderkoning van Deccan moet hij
veldtochten tegen Golconda en Bijapur afbreken voor zijn vader.
Als Sha Jahan ernstig ziek word benoemt hij zijn zoon Dara Sikhoh
tot regent 1658 waarna zijn zoons Shuja gouverneur van Bengalen en
Murad Baksh gouverneur van Gurajat o.l.v. Aurungzeb gezamelijk hem
verslaan in slag bij Samugarh waarna Sha Jahan een leger stuurt die
hen verslaan en Aurungzeb door word opgesloten in het Agra fort.
Begin 1666 sterft Sha Jahan aan dysentrie waarna de vrome Aurungzeb
     vrijkomt en de troon overneemt en begint de bouw van Badshadi, de
grootste Moskee in de wereld, en vervangt multi-culturele politiek
van zijn voorgangers met het afdwingen van de Sharia voor het volk
en vervangt de grootste Hindu tempels met Moskeeen.
Daarnaast zet Aurugzeb alles in voor een groot leger waarmee hij
aanhoudende veroveringsoorlog houd in alle richtingen waarbij hij
ook gebruik maakt van raketten en veroverd de Deccan Sultenaten
als ook de hindu kush en Baluchistan van Saffavieden en Uzbeken.
In deze tijd begint ook succesvolle opstand van hindu-vorsten in
Maharadja federatie die zich onafhankelijk maken vanuit Raigad in
   voormalige Bijapur sultenaat op Deccan en organiseren ook verzet
met andere Hindus tegen het repressieve bewind van Aurungzeb.
Als Aurungzeb sterft 1707 hebben de Mughal heel India onderworpen
maar opstanden van Pashtuns in het oosten, Sikhs in het noorden
   en grootschalig verzet van Maharadjas wat zich razendsnel uitbreid
over heel India maken deze winst echter betrekkelijk.

1622-1655 Spaanse en Franse koningen in 17de eeuw
     Kardinaal Richelieu begint dan zijn carriere bij de Franse kroon
als hij het conflict van Louis XIII met zijn moeder oplost 1622,
   Filipe IV koning van Spanje wisselt zijn vaders adviseur Sandoval
met vreedzame politiek in voor Olivares waarmee hij zich weer kan
mengen in dertig-jarige oorlog in H.R.R. tegen protestanten.
Een vers Spaans leger verslaat in noorden H.R.R. het Zweedse leger
bij Nordlingen 1634 waarop Fransen Les Avins van Spanje veroveren
en beginnen Spaans-Franse oorlog met Spaanse invasie in Frankrijk
die pas voor Parijs word teruggeslagen 1640 als in Portugal en
   Catalonie opstanden uitbreken tegen weer een oorlogszuchtige Vorst
waarop Fransen Catolonie binnenvallen om met opstandelingen het
   Spaanse hoofdleger bij Rocroi verslaan 1643.
Ook 't befaamde Spaans-Vlaamse leger word bij Lens verslagen waarop
Spanje de Nederlandse Republiek erkent 1648 als Louis XIII sterft
   en word gevolgd door zijn zoon Louis XIV met kardinaal Mazarin als
raadgever die absolutistisch bestuur verder organiseerd waarop de
hoge rechtbank in Parijs de Fronde opstand begint.
Deze word echter door Condé hertog van Edingen neergeslagen als 'n
Spaans leger o.l.v. Leopold Willem voogd der Nederlanden Ieper en
Knokke verovert, als Conde word opgesloten door Louis XIV komen de
Franse Vorsten o.l.v. Henri burggraaf van Turenne in opstand die
gesteunt door Spaans leger o.l.v. Leopold Wilhelm word neergeslagen
door Ceasar hertog van Choiseul en graaf van Praslin.
Hierna worden wel Conde en anderen vrijgelaten terwijl Mazerin word
verbannen maar hij keert terug met Spaans leger waar Conde zich bij
aansluit en strijden tegen de graaf van Turenne en ruineren noord
Frankrijk tot Conde's aanval op Parijs word afgeslagen 1652 waarop
in Parijs de opstand de macht overneemt en Mazarin weer verdrijven.
Na strijd om Arras 1654 en strijd om Valenciennes 1656 keert de
Mazarin terug met een Engels hulpleger 1657, de opstandelingen
leiden dan een nederlaag hij strijd om Dunes 1658 tegen Engelsen
die Duinkerken bezetten als protectoraat en het jaar daarop geeft
graaf van Turenne zich over en onderwerpt zich aan het absuluut
bestuur van Louis XIV.

1641 De VOC verovert Malacca 1641 waarmee de Portugezen in het verre
oosten zijn uitgespeeld wat uiteindelijk in handen valt van VOC
die op eiland Sumatra de machtscentra Jambi en Palembang tegen
elkaar uitspelen waarna ze hen beide na korte oorlog 1659-1661
verslaan en de controle op Sumatra overnemen.
Na aanvallen van Mataram Sultenaat verovert de VOC hun hoofdstad
   Makassar en controle over Celebes eilanden, op eiland Java bouwt
de VOC fort Rotterdam 1667 en nemen deel aan troonopvolging van
het Bandan Sultenaat en voeren 1676 een landoorlog op het eiland.
De VOC verovert ook in India de Malabar kust (van Portugal) met
   forten in Kodungallur 1662, Chetwai, Kannur 1663, Cochin 1663–1795
en Kollam 1658 en ook de VOC krijgt te maken met vijandigheid van
Kozhikode die later met steun van de OIC het de VOC zuur maakt.

1644-1911 In China stichten de Jurchen een nieuwe federatie o.l.v. Nurhachi
   van Aisin Gioro clan, zijn zoon/opvolger Hong Taiji verenigt het
Manchu volk in een onafhankelijke staat en verdrijft de Ming
uit Liaoning.
Als de Spaanse zilver-exporten uit Amerika worden omgeleid via
Spanje en als het Tokugawa shogunaat van Japan zijn export stopt
daalt de invoer van zilver in China waardoor inflatie opnieuw
crisis brengt.
   Na vele opstanden brengen boeren geleid door Li Zicheng de laatste
   Keizer van de Ming dynastie Chonzhen ten val, zijn Shun dynastie
is van korte duur want zij worden weer verslagen door de Manchu
o.l.v. Hong Taiji die de Qing dynasty stichten.
Keizer Kanxi krijgt de staat onder controle met een Han/Manchu
   burocratie gebaseerd op Confucianisme en met Keizer Qianlong
bereiken ze hun hoogtepunt voor 1800, kort daarna echter komt
   door corruptie verval al snel gevolgt door Opium-oorlogen 1839.

1650       noord Amerika boven de grote meren
           Als Frankrijk handel westelijk van de Lawrence rivier verbied,
zoeken de Coureur des bois/avonturiers Pierre-Esprit Radisson
           en Médard des Groseilliers steun in Engeland voor hun handel hier
en vinden die bij Rupert uit het huis van Wittelsbach en zoon van
Frederick V (tegen)koning van Bohemen.
Zijn vader was afgezet vanwege zijn steun voor protestanten en
verbleef in Den Haag om te strijden voor teruggave van de troon
terwijl 1621 zijn vrouw Elizabeth naar haar vader James koning
van Engeland gaat met hun 12 jarige zoon Rupert.
Voor de dood van Britse koning James en opvolging door Charles 1625
gaat Rupert al deelnemen aan de protestantse strijd in Nederlanden
tegen Spanje maar ook in Frankrijk, in het HRR raakt hij verwikkeld
in strijd om Keizers titel waarna hij 1660 carriere gaat maken
voor de Engelse koning in Engels-Nederlandse oorlogen 1652-1682.
           Nadat hij een expeditie naar goudmijnen op Gambia rivier opzet
           in Afrika waarop de Company of Africa 1670 georganiseerd word,
ontmoet hij Coureur des bois en steunt hun succesvolle expeditie
naar Hudsonbaai en regelt Koninklijke steun voor de oprichting van
Hudsonbaai compagnie voor de exploitatie van het door de Engelse
koning aan hem gegeven Rupert's land.
           In Alaska stranden eerst enkele kochen van Semyon Dezhnyov aan de
           Koyuk River waar ze een nederzetting opzetten 1648 gevolgt door
           een expeditie 1729—1735 van M. S. Gvozdev, I. Fyodorov, cossak
           A. F. Shestakov en Dmitry Pavlutsky en Kamchatka-expeditie van
           Vitus Bering 1741 die met rijke lading otterhuiden terugkeert
           waarop vele handelsposten voor huiden uitgroeien tot dorpen,
           1763 voelt Catherina keizerin van Rusland de nood om in dit
           Russisch Amerika slavernij van de lokale Aleuten te verbieden.
       Juan Francisco de la Bodega y Quadra brengt de kust van Vancoucer
           1 tot Baranof 1 eilanden in kaart 1775 voor Spaanse kroon gevolgt
           door expeditie van Juan José Pérez Hernández die uit San Blas,
           Nueva Galicia (Nayarit) vertrekt naar het noorden maar moeten
           bij Vancoever terugkeren, een expeditie van Bruno de Heceta en
           Juan Francisco de la Bodega y Quadra bereikt Baranov eiland om
           dit te claimen voor Spanje maar al gauw arriveerd ook een Engelse
           expeditie van Cook op Vancouver eiland 1775.
           Esteban José Martínez van Seville sticht een nederzetting en
           Fort San Miguel in Nootka Sound (Friendly Cove) die Engesle
           schepen gaat verjagen maar na diplomatiek conflict trekt Spanje
           zich hier terug en maanden later volgt weer expeditie van
           Francisco de Eliza en Manuel Quimper vanuit San Blas die het
           fort herbezetten maar uiteindelijk 1793 weer vertrekken.
           (North West Company)

1650-1800 Russisch Rijk o.l.v. Romanovs
           Alexius 2de keizer van Rusland met raadgever Boris Morozov wint
           in Noorse oorlogen 1650 van Polen-Litouwen het monopolie in oost
           Europa, zijn zoon en opvolger Feodor III 1676 laat bestuur over
           aan Naryshkin en Miloslavsky families en 1682 word Feodor
           gevolgt door 10 jarige Peter onder regentie van zijn moeder
           Natalya Naryshkina.
   Zijn halfbroer Ivan V begint bloedige opstand gesteund door
           Miloslavsky's en Streltsy troepen o.l.v. Sophia Alekseyevna
           zus van Ivan die uiteindeling afdwingt dat zij regent word
           en Ivan V senior keizer en uitgesloten van zeggenschap richt
           Peter zich op de moderne wetenschap van de Verlichting.
           Als Peter word uitgehuwt met Eudoxia Lopukhina 1689 weet hij
           Sophia uit te schakelen en het bestuur over te nemen met zijn
           moeder Natalya en gaat Rusland fanatiek moderniseren met
   wetenschappers uit west Europa waarbij hij Streltsy, Bashkirs,
   Astrakhan en Bulavin Rebellion net zo fanatiek laat neerslaan.
           Peter strijd met Tataren gesteund door Osmanen om Azov aan Don
           rivier waarvoor hij een Russische vloot opzet in de haven Taganrog
   en reist Europa af op Grote_Ambassade waarbij hij in Holland
   blijft hangen voor de kennis van scheepsbouw, hij keert terug
           voor nog een opstand waarop de Streltsky word ontbonden, Sophia
           opgesloten in een klooster en hij scheidt van Eudoxia.
           Met grote Noorse oorlog 1700-1721 probeerd hij het monopolie op de
         Baltische zee van Zweden te vergaren en verovert de Finse_Golf 1703
           waar hij Sint-Petersburg opzet als Baltische haven voor Russische
   vloot maar 1708 valt Zweden binnen, overrompelen Russische leger
           maar halen echter Mokou niet.
           Als het Zweedse hoofdleger de Ukraine binnenvallen worden ze bij
           Poltava 1709 verslagen en verdreven waarna Russen Finland veroveren
           en Russische vloot wint heerschappij over Baltische zee bij Gangut
           1714, na de dood van Karel IX koning van Zweden volgt pas 1721
           de officiele overgave.
         Peter maakt Petersburg hoofdstad waar hij Boyaren op basis van
           bezit in centraal bestuur vervangt met Tafel_van_Rangen waarbij
           elke adel een plek in het bestuur krijgt op basis van kennis en
           kunde getoetst in examen, na Peter's dood 1715 regeert zijn vrouw
           Catherina tot haar dood 1729.
           Mensjikov raadgever van Peter de Grote helpt Peter II zoon van
           Ivan V op de troon waarna hij naar Siberie word verbannen en
           Goldbach raadgever word, nadat hij horigen uitsluit van deelname
           aan het leger sterft hij aan de pokken 1730 en word opgevolgt door
   zijn zus Anna Ioannovna dan (weduwe)hertogin van Koerland.
           Keizerin Anna stagneerd de modernisering en voert een succesvolle
           oorlog tegen Osmanen om het Krim Khanaat en sterft 1740 als haar
           zus Anna Leopoldovna regente word van haar zoon Ivan VI maar met
           een coup word afgezet door Elizabeth zus van Anna Ioannovna.
           Keizerin Elizabeth met raadgever Bestuzhev ontslaan de meeste
           Baltische-Duitse hofleden, openen diplomatieke band met Zweden en
           sluiten verbond met Engeland en Oostenrijk tegen Frankrijk en
           H.R.R. en zij haalt de landadel weer naar het hof waar rijdom
           bepaald en geleerde adel naar de zijkant drukken.
           Haar mild bestuur zonder een enkele doodstraf maakt haar populair
           Rusland neemt deel aan 7 jarige oorlog met veldtocht van Königsberg
           tot en met Kunersdorf 1757-1759 terwijl Bestuzhev word verbannen
           naar Siberie en Elizabeth ziek word en sterft 1761
           Elizabeth had Peter III, kleinzoon van Peter II, van hertogen van
           Holstein-Gottorp al kroonprins gemaakt en koning van Finland 1742
           die haar opvolgt, vrede sluit met Pruissen en Oostenrijk aanvalt
           en Denemarken i.v.m. zijn hertogdom Holstein-Gottorp.
           Peter III voert religieusze vrijheid in, leerplicht i.p.v.
           dienstplicht voor de adel die ook vrijheid van reizen krijgen,
           sticht een Bank en scholen in steden, heft de geheime politie op
           en verbied landheren hun horigen te doden, Peter II word echter na
           6 maanden bewind vermoord door zijn vrouw Catherina II.
           Catherina II keizerin van Rusland verovert land in het noorden van
           Polen-Litouwen en zuiden (de Krim) van Osmanen en sluit verbond
           met Polen en Zweden tegen H.R.R. en Frankrijk 1763-1781, ze kroont
           haar voormalige geliefde Poniatowski koning van Polen-Litouwen 1764
           wat een Russisch protectoraat word 1768 waarop de eerste grote
           groep joden naar Rusland migreren vanaf 1772.
           Ze sluit een handelsverdrag met Engeland 1766 en gaat overal in
           Europa deelnemen aan onderlingen van allerlei conflicten, nadat een
           Zweedse_inval word afgeslagen 1788-1790 sterft ze 1795 en word
           gevolgt door Paul zoon van Catherina II die alle oorlogen afbreekt
           en het leger met tegenzin hervormt naar Pruissisch model.
           Met Frans revolutionaire oorlogen steunt Russische leger 1799 het
           Oostenrijkse leger in Zwitserland maar worden tegen hoge verliezen
           verdreven waarop Russische leger met Britse leger in lage landen
           word verslagen en Rusland zijn deelname opgeeft, als de Britse
           vloot voor Petersburg ankert word Paul vermoord 1801.

1665-1700 Spaanse koning Carlos II
Als Filipe IV sterft 1665 is de neergang van het Spaanse Wereldrijk
onmiskenbaar met een verpaupert leger en vloot onafhankelijkheid
van Portugal, verlies van Nederlanden terwijl in Amerika de kosten
zo hoog worden als de winst terwijl Engelsen en Hollanders het
monopolie van de wereldzeeen van Spanje lospeuteren.
Zijn 3 jarige zoon Carlos II groeit zwakbegaafd op onder regentie
van Mariana van Oostenrijk met priester Nithard als raadgever die
probeert eerst vrede en rust te brengen om de verval van het Rijk
tegen te gaan, erkent Portugal 1668 en in Spaanse Nederlanden
beeindigt hij de Devolutie oorlog.
Nithard word verdreven 1669 door Juan van Oostenrijk halbroer van
Carlos II en kiest hoflid de Valenzuela als volgende adviseur 1671,
verdreven 1675 maar teruggehaald 1677 door Mariana en officieel tot
1ste minister benoemt 1678 waarop Juan 'n coup pleegt en zichzelf
1ste minister benoemt.
In de navolgende periode word inflatie verminderd en macht van de
inquisitie aan banden gelegd, echter Juan sterft al 1679 waarna
Carlos II door Mariana word uitgehuwt aan Marie Louise dochter van
Philipe hertog van Orleans en broer van Louis XIV, Spaanse troepen
leiden dan zware nederlagen bij Franse inval 1683-84 en
9 jarige oorlog 1688-97 in Spaanse Nederlanden.
Marie Louise sterft 1689 zonder zwangerschap en Carlos II word uit
gehuwt aan Marie Anna dochter van Phillip graaf van Neuburg en
hertog van Palts en 1696 sterft Mariana waarop Carlos II 't bestuur
in handen neemt, maar na invoer van controle-commissie voor de
inquisitie sterft hij 1700 kinderloos.

1660-1740 Uiteindelijk maakt ook Frankrijk zich klaar voor handel op de oost
met het stichten van de Franse Oost India Compagnie FOC, zij slagen
niet met een tussenbasis op Madagascar maar wel op eilanden Reunion
en Mauritsius en stichten de 1ste faktorij in Surat 1668 en halen
het net voor hun bankroet.
Al snel volgt Masuliputnam 1669 en hun belangrijkste faktorij
   Pondichéry op Coromandel kust 1673 (wat de VOC korte tijd veroverd
   1693-1699), Chandernagor 1692 te Bengalen en nadat OIC hen voorgoed
   verdrijft uit Surat en Masuliputnam 1720 vestigt FOC zich te Yanaon
1731, Mahé aan de Malabar kust 1725 en Karikal aan Coromandel 1739.

1661 De Spaanse kroon organiseerd aparte Audiencia van Buene Ayre voor
Rio de las Plata

1670 Vestiging van OIC in Bengalen (lage Ganges basin)
Als in Bengalen de OIC faktorij in Hooghly geen toestemming krijgt
van de Mughal gouverneur Shaisti Khan voor een eigen leger en bouw
   van een fort sluit de OIC een verbond met het koninkrijk Arakan.
De OIC herovert met Arakan de stad Chittagong die een jaar daarvoor
was verovert door de Mughals die van hier ook de Portugezen hadden
   verjaagd, hierna organiseren beide een aanval op Shaisti in Dakha.
De OIC aanvalsvloot strand echter in Hooghly en moeten zich voor
de Mughals terugtrekken eerst naar het dorp Sutanuti dan naar Hili
waar OIC de helft van zijn mannen verliest aan ziektes en wilde
   dieren, na overgave mogen ze van Mughals zich vestigen in Uluberia.
Eind 1688 arriveerd dan een OIC vloot die Balasore bombarderen
waarna ze het Mughal fort in Chittadong belegeren, als de koning
    van Arakan niet deelneemt aan aaval op Dakha geeft de OIC op en
trekt zich in zijn geheel terug uit Bengalen.
Nu de OIC is vertrokken missen de Mughals aanzienlijke inkomsten
uit Bengalen en een nieuwe gouverneur Ibrahim Khan begint voor de
Keizer onderhandelingen om de OIC terug te krijgen in Bengalen en
de OIC opent dan een faktorij in het dorp Sutanuti 1690.
De OIC organiseren in het dorp Sutani en naburige Kalikata en
   Gobindapur bruisende handel waar 1699 het presidentschap van
Bengalen word gevestigd voor handel op Ganges rivier, de OIC bouwt
uiteindelijk fort Williams 1707 in Kalikata als deze 3 dorpen
aaneengroeien tot één grote handelsstad bekent als Calcutta.

1665       Als de Franse kolonies aan de St Lawrence rivier onder de voet
           worden gelopen door Iroquios en Engelsen stuurt Louis XIV koning
           van Frankrijk het Carignan-Salieres_Regiment naar Quebec vanwaar
           ze de St Lawrence rivier heroveren en van dit gebied een kroon
           kolonie maken.
           In 1665 zijn er 3000 Franse kolonisten en worden 800 vrouwen
           uit Frankrijk met bruidschat gestuurd, 1675 zijn dit er meer
           dan 6000 en word het leven in de kolonie zelfs beter als in
           Europa, na een verdrag met de Iroquios aan het Ontario meer
           (waar de St Lawrence rivier begint) word door La Salle het fort
           Frontenac opgezet 1673 bij Cataraqui_rivier en sticht fort Conti
           bij Niagara rivier die naar het Erie meer leid en vanwaar hij
           met het schip Le Griffon ook het Huron meer en Michigan meer
           bevaart en sticht het fort Miami aan St Jozef rivier die ze
           naar zuiden afvaren tot hij afbuigt naar noorden waarna ze
           de Illinois rivier afvaren tot waar ze het fort Crevecoeur
           stichten vanwaar ze de Illinois rivier afvaren naar befaamde
           Mississippi rivier waar hij het fort Prudhomme opzet (nabij
           Memphis) en varen de Mississippi af tot waar hij uitmond in
           de Caribische zee 9 april 1682.
           Het jaar daarop vertrekt La Salle van Frankrijk naar de
           Caribische zee in drie schepen met 300 kolonisten en stranden
           aan Carbische kust in Matagorda baai waar ze fort St Louis
           opzetten en vanwaar ze overland op zoek gaan naar de Missisippi
           maar worden gedicimeerd door het Hasinai volk bij Sabine rivier.
           Pas 1699 arriveerd een Franse expeditie van Le Moyne d'Iberville
           en sticht aan de monding van de Missisppi forten in Biloxi (fort
           Maurepas) en Mobile, 1717 word de Mississippi Company opgezet
           waarvoor zijn broer Le Moyne de Bienville overvaart en sticht
           1719 de kolonie New Orleans, de Fransen hebben dan de Missisippi
           vallei belegerd met forten die de Engelse kolonies aan oostkust
           isoleren. kaart

1674-1761 In India laat Shivaji zich in Raigad kasteel kronen tot 1ste koning
   van Marahahta Rijk in het door hen veroverde gebied van Bijapur in
           west Deccan en van Mughals in noorden van Tamil Nadu, als Shivaji
sterft 1680 verovert een groot Mughal leger Bijapur en het Golkonda
sultenaat maar raken in lange 27 jarige oorlog met Maharatha´s.
Het Maharadha Rijk o.l.v. Sambhaji verliest dan een oorlog tegen
   Siddis om het eiland Janjira 1682 maar veroveren het Anjadiva
   eiland van Portugezen die de Maharadha´s kort erna weer verdrijven
      gevolgd door mislukte belegering van Portugezen in Goa die door
   Mughals worden gered.
De Marahadha´s strijden 1682-1686 tegen Mysore die steun krijgt van
   Mughals waarin ze zware verliezen leiden en na slag bij Wai word
Sambhaji gevangen genomen en vermoord door Mughals waarna Rajaram
leider word van een verslagen Maharadha Rijk.
Als Rajaram in het Jingi fort word belegerd door Mughals draagt hij
de macht over aan de Peshwa Ramchara Pant Amayata die hij behoud na
   zijn dood 1700 onder zijn vrouw Tarabai, hij verslaat de Mughals
   heerschappij met inval in Malwa regio.
1707 grijpt Shahuji de macht en kiest Bahiroji Pingale tot Peshwa,
zijn tante Tarabai organiseert deel van Maharatha in eigen rijk
   vanuit Kolhapur met een vloot o.l.v. Kanhoji Angre die tegen de
   Europeanen strijd, als hij Bahijori gevangen neemt 1711 word
   Balaji Vishwanath tot Peshwa gekozen door Shahuji die uiteindelijk
Kanhoji voor zich wint als hij hem landheer van Konkan maakt.
Shahuji weet de Mughals te verdrijven naar Ganges vallei waarna ze
   strijden met Durrani Rijk in Indus vallei, 1714 helpen Maharatha´s
   o.l.v. Balaji Vishwanath de Sayyuds in Mughal troonstrijd om in
   1719 Muhammed Sah op de troon te krijgen waarna ze als autonome
   vassal van de Mughals vrede sluiten met hen. Bhonsle
Als Balaji sterft word zijn zoon Baji Rao I Peshwa waarmee deze
   positie erfelijk word en verzekert als hij de Mughals verslaat
   en veldtochten houd in Ganges vallei, hij verhuist de hoofdstad
   naar Pune waar zijn huwelijk met Moslima Mastina hem echter in
   discrediet brengt.
Na Baji Rao´s dood word hij gevolgd door zoon Nanasaheb die de stad
Pune verandert in wereldstad en Maharadtha Rijk uitbreid naar Indus
   vallei waar hij een zware nederlaag leid tegen opkomende Durrani
   Rijk van de Hindu kush in slag bij Panipat 1761.

1688 Als Jacobus II stewart koning van Engeland de kerk weer katholiek
   wil maken moet hij het onderspit delven voor Glorieuze Revolutie
waarop het parlement zijn dochter Maria II kronen, gehuwt met
de protestant Willem III van Oranje stadhouder der Nederlanden.
     Maria II sterft 1695 kinderloos en na dood van Willem III in 1702
   kiest het parlement haar protestante zus Anne koningin van Engeland
   gehuwt met Jurgen zoon van Frederik III koning van Denemmark, als
   zij kinderloos sterven 1714 vind 't Britse parlement 'n protestante
   opvolger in verre familie in H.R.R. met George hertog van Lauenburg
   van het huis Hannover.
   Het huis Hannover kan wel twee eeuwen erfelijke opvolging van
protestanten garanderen tot 1901 koningin Victoria sterft (na haar
   man Albert hertog van het Saalfeld en Gotha in Thuringen) en hun
   zoon Eduard VII prins van Wales volgt op de Engelse troon als
   vertegenwoordiger van het hertogdom Saksen-Coburg-Saalfeld.
Als het H.R.R. word ontbonden na WOI en dus ook het hertogdom
   Saksen-Coburg-Saalfeld opgeheven word verandert de Britse konings
   famile hun titel in huis van Windsor vernoemt naar hun verblijf
plaats kasteel Windsor in Engeland.

wereldkaart 1700

1700-1850 Textiel fabrieken
Nadat de Oost Indie Compagnie OIC is opgericht word in Engeland na
           1650 door hen ook op grote schaal katoenen stoffen ingevoerd uit
           India en later ook van de Nieuw Engeland kolonie in noord Amerika
           wat o.a. in Lancaster tot snelle ontwikkeling van katoenweverij
           leid door John Kay met schietspoel 1733 en Hargreaves met
           spinning jenny 1764 om 8 spoelen wol tegelijk te spinnen.
Arkwright ontwikkeld de waterframe spinmachine 1769 die door een
           watermolen werd aangedreven en bouwt in Cromford zijn eerste
           werkplaats/fabriek aan Derwent rivier 1771 gevolgd door het
           gemechaniseerd weefgetouw 1785 gebouwt door Edmund Cartwright
           waarmee de huiselijke textiel-produktie zich verplaatst naar
           fabrieken, Samuel Slater begint 1789 fabrieken in noord Amerika.
Slechte arbeidsorganisatie (2/3 zijn kinderen) leiden 1787 tot
           protesten van Calton wevers in Glasgow, 1802 word een limiet
           gesteld van 12 uur/dag voor kinderarbeid en in Manchaster gaan
           15 000 wevers de straat op 1808, een landelijke staking van
           500 000 wevers 1842.
Na 1800 worden in textielfabrieken ook stoommachines gebruikt
           maar pas 1830 word een IJzeren Robert weefgetouw gemaakt voor
           aandrijving door een stoommachine gevolgt door Lancaster weefgetouw
           1842 die een halve eeuw in Textielfabrieken word gebruikt.

1702-1713 Spaanse succesie oorlog
Als Spanje de afgrond heeft bereikt met Carlos II kan het zich nog
staande houden met hulp van Frankrijk, als Carlos kinderloos sterft
eindigt de habsburg familie in Spanje als dan opvolging is geregeld
met Phillipe V hertog van Anjou zoon van Louis de grote dolfijn, de
zoon en kroonprins van Louis V koning van Frankrijk van familie
Bourbon.
Philipe V huwt dan 1701 Maria dochter Victor Amadeus II hertog
van Savoye en beslist dan Phillipe V dat als zijn grotvader
Louis V kinderloos sterft hij de Spaanse kroon zal verruilen voor
de Franse kroon opvolging en zijn zonen de Spaanse kroon overnemen.
De Castiliaanse Cortes wijzen dan zijn opvolging af en kiezen Karl
zoon van Leopold Keizer van H.R.R. die met Nederlandse Republiek
en Engeland de Augsburg Liga opzet om de kroon van Philipe V op
te eisen waarna weer oderhandelingen volgen.
Als James II (katholieke koning van Engeland die 1688 was afgezet
en door zijn protestante dochter Maria II gehuwt met Willem III was
en vervangen die na haar dood 1795 officieel gevolgt werd door
Willem III) overlijd in Franse ballingschap kroont Louis XIV zijn
zoon James Francis tegen koning, hij overlijd echter 1702 waarna
James dochter Anne word gekroont.
Als Willem III uit Nederlandse Republiek vertrekt volgt Johan Friso
hem die echter alleen in Friesland word erkent en er volgt een 2de
Stadhouderloos Tijdperk terwijl de andere 6 republieken Willem
III's adviseur Heinsius blijven volgen maar organiseren wel een
Leger o.l.v. Johan Friso waar zich 't Engelse leger o.l.v. Churchil
1ste hertog van Marlborough bij aansluit.
Omdat de Spaanse macht totaal is vervallen moet de Franse vloot
Spaanse havens en scheepvaart op Amerika beschermen en het Franse
leger voert de strijd tegen Engelse/Nederlandse leger maar leiden
vanaf het begin de ene na andere nederlaag tegen het en verliezen
de paans Nederlandse steden, Gibraltar, Zilvervloten, Lombardije
en koninkrijk Napels.
Als Brits/Nederlandse aanval op Parijs het Franse leger verslaat
met Pyrhus zege in Slag bij Malplaquet 1709 begint de Liga van
Augsburg vredesbesprekingen met Louis XIV over afstaan Spaanse
gebieden en aftreden Phillipe V, als 1711 ook Jozef keizer van
H.R.R. sterft volgd de tegen-koning Karl III als keizer Karl IV.
Phillipe V weigert dan af te treden en uiteindelijk komt men dan
overeen dat hij onvoorwaardelijk afstand doet van Franse troon,
Spaans Nederland, koninkrijk Napels, Republiek Milaan en koninkrijk
Sardinië afstaat aan Karl IV, het in de 16de eeuw overheersende
Spaanse Rijk is dan in Europa afgedaan.
Als 1715 Louis XIV sterft volgt zijn zoon Louis XV onder regentie
van Phillipe hertog van Orleans en als hij sterft 1724 treed
Phillipe V af voor zijn zoon Ferdinant II maar voor hij aanspraak
kan doen op de regentie of Franse troon sterft zijn zoon aan pokken
en keert hij terug op de Spaanse troon.
Lodewijk XV neemt zelf het bestuur over en Phillipe V steunt hem in
Poolse successie oorlog 1733-38 maar raakt Bankroet 1739 hoewel ze
nog de Britse vloot in Amerika verslaan met oorlog om Jenkins oor
1739-1748 en Philipe bied weer hulp aan Frankrijk in Oostenrijkse
successie oorlog 1740-48, Philipe V sterft 1746 en word gevolgt
door zijn zoon Ferdinand VI.

1700-1800 Ontwikkeling van Stoommachine
   In navolging van Denis Papin en Christiaan Huygens ontwerpt
           Edward Somerset een praktische stoommachine die Thomas Savery
           gebruikt voor de bouw van zijn stoommachine Mijnbouwers vriend
           om water uit (kool)mijnen te pompen tot 9m diepte 1698 en
           regelt een patent voor 25 jaar.
   Newcomen ontwikkeld dan zijn piston stoommachine 1712 die op
           elke diepte kan pompen en op grote schaal worden ingezet in
           de mijnbouw (100 in 1733) en 1755 word de eerste verscheept
           naar noord Amerika, in Engeland stijgt de produktie van 100
           in 1733 naar 600 in 1775 en 1600 in 1800 en gaan dan ook de
           watermolen vervangen in textielfabrieken.
Denis Papin bouwt 1704 zijn stoom verteerder voor aandrijving
           van roeien van een boot en vaart 30km van Marburg naar Kassel
           maar krijgt geen steun om hierop verder te gaan, 1736 bouwt
           Jonathan Hulls een Newcomen machine in een boot maar komt
           ook niet verder dan demonstraties
Als Joseph Black koolstof-dioxide ontdekt en Latente warmte
   beschrijft met Chemische reacties 1752 ontwikkeld James Watt
reperateur van Newcomen machines zijn Watt stoommachine 1763-1777
die aanzienlijk zuiniger functioneert en de kracht opvoerd van
80 naar 500 paarden-kracht.
Met kleiner formaat is de machine voor meer toepassingen bruikbaar,
   in noord Amerika lukt het William Henry nog niet met vroege Watts
           machine van 1763 in een boot maar 1774 bouwt Claude de Jouffrey in
Frankrijk met nieuwe Wattsmachine de stoomboot Palmipede die met
roterende roeispanen aangedreven succesvol de Doubs rivier afvaart
1776, de stoomboot Pyroscaphe vaart dan 15 min. Saone rivier af.

1700-1800 Frederick hertog van Pruissen is de eerste die een hospitaal
organiseerd met medische zorg gebaseerd op wetenschappelijke
principes en kennis buiten de zorgcentra van kloosters, een
idee wat in Engeland word overgenopmen door bank C. Hoare & Co
die het Westminster ziekenhuis financieren 1717 en zakenman
Thomas Guy zijn Guy's Hospital 1724, St. Bartholomew in London
1730 en het London Hospital 1752.
In Schotland word door de koning de Edinburgh Dispensary voor
armen opgezet 1979 en de Finsbury Dispensary 1780 en er volgen
in Amerika dispensaries in New York 1771, Philadelphia 1786 en
Boston 1796 waar ook veel wetenschappers dienst doen en zoals
Percival die een systeem ontwikkeld Medical Ethics, or a Code of
Institutes and Precepts, Adapted to the Professional Conduct of
Physicians and Surgeons (1803).
Bij het Charing_Cross_Hospital 1812 worden dokters en chirurgen
opgeleid in het Charing_Cross_Hospital_Medical_School 1822 en na
de Krimoorlog organiseerd Nightingale een verpleegster opleiding.

1707-1747 Verval van het Mughal Rijk
Na Aurungzeb´s dood eindigen Sayyud broeders een
           troonstrijd die Bahadur Shah op de troon helpen die
           de Multiculturele politiek weer hervat om controle te
           herwinnen over het bestuur, na zijn dood volgt weer een
           troonstrijd 1712-1713 waarna Farrukhsiyar op de troon
           komt en verleent het IOC vergaande handelsconsessies.
Begin 1719 overlijd Farrukhsiyar en na troonstrijd
           eindigt 1719 Muhammed Sah op de troon, hij laat
           zijn bestuur voornamelijk over zijn vizier Asaf Jah
           die Sayyud broers dood 1722.
   Nadat Gilzai stam in Hindu kush de Perzen verjagen
verslaan ze de Safavieden en veroveren ook de troon in
Teheran 1722 tot 1725 tot de Qizilbash o.l.v. Nadar Shah
hen weer verjagen uit Perzie als ook Russische en Osmaane
invallen afslaan.
In deze periode veroveren de Maharadjas het Deccan plateau
verdeelt onder konings-dynastieen Gaekwads van het Baroda
   Rijk, de Holkars van rijken Indore en Malwa, Scindias van
Gwalior en de Bhonsales van het Rijk Nagpur, Moghuls rest
dan nog alleen het Ganges basin.
De Maharadjas vallen dan 't Ganges basin binnen en in Malwa
           belegeren ze de stad Ujjain de zomer 1723 en Maharadjas
           o.l.v. Baji Rao I veroveren Malwa 1728 en Gurajat 1735
           waarna ze Asaf Jahan verslaan en Bhopal veroveren,
           1737 voeren de Maharadjas een aanval op Dehli.
Als Nadar Shah de Ghilzai stam vervolgt naar de Hindu kush
1739 en Moghuls niet meewerken valt Nadar Shah de Indus
vallei binnen en veroveren en plunderen Dehli waarop Asaf Jahan
naar de Deccan vertrekt en onderkoning van Hyderabad word en
zijn Asaf Jahan dynaste sticht.
Als de Ottomanen Perzie in het westen aanvallen kunnen de
Mughals de Carnatische regio heroveren van Maharadjas 1747 en
Orisa wat ze kort erop echter weer verliezen, de Perzen worden
dan verdrijven met Phyrus zege waarna Muhammed overlijd 1748,
zijn zoon Bahadur neemt een staat in puin over in naam zonder
praktische controle over lokale bestuurders verliest.
In deze tijd orgeniseren Hindu-koningen zich in Maharadja
           federatie die sinds 1749 o.l.v. Peswas (ministers) vanuit
Deccan hun federatie uitbreiden over zuid Indie, een aanval
in de Indus vallei word afgeslagen.

Als 1754 Bapadur word opgevolgt door Alamgir II

1722–1729 Hotaki dynastie in Perzie
           Als Georgius XI koning van Kartli in Georgie door de Saffavieden
           Shah word afgezet vanwege insobordinatie 1688 organiserd hij een
           opstand maar geeft zich over 1696 waarna hij 1700 als Beylerbey
           van Kerman een opstand neerslaat met zijn broer Levan en 1704
           als Sheik van Kandahar een opstand neerslaat van Mirwais_Khan_Hotak
           van Hotaki familie van de Ghilzai stam van het Pashtun volk en
           stuurt Mirwais als gevangene naar Isfahan.
           Hier krijgt Mirwais toestemming voor een bezoek aan Mecca waar
           hij een fatwa en steun tegen de Saffavieden regelt om terug te
           keren naar Kandahar waar hij Greorgius XI vermoord en sheik van
           Kandahar word voor Abbasieden en kan nog een aanval van
           Georgius neef Kaikhosro op Kandahar afslaan 1711, kort daarna
           sterft Mirwais en word 1715 opgevolgt door zijn broer Abdul Aziz.
           Als Abdul Aziz vrede wilt sluiten word hij vermoord en opgevolgt
           door zijn broer Mahmud 1717 en begint gelijk met veldtochten
           in Kerman 1719, onderwerpt de Abdali (Durrani) Pashtuns 1720,
           veroveren Kerman 1721, belegeren Yazd en verslaan Saffavieden
           leger bij Gulnabad 1722 waarop ze de hoofdstad Isfahan belegeren.
           Voor het einde van 1722 geeft Saffavieden Shah Husayn in Isfahan
           zich over waarop Mahmud de leiding in Perzie overneemt en nog
           een opstand van Tahmasp_II zoon van Husayn in Qazvin verslaat,
           als dan heel Perzie in opstand komt vallen Ottomanen vanuit
           het oosten en Russen vanuit het noorden binnen waarop zijn
           Pashtun leger rebbeleerd en plaatsen Ashraf Khan op de troon.
           Hij leid het Pashtun leger in een tegenaanval die de Russen en
           Ottomanen stopt en sluit vrede met Ottomanen 1727 waarop Russen
           zich terug trekken, een Perzisch leger o.l.v. Nader verslaat
           en verdrijft de Pashtuns waarop ze Tahmasp II tronen die het
           Saffavieden Rijk herstelt, Nader vervangt Tahmasp II echter
           met zijn minderjarige zoon Abbas III 1732 waarmee hij het
           bestuur geheel overneemt.
           In deze tijd onderwerpt hij het gehele Iraans plateau en 1736
           zet hij Abbas III af en neemt zelf als Shah officieel de leiding
           over waarop hij veldtochten voert in de Hindu kush en India 1738
           en verslaat de Mughals bij Karnal 1739 waarna hij Dehli inneemt,
           zijn zoon Reza Qoli Mirza die het bestuur in Perzie overnam laat
           dan Tahmasp II en Abbas III vermoorden.
           Nader keert 1740 terug en met Reza verovert hij dan het Khanaat
           van Kiva, Khwarezm en onderwerpen het Uzbek Khanaat van Bokhara
           op straf expeditie tegen Lezgins van Dagestan overleeft hij een
           moordaanslag 1741 en beschuldigt Reza die hij opsluit in Tehran.
           Met een nieuwe vloot in Bushehr verovert hij Bahrein en Oman
           1743 en verovert van Ottomanen Najaf 1746, op straf expeditie
           tegen Kurden in Khorasan word hij door zijn eigen troepen
           vermoord 1747 en gevolgt door zijn neef Adil.
           Adil bestuurd vanuit Mashad en maakt zijn broer Ebrahim Afshar
           sheik van Isfahan, hij laat de familie van Nader vermoorden op
           zijn kleinzoon Shahrukh Afshar na, verslaat de Kurden en slaat
           een opstand neer van de Qajaren in Mazandaran neer met de moord
           op stamhoofd Mohammad Hasan Khan en castratie van zijn zoon
           Agha Mohammad Khan, 1748 komt Ebrahim in opstand met
           Amir Aslan Khan sardar van Azerbaijan.
           Adil word verslagen en in het gevang verblind maar Ebriham
           word na korte tijd ook verslagen door Shahrukh Afshar die
           Ebriham verbind en dood en Adil doodmartelt en zijn broer
           Nadir Mirza emir van Khorasan benoemt.
Soleyman II kleinkind van Ottomaans sultan Suleiman pleegt een
coup en verblind Shahrukh Afshar als Azad Khan Afghan zich 1749
           en Mohammad Hassan Khan van Qajar de regio Mazandaran onafhankelijk
           maken, Soleyman word 1750 weer afgezet waarna Shahrukh Afshar weer
           word op de troon komt.

1740-1840 Ontwikkeling leger en verwerving van territorium door britse OIC
Naar aanleiding van een conflict in Europa vind een zeeslag plaats
           tussen OIC en VOC bij Negapattinam 1746 waarna de OIC vloot zich
           terugtrekt in Bengalen terwijl de VOC rond Madras IOC posten
           veroverd en een aanval van de Nawab van Arcot afslaat, als OIC
           een FOC aanval op Cuddalore afslaan eind 1748 sluiten ze vrede.
Dat jaar sterft de Nizam ul Mulk van Hyderabat gevolgd door een
           troonstrijd tussen zijn zoon Nasir Jung en kleinzoon Muzaffer Jung
           gesteund door Chanda Sahib die Nawab van Arcot wil worden en weer
           VOC steun vergaart waarop de OIC steun gaat leveren aan Nasir Jung.
Nadat Fransen Nasir Jung en Anwaruddin Muhammed Khan vermoorden
           worden Engelse troepen verslagen en Muzaffer word Nazim terwijl
           Chanda Nawab van Arcot word 1749, een OIC leger verovert daarna
           Arcot waar ze Muhammed Ali Khan tronen en verslaan het leger van
           Muzaffer en maken Salabat Jung Nizam van Hyderabat.
De VOC organiseert dan met Mughal gouverneur Ali Vardi tijdens
           7 jarige oorlog een aanval op de OIC te Calcutta die word verslagen
           met slag bij Plassey 1757 waarna de Fransen defenitief worden
verslagen in slag om Wandiwash 1760 door OIC.
   Hiermee heeft de OIC de controle over Bengalen wat ze verzekeren
           als het keizerlijke Mughal leger Bengalen binnenvalt en ook door
           de OIC worden verslagen in slag bij Buxar 1767 waarmee de OIC
           ook de heerschappij over Bihar en Orisa verwerft.
     Hierna verkrijgt de OIC nog de rechten over de noord Circars
           (n.o. kust bezuiden Orisa) met Nizam van Hyderabat als ze een
           militaire bond sluiten 1766 en nadat de Maratha´s een aanval
           tegen Mysore hebben afgesloten volgt de aanval van de Nizam
           met steun van IOC.
   Hierna sluit de Nizam een geheim verdrag tegen OIC met
           Hyder Ali die in Mysore de leiding had overgenomen van Wodeyar
           dynastie en de oorlog word een langslepende aangelegenheid
   voor de OIC terwijl Engeland ook nog word beziggehouden met
           Amerikaanse revolutie.
Het parlement in Engeland roept dan de Regulatie Akt van 1773
           uit die nog vastlegt dat elke territoriale aanwinst onder de
           kroon valt en dat het Bengaalse presidentschap het centraal
           bestuur van OIC in India word en een koninklijke raad van vier
           krijgt vetorecht over de gouverneur in Calcutta met wie zij
           Britse justitie organiseren in Brits gebied.
De oorlog eindigt met verdrag van Mangalore 1784 als Mysore
           enkele gebieden heeft herwonnen en verloren aan OIC, dat jaar
           word dan ook de OIC Akte 1784 in Engeland uitgeroepen die het
   politiek beleid van de IOC onder supervisie van het Engelse
           parlement brengt die hiervoor een raad van controle opzet.
Als Franse revolutie in Europa woed valt Mysore met FOC steun
           zijn buurland Travancore aan bondgenoot van OIC 1789 en sleept
           OIC mee in 3de Anglo-Mysore oorlog waar Mysore raketten gebruikt
           worden die ook naar Engeland worden verscheept en voorbeeld is
           voor Britse versie Congreveraket.
Als in Europa de Franse revolutie uitloopt op Europese oorlog
           eindigt de strijd desastreus voor Mysore 1792 na beleg van
           Seringapatam die de helft van zijn gebied afstaat aan het
   OIC, in Europa voert Napoleon vanaf 1796 succesvol de Franse
           strijd tegen o.a. de Engelsen en valt ook de Engelsen in
           Egypte aan 1798.
Naar aanleiding hiervan word Mysore hoofdstad Srirangapatnam
           door een leger van IOC belegerd 1799 en als ze hetzelfde jaar
           de stad binnenvallen vermoorden ze Tipu Sultan en plaatsen
           weer de Wodeyar dynastie op de troon.
Dat jaar sterft Sawai Peshwa van het Maharatha Rijk kinderloos
           en word Ragunathrao´s zoon Baji Rao II door Nana Phadnavis tot
           Peshwa gekozen, als Phadnavis dan ook sterft 1802 strijden
           legerleiders Yashwantrao Holkar en Daulat Rao Sindhia om
           werkelijke leiding van het Rijk en als Yashwantaro overwint
           vlucht Baji Rao II naar OIC.
Hier word het verdrag van Bassein opgezet waarbij Baji Rao II
           instemt met een IOC protectoraat van het Maharadha Rijk onder
           zijn leiding, in 2de Anglo-Maharatha oorlog word het leger van
           Yashwantrao door het OIC onder de voet gelopen en verliezen de
           Maharatha o.l.v. Baji Rao II hun onafhankelijkheid 1805 aan OIC.
Terwijl Engeland in Europa zijn oorlog tegen Napoleon verliest
           is de OIC in India van kleine handelscompagnie in halve eeuw
           uitgegroeit tot een politieke organisatie die een groot deel
           van India hebben onderworpen.
De vele oorlogen hebben het OIC veel geld gekost en het beleid
           gaat zich nu beperken tot consolidatie van nieuwe verwervingen
           waar de inheemse vorsten worden georganiseerd onder OIC leiding
           en verovering van kleine randgebieden.
Als de OIC een grote straf expeditie organiseerd in het
           Maharadha Rijk organiseerd Baji Rao II een tegenaanval maar
           worden verslagen waarna deze 3de Anglo-Maharatha oorlog het
           gehele gebied onder direct bestuur van het Bombay
           presidentschap komt 1818.
           (Territorium onder Brits bestuur; Brits Indie kaart 1860 , 1880)

   Presidentschappen en bestuurcentra van OIC in India
   1618-1687 Westelijk Presidentschap in Surat organiseerd eerste
                      OIC faktorij in India en Britse handel met de Mughals.
           1640-1780 Madras Presidentschap regelt de handel op de oostkust
                      en raakt 1746 in conflict met lokale bestuurders van
                      de regio wat ze uitvechten in Karnatische oorlog
                      waarna Britten de leiding nemen over deze lokale
                      bestuurders en met hen verslaan en onderwerpen
                      Britten Mysore met Anglo-Mysore oorlog 1767-1799.
   1687 Bombay Presidentschap Vervangt Westelijk Presidentschap
                                            en regelt alle handel op westkust,
                                            in navolging van Madras vechten ze
                                            1775 'n conflict uit met Maratha's
                                            en met de rest van de OIC word het
                                            gehele Maratha Rijk onderworpen in
                                            Anglo-Maratha oorlogen 1775-1818.
   1765 Bengal Presidenrschap Vervangt het Madras presidentschap
      en breid uit na slag om Plassey
      1757, Buxar 1764 en 2de als ook
                                            3de Anglo-Maratha oorlog.

   Grotere Prinselijke Rijken onder OIC leiding
   1798 Hyderabat
   1799 Mysore
   1890 Sikkem
   1858 Travancore
   1721 Baroda
   1846 Jammu en Kashmir
Kleinere Prinselijke staten onder OIC leiding naar regio
(meer dan 500)
Oostelijke Rijken, Punjab, Madras, Noord westelijke Frontier,
Deccan, Baluchistan, Gwailor, Centraal India en Rajputana.

      OIC Provincies
   1818 Ajmer-Merwara-Kekri veroveren Britten van Sindhia
                      van Gwalior in 3de Anglo-Maratha War.
   1805-1834 Ceded and Conquered Provinces 1802 deel van Bengal
                      Presidentschap voorgesteld als Presidentschap Agra
                      onder een gouverneur 1835 maar afgewezen.
   1834 Coorg van Kodava Rijk, opstandige vassal van Mysore
die zich afscheid met Brits protectoraat.
   1836-1902 North-Western Provinces als Luitenant-Gouverneurschap
                      1836 afgescheiden van Ceded and Conquered Provinces.
   1843 Sind geannexeerd door Bombay Presidentschap.
   1849 Punjab verovert in 1ste en 2de Anglo-Sikh oorlog.
   1853-1861 Nagpur Province opgezet uit het prinselijke Rijk van
      Nagpur na kinderloze dood van de vorst en gaat op in
      Centrale Provincies na 10 jaar.
   1856 Oudh geannexeerd 1856 en daarna bestuurd tot 1905 als
      een Chief Commissionership, deel van North-Western
                      Provinces en Oudh.
      Central Provinces 1861 opgezet uit Nagpur Province en
      Saugor en Nerbudda Territories, Berar word toegevoegd
      sinds 1903 en hernoemd tot Central Provinces en
      Berar in 1936.
   1852 Burma Lower Burma georganiseerd in province 1862
   1886    Upper Burma word onafhankelijk van Brits India
      1937 bestuurt door Burma Office.
   1875 Andaman and Nicobar Islands gekocht van
                      Denemarken 1868.
   1876 Baluchistan protectoraat van Khalat Khanaat word
      volledig geintegreerd 1891.

1740-1748 Oostenrijkse Successieoorlog
Als Karel IV hertog van Oostenrijk, koning van Hongarije, Kroatie,
Bohemen en keizer van het H.R.R. overlijd volgt zijn dochter Maria
als hertogin van Oostenrijk en koningin van Hongarije, Kroatie en
   Bohemen, zij is gehuwt met Francois hertog van Opper-Lotharingen,
Teschen en Tuscane die dan later keizer zal worden van het H.R.R..
Hiertegen protesteren Karel hertog van Beieren, Filips V koning van
Spanje en Augustus hertog van Saxen en koning van Polen en maken
ook aanspraak op de keizer-titel, Frederik koning van Pruisen die
een pas opgezet groot modern leger van zijn vader had geerft start
   met verovering van Silezië van Oostenrijk waarop Frankrijk, Spanje
en Beieren zich bij de Pruisen aansluiten en Rusland, Engeland met
met Nederland bij Oostenrijk.
De Fransen voeren succesvolle veldtochten in de Spaanse Nederlanden
bij Fontenoy 1745, Rocourt 1746 en Lafelt 1747, vallen de Republiek
binnen en onderwerpen hen aan leiding van Prins Willem IV, Fransen
steunen eveneens de Schotse Jakobitische opstand 1745 en lokken de
   Russisch-Zweedse Oorlog 1741-1743 uit.
In India verovert Franse vloot Madras als Britse vloot in Amerika
Louisburg veroveren met Oorlog van koning Georg, uiteindelijk word
met Vrede van Aken de oorlog beeindigt als de Nederlanden niet meer
hun landleger heropzetten en Pruissen als kleine mogenheid een nog
groter en moderner leger hebben georganiseerd.

1747-1871 Het einde van Bourbon familie in Spaans koningschap
Ferdinand VI hervormt staatkas en bewaard een strikte neutraliteit
voor herstel in Spaans moederland van wegen, kanalen en havens, hij
   verbeterd controle op Amerikaanse handel en regelt dat Portugal in
Rio de la Plata zijn kolonie Sacremento (zwarthandel) sluit in ruil
voor Spaanse gebied aan Brazilaanse grens 1750.
Na de dood van zijn trouwe gemalin Barbara 1758 word hij depressief
en sterft 1759, zijn broer Carlos III volgt die Koninkrijk Napels
al veroverde 1734 waar hij zich Carlos VII van Napels liet kronen
en Carlos V van Sicilie, zijn vrouw Maria Amalia dochter van
Augustus III koning van Polen, hertog van Litouwen en Saxen.
Als Carlos III koning van Spanje word staat hij de troon van Napels
en Sicilie af aan zijn zoon Fernando en word door Frankrijk weer
een keer meegesleept in Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog met
tegenzin, hij moderniseerd Madrid en beperkt de inquisitie meer
en sterft 1788 waarop zijn zoon Carlo IV volgt.
Carlos IV laat het bestuur over aan zijn vrouw Maria Louisa dochter
   van Filips hertog Parma met raadgever Manuel hertog van Alcudia,
na de Franse revolutie raken ook zij betrokken in coalitie oorlogen
1793 en verliezen 1800 Amerikaanse kolonie Lousiana aan Frankrijk,
op eiland Hispaniola komen slaven in opstand en veroveren 't eiland
waar ze de onafhankelijkheid uitroepen 1792-1804.
1803 sluit Carlos IV zich aan bij Napoleon maar verliezen dan hun
Spaanse vloot in Zeeslag bij Trafalgar en als het Franse leger dan
Spanje binnentrekt voor aanval op Portugal komt het volk in opstand
en na ontslag van Manuel vlucht Carlos IV naar Amerika waar zijn
zoon Fernando VII hem achterhaalt en dwingt tot aftreden voor hem.
Het Franse leger o.l.v. Joachim Murat kiest echter de zijde van
   Carlos IV maar dan grijpt Napoleon in en schuift alle drie aan de
kant en kroont zijn broer Jozef koning van Spanje 1808 tot Napoleon
word verslagen bij Waterloo waarna het Wener Congress 1815 de
Spaanse kroon uitreikt aan Fernando VII.
Fernando VII was gehuwt met Maria dochter van Fernando koning van
Beide Siciliën en word koning als in Amerika naar aanleiding van de
onafhankelijkheid van VS de Spaanse kolonisten in Nieuw Spanje,
Guatamala, Venezuela, Rio de la Plata en Cuba in opstand komen
voor onafhankelijkheid wat ze bereiken voor 1825 op Cuba na.
In Spanje zelf zijn volksoppstanden voor liberale wetten die door
Fransen waren ingevoerd en nu zijn afgeschaft en Fernando VII moet
1820 toegeven aan herinvoering van deze grondwet tot 1823 hij deze
weer afschaft als hij een opstand bruut kan neerslaan.
Fernando VII trouwt 1816 Maria dochter van Johan VI koning van
Portugal die kort erop sterft en huwt 1818 Maria dochter van
Maximiliaan kroonprins van Saxen tot haar dood 1829 waarop hij huwt
met Maria dochter van Fransesco koning van Beide Siciliën, alle
huwelijken leveren echter alleen dochters waarop hij erfopvolging
door vrouwen regelt in Spanje.
Zijn broer Carlos voelt zich dan gepasseerd en als Fernando VII
1833 echt sterft volgt zijn dochter Isabella II onder regentie van
haar moeder die de grondwet weer willen invoeren waarop Carlos met
zijn aanhang van Carlisten voor absolutisme en herinvoer van
inquisitie de Carlistenoorlog beginnen.
De Carlisten vechten vanuit het noorden maar verliezen omdat alle
Europese staten Isabella II steunen en als ze een gelukte aanval op
Madrid moeten afbreken vanwege te weinig materiaal geven ze zich
over 1839, Carlisten blijven ondergronds Carlos als tegen-koning
steunen evenals zijn nakomelingen en komen nog verschillende malen
   in opstand 1846-1849, 1860 en 1872-1876.
De regentie van Marie met raadgever Espartero prins van Begara leid
uiteindelijk wel tot een opstand 1843 o.l.v. legerleider Narváez
die Espartero afzetten en de 13 jarige Isabella II in het bestuur
verheffen met Narvaez als raadgever, zij huwt dan 1846 met de
onbekwame Francois hertog van Cadiz.
Haar autoritaire houding en vele liefdesaffaires ondanks strenge
geloofsovertuiging leiden tot verschillende opstanden en ze vlucht
1868 naar Parijs voor asiel van Napoleon III koning van Franrijk
als in Spanje de Cortez de kroning regelt van Amadeus hertog van
   Aosta 1871, zoon van Victor Emanuel II, als koning van Spanje.

1750-1850 Electronen stroom en gebruik voor telegrafie
           Stephen Gray ontdekt verschillende geleiding van objecten en
           gebruikt IJzer draad om electriciteit te transporteren wat door
           C.F. du Fay word geformuleerd 1732, Kleist ontdekt hoe hij
           electriciteit kan opslaan in een vaas water en naar aanleiding
           hiervan bouwt Musschenbroek de Leidse fles die door ondezoekers
           word gebruikt om een (hoge)lading electriciteit op te slaan.
           Gralath begint met gebruik van meerdere leidseflessen op een
           rij voor hogere lading, en Benjamin Franklin noemt rijen van
           Leidse flessen "batterij" en ontdekt dat de electriciteit niet
           in het water maar het glas word opgeslagen en Franklin bewijst
           nog dat bliksem electriciteit is 1751, Nollet maakt eerste
           electrometers waaronder de electroscoop 1748 verbeterd door
           Saussure die bedenkt het concept electrische lading.
   Watson bestudeerd dan de snelheid van electriciteit in een
           3,7km met zijde omhulde ijzeren draad, Ramsden bouwt
           electrostatische generators voor medische therapieen,
           Priestley maakt Omgekeerde kwadratenwet voor magnetische
           polen waarvoor Poisson een lijst van theorieen uit afleid
           1785-1791, Priestley onderzoekt ook een wet voor electrische
           afstoting terwijl Coulomb een wet voor electrische aantrekking
           zoekt 1781, en onderzoekt electrische geleiders en dielectrics.
   Aepinus bouwt een nieuwe geleider 1789 waarop Luigi Galvani
           ontdekt dat het zenuwstelsel op electriciteit werkt 1791,
           elektrode potentialen en de wet van electromotorische kracht
       (EMF) van galvanische cell, Nicholson en Ritter gebruiken
           electriciteit om met electrolyse een water molekuul te
           scheiden in waterstof en zuurstof en bedenken electroplating.
           Alessandro Volta destileerd methane(brandbaar)gas uit water
           van het Maggiore meer, onderzoekt elektrische capaciteit van
           materialen en ontwikkelt de eerste batterij Volta's zuil 1800
           door opeenstapeling van meerdere lagen koper, zink en stof
           gedrenkt in zwavelzuur waarmee elektrische stroom kan worden
           opgewekt voor lange duur en hoge lading, Cruickshank
           organiseerd intensieve produktie van Volta's zuilen 1804
           waarmee onderzoek van electriciteit gestaag toeneemt.
           Het werk van Gray en Fay en Volta's zuil worden daarop door
           Francisco Salva Campillo 1795 en Samuel Thomas von Sommering
           1809 gebruikt om met bundel van 26 met zijde geisoleerde koperen
           draden (voor elke letter van het alfabed) teksten in electrische
           signalen over enkele kilometers te zenden.
Humphry Davy beschrijft dat electrolyse materie kan ontbinden
tot basis bouwstenen en gebruikt dan een krachtige batterij om
via ijzerdraad licht te maken en maakt 1809 een Booglamp.
           Johann_Schweigger ontwikkeld galvanometer 1820 en van Ørsted
           ontdekt dat electriciteit magnetisme beinvloed en vise versa
           door Ampère geformuleerd in wet van Ampere, Seebeck ontdekt
           Seebeck effect dat electrisch geladen metalen bij opwarming
           magnetisme opwekken 1825.
Ohm gaat al deze vindingen in uitgebreide wiskundige theorieen
beschrijven 1827 en Becquerel ontwikkeld een acid-alkali cell
(batterij) die voor het 1st een uur constante electriciteit
opwekt en ontwikkeld de 1ste zonne cell 1839.
           Peltier ontdekt nog het Peltier effect waarmee electriciteit
           metalen opwarmt 1834, William Sturgeon weet magnetisme te
           versterken met electricteit en bouwt een electrische motor
           1832 en ontwikkeld een apperaat om van AC in DC electriciteit
           te veranderen.
Pixii bouwt 1ste dynamo 1832 die electriciteit haalt uit
mechanische rotatie 1832, Daniell bouwt Daniell cell batterij
die dagen constante electriciteit levert 1836 en Grove bouwt
           de Grove cell erkent als eerste brandstofcel.
   James Bowman Lindsay generereerd langdurig licht met electriciteit
           door een koolstofdraad 1835 gevolgt door Warren de la Rue die
          platinum draad verlicht ingesloten in een vacuum glasbol 1840
gevolgt door Starr die kooslstof draad gebruikt zoals Lodygin
die de glasbol vult met stikstofgas 1874.
           Carl August Steinheil legt een telegrafisch systeem aan in
           Munchen langs spoorwegen 1836, Robert Stephenson bouwt een
           telegraaf systeem langs de spoorweg London naar Birmingham
           1838, deze telegrafen met comlex systeem om het alphabet te
           genereren worden overbodig als Samuel Morse een binair
           systeem ontwikkeld met Morse Code voor een telegraaf die
           in algemeen gebruik komt.
           In Engeland word de Electric Telegraph Company opgezet en
           in Duitsland de Telegraphen-Bauanstalt von Siemens en Halske
           1846, Anyos Jedlik ontwikkeld zijn Jedlik dynamo 1827-1854
           verbeterd door Antonio Pacinotti 1860 en voltooid door Siemens
           in Duitsland en Wheatstone in Engeland 1866 en electronische
           stroom kan worden ingezet in Industrie o.a. bij hoogovens.

1756-1763  Zeven jarige oorlog
In Europa loopt een conflict van Habsburg familie van Oostenrijk
    en Keizer van Heilige Roomse Rijk (HRR) van Hohenzollern familie
van Pruisen en onderkoning in HRR uit de hand als Engeland steun
   levert aan Hohenzollern die Oostenrijk binnenvallen.
Na enkele overwinningen krijgen de Habsburgers steun van de Bourbon
    familie met de kronen van Frankrijk en Spanje, de kroon van Zweden
en Tsaar van Rusland, de Pruisen trekken zich dan terug voor
   deze overmacht en sluiten vrede met Rusland en Zweden 1762 en
Bourbon familie in 1763.
Als de Bourbon familie zijn legers naar Oostenrijk stuurt land
   het Britse leger in noord Amerika waar ze de Spaanse en Franse
bezittingen veroveren en drijven de Fransen in India voorgoed aan
de kant.

India 1760 kaart

1760-1795 Zand dynastie in Perzie
           Als Karim Khan hoofd van de Zand clan van de Lak of Lur stammen
           van de Kurden een legerleider word van Nader shah verhuist hij
zijn Zand clan naar het oosten van Khorasan en na de dood van
Nader Shah keert hij met zijn clan terug naar Lakestan en komt
vanuit Shariz in opstand tegen opvolger Adil Shah.
           De Zand dynastie verovert het zuiden van Iraans plateau terwijl in
           Azerbaijan de Qajars en in Khorasan Shahruk Afshar de macht hebben
           overgenomen, Karim Khan sluit verbond met Brits Indie en plaatst
           Ismail III kleinzoon van de laatste Saffaviede Sultan Husayn op
           de troon maar vermoord hem 1760 en neemt dan officieel de leiding.
           Karim Khan strijd tegen Azad Khan van Azerbaijan, verovert Basra
           van Ottomanen en verslaat Qajars waarbij hun leider Mohammed Hassan
   sneuvelt en hij zijn zonen Agha Mohammad Khan (word gecastreerd) en
Hossein Quoli gijzeld, 1779 sterft Karim Khan en word gevolgt door
zijn zwakke zoon Abu_al-Fath wiens broer Muhammad Ali Khan dan
een troonstrijd begint.
           Karim's broer Zaki Khan maakt beide Shah, hun broer Sadiq Khan en
           vader van beide Shah's organiseerd een leger in Kerman en vertrekt
   naar Shiraz om Mohammed Ali te ontronen waarop Abu al-Fath word
opgesloten door Zaki Khan, Agha Mohammad Khan kan in deze chaos
ontsnappen naar Mazandaran om Qajaren te reorganiseren in Astarabad
tegen de Zand.
           Als Zaki Khan dan zijn neef Ali Murad Khan met een leger tegen de
           Qajaren uitstuurt besluit Ali Murad Khan inplaats hiervan Isfahan
           te veroveren en zich af te scheiden van zijn oom Zaki die tijdens
   een aanval op Isfahan door zijn eigen leger word vermoord 1779.
Dan Sadiq arriveerd in Shiraz en ontroont 2de Shah Hossein Quoli,
           twee maanden later vermoord hij ook Abu al-Fath en neemt de leiding
over tot kort hierop Shiraz word veroverd door Ali Murad Khan die
Shah word 1781 en 1785 afgezet door Sadiq's zoon Jafar Khan die
succesvol strijd tegen Qajaren.
Jafar word afgezet door Sayed Murad Khan sheik van Shiraz 1789
maar na 4 maanden grijpt zijn zoon Lotf Ali Khan de macht maar word
kort hierop verslagen door Agha Mohammad Khan van Qajaren die dan
           Tehran verovert en vandaar de macht over Perzie overneemt, na een
mislukte aanval tegen Kerman van Lotf word hij in Shiraz afgezet.
Haji Ibrahim sheikh van Shiraz accepteerd dan Agha Mohammad Khan
als leider en Lotf vlucht naar Bushehr die hem toegang weigeren en
uiteindelijk land hij in Bandar Rig vanwaar hij aanvallen van
Bushehr en Kazerun verslaat en met een leger Shiraz herovert van
Qajaren o.l.v. Mostafa Qoli Khan.
           Lotf weet opnieuw Qajaren o.l.v. Agha Mohammad Khan te verslaan
           bij Persopolis maar bezwijkt onder een tegenaanval waarop ze
           eerst terugtrekken naar Kerman 1792 en dan Tabas, na een mislukte
           aanval op Shiraz verovert hij Kerman 1794 maar na vier maanden
           veroveren Qajaren de stad en eindigen voorgoed de Zand dynastie.

1762-1871 Britse kolonie op eiland Grenada
Britten veroveren eiland Grenada van Fransen wat ze na herovering
1779 zich defenitief toe eigenen 1784, 1795 volgt hierop echter nog
opstand van Fedon van de helft van de 14 000 slaven waarvan weer
de helft sneuvelt voor de Britten de opstand neerslaan 1796.
In 1833 word Grenada met andere Britse kolonies op Antillen
georganiseerd in federatie van Britse Windwaardse Eilanden met
als hoofdstad Bridgetown op eiland Barbados, 1843 beginnen de
eerste nootmuskaat plantages en 1857 begint een stroom van
immigranten uit oost Azie, 1871 word het eiland aangesloten op
het telegraaf netwerk en 1877 word Grenada Britse kroon kolonie.

1763-1783 Amerikaanse revolutie
           Na Frans-Indiaanse oorlog als Britten met Iroquois Federatie,
           Catawba en Cherokee de Fransen met Wabanaki Frederatie,
           Algonkin, Caughnawaga Mohawk, Lenape, Ojibwa, Ottawa, Shawnee
           en Wyandot verslaan moeten Fransen Canada weggeven aan Britten
(provincie Quebec) en Louisiana met verdrag van Parijs 1763.
           Spontane engelse kolonisatie westelijk van Apalachen lijd tot
           veel doden en Indiaanse oorlogen waarop met Proclamatie van 1763
   kolonisatie westelijk van Apalachen bergrug word verboden terwijl
           Engeland de enorme kosten van de oorlog vertaalt in verdediging van
           oostkust van 200 000 pond.
           Voor de verdediging van de kolonies word dan nieuwe belasting
           geheft met Sugar Act en Currency Act 1764 en gevolgt door
           Quartering_Acts en Stamp act 1765 voor 78 000 pond, negen Engelse
           kolonies (op de ex-Nederlandse kolonies na) organiseren het
           Stamp act congress in de stad New_York.
           Ze eisen vertegenwoordiging van de kolonies in het Engelse
           parlement in uitspraken aangaande de kolonies, Engeland trekt
           dan de stamp act in maar slaat medezeggenschap van de kolonies
           in Engeland af, Benjamin Franklin blijft pleiten voor
           medezeggenschap en de groepering zonen der vrijheid o.l.v.
           Samuel Adams saboteren Brits beleid in Amerika waarover
           koningsgezinde kolonisten klagen.
           Als de Townshend Acts 1767 weer protesten uitlokt worden extra
           troepen gestuurd naar Boston culminerend in het Boston bloedbad
           waarop protesten sterk toenemen en Engeland alle nieuwe wetten
           terugneemt waarop de rust wederkeert.
           Als de zonen van vrijheid o.l.v. John Brown een Britse legerboot
           bij Gaspee (Rhode Island) tot zinken brengen worden enkele daders
           opgepakt waarop Engeland uitlevering eist waardoor weer de
           onrust uitbreekt van anti-Brits sentiment 1772 en Samuel Adams
           organiseerd Kommittee van Correspondentie voor alle anti-Britse
           bestuurders die ondergronds congressen organiseren.
           Als Engeland 1773 de Tea Act uitvaardigt waarmee de OIC thee
           onder de marktprijs kan verkopen in Amerika, worden boten uit
           India geweigert te ankeren en met Boston Tea Party worden drie
           schepen pvermeestert en hun lading thee in zee gegooit eind 1773
           en het nieuwe jaar reageert Engeland met de Intolerable Acts
           om Boston te straffen
           De kolonisten in Boston organiseren de Suffolk Resolves verzets-
           groep terwijl de Kommitee van Correspondentie delegaties alle
           kolonies samenbrengen op het 1ste Continentale Congres dat
           een boycot op Britse produkten uitroept 1774 en besluit het
           Britse beleid alleen ondergronds te saboteren en overal worden
           verzetsgroepen georganiseerd voor een komende opstand.
           Bij Boston zijn de Suffolk resolves al actief met een beleg
           van Boston en gevechten bij Lexington en Concord herfst 1774,
           ze worden echter verslagen in slag bij Bunker Hill zomer 1775
           waarop George III koning van Engeland de opstand van Amerikaanse
           kolonien officieel erkent.
           Het Noord Karolina Provinciaal Congres roept op om voor
           onafhankelijkheid te kiezen terwijl Thomas Paine's pamphlet
           Common Sense tegen monarchie populair word, andere kolonies
           regelen hun eigen constitutie en verdrijven vertegenwoordigers
           van het Brits gezag en als begin 1776 Engeland een handels-
           blokkade regelt hebben alleen de ex-Nederlandse kolonien
           New York, New Jersey, Maryland, Pennsylvania en Delaware
           nog niet beslist.

           Door John Adams van Massachusetts, Benjamin Franklin van
           Pennsylvania, Thomas Jefferson van Virginia, R. R. Livingston
           van New York en Roger Sherman van Connecticut stellen een
           constitutie op van de Verenigde Staten van America die door
           de 9 oorspronkelijke staten word ondertekent 7 juli 1776.
           Terwijl Britse troepen op het continent worden ontwapent komt
           een Engels aanvalsleger naar Halifax op Nova Scotia eiland
           dat als uitvalsbasis geld vanwaar ze o.l.v. Howe in augustus
           naar Long Island oversteken en het VS leger o.l.v. Washington
           verslaan in strijd om Long Island en nemen de stad New York in
   wat het centrum word van het Britse leger en loyalisten.
           Het Britse leger word vergezeld van Iroqois met verovering van
           New Jersey maar word herovert door Washington met opstandelingen,
   zijn 1ste overwinning eind 1776, een Britse aanval op Nieuw
   Frankrijk raakt verdwaalt en eindigen in Phyladelphia wat ze
   veroveren van Washington, zonder versterking worden ze echter
   verslagen in slag om Saratoga herfst 1777.
           Begin 1778 regelt Washington dan steun van Nieuw Frankrijk,
   1779 van Spanje en 1780 van de Hollanders terwijl Engeland
   alleen staat en na strijd om Monmouth trekken de laatste
   Britse troepen in Phyladelphia zich terug naar New York.
           Het Britse leger richt zich hierna op het zuiden en verovert
met Savannah controle over de kust van Georgia 1778 en met
   Karelstad/Charlestown 1780 de controle over zuid Carolina waarna
   hier burgeroorlog uitbreekt tussen loyalisten en revolutionairen
   waarop een Britse leger van hier naar Yorktown in Virginia
           trekt en belegerd.
           Als Washington met Franse troepen Yorktown omsingeld en
   evacuatie van Britse vloot word verijdelt door Franse vloot
   geeft dit Britse leger zich over 1781 waarop vredesonderhandelingen
   beginnen in Parijs, als het verdrag van_Parijs 1783 is getekent
           verlaat het laatste Britse leger New York 1784.
           Het Congress van gekozen afgevaardigden van elke staat zetelt in
   Marylands Staat Huis te Annapolis maar na de oorlog keren veel naar
           hun bedrijf terug en maar kleine groep vormt een interum regering
           die het begin van de staat opstarten met planning kolonisatie van
   gebied achter Ohio-rivier met Northwest Ordinance 1787. kaart

1764-1779 Verval van het Maharadha Rijk
Na strijd bij Panipat sterft Nanasaheb en word opgevolgd door zoon
   Madhavrao in conflict met Nanasaheb´s broer Raghunathrao waarbij
   een oorlog met Nizam leid tot korte burgeroorlog tussen beide 1764,
   na wapenstilstand faalt een offensief van Madhavrao tegen Mysore.
Als Raghunathrao een aanval onderneemt tegen Dehli sluit Madhavrao
een verbond met de Nizam en slaat Britse steun voor een aanval op
Nizam af, als Raghunathrao weer in opstand komt word hij verslagen
   en gevangen gezet.
Tijdens een aanval tegen Nizam 1770 raakt Madhavrao besmet met TBC
en moet de aanval afbreken en bezwijkt 1772 aan de ziekte waarna
zijn zoon Narayanrao word vermoord door Ragunathrao die kort
   erna weer word verdreven door de raad van de Peshwa nu o.l.v.
   Nana Phadnavis als regent voor Madhavrao´s zoon Sawai Madhanvrao.
Ragunathrao zoekt steun van Britten in ruil voor land rond hun
handelsposten in Salsette eiland (Bombay), Bassein, Surat en
   Baruch in verdrag van Surat onder oppositie van de OIC in Calcutta
die steun verleent aan Sawai maar als hij de Fransen een faktorij
laat opzetten keert ook Calcutta zich tegen Sawai in Pune.
Deze 1ste Brits-Maharadja oorlog begint met een OIC leger van 4000
   man (Indische soldaten o.l.v. Britse officieren) die met leger van
   Ragunathrao van Bombay naar Pune marchereb maar bij Talegeon door
   Maharadja leger o.l.v. Shinde worden verslagen en besloten met
   verdrag van Wadgaon.
Hierop stuurt de OIC in Calcutta een leger van 6000 man naar het
   zuid-oosten die Ahmedabad feb 1779, Gwalior jun.1779 en Bassein
dec.1780 veroveren en verslaan het Shinde leger bij Sipri feb.1781
waarna het verdrag van Salbai word gesloten.

1767 Val van Ayuttaya Rijk
In z.o.Azie verslaat Konbaung Dynastie (Burma) de Bang Phlu Luang
dynastie (Siam) en bezetten het Chao Phraya basin in 1767 oorlog
   terwijl stammen op Khorat plateau hun eigen rijkjes organiseren
waarmee het Ayutthaya Rijk is beeindigt en als dan China het
   Irra waddy basin binnenvalt vertrekt 't Burmese leger weer 1769.
De Chinese edelman Taksin verovert met een Siamees en Chinees leger
dan Chantaburi vanwaar hij het fort Thonburi verovert en Ayuttaya
   van Burmesen en maakt Thonburi de nieuwe hoofdstad waar hij zich
   kroont als koning van het Thonburi Rijk en herovert het voormalige
Ayuttiya Rijk wat hij naar oosten uitbreid tot Tonle Sap meer.
Taksin laat de Burmese uitvalsbasis Chiang Mai met het heerschap
   La Na veroveren 1772-1774 maar 1776 valt een groots Burmees leger
   o.l.v. Maha Thiha Thura het Thonburi Rijk binnen, verslaan het Tais
   hoofdleger en veroveren de hoofdstad Thonburi maar als Hsinbyushin
koning van Burma overlijd vertrekt het Burmese leger weer.
Nadat Singu Min de Burmese troonstrijd eindigt volgt een mislukte
aanval op Chang Mai, als Taise gouverneur van Nangrong met leger
Laotianen Ratchasima aanvalt laat Taksim Champasak veroveren en
raakt in oorlog met Ventienne terwijl 3de Lao staat Luang Prabang
zich bij de Tai aansluiten.
In 1782 als Taksim opnieuw veldtochten tegen de Lao in noorden en
Khmer in het oosten uitzend word hij afgezet en de troon belooft
aan Phraya Chakri die de aanval tegen Khmer leidde en keert terug
om in Rattanakosin als Rama koning van de Tai zijn Chakri Dynastie
te beginnen en Rattanakosin Rijk sticht.
Al gauw volgt gebruikelijke Burmese aanval die bij Kanchanaburi
1785 word afgeslagen, hij organiseerd zijn staat naar voorbeeld van
   Ayutthaya maar breid zijn controle verder uit en onderwerpt de Lao
(deelt heerschappij met Dai Viet) in noorden en Khmer in oosten.
Als in 1777 in Dai Viet met Tay Son boerenopstand de Le dynastie
   word afgezet vlucht de laatste prins Nguyen Anh naar Rattanakosin
en Rama regelt een groot Tai leger wat met hem Dai Viet binnenvalt
1784, kort hierop valt het Burmese leger weer massaal binnen met
8 legers invasie 1785 die word afgeslagen en na nederlaag van de
   Ta Din Dang veldtocht geven Burmezen op, de Taise veldocht in
Dai Viet loopt hierdoor vast en eindigt in nederlaag bij My Tho.
Zijn opvolger Rama II krijgt te maken met een sterk Dai Viet o.l.v.
     Tay Son broers die naast Laos ook een deel van de heerschappij over
de Khmer 1813 neemt terwijl Britten zich in Singapore vestigen 1819
en Burma veroveren 1824 als Rama II sterft en Rama III volgt die
John Crawford Britse handelvoorrechten moet te geven.

1777       Een Indendante in Caracas organisateerd het Kapitein generaalschap
   Venezuela en het kapitein generaalschap Guatamala word opgedeeld
           in intendantes San Salvador (El Salvador), Ciudad Real (Chiapas),
           Comayagua (Honduras), and León (Nicaragua).

1783 Als in Frankrijk te Annonay de Montgolfier broers de eerste
           warme lucht ballon vlucht demonstreren volgt hetzelfde jaar
           navolging door Robert broers met waterstofballon in Parijs
           waar de Montgolfier broers hun eerste bemande ballon met
           vrijwilligers uitvoeren voor Louis XVI koning van Frankrijk
           gevolgd door een bemande vlucht van een waterstof ballon van
           de Robert broers van 36km in 2,5 uur.
Vanaf dan word ballonvaart erg populair in Frankrijk, 1852
           hangt Henri Giffard een stoommachine aan een ballon om een
           gewenste richting te varen, Charles Renard en Arthur Crebs
           hangen 1884 elektro motoren aan een luchtballon.

1780-1810 Ontwikkeling van Chemie
           Antoine Lavoisier 1 2 3 formuleerd Wet van behoud van massa
           1789 en ontwikkeld een standaard naamgeving van deeltjes en
           hun combinaties in zijn populaire boek Methods of Chemical
           Nomenclature 1787 wat dan door de meeste onderzekers word
           overgenomen, Claude Louis Berthollet verkoopt Chloor (1775
           gevonden door Scheele) als bleekmiddel, ontdekt zelf Ammoniak
           1785 en produceert sodium hypochlorite en potassium chlorate.
           Lavoisier beschrijft zuurstof, stikstof, waterstof, phosphor,
           kwik, zink en Zwavel als ondeelbaar (atomaire bouwstenen
           materiele wereld) en verwerpt de dan gangbare phlogiston
           theorie en met Pierre-Simon Laplace bedenkt hij dat zuurstof
           uit lucht door dieren in longen word verbrand zoals een vuur.
         Gay-Lussac stelt dat warmte de druk van een gas verhoogt in
           Gay-Lussac's Law 1808 en reist met Jean-Baptiste Biot voor
           onderzoek in luchtballon tot 7km hoogte en met Humboldt
           ontdekt hij dat water uit 1 waterstof en 2 zuurstof atomen
           bestaat, Amedeo_Avogadro stelt dat gassen bestaan uit
           molekulen die bestaan uit atomen, maakt een vershil tussen
           massa en gewicht en stelt Avogadro's wet op 1811 gevolgt
           door Avogadro's constant en Avogadro's nummer.
   In noord Amerika bouwt James Rumsey een waterjet boat (op
           stoom) die de Potomac rivier op en af vaart en John Fitch
           bouwt een succesvolle stoomboot 1787 en organiseerd
           passagiersvervoer met stoomboot van 12km/uur voor 30 man
           op Delaware rivier 1788 en bouwt een volgende stoomboot
           die 48km/uur vaart maar moet stoppen na een patenten-
           conflict 1790, James Rumsey word in Engeland uitgenodigt
           maar sterft 1792 voordat hij hier zijn boten kan bouwen.
In Schotland bouwt Patrick Miller een stoomboot voor de
           koning van Zweden en zet William Symington aan tot bouw
           van een stoomboot die vaart op het Dalwinton loch 1788,
           hij bouwt de Carlotte Dundas als trekstoomboot voor
           vervoer van 2 x 70 ton lading van de Forth of Clyde naar
           Glasgow 1802, Henry Bell´s stoomboot de Comet begint
           succesvol passegiersvervoer op de Clyde rivier. phys

Atomen ontdekt voor 17de eeuw en na 17de eeuw
Atomen met gewicht (p = atoomnummer/protonen)

voor
de jaartelling

Koper Cu 29p

IJzer Fe 26p

Zilver Ag 47p

Lood Pb 82p

Koolstof C 6p

Tin Sn 50p

Arsenicum As 33p

Goud Au 79p

Antimoon I 53p

Zwavel S 16p

Kwik Hg 80p

Zink Zn 30p

   1 Chroom Cr 24p

1699
Phosphor 

1732 Cobalt Co 27p,

1735 Platinum Pt 78p,

1751 Nikkel Ni 28p
            
1753 Bismut Bi 83p 

1755 Magnesium 12p Mg
            
1766 Waterstof 1p H

1771 Zuurstof O 8p

1772
Stiksof N 7p

1774 Chloor Cl 17p 

     en Mangaan Mn 25p
            
1772 Barium Ba 56p 

1778 Molybdenum Mo
42p 

1782 Tellutium Te 52p
            
1781 Tungsten W
74p

1787
Strontium Sr
38p 

1789 Zirconium Zr
40p 

     en Uranium U 92p 

1791 Titanium Ti
22p 

1794 Yttrium Y 39p 

1798 Berylium Be
4p

Kolonisten uit Staat New York, Commonwealth Virginia, Commonwealth
Massachusetts en Connecticut stichten in Noordwestterritorium
het Indiana Territorium 1800 Staat 1816, Staat Ohio 1803 en Michigan Territorium 1805 Staat 1837 worden georganiseerd in gebied ontvolkt door Bever oorlogen tussen Iroquois en Algonkins, Ilinois Territorium 1809 Staat 1818, Wisconsin Territorium 1836 Staat 1848.

1780-1880 VS uitbreiding naar de westkust
kaart     De VS beginnen dan na onafhankelijkheid hun uitbreiding naar
   het Noordwestterritorium in het westen, Rufus Putnam and Manasseh
   Cutler organiseren dan de Ohio_Companie die Appalachen bergrug
           oversteken en er het dorp Marietta opzetten bij Carpenters Fort
           waar de VS tegen Westerse (Indianen)_Federatie gesteund door
   Engeland strijd in Northwest_Indiaanse_oorlog 1785-1795.
   Daniel Boone organiseerd een route met de Transylvania Companie in
           Virginia van Black house door Cumberland pas naar central Kentucky
   tussen Cumberland en Ohio rivier kaart waar ze veel lijden onder
   aanvallen van Indianen die worden gesteunt door Engeland die hier
   een Brits protectoraat organiseerd.
           In 1800 hebben VS kolonisten de Mississippi bereikt en 1803 koopt
   Thomas Jefferson president van de VS met Louisiana_Purchase het
   Franse gebied tussen Misissippi en Rocky mountains gevolgt door
           Expeditie_van_Lewis_en_Clark naar noordwesten en Pike expedition
           in zuiden van de Louisiana purchase voor kolonisatie door boeren.
   De Federalen leiden oppositie tegen kolonisatie die Jeffersonians
           (latere democraten) verdedigen en in het nieuw verworven gebied
           een utopisch Jeffersonian Democratie voorstellen. Muskogi
   In Oorlog_van_1812 1812-1815 om Canada strijd de VS strijd hier met
   Choctaw, Cherokee en Creek federatie tegen Britten met Spanje en
   Shawnee, Creek Red Sticks, Ojibway, Chickamauga, Fox, Iroquois,
   Miami, Mingo, Ottawa, Kickapoo, Delaware (Lenape), Mascouten,
   Potawatom, Sauk en Wyandot.
           De oorlog vind plaats rond Grote Meren, Saint Lawrence rivier en
   noorden van Lake Champlain waar Indianen worden gesteunt door Brits
   protectoraat maar worden 1813 verslagen door de VS, hierop land een
           Brits leger en verovert Main waar ze hun Nieuw Ierland kolonie
   stichten en met Indiaans hulpleger uitbreiden naar Michigan
           en Wisconsin.
   Shawneestamhoofd Tecumseh organiseerd met Red Stick verdrijving van
   VS kolonisten boven de Ohio rivier waarop VS leger o.l.v. Jackson
           met Cherokee, Choctaw en Lower Creek de red sticks in Creek_War
           verslaan in Battle of Horseshoe Bend 1814 en vergaren met
   Fort Jackson verdrag 81 000km2 land van de Creek.
           Na slag_bij_Bladensburg brandschat Britten Washington, plunderen
   Alexandria waarna een aanval op Baltimore word afgeslagen eind
           1814 waarop ook invasie van New York en Fayal worden afgeslagen,
           als de VS nog overwinningen behalen op Malcolm's Mills, Pensacola
           en Farnham Church volgt een zware Britse nederlaa bij New Orleans.
   In de Lawrance vallei krijgt het Britse leger met steun van Franse
           milities wel de overhand, als de strijd vast loopt en de Britse
   blokkade ook Engeland treft staken berde de strijd en tekenen het
           verdrag van Ghent waarbij de VS gebied boven de grote meren afstaat
           maar 't gebied achter Appalachen bergrug tot Mississippi verwerft.
           John Jacob Astor heeft dan al Fort Astoria opgezet 1811 aan de
   noordwest kust waar Columbia rivier uitmond in stille oceaan en
           na oorlog van 1812 steken de meeste pelshandelaren de Mississippi
       over naar het westen terwijl in het oosten de Indianen door het VS
           leger worden verdreven voor kolonisten.
           Veel Indiaanse volken zoals Cherokee, Muscogee, Yuchi, Chickasaw
           en Choctaw trekken Ohio rivier over naar het "Zuidwestterritorium"
   waar weinig bewoners zijn overgebleven na een epidimie.
           Het gebied ten oosten van noord Carolina word Tennessee territory,
   ten zuiden hiervan ligt Mississippi territory en aan de kust rond
   Mississippi rivier word Orleans territory waaraan het Britse
   West_Florida word toegevoegd 1811 en word de staat Louisiana 1812,
           (Lousiana territory word dan Missoury territorium hernoemt)
           Het Mississipi territorium bezuiden 36 noorderbreedte word 1819 in
           Territorium Arkansas georganiseerd en het gebied benoorden Arkansas
   organiseren kolonisten in Iowa territorium 1838 staat 1846,
           Minnesota territorium 1849 Staat 1858, Kansas territorium 1854
   staat 1861, Nebraska territorium 1854 staat 1867, Colorado
   territorium 1861 staat 1876, Dakota territorium 1861 staten North
   en South Dakota 1889, Idaho territorium 1863 staat 1890, Montana
   territorium 1864 staat 1889 en Wyoming territorium 1868 staat 1890.
           De VS regelt de westgrens met Spanje in Adams–Onís verdrag o.a. de
           Arkansas rivier als grens met het Spaanse Santa Fe de Nuevo México,
           William Bucknell organiseerd tussen New Franklin, Missouri en
           Santa Fe de Santa Fe Trail 1821 met Bent's Fort aan de Arkansas
   rivier.
           Spanjaarden organiseren Republiek Texas 1836 maar 1846 verovert
           de VS deze Republiek hervormt tot staat Texas waarop VS-Mexicaanse
   oorlog uitbreekt en VS leger met hoge verliezen de Mexicaanse
   provincies New Mexico, Alta_California, Baja California, noord
   Mexico verocert, na belegering van Mexico stad geeft Mexico
           zich over 1847 met verdrag van Guadalupe Hidalgo.
           De kolonisatie van het zuidwesten blijft uit door slechte grond
           en agressie van Comanche, Apache en Navajo en met Taos Revolt
           voeren Spanjaarden met Indianen een korte opstand, als echter bij
           Suttes molen een goudader word gevonden trekt een gestage stroom
   van goudzoekers met Californische_goudkoorts via California_route
   Gila rivier route of over zee naar de westkust .
           In 1850 word de staat Californie gesticht met Sacremento als
   hoofdstad terwijl New_Mexico_Territory en Utah_Territorium worden
           organiseerd 1850, aanvallen van de Sioux worden beindigt met
   verdrag van Fort_Laramie, Levi Strauss maakt spijkerbroeken in
   San fransisco als Kansas Territorium en Nebraska Territorium worden
           georganiseerd 1854.
   De Kansas–Nebraska Act met verkiezingen voor of tegen slavernij
     loopt uit op de Grensoorlog en stichting in Jackson, Michigan van
   anti-slavernij Republikeinse partij, stichting van staten Minnesota
           1858 en Oregon 1859 en de Pony Express begint 1860. kaart
           Spoorwegen beginnen in VS vroeg met Baltimore_en_Ohio_spoorlijn
           1828-1856 naar Parkersburg en er ontwikkeld een spoorwegnetwerk
           na 1860 in noordwesten tussen kust en Mississippi terwijl in
         south Carolina in het zuiden een trend begint van afzonderlijke
         spoorlijnen van plantages in het binnenland naar de kust.
           Gedurende de burgeroorlog word het uitgebreide spoorwegnet van het
           noordwesten van Council Bluffs Iowa verbonden net San Francisco
           Californie met Union Pacific-Central Pacific die oostkust met
   westkust verbind met First_Transcontinental Railroad 1863-1869
           en het einde van het wilde westen gaat inluiden. kaart
           US 1818-1853-Map

1850 Hoewel vuurwapens sinds 16de eeuw de pijl en boog hebben verdrongen
hebben ze nog niet zijn vuursnelheid overtroffen, hierin komt pas
eind 18de eeuw verandering door ontwikkeling van Fergeson geweer
   1772 die gebruikt maakt van Papieren hulzen maar na gebruik door
Britse leger in Amerikaanse revolutie verdwijnen in de kast

patronen en het
repeterende Zündnadelgewehr van het Pruisse leger in 1841

word de doorbraak voor de praktijk.

dit komt
pas met Girandoni lucht buks voor het Oostenrijkse leger 1780 maar
word door andere gebreken afgedaan,
begint dan
Colt_Ring_Lever_rifles

1788-      Engelse kolonisatie van Nieuw Holland/Terra Australis
           Na het verlies van zijn kolonies in Amerika stuurt Engeland zijn
           ontdekkingsreiziger James Cook naar het continent Nieuw Holland
   bezuiden Ned.Indie waar hij 1770 land in Botanie baai vanwaar hij
de onbekende oost en zuid kust en nabij gelegen Nieuw Zeeland in
   kaart brengt en claimt het gebied oostelijk van 135ste breedtegraad
   krt als "Terra Australis" voor Engeland.
Hierna komen regelmatig Europese vissers naar de visrije wateren
   van Nieuw Zeeland en maken af en toe contact met Maori volk, 1788
   land dan de 1ste Engelse vloot van 6 schepen met 300 militairen en
778 gevangenen o.l.v. Arthur Phillips in Botanie baai om de kolonie
   New South Wales te beginnen maar Phillips besluit al snel te
   verkassen.
In wijde monding van Parramatta rivier 10km noordelijker zet hij
Sydney Cove krt de Jackson haven op vanwaar nog een schip met
gevangenen naar  Norfolk eiland (1500km oost) vaart om hier o.l.v.
   Gidley King hennep plantages op te zetten, contact met Aborigines
   word vijandig en slechte landbouw lijd tot ziekte en uitputting.
Hetzelfde jaar laat Phillips de gevangene Ruse verderop de rivier
de succesvolle Rosehill boerderij opzetten en na voedselhulp van de
Kaap kolonie arriveerd 1790 een twede vloot met 1000 gevangenen
waarvan 1/4 onderweg al was bezweken en in de aparte kolonies
   Parramatta en Toongabbie worden gevestigd.
Nadat Phillips een oorlog tegen de Aborigines begint reist hij af
naar London om meer steun te vragen en 1791 arriveerd een vloot met
   2000 gevangenen, dat jaar moeten ze weer voedselhulp ingevoeren van
   Calcutta maar 1792 lijkt de voedselverziening verzekert als er dan
3100 gevangenen en 1100 soldaten verblijven. (Phillips en Watkin)
In 1793 geeft Phillips zijn gouverneurschap van Nieuw South Wales
op vanwege zijn gezondheid, als nieuwe gouverneur Hunter 1795 de
corrupte alcoholhandel van NSW korps wil aanpakken word hij het
land uitgewerkt 1799.
Hierna neemt Gidley King van Northfolk eiland het gouverneurschap
   over (benoemt Foveaux opvolger in Northfolk) en gaat met NSW korps
verkenningtochten uitvoeren in de Bass straat, West baai en
   Phillips baai en stichten de kolonies Hobart en Dalrymple haven op
   Van Diemens eiland (Tasmanie).
Gidley King organiseerd, naar idee van Phillips, veel vrijlatingen
voor een groeiende burgerbevolking bekent als Emancipisten en ook
   een reis terug naar Engeland (pas na 1853 toegepast), 1806 vertrekt
echter ook Godley King voor conflicten met NSW en word vervangen
door Bligh de kapitein verdreven in bekende muiterij op de Bounty.
Bligh komt om zijn reputatie te herstellen na de Bounty en het NSW
   korps onder de duim te krijgen en als Bligh dan smokkelen fanatiek
   bestrijd en iedereen tegen hem keert word het gouvernement belegerd
   door het NSW korps o.l.v. Johnston in Rum opstand waarop Bligh
vlucht naar Hobart waar hij op zijn schip word gegijzeld 1808.
Uiteindelijk grijpt Engeland in en Bligh word vervangen door
Macquarie die in Sidney de Junta van Johnston en MacArthur (beide
leiders zijn al gevlucht naar Engeland) afzet en een rechtzaak
   tegen hen organiseerd waarmee Johnston oneervol word ontslagen
   en Bligh in ere word hersteld 1810.
Het lukt Macquarie om het NSW onder controle te krijgen en om een
sterke burgerrering te regelen met emancipisten (na 1810 de meeste)
en vrije kolonisten, 1812 word een Australische munt georganiseerd
en na droogte 1812-13 volgt decennia van inspecteurs van de kroon
   die worden uitgespeeld in strijd tussen Macquarie met NSW korps.
Hij steunt deze tijd ook de grote expeditie van Blaxland, Wentworth
en Lawson over Blauwe bergen en zij stichten 50km in het westen aan
Macquarie rivier de Bathurst kolonie met een weg naar Sydney 1815,
Macquarie stuurt Oxley op exploratie langs de kust en hij ontdekt
het Rode kliffen Punt en Northern Rivieren als vestigingsplekken.

Vooral na Napoleontische oorlogen 1815 volgt enorme stroom vrije kolonisten die het aantal brengen op 40 000 brengt 1820 en bezwaar maken tegen leiding van Emancipisten.
Met inspecteur Bigge dwingen ze Macquarie
tot aftreden en een NSW wetgevende raad
word opgezet die belangen van kolonisten vertegenwoordigt.
De opvolger Brisbane laat zich leiden door Brisbane en handelt goed binnen de eisen van NSW raad, Moreton Baai, hij begint dan ook exploratie en kolonisatie van het binnenland.

1789-1802 Franse revolutie
           Als het Franse koningshuis bankroet raakt na 7-jarige oorlog
           en Amerikaanse revolutie word in de zomer van 1789 de
   Staten-generaal bijeengeroepen, hier komt de 3de stand in
           opstand tegen de andere 2 hogere standen voor gelijke rechten.
   Opstand van 3de tegen de andere standen met verklaring van
           de rechten van de mens word door volksopstand gevolgt met
           bevrijding van politieke gevangenen in Bastille en verdrijving
           van koninklijk bestuur vervangen door Nationale_Conventie
           (democratische volksraad).
           Boeren opstanden verjagen landheren en met overval op het paleis
           te Versailles word koning Lodewijk XVI met zijn gezin in Parijs
           opgesloten waarop Leopold_II koning van Oostenrijk (broer van de
           vrouw van Lodewijk XVI) een coalitie organiseerd van koningen
           tegen de revolutie in Frankrijk.
           Voor hen valt een Pruissisch leger Frankrijk binnen maar worden
   na enkele overwinningen toch verslagen en verdreven en als het
           Franse leger het Oostenrijkse leger verslaat veroveren ze het
           Rijnland en de Spaanse Nederlanden.
           Als Lodewijk de XVI dan met zijn gezin word vermoord 1793 word
           de coalitie van koningen uitgebreid met Spanje en Engeland en
           zij verslaan en verdrijven de Fransen weer uit het Rijnland
           waarna ze Frankrijk binnenvallen waar in het zuiden konings
         gezinden in opstand komen terwijl de Nationale Conventie verdeelt
   in Jakobijnen en Feuillants uitloopt tot een burgeroorlog.
           De coalitie leid in de zomer van 1794 echter een zware nederlaag
           en moeten niet alleen Frankrijk verlaten maar ook het Rijnland
           wat nu definitief door de Franse revolutie word ingelijft 1795
           waarop Pruissen en Spanje zich overgeven, nadat Robespierre
           sneuvelt word de Nationale Conventie vervangen door Directoire.
           In deze tijd komt Napoleon in beeld als hij een opstand van konings
           gezinden tegen het Directoire neerslaat en krijgt de leiding over
           een Frans leger dat Italie binnenvalt, als hij het Oostenrijkse
           leger hier verslaat en de pauselijke staten onderwerpt bevestigt
           hij zijn naam als veelbelovende Franse legerleider.
           Vanaf 1796 word voornamelijk gestrijd om het Rijnland en noord
           Italie maar uiteindelijk geven alle coalitie-leden het op 1798,
           als Engeland niet opgeeft valt Napoleon Egypte binnen in de zomer
           en verslaat het Britse leger hier maar verliest zijn vloot en 1799
           begint Oostenrijk met Engeland en Rusland een twede coalitie.
           Napoleon kan als redder van revolutie uiteindelijk het Directoire
   vervangen door het Consulaat onder zijn leiding en na succesvolle
   inval van Engels en Russisch leger in Italie word een Engelse
           aanval op Nederlanden afgeslagen en Russische leger in Zwitserse
           Alpen verslagen terwijl Napoleon een Engels-Osmaanse aanval
           afslaat in Egypte.
   Een Frans leger o.l.v. Moreau veroverd Schwaben en Baviaria
           terwijl Napoleon met een nieuw leger Italie heroverd en als hij
           Wenen aanvalt geven de Oostenrijkers zich over, 1801 heroveren
           Engelsen Egypte en de Coalitie sluit een
           vredesverdrag 25 maart 1802.

1789-1889 Vrijstad kolonie in west Afrika
Britten kopen een schiereiland aan monding van Rokel rivier van
het Temne koninkrijk waar ze 500 Afrikaanse ex-slaven uit Londen
vestigen in de Freetown kolonie 1787 maar de Temne vernietigen de
kolonie 1789 waarop de Britten na besprekingen opnieuw de kolonie
opzetten met 1100 ex-slaven van Nova Scotia nu geleid door
John Clarkson.
Na een opstand 1800 worden 500 ex-slaven uit Jamaica ingevoerd om
de plek in te nemen van verbannen kolonisten, zij weten dan ook een
grote aanval van de Temne af te slaan, 1808 vestigt zich hier een
Britse vloot die slavernij moet tegengaan en er komt dan een stroom
van nieuwe ex-slaven opgang.
In 1896 land een Brits leger in Freetown die het bestuur overnemen
en de stammen tussen Scarcies en Mano rivieren onderwerpen
waar ze de bevolking ronselen voor de wegenbouw wat leid tot
Hut-belasting oorlog van Mende en Mende volk, vanaf 1936
organiseerd familie De Beers de diamant handel.

1790       De Rothschild's
In H.R.R. te Frankfurt groeit Mayer_Amschel op als zoon van
           Amschel Moses Rothschild een geldwisselaar, zijde handelaar en
           hoflid van het graafschap Hesse Kassel ten tijde van landgraaf
           Frederik die huwt met Ulrike en koning van Zweden word.
           Mayer gaat in de leer bij Oppenheimer bankiers van keurvorstendom
           Hannover 1757-1763 ten tijde van hertog Georg II August die ook
           koning van Engeland is 1727-1760 door zijn vader Georg Ludwig die
           koning van Engeland was geworden 1714.
           Terug in Frankfurt gaat hij munten verzamelen en word ook hoflid
           1769 waar hij bankzaken regelt voor een aantal prinsen, met Franse
           revolutie word Mayer erg welvarend als hij voor Wilhelm koning van
           Hesse voor het leger van Hesse Britse betalingen regelt en ook zijn
           internationaal bankieren uitbreid met 't geld van Wilhelm en stuurt
           zijn zoon Nathan naar London 1798.
           Als het leger van Napoleon de stad Hesse verovert en Wilhelm
           vlucht 1806 lukt het Mayer op eigen houtje verder te gaan en als
           zijn zoon in London een Bank opzet stuurt hij zijn zoon Jacob naar
           Parijs 1811 die Brits geld moet sluizen naar het Britse leger van
           Wellington in Portugal, Nathan sticht N. M. Rothschild & Sons in
           London hetzelfde jaar.
           Mayer sterft 1812 en zijn oudste zoon Amschel neemt zijn positie
           in Frankfurt over terwijl Jacob in Parijs de Rothschild Frères
           sticht, Mayers zoon Salomon vestigt zich in Wenen 1820 en zoon
           Carl vestigt zich in Napels 1821 als Amschel in Frankfurt baron
           word 1822, als Carl sterft zonder zoon 1855 huwt zijn dochter
           Lionel zoon van Nathan in London die 1858 als 1ste jood deelneemt
           aan het British House of Commons.
           Het geld en contacten met wereldleiders wat de Rothschilds vergaren
           in revolutionaire oorlogen 1790-1815 word daarna geinvesteerd in
           ontluikende industrie en spoorwegen met aandelen in Alliance
           Assurance/Royal & SunAlliance 1824, Chemin de Fer du Nord 1845,
           Rio Tinto mining company 1873 (leiding vanaf 1880), Eramet 1880,
           Imerys 1880 en financieren De Beers 1888 en kolonie Rodesie van
Cecil Rhodes en de Russisch-Japanse_Oorlog.

1791-1804 Revolutie en onafhankelijkheid op Hispaniola
           In centraal Amerika is het westen van eiland Hispaniola
           (1ste spaanse kolonie van Columbus) vanaf 1600 door Fransen
           piraten bezet wat door Franse kroon 1665 word gereorganiseerd in
           Franse kolonie St Dominique, door Spanje erkent in 1693.
           Hier worden welvarende suiker en koffieplantages georganiseerd
           door 32 000 Europeanen en uitgevoerd door 450 000 Afrikaanse
           slaven goed voor de helft van de wereldproductie, hier leeft de
           helft van Afrikanen van de Caribean waarvan 2/3 geboren is in
           Afrika wat getuigt van een hoog sterftecijfer, er zijn ook
           22 000 Gens de couleur (vrije Afrikanen met burgerrechten,
           vaak kinderen van Afrikaanse maitraisen/slaven).
           Eind 18de eeuw hebben Gens de couleur 1/3 van de plantages in
           handen waarop 1/4 van de slaven werken als 1787 in Frankrijk
           met Franse revolutie de koning word vervangen door volksraad die
gelijke rechten eist voor alle Franse burgers waarop in Saint
Dominique de Gens de couleur Julien Raimond en Vincent Ogé ook
het kiesrecht opeisen voor vrije Afrikanen.
   Oge word echter op brute wijze vermoord zomer 1791 terwijl Franse
plantage-houders onafhankelijkheid van Frankrijk regelen met een
referendum (alleen voor Fransen) wat de slaven zorgen baart omdat
zij ook veel wetten willen afschaffen die slaven beschermen.
           Dat jaar beginnen dan gevluchte slaven o.l.v. Dutty Boukman
           en Mackandal gewapend verzet wat in noorden snel aangroeit met
weggelopen slaven tot 100 000 man die 180 plantages overvalllen
en binnen enkele weken de controle in het noorden overnemen,
           1/3 van Saint Dominique begin 1792.
           De regering in Parijs besluit burger en politieke rechten te geven
           aan "vrije" kleurlingen en stuurt een leger van 6 000 man naar het
eiland tegen een opstand van de Blanken/Fransen die trouw pleiten
aan Britse kroon en 1793 valt een Spaans leger binnen vanuit het
zuiden van het eiland.
Het Franse leger dat onafhankelijk strijd voert is tot 3 500 man
geslonken meest door ziekte naast de oorlog en uiteindelijk besluit
in Frankrijk de regering van Robespierre tot afschaffing van de
slavernij in alle Franse kolonien 4 februari 1793.
Hiermee krijgt Franse leger steun van de rebellerende slaven o.l.v.
Toussaint L'Ouverture en verjagen de Spanjaarden hetzelfde jaar,
de Britten 1798 en verdrijven Spanjaarden vanb het oosten van waar
ook alle slaven bevrijden 1801.
           Dat jaar neemt L'ouverture officieel de leiding als gouverneur
           van het gehele eiland Hispaniola en zet een constitutie op met
           vergaande autonomie, in Parijs heeft Napoleon nu de leiding
           overgenomen en besluit L'ouverture af te zetten en het oosten
           terug te geven aan Spanje en stuurt een Frans leger.
           Het moderne Franse leger krijgt het jaar daarop de overhand en
           als het rebellenleger amnestie krijgt en deel kan nemen aan een
nationaal leger geeft L'ouverture zich over 1802, L'ouverture word
echter wel opgepakt en naar Frankrijk verscheept waar hij sterft
in een kerker in Franse Alpen.
           Als het Franse leger beraad om slavernij weer in te voeren
           organiseren Gens de couleur o.l.v. Dessalines opnieuw een
           opstand en eind 1802 als een groot deel van de Fransen sneuvelt
           in deze tropen neemt Rochambeau hier de leiding over.
Als Frankrijk 1803 zijn bezittingen in noord Amerika (Canada en
           Missisippi basin) verliest trekt Napoleon ook zijn troepen terug
uit Saint Dominique voor de strijd in Europa en 1 jan 1804 roept
Dessalines de onafhankelijkheid uit van eiland Hispaniola onder
naam de Haiti.
Vele Europeanen worden dan van het eiland verjaagd of gedood in
Haiti genocide en de Katholieke kerk word ook opgedoekt door
Dessalines als Keizer maar komt om bij aanslag 1806 gevolgd door
Petion (Gens de couleur) als president van Republiek Haiti in
zuiden terwijl Christophe koning word van Koninkrijk Haiti in
noorden voor de ex-slaven.

in de ruweg 10 jaar oorlog zijn 100 000 Europeanen
en 200 000 Afrikanen gesneuvelt, Afrikaanse inwoners word een
dienstplicht opgelegt voor heropbouw van plantages en verdediging
van het eiland, Haiti betaalt jaarlijks 150 miljoen aan Frankrijk
voor erkenning van (en handel met) zijn Republiek.

1795-1925 Qajar dynastie van Perzie
   Karagöz sekte van Qajaren van Karapapak stam van de Oghuz
           komen met Mongolen terecht in Azerbaijan en nemen deel aan
           de Qizilbash beweging hier die de Saffavieden aan de macht
           helpen, 1554 word "Shahverdi Soltan Ziyadoglu Qajar" sheik
           van Karabakh waarna meerdere van deze Qajars dienst doen
           in het bestuur van Saffavieden.
           Als Shah Abbas overal in zijn Rijk Qajars als sheik benoemt
           word de Qajar dynastie in Astarabad heel invloedrijk waar
           Shah Qoli Khan's dochter huwt met Fath Ali Khan van de
           Qajars in Ganja die leider word van Qoyunlu clan van Qajars
           en belangrijk legeraanvoerder van Saffavieden maar door
           Nader shah word vermoord 1726, zijn zoon Mohammad Hasan Khan
           word door Saffavieden verdreven van Asterabad.
           Na de moord op Nadar Shah word Mohammed Hasan gerelabiteerd
           met steun van Shahrukh Afshar en door Soleyman II benoemt
           tot Beylerbey van de nomaden in Azerbaijan waar hij na 1749
           onafhankelijk word en zijn rijk uitbreid naar Mazandaran en
           Gilan, nadat hij een aanval van Azad Khan Afghan sheik van
           Tabriz afslaat verovert hij zijn stad 1757 en conrole over
           heel Azerbaijan.
           Als 1758 Mohammad Hasan Khan sterft volgt zijn zoon
           Agha Muhammad als hoofd van de Qoyunlu clan maar word 1762
           ontvoerd en gegijzeld in Shiraz door de Zand dynastie waar
           hij tijdens politieke onlusten ontsnapt 1779 en zijn hoofdstad
           van Sari verhuist naar Tehran, als Shah Lotf Ali Khan word
verjaagd door de sheik van Shiraz word Agha Muhammad uitgenodigt
hier de troon over te nemen.
           Een leger Qajaren o.l.v. Mostafa Qoli Khan Qajar belegert
           de stad maar word kort hierop door Shah Lotf Ali Khan
           verslagen die de stad herovert maar zijn voorspoed keert
           bij Persopolis waar het leger van Lotf Ali Khan word
           verslagen en hij vlucht naar de stad Bam.
           Agha Muhammad verovert dan bloedig alle steden en controle
           op het Iraans plateau 1795 en de sheik van Bam levert
           uiteindelijk Lotf Ali Khan uit die na 3 jaar martelingen
           in de kerkers van Tehran sterft en datzelfde jaar voert
           hij vernietigende veroveringen uit van Georgie en Khorasan
           waar hij de bestuurders ook vaak laat doodmartelen.
           Een Russische Expedition in Persie 1796 verovert Derbent
           maar worden voor Baku afgeslagen terwijl hij Tiblisi met
           de grond gelijk maakt en alle inwoners dood, Agha Mohammed
           word uiteindelijk vermoord door bedienden in Shusha van het
           Karabakh khanate, hij word opgevolgd door Fath Ali Shah
           zoon van Hossein Qoli Khan Qajar broer van Agha Mohammed
           die laat Hajji Ebrahim vermoorden.
           In 1804 begint Fat′h Ali Shah met Russen stijd om
           Khanaten van de Caucasus waarbij Qajaren een zware
           nederlaag leiden waarna ze met Franco-Persisch verdrag
           doorvechten maar geven op als Russen Tabriz belegeren
           waarop ze Georgie afstaan en invloed in andere Khanaten
           met verdrag van Gulistan 1813 georganiseerd door Britten,
           in 1805 voert hij een mislukte verovering uit van Herat
           1805-1815 en 1817 strijd bij Kafir Qala.
   In een korte periode hierna richt Fat′h Ali Shah zich op
           kunst en cultuur maar op advies van Britse diensten stuurt
           hij zijn zoon Abbas_Mirza 1826 opnieuw op veldtocht naar
           de Kaukasus en valt het Talysh Khanate en Karabakh khanate
           waarop deen Russisch leger o.l.v. Ivan_Paskevich Perzie
           binnenvalt en Echmiadzin, Nakhichevan, Abbasabad en Erivan
           verovert en uiteindelijk Tabriz en als ze het Urmia meer
           bereiken geeft Abbas Mirza op met verdrag van Turkmenchay.
           Abbas Mirtza sterft 1833 en Fat′h Ali Shah 1834 waarop zijn
           zoon Mohammed Mirza opvolgt als Shah en strijd vergeefs weer
met Britten om Herat als Shirazi de populaire Bábist sekte
begint en begint aan modernisering maar sterft jong 1848.
Zijn zoon Naser ed-Din Kadjar volgt weer met onsuccesvolle strijd
tegen Britten om Herat en maakt 3 reizen naar Europa wat hem ook
inspireerd te moderniseren en begint met burocratie, telegrafie,
post, wetenschap scholen en kranten, hij moet nog wel de Tabak
industrie opgeven voor een veto van Ayatolla Hassan Shirazi.
Kadjar komt om bij aanslag (Pashtun) 1896.
Zijn zoon Mozaffar_ad-Din_Shah_Qajar volgt hem nadat hij 35 jaar
als gouverneur van Azerbaijan een Playboy leven leed zonder veel
contact met zijn vader en erft van hem een lege schatkist na de
modernisering gekocht van Britten en Russen
Na zijn Europese reizen begint hij de Perzische cinema waarvoor hij
alles verkoopt aan de Britten en Russen en na protesten laat hij
een parlement formeren en een constitutie die de macht van de Shah
aan banden legt en sterft een maand later aan hartaanval.
Zijn zoon Mohammad Ali Shah Qajar schaft parlement en constitutie
gelijk af waarop een opstand van As'ad, A'zam, S.Khan, B.Khan en
Y.Khan hem afzet, het parlement troont zijn zoon Ahmad_Shah_Qajar
en voert algemeen kiesrecht in.
Met WOI loopt Britse aanval op Rusland vast in Perzie zonder dat
de Shah en parlement iets kan doen en verliezen de controle buiten
Tehran waar Russische leger zelfs de Perzische Soviet Republiek
organiseerd en bij gebrek aan inkomsten van APOC moet de regering
Britse leningen sluiten van hun Keizerlijke bank Perzie.

1798 Nederlands Indie (nationalisatie van VOC)
           Na vierde Hollands-Engelse oorlog is de Nederlandse
Republiek bankroet, als in Europa het Franse revolutionaire
leger dan Nederland binnenvalt 1795 worden stadhouders verslagen
en kunnen Nederlandse revolutionairen de Bataafse republiek
organiseren die VOC opdoeken en hun bezit nationaliseren.
De Bataafse Republiek maakt Deandels gouverneur van Indie
die alle leden van de VOC vervangt door ambtenaren, lokale
vorsten die voorheen alleen schatplichtig waren aan Batavia
   worden ambtenaren van de Nederlandse staat die alleen een
   vastgelegde belasting van boeren innen voor de Nederlandse
Republiek die de vorsten daarna hun loon uitbetalen.
Daendels stelt een Nederlands leger samen van 18 000
Javanen o.l.v. Nederlandse officieren waarmee hij Surakarta
en Yogyakarta verslaat en ondergeschikt maakt aan Batavia.
De Boeren worden massaal opgetrommeld om in staats-dienst
de grote postweg op eiland Java te bouwen waarbij vele
           omkomen, onvrede hierover maakt het voor Britten mogelijk
           om eiland Java te veroveren 1811.
           De Britten nemen echer het beleid van Deandals over en
           herverdelen nog het platteland van adel naar boeren (pacht
           helft v/d produktie), schaffen slavernij af, organiseren
   pokkenvaccinatie en onderwerpen de koning van Banten 1813
en Cheribon 1816.
         In Europa verovert het Franse leger o.l.v. Napeleon ook
   andere landen waar Koningen worden afgezet en door gekozen
   parlement worden vervangen, de Europese Koningen verenigen
zich echter en verslaan Napoleon bij Waterloo 1814.
In alle landen word het koningsschap herstelt maar de
parlementen blijven daarnaast bestaan, in de Nederlanden
word de zoon van een stadhouder tot koning gekroont naast
een parlement van 2de kamer door het volk gekozen en
1ste kamer door de koning gekozen.

Als Willem Frederik is verslagen in Nederlanden huwt hij Wilhelmina
(zus van Willem III koning van Pruissen) 1795 en na deelname aan
mislukte Russisch-Britse veldtocht in noord Nederland 1799 lukt
hem niet consul van Nederlanden te worden bij Napoleon maar regelt
bij hem uiteindelijk wel het graafschap Nassau-Oranje-Fulda 1803.
Na de dood van zijn vader krijgt hij dan nog het Hertogdom Nassau

krijgt 1807

De Engelsen dragen Java over aan het Koninkrijk Nederland KN
     1816 die de landhervorming van Britten gebruiken om lokale
vorsten te verplichten landbouwgrond te verkopen aan KN.
Via de Ned.Handelsmaatschappij (opgezet door koning Willem I)
word zoveel mogelijk grond verpacht aan Europese ondernemers
om plantages op te zetten voor massa-export naar Europa,
   verbouw van Opium voor export naar China gaat dan ook een
belangrijke rol spelen.
Op eiland Sumatra organiseerd een Moslim profeet verzet
met Padri oorlog 1821-1838 en in westen van eiland Java
breekt de Java-oorlog uit 1821-1845 waarbij veel Europeanen
   omkomen en de KN ertoe brengt het KNIL leger op te zetten
waar mensen uit de hele wereld dienst konden doen zoals het
vreemdelingen legioen waarmee Bali word onderworpen 1841-1849
en opstanden 1858 en 1868 bestreden.

1799-1815 Napoleon organiseerd een coup en neemt de leiding over het
           Consulaat wat hij verzekert als hij het Oostenrijkse leger
           uit Italie verdrijft 1801 en krijgt levenslang de leiding
           over het consulaat 1802, Bavaria, Württemberg en Baden
           sluiten zich op eigen houtje aan bij Frankrijk.
           Engeland organiseerd hierop een 3de coalitie met Italie,
           Duitsland, Oostenrijk en Rusland in 1803 en de zomer 1804
           word Napoleon Keizer gekroont, Napoleon organiseerd het
           Grote leger voor een invasie van Engeland wat echter een
           Oostenrijks aanval bij Ulm moet afslaan 1805 kort voordat
           de Franse en Spaanse vloot door de Britse vloot worden
           verslagen bij Travalgar een paar dagen later, eind 1805
           herstelt Napoleon zijn vertrouwen als hij de 3de coalitie
           bij Austerlitz verslaat.
           Het grotendeels door Frankrijk beheerste Duitsland word
           georganiseerd in Rijnbond en Italie in koninkrijk Italie
           en 1806 legt de Oostenrijkse Keizer van Duitsland zijn septer
           neer maar Fransen moeten dat jaar een opstand in Bavaria
           gesteund door Pruissen en Rusland neerslaan waarna
           Frankrijk een vriendschapsverdrag sluit met Rusland.
           Als Frankrijk in Spanje de controle wil overnemen begint
           hier een algemene opstand die een hoge tol gaat eisen van
           Fransen en Napoleon stuurt het Grote leger naar Madrid.
           Een aanval van Oostenrijk in Bavaria word 1806 afgeslagen,
           bij een tegenaanval op Oostenrijk leiden Fransen hun
           eerste taktische verlies bij Aspern-Essling maar weten
           Oostenrijkers bij Waghram toch te verslaan en 1810 huwt
           Napoleon met Marie-louise keizerin van Oostenrijk en een
           conflict in Rome leid tot verbanning van de Paus.
Als de schiereiland oorlog 1807-1814 zijn tol eist begint
Napoleon een Frans offensief in Rusland 1812 met een leger
van 600 000 man maar onderschat de afstanden en voordat ze
Moskou bereiken loopt hun opmars vast in strenge winter
waarin het grootste deel omkomt, de uitgemergelde rest word
   met de dauw verjaagt en maar een vijfde keert terug.
Tijdens het offensief in Rusland begint 6de coalitie oorlog
in Duitse Rijk en de terugkeer van Napoleon uit Rusland kan
niet voorkomen dat ze weer over de Rijn worden gejaagt 1814,
als die situatie in Spanje ook uitzichtloos blijkt treed
Napoleon af.
Hierop laat de Franse regering zich leiden door de koninklijke
leiders van Europa die in Frankrijk de troon van de Bourbon
familie herstellen en proberen veel hervormingen terug te draaien
maar de regering gekozen door het volk blijft als 2de kamer
bestaan naast een 1ste kamer gekozen door de koning.

1800-1850 Italie na Napoleon
Na Franse revolutie verslaat Napoleon in Italy het Oostenrijkse
leger en veroverd de pietmond van het koninkrijk Sardinie 1497
en terwijl hij strijd tegen de Oostenrijkers aan Po-rivier word
Tuscane verovert, nov.1796 tekent Oostenrijk een wapenstilstand
en de Po vlakte komt aan Napoleon.
Met Frans beleg van Napels 1799 herovert Oostenrijk de Po vlakte
en een Russisch leger de Piedmont, als de Russen weer vertrekken
worden de Oostenrijkers verslagen bij beleg van Genua waarop de
Fransen controle nemen over heel Italie waar ze Vorsten afzetten
en zuster Republieken organiseren.
In de zusterrepublieken worden met verkiezingen door het volk
hun vertegenwoordigers gekozen die een grondwet opzetten die
een gronslag vormt voor het bestuur en in het volksbestuur
ontwikkeld Melzi d'Eril het nationale ideaal van één Republiek
voor alle Italiaans sprekenden.
Deze nieuwe democratie word echter verloochend 1805 als Napoleon
zijn stiefzoon de Beauharnais koning van Italie laat kronen 1805
en zijn schoonbroer Murat koning van Napels (zuid Italie) 1808,
nadat Napoleon word verslagen blijft de Beauharnais koning van
Italie en Murat organiseerd een opstand tegen Oostenrijk.
Beide worden op Wener Congress genegeerd en Ferdinand krijgt het
koninkrijk van de twee Sicilien (zuid Italie en Sicilie) terug en
Ferdinand III zijn Hertogdom Toscane, het hertogdom Milaan word met
de Republiek Venetie verenigt in koninkrijk Lombardije en Venetie
onder direct bestuur van Frans II koning van Oostenrijk en Keizer
van het H.H.R. en Victor Emmanuel krijgt Koninkrijk Sardinie.
Het ideaal van 1 Italie word warm gehouden door schrijvers Alfieri
Tommaseo en Manzoni in noord Italie en 't genootschap van Carbonari
   van ex-leden uit het volksbestuur uit Napoleontische tijd in zuid
Italie die zich snel verbreid naar noorden geleid door Garibaldi
en Mazzini met eigen groep Jong Italie.
   In 1820 organiseerd legerleider Pepe een opstand in twee Sicilien
voor een constitutie maar word verslagen door Oostenrijks leger en
die een jaar later nog een opstand van Santarosa met adel van Savoy
in Pietmond neerslaan.
Vanaf 1820 vinden opstanden van Cabonari plaats in de twee Sicilien
en Pietmond en in de Pauselijke staat worden in Bologna, Forlì,
   Ravenna, Imola, Ferrara, Pesaro en Urbino volksraden georganiseerd
gebaseerd op constitutie die pleiten voor unificatie van Italie
maar allen worden neergeslagen door Oostenrijks leger 1831.

1800 Willem V stadhouder van de Republiek der Nederlanden

1800-1890 Imerina koninkrijk van Madagascar
Als in Madagscar Andrianampoinimerina koning van Imerina vanuit
zijn stad Ambohimanga het vervallen Rijk van zijn voorgangers
herstelt 1793 en verhuist naar het Antananarivo paleis begint hij
verovering van het eiland dat word voltooid 1817 door zijn zoon
Radama en hij sluit met Britten een verbond als ze de slavenhandel
met Mauritius stoppen.
Cameron, Jones en Griffiths van Londens Zendingsgenootschap komen
1818 scholen opzetten en Bijbel in Malagasi verspreiden, na dood
van Radama volgt zijn vrouw Ranavalona als koningin die Christendom
verbied en Europeanen het land uitzet behalve Laborde munitie-
producent en Lambert slavenhandelaar die met haar zoon Radama het
Lambert handelsverdrag sluit.
Na Ranavalona's dood 1861 volgt haar zoon Radama II die opnieuw
contact zoekt met Europeanen maar na twee jaar van de troon word
gestoten door de Andriana en Hova o.l.v. Rainivoninahitriniony dan
1ste minister die zijn vrouw Rasoherina trouwt.
Zij scheidt van hem en huwt zijn broer Rainilaiarivony, na haar
dood huwt hij Ranavalona II en na haar dood 1883 Ranavalona III,
hij herstelt banden met Britten die het eiland moderniseren met
scholen voor leerplicht en leger met vuurwapens terwijl Christendom
staatsgodsdienst word.

1800-1900 Ontwikkeling van Medische Wetenschap
Ludolph Christian Treviranus en Johann Jacob Paul Moldenhawer
           onderzoeken de cellulaire opbouw van planten door Henri Dutrochet
           verder onderzocht en geformuleerd zoals osmose, Karl Rudolphi en
           J.H.F. Link bestuderen de celwand 1804, Theodor Schwann,
           Matthias Jakob Schleiden en Rudolf Virchow beschouwen de cel
           als basis eenheid van alle levende wezens 1839.
           Agostino Bassi bewijst hoe de bacterie(schimmel) Beauveria bassiana
           de zijdeworm besmet en dood 1813, verloskundige Semmelweis ondekt
           bij epidimie van puerperal fever dat handen wassen besmetting sterk
           verlaagt, John Snow ontdekt bij Cholera epedimie in London 1854
           dat vervuild water een grote rol speelt, Robert Remak ontdekt dat
           cellen voortplanten door zich te delen.
           Louis Pasteur ontdekt dat door hem verzamelde kippen cholera in
           verpauperde toestand kippen alleen kort ziek maakt en daarna
           imuum wat hij ook met Anthrax doet en ontwikkeld vaccine voor
           Hondsdolheid, Koch ontdekt miltvuur (Bacillus anthracis) 1877,
           tuberculose (Mycobacterium tuberculosis) 1882 en op expeditie
           naar Egypte en Calcutta cholera (Vibrio cholerae) 1883 hij
           ontwikkeld ook Kochs postulaten. time

1800-1900 Ontwikkeling van Spoorwegen
Tegen 1800 als er 450 Watt machines in Engeland zijn bouwt
           Richard Trevithick zijn hoge druk stoommachine (hetzelfde jaar
           in noord Amerika bouwt Oliver Adams) voor een locomotief op
           rails en 1803 organiseerd hij een London stoomkoets lijn die
           na korte tijd weer word opgedoekt, 1808 word hij populair met
           zijn passagiers trein Stoom cirkus getrokken door locomotief
           Catch me who can.
De Blacketts of Wylam worden dan investeerders in ontwikkeling
   van locomotieven voor kolentransport waarvoor William Hedley en
   Timothy Hackworth de Puffing Billy 1813 en Wylam Dilly 1815 bouwen.
Voor de Middleton spoorweg van Brandling bouwt John Blenkinsop
           de locomotief Salamanca die voor het eerst rendabeler is voor
           kolentransport dan trekdieren, George Stephenson ontwikkelt dan
           Killingworth locomotives 1814-1824 waaronder de Blucher en zijn
           broer Robert bouwt de Locomotion voor passagiersvervoer van de
   Stockten Darlington spoorweg 1825, John Braithwaite en
           John Ericsson bouwen de Novelty 1829.
Uiteindelijk word de Liverpool-Manchaster lijn geopent in 1830,
           de Warrington-Newton lijn in 1831 en Grand Junction lijn 1837,
           in het noordwesten en London en Birmingham lijn 1833 en
           Manchester en Birmingham lijn 1840, zij fuseren in de
           Londen en Northwestern lijn 1846.
   Intresse in spoorwegen is er in noord Amerika al langer en
           beginnen al 1828 met de Baltimore-Ohio lijn rn in het noorden
           zijn de meeste grootste steden met elkaar verbonden door
           spoorlijn 1860, op het Europees continent worden de 1ste
           spoorlijnen gebouwt door Engelsen in het nieuwe Belgie vanaf
           1830 en beginnen in Frankrijk, Duitsland en Rusland na 1840.
In Canada word de Grand Trunk lijn opgezet 1852 tussen Montreal
           en Toronto en St Lawrance Atlantic lijn 1853, in India bouwen
           Engelsen de Allahabad-Jabalpur branch lijn 1857,
           Calcutta-Allahabad-Delhi lijn 1864 en Oost India lijn van 1862
waarmee Bombay en Calcutta zijn verbonden door spoorwegen.

1800-1900 Chemie en industrie
           Ontwikkeling van electrolyse (verbreken of verbreken molekulen
           door electriciteit) met Martinus van Marum machine 1785 voor
           destilatie van tin, zinc en antimoon en 1800 ontbinding van
           water in waterstof en zuurstof word door Alessandro_Volta
           gevolgt met ontwikkeling van de 1ste batterij met opeenstapeling
           van meerdere lagen koper, zink en stof gedrenkt in zwavelzuur
           waarmee een aanhoudende elektrische stroom kan worden opgewekt.
           Met opkomst van de stoommachines word de Atlantische oceaan
           overgestoken door zeewaardige stoomschepen zoals de Savannah 1819,
           de Curacao 1827 en de Royal William 1833 waarna een pendeldienst
           tussen Engeland en noord Amerika begint mey de Great Western
           in 1838 en de Californie vaart 1848 pendeldienst van New York
           om zuid Amerika naar California in 4 maanden, de Great eastern
           word 1857 gebouwt voor onsuccesvolle pendeldienst naar India,
           hoge druk stoom machines voor fabrieken zijn de versie van
           Cornish 1830 en Corlish 1849.
           Dalton schrijft serie verslagen over druk van stoom en andere
           gassen in het vacuuum en in de lucht, verdamping en warmte-
           expansie van gassen 1802 en Daltons wet over reactie van gassen
           met vloeistoffen en baseerd zich als eerste volledig op de
           atoom theorie met introductie van atoom gewichten waarvoor
           Waterstof als factor 1 geld en andere Atomen een meervoud hiervan
           zijn en stelt zijn wet van meerdere verhoudingen op 1805.
           Berzilius bewijst dat atoomgewichten een meervoud van bepaalde
           hoeveelheid (Kwanta) maar niet waterstof, Joseph Louis Gay-Lussac
           formuleerd Charles's wet, Wet van gecombineerde Volumes en
           Gay-Lussac's wet Wholer maakt de organische/bio-molekuul Urea
           van anorganische stoffen 1832.
           Faraday gaat gassen verdampen tot vloeistof en bemerkt dat vast,
           vloeibaar en gas verschillende toestanden zijn van elke soort
           materie bepaald door temperatuur, maakt wetten van electrolyse
           1834 en ontdekt nog ionen, atomen met electrische kracht(lading)
           verdeeld in anoin(positief) en kation negatief geladen ionen,
           hij genereert electriteit met magnetisme met homopolar generator
           en zijn onderzoek naar metalen leid tot ideeen over nanodeeltjes
           en quantum-grote.
           Hans Christian Ørsted ontdekt dat electriciteit word opgewekt
           door magnetisme en vise versa 1821 waarop Faraday zijn homopolaire
           motor bouwt voor generatie van magnetisme door electriciteit en
           vise versa en ontdekt 1831 electro-magnetische EM inductie en
           bewijst dat er maar één electriciteit is en verschil van effect
           word bepaalt door verschil van hoeveelheid en intensiteit/stroom
           en voltage, er volgen nog faraday's wet, diamagnetisme,
           faraday's effect en faraday's kooi 1843.
           Germain Hess komt 1840 met zijn Hess wet over behoud van energie
           in chemische reacties en William Thomson bepaalt een absoluut
           nulpunt (273 C) Louis Pasteur begint stereochemie en August Beer
           met Beers wet de spectrophotometry 1851, Silliman ontwikkeld het
           petroleum kraken, Perkin maakt de kleurstofstof mauveine, de 1ste
           synthetische stof die op Industriele schaal word geproduceerd.
           Scott_Couper beschrijft regeneatie van Koolstof Atomen 1857 als
           Heinrich Geissler een cathode straal buis maakt, glasbol van
           10-3 atm. vacuum met cathode die elektriciteit uitzend aan de
           ene kant en anode die elektriciteit opneemt aan andere kant en
           ontdekt dat bij generatie van electricitiet in dit vacuum de
           cathode oplicht.
           Johann Hittorf bereikt met een hoger vacumm waarmee van
           de hele glasbol oplicht en noemt dit Cathode_straling 1860,
           William Crookes maakt dan een 10-6 atm vacuum bekent als
           Crookes buis 1870 wat het apperaat word voor onderzoek naar
           elektriciteit.
           Alexander Parkes maakt de eerste synthetische polymeren bekent
           als plastic 1864, Peter Waage en Cato Maximilian Guldberg stellen
           de wet van massawerking, Adolf von Baeyer ontwikkeld en indigo dye
           en industriele produktie 1865, Alfred Nobel ontwikkeld dynamiet,
           Atomen worden 1869 ingedeeld in het stelsel van periodiek systeem
           door Dmitri Mendeleev.
           Van 't Hoff en Le Bel ontwikkelen model voor molekulaire verbinding
           dat optische activiteit verklaart en begin maakt van stereochemie,
           Gibbs beschrijft het Chemische potentiaal, vrije energy en
           Gibbs' fase regel en met Ludwig Boltzmann bedenken zij het begrip
           entropy en met Maxwell ontwikkelen ze statistische mechanica.
           Linde maakt op grote dchaal gassen vloeibaar en ontwikkeld de
           methyl ether ijskast 1874 en zijn produktie van vloeibaar zuurstof
           verhoogt produktie van de staal industrie 1895, Svante Arrhenius
           ontwikkeld ionen theorie met electrolyten studie, Jacobus Henricus
           publiceerd toonaangevend onderzoek in chemische_kinetiek 1885.
   Le Chatelier gebruikt dit onderzoek in zijn Le Chatelier's principe
           voor de dynamiek van chemische equilibria 1884, Fischer bedenkt
           purine als basis eenheid van bio molekulen en onderzoekt glucose
           en ander suikers, Goldstein benoemt de cathode straling (electronen
           stroom) canal straling (protonen stroom) in cathode straal buis
           1885, van 't Hoff verklaart dat jaar osmotische druk.
           Werner onderzoekt octahedral structuur van Kobalt en begint
           coordinatie chemie, John Strutt ontdekt dat stikstof in de lucht
           lichter weegt 1892, Strutt en Ramsay destileren uit lucht de atoom
           argon 1894, Ramsy destileert helium uit cleveite en deelt deze twee
           atomen in aparte klassse van nobele gassen waarna hij nog drie
           andere (neon, krypton en xenon) uit lucht haalt 1896, Thomson
           ondekt het elektron 1897 en Wien de protonen 1898 in een cathode
           straal buis en vind het massa tot lading ratio waarmee hij de
           massa spectrometry begint.

Atomen, Symbool, Gewicht gevonden in 19de eeuw

1801
Vanadium V 23 

     Niobum Nb 41 

1802 Tantalum Ta 73 

1803 Palladium Pd 46, 

     Cerium Ce 58,

     Osmium Os 76 

     Iridium Ir 77

1804 Rhodium Rh 45

1807 Potasium K 19 

     Ruthenium Ru
44 

1808 Calcium Ca 20 

     Boron B 5 

1810 Fluor F 9 

1811 Jodium I 53

            1817 Lithium Li
3, 

Cadmium Cd 48

Selenium Se 34

            1824 Silicium Si 14

            1825 Aluminium Al 13 

Bromine Br
35 

            1829 Thorium Th 90

            1838 Lanthanium La 57

            1842 Erbium Er 68

Terbium Tb 65

            1860 Cesium Cs 55

            1861 Rubidium Rb 37

     Thallium Tl 81

1863 Indium In 49
1868 Helium He 2
1875 Gallium Ga 31
1878 Ytterbium Yb 70
     Holmium Ho 67
1879 Thulium Tm 69
     Scandium Sc 21
   Samarium Sm 62
1880 Gadolinium Gd 64
1885 Preasodynium Pr 59
     Neodymium Nd 60
1886 Dysprosium Dy 66
     Germanium Ge 32
1894 Argon Ar 18
1896 Europium Sm 63
     Krypton Kr 36,
     Neon Ne 10
     Xenon Xe 54
     Polonium Po 84
     Radium Ra 88
1898 Radon Rn 86
1899 Actinium Ac 89

1800-1850 Onafhankelijkheids bewegingen van Latijns Amerika

1807-1822 Onafhankelijkheid van Santa Cruz/Brazilie
           Als Napoleon's leger de Franse revolutie naar Spanje
           brengt 1807 verhuist Joao IV kroonprins van Portugal
           zijn hof naar zijn Santa Cruz/Brazil kolonie in Amerika
           en nadat hij in Salvador een handelsverdrag met Engeland
           sluit vestigt hij zich in Rio de Janeiro vanwaar hij de
           Unie van Portugal, Brazilie en Algarves 1815 sticht als
           Maria koningin van Portugal sterft 1816 word Joao IV
           gekroont in Rio 1818.
           In 1812 heeft het Britse leger de Fransen uit Portugal
           verjaagd en besturen de gouverneurs het moederland die
           Lissabon weer hoofdstad en Joao IV keert terug naar
           Portugal maar laat kroonprins Pedro achter die zich 1822
           laat kronen tot koning van (een onafhankelijk) Brazilie.
           Brazilie verovert 1821 Provincia Oriental del Río de la
           Plata (Uruguay) van Spanje als Província Cisplatina.
1807-1822 Onafhankelijkheid van Nieuw Spanje
           In Nieuw Spanje voelen Criollos (Spanjaarden geboren in
           Amerika) zich achtergesteld jegens Peninsulares (Spanjaarden
           geboren in Spanje), na de opstand in Haiti organiseren laag
           betaalde Criollos het Complot_van de_Machetes 1799 o.l.v.
           Pedro_de_la_Portilla om de onderkoning Azanza en Peninsulares
           te verjagen en een Congress te organiseren zoals in de VS maar
           het complot word verijdelt.
           Hierna organiseerd Miguel_Hidalgo_y_Costilla oppositie onder
           welgestelden in Queretaro waaronder generaal Ignacio_Allende,
           als Hidalgo priester is in Dolores en hij vervolgt word roept
           hij met Grito_de_Dolores de dorpsbevolking op voor een opstand
           georganiseerd door Allende in een leger dat de omgeving intrekt
           om het Spaans bestuur te verjagen 1810.
           Als het verzetsleger is aangegroeit tot 30 000 man treffen ze
           een Spaanse leger bij Guanajuato wat ze verslaan en vervolgen
           hun tocht naar Mexico stad waar ze nog een Spaans leger verslaan,
           nu laat Hidalgo het verzetsleger zich ingraven bij Calderon waar
           het Spaanse hoofdleger hen verslaan, het verzetsleger dat vlucht
           word voor de grens van VS opnieuw verslagen en opgerold 1811.
           Hierna komen overal groepen in verzet waavan een groep van
           Guadalupe Victoria (José Miguel Fernández y Félix) in Puebla en
           Vicente Guerrero in Oaxaca de grootste worden 1815-1821 maar het
           verzet word door het Spaanse leger aan de kant gewerkt zonder
           steun van de welgestelde Criolles.
           Als onderkoning Apodaca een Spaans leger o.l.v. Iturbide erop
           uitstuurt om Guerrero in Oaxaca op te rollen besluit Iturbide
           met zijn leger in Iguala ook voor onafhankelijk van Nieuw Spanje
           maar met een koning uit Spaanse koningsfamilie met Plan van Iguala
           en met Guerero organiseerd hij het leger van de_drie_garanties
           die wel steun krijgt van de welgestelde Criolles.
           Het leger o.l.v. Iturbide krijgt snel de overhand, als aan einde
           zomer 1821 de onderkoning vertrekt word het verdrag van Cordoba
           opgezet en trekt het leger van de drie garanties Mexico stad
           binnen en roept het onafhankelijke 1ste_Mexicaanse_Rijk uit
           waarvoor ook een Criolles adel een koning kan leveren, in de
           zomer 1822 laat Iturbide zich uitroepen tot (1ste) keizer van
           Mexico en vervangt het congress door een junta van sympathisanten.
1807-1822 Onafhankelijkheid van het Generale kapiteinschap Guatamala
           In Spanje weet Charles_IV koning van Spanje een complot van zijn
           zoon kroonprins Ferdinand_VII gesteunt door Napoleon te verijdelen
           1807 maar uiteindelijk dwingt een volksopstand in Aranjuez
           Charles IV tot aftreden, hij echter regelt met Napoleon zijn
           opvolging door Joseph Boneparte, Ferdinant VII word gevangen
           gezet in Chateau_de Valencay waarvoor het volk in opstand komt
           georganiseerd door junta's (onafhankelijke volksraden) vanuit
           de grote steden waarop het Franse leger binnenvalt om
           hen te bestrijden.
           Sinds Amerikaanse en Franse revolutie pleit het bestuur van
           de San Salvador provincie al voor onafhankelijkheid van het
           Generale kapitainschap_Guatemala en als in Spanje 1807 een
           troonstrijd begint organiseren Santiago José Celis, broers
           Nicholas, Vicente, Manuel Aguilar, priester José Matías Delgado,
           Manuel José Arce en Juan Manuel Rodríguez protesten in
           San Salvador voor onafhankelijkheid.
           Er word ook oppositie georganiseerd door San Miguel, San Vicente
           en Santa Ana maar een Spaans leger o.l.v. Jose de Aycinena drukt
           de opstand neer in de steden waarna in de provincie Nicaragua
           in de steden Leon en Granada protesten voor onafhankelijkheid
           beginnen maar ook deze worden binnen een maand onderdrukt.
           Hierna word 1812 op bepalingen uit Spanje van de Cadiz Cortes
           uitgegaan en een junta word opgezet o.l.v. José Matías Delgado
           over het kapiteinschap Guatamala, Costa Rica heeft zich dan
           afgescheiden en aangesloten bij Gran Columbia, in navolging
           van Mexico organiseren de leidende Criolles een Congress waarop
           de onafhankelijkheid word uitgeroepen van de
           Federale_Republiek_van_Centraal_America 1822.
           Onenigeheid tussen de republieken leis er 1831 dat de hoofdstad
           van Guatamala stad word verplaatst naar San_Salvador wat niet
           kan baten en eind 1938 scheiden Nicaragua, Honduras en Nicaragua
           zich af waarop El Salvador en Costa Rico ook hun onafhankelijk
           heid regelen 1841.
1810-1822 Onafhankelijkheids oorlog van Venezuela
           Als Francisco_de_Miranda het Spaanse leger in Florida verlaat
           bezoekt hij de onafhankelijke VS 1783 en bereist Europa waar
           hij 1791 deelneemt aan de Franse revolutie, met Britse hulp
           keert hij 1806 terug naar zijn geboortegrond, het Kaptitein
           Generaalschap_Venezuela waar hij Spaanse en Portugese kolonies
   wil verenigen in een post Inca Rijk onafhankelijk van Spanje.
           Na enkele tegenslagen sluit Spanje vrede met Engeland en geeft
           Miranda op, echter Spanje word verovert door de Fransen waar
           Napoleon zijn broer Joseph installeerd als koning in onmin
           met vele onderdanen en alweer in Venezuela worden de Spaanse
           gouverneurs verjaagd 1810 en vervangen door Junta/regering
           van de rijksten o.l.v. Miranda en Simon_Bolivar die de
           onafhankelijke 1ste_Republiek_van_Venezuela stichten, een
           opstand van Maracaibo, Guayana en Coro o.l.v. Monteverde met
           Spaanse steun eindigt de 1ste republiek 1812.
           Miranda en Bolivar reizen dan zuid Amerika af waar ze verzet
           organiseren in andere regio's door Bolivar organiseerd in
           Verenigde provincies van Granada (Columbia) in het Spaans
           Koninkrijk_Granada en vanwaar hij dan Venezuela verovert 1813
           en sticht de 2de Republiek, 1815 volgt de Spaanse herovering
           van Venezuela en Granada maar Bolivar verjaagd de Spanjaarden
           uit Granada maar ook Panama, n.Ecuador en w.Veneziela verenigt
           in Gran Columbia 1819 en veroveren met Royal_Audience_of_Quito
           z.Equador 1822 en de rest van Venezuela 1823.
1810-1818 Onafhankelijkheids oorlog van Rio de la Plata
           Een Brits leger valt het Onderkoningschap Rio_de_la_Plata binnen
           tijdens Brits-Spaanse oorlog en veroveren Buenos Aires 1806 maar
           worden al gauw weer verdreven door het koloniale leger o.l.v.
           Santiago_de_Liniers wat daarna word uitgebreid met burgermilities
           waaronder Regiment_van_Patriciars ook politiek aktief is, een
           nieuwe Britse aanval verovert Montevideo maar worden bij
           Buenos Aires weer verdreven 1808.
           Hierna word onderkoning Rafael_de_Sobremonte afgezet en als
           Spanje door Frankrijk word bezet organiseerd Javier de Elío
           een Junta in Montevideo, Martín de Álzaga plannen voor een
           junta in Buenos Aires worden verijdeld waar Cisneros nieuwe
           onderkoning word, in Spanje word de Junta van Cadiz hervormt
           tot Cortez van Cadiz met dictatoriale macht die in Buenos Aires
           word afgewezen in Mei_Revolutie.
           Hier word een Primera_Junta opgezet die het koloniale verzet
           tegen Spanje in Rio de la Plata organiseerd in VPRP
           Verenigde provincies van Rio de la Plata die de nieuwe onderkoning
           naar Spanje terugstuurt, Spaanse troepen nemen in Montevideo de
           controle waar de nieuwe onderkoning Francisco_Javier_de_Elio
           word opgezet.
           Als de Audiencia_van Charcas in hoog Peru/Bolivia zich in Junta
           organiseerd gevolgd door nog een junta in La Paz, een Spaans leger
           maakt echter snel korte mette met hen waarna op het platteland de
           Republiqueta verzet organiseerd gesteund door een VPRP leger o.l.v.
           Juan José Castelli dat hoog Peru/Bolivia binnenvalt 1810.
           Een aanval o.l.v. Manuel Belgrano op de Parana_rivier mislukt waar
           La Provincia (van Rio de la Plata) zich onafhankelijk 1811 o.l.v.
           van Rodriguez die bestuur organiseerd naar voorbeeld van Rousseau's
           Social Contract tot zijn dood 1840, een Spaanse tegenaanval o.l.v.
           Pio_de_Tristan op hoog Peru word in 2de_Alto_Peru campagne
           afgeslagen door Castelli.
           De Junta word hervormt tot 1ste Triumvirate 1811 tot
           José de San Martín de Granaderos a caballo organiseerd die een
           2de Triumvirate organiseerd eind 1812 en een Spaanse aanval bij
           San Lorenzo afslaat waarna het 2de Triumvirate weer word vervangen
           door Volksraad o.l.v. Posadas 1813 en organiseerd onder Britse
           leiding een eigen vloot die de Spaanse schepen van Montevideo
           verjagen zomer 1814.
           Spanjaarden heroveren hoog Peru en houden stand tegen het koloniaal
           verzet, als 1815 in Spanje Ferdinant VII word herstelt op de troon
           besluit de volksraad in Buenos Aires o.l.v. Ignacio_Alvarez_Thomas
           de onafhankelijkheid uit te roepen van Verenigde provincies
           van Rio de la Plata.
           Als San Martin de leiding over het leger in het noorden besluit hij
           een aanval op Peru te ondernemen via Generale Kapiteinschap_Chili
           en verslaat 't Spaanse leger o.l.v. Osorio bij Chacabuco waarna hij
           onder gejuich Santiago de Chili binnen wandelt na een nederlaag bij
           Cancha_Rayada herfts 1818 weten ze het Spaanse leger definitief
           uit te schakelen bij Maipu, Brazilie verovert Provincia Oriental
           (Uruguay) in 1821.
           Dan organiseerd San Martin met Bernardo O Higgins de aanval op Peru
           en Bevrijding van Peru Expedition verovert een bruggehoofd in de
           Pisco baai waar San Martin met zijn leger naar toe trekt, na deze
           aktie komen de Grenadiers van Cuzco in opstand en roepen de
           onafhankelijkheid uit van Equador, de Republikeinen veroveren het
           laagland en het leger van San Martin trekt zomer 1821 Lima binnen.
           Het Spaane hoofdleger o.l.v. Jose de la Serna e Hinojosa word 1821
           in Peru verslagen door een kolonial leger van Sucre en na de val
           van Ell Callao word laatste Spaanse leger o.l.v. Olañeta verslagen
           in hoog Peru 1825 dat word georganiseerd in onafhankelijk Bolivia.
1820-1898 Cubaanse onafhankelijkheids strijd
   In navolging van eiland Hispaniola vind op eiland Puerto Rico in
Bayamon ook een slavenopstand van Nicolás Morales plaats die echter
           snel word neergeslagen, op het eiland Cuba vind 1809 een opstand
           plaats van welgestelde Criolles die echter 1810 weer word
           neergeslagen evenals een anti-slavernij opstand geleid door
           Jose Antonio Aponte 1812, echter de Spaanse constitutie van 1812
           verzekert steun van de rijkste slavenhouders.
           Als Ferdinant VII weer op de troon komt 1814 en de constitutie
           inperkt ontstaat er weer oppositie onder welgestelde Criolles en
           als Ferdinant VII weer absolutistisch bestuur invoert 1820 volgen
           verschillende opstanden zoals Expedición de los Trece 1826,
           Gran Legión del Aguila Negra 1829, Cadena Triangular, Soles de la
           Libertad 1837 en Conspiración de La Escalera 1844 geleid door
           Félix Varela en José María Heredia, invallen van Narciso Lopez
           met legers uit de VS in 1848 en 1851 worden ook verslagen.
           Het Spaanse leger o.l.v. Campos weet opstanden elke keer bloedig
           neer te slaan maar uiteindelijk volgt dan een grootschalige
           Tien jaren oorlog 1868-1878 gevolgd door kleine oorlog 1879-1880
           waarop de slavernij word afgeschaft door Spanje 1886, vele kleine
           plantage houders vormen daarna een welgestelde middenklase in de
           steden waar ze fabrieken organiseren terwijl grote plantages
           moderniseren gefinancierd door de VS terwijl de onderklasse word
           georganiseerd in de eerste vakbonden.
           In 1881 arriveert Jose Marti in de VS en organiseerd in Florida
           een verzetsbeweging van Cubaanse vluchtelingen, zij organiseren
           o.l.v. Antonio Maceo 1895 opstanden in de grote steden van Cuba
           tegen het Spaans bestuur en veroveren de Camaguey provincie waar
           ze bestuur o.l.v. Bartolome Maso opzetten die de conrole over het
           platteland nemen van geheel Cuba begin 1896 waarop Campos word
           vervangen door Valeriano Weyler die alle boeren verplicht te
           verhuizen naar strategische dorpen en steden.
           In 1898 vind er veel kritiek plaats van de VS tegen de taktiek
           van Weyler en als Spaans gezinde protesten VS burgers in Havanna
           bedreigen stuurt de VS kruiser USS Maine naar Havanna en als
           na een maand hier een explosie plaats vind die 268 man dood
           verklaard VS president William_McKinley de oorlog aan Spanje
           waarvoor het Teller Amendment word opgezet.
           De zomer 1898 land een VS leger o.l.v William R. Shafter in
           Daiquirí en Siboney en een VS vloot verovert Guantanamo_Bay als
           uitvalsbasis tegen Santiago de Cuba wat eind juli door de Criolles
           en VS leger word ingenomen waarop Spanje zich overgeeft en
           eind 1898 word de onafhankelijkheid van Cuba geregeld tussen de
           VS en Spanje met verdrag van Parijs, de Criolles verzetsgroepen
           worden ontwapend waarop VS gouverneur John R. Brooke zetelt
           in Santiago en een interum bestuur vormt.
           Dan word de Cubaanse Nationale Partij, Federale Republicijnse
           Partij van Las Villas, de Republikijnse Partij van Havana en
           Democratische Unie Partij opgezet voor verkiezingen van 1900,
           in 1901 word Tomás Estrada Palma gekozen tot president die
           nog in de VS woont, de verzets held Maso trekt zich onder
           protest terug, het Teeller Amendement word vervangen door
           Platt Amendment en in 1902 trekken de laatste VS troepen
           zich terug.
           Als 1906 de regering van Palma opstapt volgt een opstand van
           Enrique Loynaz del Castillo waarop opnieuw een VS leger o.l.v.
           Charles_Magoon het eiland binnentrekt om een burgeroorlog te
           voorkomen en nieuwe verkiezingen te organiseren, deze tijd
           word in Cuba de Populiare_Socialistische_Partij opgezet, en
           met de verkiezing van Jose_Miguel_Gomez (Criolles verzetsleider)
           in 1908 verlaat het VS leger Cuba weer 1909.
           (zuid Amerika 1800-1850 en 1850-1900)

1807       Jamaica tijdens Amerikaanse onafhankelijkheidsstrijd
           Op eiland Jamaica zijn zoals op St.Dominique ook rijke suiker en
en koffie plantages georganiseerd door Brits bedrijfsleiders en
10 000 vrije Afrikaanse toezichthoeders die een grote Afrikaanse
slavenbevolking hier tewerk stelt, 1 op de 20 is Europeaan 1800.
           Zoals op Hispaniola zijn er slaven die het binnenland invluchten
waar ze leefgemeenschappen van Marroons opzetten terwijl op de
plantages slaven zich organiseren in coromantins die regelmatig
    opstanden zoals de Tacky's_revolt 1760 uitvoeren.
           De Afrikaanse slaven op Jamaica komen met kerstmis 1831 in
           opstand met Doop oorlog o.l.v. Samuel_Sharpe waarop Engeland
           de slavernij afschaft 1834 en een Apprenticeship invoert ter
           bescherming van ex-slaven wat door corruptie weinig helpt en
           1865 volgt de Morant Bay rebellie geleid door Paul Bogle die
           bloedig word neergeslagen en 1866 word Jamaica een kroonkolonie
           met Kingston als hoofdstad 1872, suiker en koffie worden
           omgezet in Bananen plantages en 1880 komt er weer zelfbestuur
           met wetsraad maar onafhankelijkheid zoals in de rest van
           Amerika blijft uit tot W.O.II.

1818-1910 Haiti bondgenoot van Frankrijk
Na de dood van president Petion 30 maart 1818 volgt Boyer ook een
Mulatto ook met Inginac als adviseur in het zuiden als in noorden
de Bantoe Christoph ingesloten door oppositie zelfmoord pleegt
waarop zijn zoon word vermoord en dit deel aansluit bij de
Republiek van Boyer.
Eind 1821 organiseren Spanjaarden in Santa Domingo afscheiding in
Spaanse Republiek Haiti die na binnentrekken van Haitiaans leger
zich weer voegen bij de Republiek van Boyer, met ACS in VS regelt
Boyer en Granville herfst 1824 migratie van 6 000 ex-slaven naar
Samana Peninsula, de meeste keren echter terug naar VS en kleine
100 blijven in aparte gemeenschap op de Peninsula.
Uiteindelijk breekt Boyer de isolatie van Haiti met internationale
handel via Frankrijk waarvoor ze 150 (later 80) miljoen in 5 jaar
moeten betalen voor oorlogsschade 17 juli 1825 wat eerste jaar tot
30 miljoen schuld leid en aanhoudende crisis maar van levensbelang
is voor de economie.

Om de Franse schuld te betalen worden staats-plantages opgezet
waar de bevolking die zelfvoorzienend gingen leven dienstplicht
moesten voldoen wat onder ex-slaven oppositie oplevert die 1843
in opstand komen o.l.v. Riviere-Herard waarvoor Boyer het land
ontvlucht naar Frankrijk.
Hierop volgt een interum regering met nieuwe grondwet eind 1843
waarna Riviere-Herard zichzelf president benoemt, begin 1844
regelt Mulatto groep La Trinitaria van Duarte, Mella en Sanchez
in het oosten de Spaanse elite in Santa Domingo opstand o.l.v.
Santana voor waarop Riviere-Herard een veldtocht begint in oosten.
Als hij na korte veldtocht na zware nederlaag moet terugtrekken
word het oosten georganiseerd in Dominicaanse Republiek o.l.v.
Duarte als Riviere-Herard in het westen te maken krijgt met een
boerenopstand o.l.v. Generaal Jean-Jacques Acaau en begin lente
vlucht Riviere-Herard naar Jamaica 1844.
Na vertrek van Herard word Bantoe Guerrier (gen. van Christophe)
president die aan ouderdom sterft 1845 waarop Mulatto Pierrot volgt
herfst 1846 die Boyaristen vervangen na 'n maand met Bantoe Riche
maar valt snel ook in diskrediet, hij word herfst 1847 vergiftigd
en vervangen door Bantoe Soulouque.
Soulouque hervat het beleid van Riche voor Mulatto Boyaristen maar
begint dan onafhankelijk zijn geheime dienst Zinglings die Mulatto
   machtsbasis ondergraaft en 'n Bantoe elite organiseerd die controle
van hen overnemen en ook geweld gebruikt tegen elke oppositie.
   Na zijn huwelijk met Leveque laat hij zich Keizer Faustin kronen
in de stijl van Napoleon 1852 en gaat Bantoe elite adelijke titels
uitdelen (als in Frankrijk) maar steunt ook Voodoo priesters, zijn
preoccupatie met onsuccesvolle veldtochten tegen Dominicaanse
Republiek 1849,'50,'55 en '56 wekt echter oppositie op.
Als de VS het Navassa eiland innemen weet hij consessies te
vergaren van de VS die aanzienlijke inkomsten brengen, zijn
onsuccesvolle en kostbare strijd tegen het oosten kost hem
echter steun en hij word door leger coup van Mulatto Geffrard
afgezet die president word met grondwet van 1846.
Geffrard halveert het leger en organiseerd een apart presidentieel
   leger, hij regelt de heropbouw van Katholieke kerk die weer scholen
organiseerd en bestrijd Voodoo priesters terwijl Geffrard nog
enkele universiteiten organiseerd en staats-onderhouden hoofdwegen,
Geffrard regelt ook weer migratie van ex-slaven uit VS, een groep
o.l.v. Holly vestigt zich 1861 in Croix-des-Bouquets.
Als 1861 de Dominicaanse republiek onder Santana regering zich weer
bij Spanje voegt begint hier een opstand die Geffrard gaat steunen
maar onder dreiging van Spanje moet opgeven, met VS burgeroorlog
word Haiti enigste bondgenoot van het noorden terwijl andere
eilanden de zuidelijke VS steunen.
Na verschillende coup-pogingen en opstanden te hebben verijdelt
komt de opstand o.l.v. mulatto Salnave wel van de grond die met
    hulp van beschietingen van Britse vloot dwingt Geffrard te vluchten
naar Jamaica 1867, na 2 jaar conflicten word hij afgezet en volgt
Saget die de conflicten sust met autonomie voor de provincies.
Als hij terugtreed 1869 volgt Domingue generaal van Sud provincie
die het beleid overlaat aan zijn adviseur Septimus Rameau die als
eerste de Dominikaanse Republiek erkent 1875 waarna hij een lening
van Frankrijk afsluit tegen de crisis maar verloren gaat aan het
corrupte bestuur.
Als Rameau corrupte bestuurders vervolgt vlucht Boisrond-Canal naar
VS en 1876 word Rameau vermoord en vertrekt Domingue naar Jamaica
waarop Boisrond-Canal terugkeerd en president word maar kampt met
conflict tussen Mulatto en Bantoe politici met rellen in hoofdstad
in Port-au-Prince waarop Boisrond-Canal weer vertrekt 1879.
   Dan keert de Bantoe Salomon (anti Mulatto) uit Soulouque regering
terug uit Frankrijk om onder gejuich president te worden en regelt
openbaar onderwijs, herstelt staatskas, verhoogt landbouw export,
reorganiseerd leger en bestuur, organiseerd post-systeem, sluit
    Haiti aan bij internationale Telegrafie en verstevigt banden met
VS met schenking van 't Tortuga eiland.
De pokken epidemie 1883 waar veel geld word ingestopt remt zijn
beleid af waarop coup-pogingen volgen en reeks van opstanden onder
Cacos volk waarna met inflatie de crisis terugkeert en vanwege
toenemende opstanden vertrekt Salomon ook naar Jamaica.
Hierna volgt Legitime uit leger onder Geffrard en Salnave en
minister voor Salomon als president maar vlucht als snel voor
oppositie van Hyppolite die hem na interum regering o.l.v.
Boisrond-Canal volgt herfst 1889 en terwijl hij opstanden bestrijd
regelt zijn matraise Jean-Baptiste het bestuur en hem 1896
      inruilt voor Sam als president die populair is bij het volk.

1803-1910 Wahabi revolutie en Saudi familie
   ibn Abd al-Wahhab van Banu Tamim clan geboren in Uyayna te Najd
   (centraal Arabie) begint vroeg studie op zijn vaders Hanbali school
en na pelgrimstocht studeert hij in Mecca die hem afschepen in de
leer bij Hayya Al-Sindhi in Medina die strengheid benadrukt waarna
   hij in Basra een nieuwe strengere leer van Islam ontwikkeld.
In 1735 vertrekt ibn Abd al-Wahhab naar Baghdad waar hij een vrouw
uit Najd huwt met wie hij 1740 terugkeert naar Uyayna waar hij erg
populair word en steun vind bij de stadhouder, hij vernietigt alle
heilige bomen en graven (waaronder Zayd ibn al-Khattab graf) en
   stenigt ontrouwe vrouwen.
Hierop verklaren Bani Khalid van Al-Hasa en Qatif de oorlog aan
Uyayna wat zijn stadhouder voorkomt door ibn Abd al-Wahhab weg te
   sturen waarna Abd al-Wahhab onderdak vind in Diriyah welke heerser
   Muhammad bin Saud 1744 hem belooft Arabie voor hem te veroveren
en begint met de verovering van Najd in zijn Emirate van Diriyah.
Na Muhammad bin Saud's dood volgt zijn zoon Abdul-Aziz bin Muhammad
(gehuwt met dochter van ibn Abd al-Wahhab) die de verovering van
   Nadj afrond en plundert de Shia heilige steden Karbala en Najaf in
Baghdad Vilayet van Osmaanse Rijk 1802.
Als Muhammed omkomt bij aanslag 1803 word hij gevolgt door zijn
zoon Saud al kabeer bin Abdul-Aziz bin Muhammad bin Saud die Heja
1808 verovert waar hij alles laat afbreken wat afwijkt van Quran.
Voor Osmaanse Rijk valt dan Albanese legerleider Muhammed Ali pasha
wali van Egypte Arabie binnen 1811, zijn zoon Ibrahim verovert dan
Hejaz 1812, als Saud sneuvelt 1814 neemt zijn zoon Abdullah de
strijd over maar Egyptenaren bezetten 1818 alle steden hier, nadat
ze Diriyah ruineren executeren ze Abdullah 1819.
Saudi's o.l.v. Turki bin Abdullah bin Muhammad veroveren Ryad 1820,
   na 1836 voltooid Faisal bin Turki bin Abdullah Al Saud verovering
   van Najd in hun Emiraat van Nejd 1850, als hij sterft 1865 volgt
een troonstrijd van zijn zoons Saud met Abdul Rahman en Muhammad
   in Ryad tegen Abdullah in Al-Hasa.
De interne strijd van Saudi's eindigt 1891 als ze worden verslagen
door Al Rashid familie die hun Emiraat van Jabal Shammar stichten
o.l.v. Mohammed bin Abdullah 1897 gevolgt door Abdul-Aziz bin Mitab
waarop Saudi troonstrijd word gewonnen door Abdul Rahman bin Faisal
die Ryad veroveren 1902 en met Saudi-Rashid oorlog 1903-1907
Al-Qassim en organiseren er het Emirate of Riyadh.

1820-1878 Onafhankelijkheid van Balkan staten.
Als Janitsaren te Servie in conflict raken met de Sultan vermoorden
ze een groot deel van de locale Servische vorsten die achter de
Sultan staan waarop de andere vorsten met boerenvolk in opstand
komen en de Janitsaren verslaan 1804 en een eigen regering o.l.v.
Karađorđe organiseren.
Als de Sultan een nederlaag leid tegen Rusland en Bessarabie 1812
verliezen stuurt hij een nieuw Janitsaren leger naar Servie die
het bestuur weer overnemen 1813 maar er volgt opnieuw een opstand
o.l.v. Obrenović 1814 en verjagen de Jannisaren uit Belgrado land
en stichten prinsdom Servie 1816 als vazal van Osmaanse rijk.
Uiteindelijk breken 1821 ook opstanden uit in Wallachie en Moldavie
voor meer autonomie van de Osmaanse Sultan, de Grieken verjagen de
Osmaanse vertegenwoordigers en stichten 1ste Helleense_Republiek,
de Sultan stuurt nu gauw een Osmaans leger o.l.v. Ibrahim_Pasja
die de Grieken verslaan.
Hierop sturen Frankrijk, Engeland en Rusland een vloot die
de Osmaanse vloot verslaat in Navarino zeeslag en dwingen de
   Sultan met verdrag van London verdere autonomie af voor Moldavie,
Wallachie en Griekenland, Grieken worden dan praktisch
onafhankelijk.
   In Griekenland raakt de Nationale Vergadering o.l.v. Kapodistrias
in conflict met landheren en clan-leiders en word vermoord 1831
en gevolgt door Augustinos die de controle verliest aan opstand
waarop Engeland, Frankrijk en Rusland ingrijpen en kronen
Otto prins van Bavaria koning van Griekenland.
Petar II prinsbischop van (O.H. enclave) Montenegro maakt zich
onafhankelijk met uitzetting van O.H. gouverneur 1832 en Moldavie
en Wallachie verenigen zich in Roemenie o.l.v. prins Cuza
die met een coup 1866 word vervangen door Karel die deelneemt
met Rusland in oorlog met Osmaanse Rijk 1877 waarmee ze hun
onafhankelijkheid winnen 1878.

1821-1844 Onafhankelijkheid van het Kapitein Generaalschap Santa Domingo
           Santa Domingo op eiland Hispaniola, eerst gekoloniseerd gebied
in Amerika, is na ontdekking van het Amerikaanse continent alle
betekenis verloren na 1550, er worden nog geen eens plantages
opgezet en Franse piraten kunnen zich ongestoord in het westen
van het eiland vestigen.
           In het oosten leven dan voornamelijk Spaanse boeren die
           zelfvoorziendende landbouw uitvoeren en Afrikaanse slaven
als knechten aannemen en ontwikkelen hier een gemengde
bevolking van Mulattos, hiernaast zijn er Spaanse veehouders
die grote runder-ranchez's opzetten en als landheren een
lokaal bestuur vormen.
           Met alle revoluties om hen heen besluit gouverneur
           Jose Nunez de Caceres om Santa domingo ook onafhankelijk
           te maken van Spanje wat hij met steun van Jean Pierre Boyer
           president van Haiti regelt die een leger van 10 000 man stuurt
           waarop Santa Domingo een deel word van Haiti.
           Uiteindelijk groeit de onvrede over Haitiaans bestuur en
           organiseerd Juan Pablo Duarte de verzetsgroep Drieeenheid
           en werken samen met oppositie in Haiti die president Boyer
           vervangen door Charles Rivière-Hérard die echter de
           Drieeenheid oprolt en Duarte vlucht naar Venezuela.
           Pedro Santana reorganiseerd echter het verzet die 1844 het
           Haitiaanse garnizoen bij Santa Domingo stad overmeesteren
           waarop de Haitianen zich terug trekken en Santana zich
           president laat uitroepen van de onafhankelijke Dominicaanse
           republiek met een constitutie van Haiti en de VS, Duarte
           word bij terugkeer door hem gevangengezet.

Europese wedloop om Afrika
Als het medicijn Quinine (effectief middel tegen Malaria) uit
zuid Amerika zijn intrede vind in Europa 1820 en op industriele
schaaal word geproduceerd 1850 zijn er meer Europeanen die een
tocht in het binnenland van Afrika overleven waarop stammen hier
tegen elkaar worden uitgespeeld en worden onderworpen.
Als Britten beginnen volgen snel de Fransen waar zich nog Duitsers
bijvoegen en als laatste Belgen die hier kolonies organiseren en
in kustgebieden plantages Thee, Cocoa, Palm en Katoen opzetten en
de bergen mijnbouw van Koper, Tin en Diamanten waarvoor de lokale
bevolking word geronseld om voor een hongerloon winst te maken
voor Europese investeerders met grootste misstanden in de Kongo.

1815-1910 Britse Kaapkolonie
   Met Wener Congress 1814 legt Engeland eveneens beslag op Hollandse
   Kaapkolonie bestaande uit Kaapstad waar 20 000 Duits/Hollandse
   kolonisten, 15 000 Khoisan en 1 000 vrije Afrikanen wonen en
   Stellenbosch, als Engels voertaal word gaan veel Hollanders op
   Grote trek naar het binnenland waar ze zich als boer vestigen.
Britten organiseren nog 5 000 kolonisten van 1820 oostelijk van
   de kaap waar ze de steden Grahamstad en Port Elizabeth stichten
   maar zwaar leiden onder aanvallen van het Xhosa volk, na 1833 word
   door Engeland dan ook de slavernij afgeschaft waardoor Hollanders
   veel geld verliezen en weer meer vertrekken naar binnenland.
   Als vele Hollanders zich als Boer vestigden aan Vaal rivier
   organiseren ze hier hun eigen Boeren staten waarvan Natalia,
     Transvaal en Oranje Vrijstaat de grootste zijn, 1843 word Natalia
   door Britten verovert maar de ander twee worden erkent 1854.
Als Bakalanga stammen van Shona volk in Okavango delta worden
bedreigt door Boeren van Oranje Vrijstaat die Bamangwato volk al
de Khalahari in hebben gejaagd waar ze ook nog door Ndebele stammen
worden aangevallen zoeken steun bij Britten, de Britten organiseren
uiteindelijk met gekerstende Tswana volk hier 't Brits protectoraat
Betswanaland in 1887 wat ze uitbreiden naar de Shona 1890.
   Britten organiseren in Kaapstad dan 'n parlement 1854 samengesteld
   door een Kaap kiesrecht ongeacht ras gebaseerd op kapitaal nogwel
   alleen als raadsorgaan voor Britse gouverneur en onder hun bewind
   word Basutoland verovert, omdat Afrikanen niet buiten hun stam
   werken worden 1860 werklui uit India ingevoerd (150 000 in 1910).
In 1872 krijgt parlement meer zeggenschap met gekozen president dan
Molteno wanneer West-Griekwaland en Oost-Griekwaland word verovert
en 1878 word Molteno gevolgt door Sprigg als de chaos begint met
   diamantkoorts bij Kimberley in de regio van de Boeren staten rond
Vaal rivier die dan ook nog kampen met aanvallen van het Pedi volk
en Cetshwayo koning van de Zulu waarop de Britten zonder slag of
stoot Transvaal annexeren.
   Als Brits leger o.l.v. Chelmsford dan aanval op de Zulu uitvoeren
   worden ze verslagen met 1 600 Britse doden in Slag bij Isandlwana
waarna de Zulu's worden verslagen bij Rorke's Drift, de Britten
weten dan de Zulu hoofdstad Ulundi te veroveren waarmee de
Anglo-Zulu oorlog word beeindigt, een leger o.l.v. Wolseley
   verslaat en onderwerpt dan nog de Pedi.
   Onder protest van Hollandse boeren word Britse legerleider Colley
gouverneur van het Zulu koninkrijk en Transvaal die hiervoor zijn
agent Lanyon aanstelt, eind 1880 word dan een Brits leger naar
Transvaalse stad Pretoria gestuurd maar worden onderweg overvallen
door de Boeren bij Bronkhorstspruit.
Met onafhankelijkheids verklaring begint dan 1ste Boeren oorlog
   en snel worden de Britse troepen in hun posten belegert, snel word
door Colley het Natal Veld leger opgezet om de posten te bevrijden
en in slag van Laing Nek verliezen ze 1/4 van hun 450 man waarop
ze terugtrekken in Prospect bergen, 'n poging uit te breken mislukt
en kost nog eens 150 man.
Als de Britse regering verdesbesprekingen begint met boerenleider
Kruger krijgt Colley versterking met 500 man om opnieuw een aanval
te ondernemen wat echter nogmaals tot nederlaag in Slag van Majuba
leid waarop Britten snel vrede sluiten met Volksraad 23 maart 1881
waarin boeren hun bestuur houden wel onder Britse kroon en laatste
   Britse troepen vertrekken 1884 na stichting van Brits protectoraat
over koninkrijk Swaziland aan de kust.
Spriggs word vervangen door Upington als governeur 1884 en 2 jaar
later breekt goudkoorts uit bij Witwatersrand vlakbij Pretoria
waar de stad Johannesburg word opgezet en Britten hun nonchelante
houding snel berouwen, vanaf 1881 belichaamd de Afrikanerbond van
boeren o.l.v. du Toit en Hofmeyr anti-Brits gedachtengoed met
kopstukken Borckenhagen en Reitz.
In 1886 geeft Upington zijn post op en keert Spriggs terug als met
verovering van de Xhosa, Zulu en Peli de Afrikanen een meerderheid
van de kiezers uitmaken wat hij 1887 oplost door ieder die geen
land bezitten (op papier) buiten te sluiten, zijn plan spoorlijnen
naar Natal en Transvaal aan te leggen mislukt echter.

1808- Britse Sierra Leone kolonie
Britten vestigen zich 1682 voor de kust voor Sierra Leone (Leeuwen
bergen) op Sherbo eiland voor handel in Sandelhout met Sharbo volk,
Britten bouwen hier een fort op Bunce eiland in Siera leone rivier
waarvan eerste slaven naar Zee eilanden voor noord Amerika worden
verscheept 1652.
De Britten Drake en Hawkins beginnen dan intensieve slavenhandel
van Bunce eiland met Mende o.l.v. Mane en al gauw dringen hier dan
Temne groepen binnen die in noorden de meeste slavenhandel kapen
van Mane terwijl Fula de bergen intekken en Islam verbreiden onder
de Susu, Kuranko, Kono en Yalunka.
Britse forten worden geplunderd door Hollanders 1664, Fransen 1704
en piraten 1719-20 en als ze stoppen met pacht betalen aan Mane
worden ze verjaagd van Bunce eiland 1728-1750 waarna het fort nog
eens word vernietigt door Fransen 1779, de abolisionist Sharp koopt
een slavenmarkt op de westerse Peninsula van de Temne.
Na een mislukte poging van 400 vrijgelaten slaven word door 1100
vrijgelaten slaven op Novia Scotia o.l.v. Peters kolonie Vrijstad
opgezet die 1808 een Britse kroonkolonie en hoofdstad van Brits
West Afrika word vanwaar West Afrika vloot de slavenhandel gaat
bestrijden.
Voor 1830 onderwerpt Britse vloot dan alle inheemse leiders aan de
kust van Scarsies/Kolente rivier tot de Mano rivier waar VS kolonie
Liberia (ook voor vrijgelaten slaven) begint, van de kust word
Britse controle langzaam uitgebreid naar binnenland waar stammen
tegen elkaar uitgespeeld worden met Britse steun.

1822-1847 Aan west Afrikaanse Peperkust waar Bassa, Kru, Gola en Kissi wonen
en later Mane en Vai bijkomen organiseerd de ACS club uit VS voor
Afrikaanse ex-slaven de kolonies Roberts port aan Piso meer en
Monrovia aan St Paul rivier 1822.
Al gauw volgt Bucchanen aan St John rivier 1832, Mississippi
aan Sinou rivier 1835-1842 en Republiek Maryland 1854-1857 aan
Cavally rivier, Americo-Liberiers verklaren o.l.v. True Whig Party
de onafhankelijkheid van de Republiek Liberia 1847.

1830 Belgie
Na de Nederlandse opstand 1588 waren alleen de zeven noordelijke
provincies onafhankelijk geworden in Repubiek der Nederlanden
terwijl 10 provincies als Zuidelijke Nederlanden in Spaanse
handen bleef en 1714 in handen van Oostenrijk kwam tot 1795 een
Frans leger de revolutie in de Nederlanden bracht die in Waterloo
eindigde 1815 waarna alle Nederlanden worden herenigt in het
Koninkrijk der Verenigde Nederlanden.
De verschillen tussen zuiden en noorden blijven scherp; de meeste
hoge ambtenaren kwamen uit het noorden terwijl in parlement meer
zuiderlingen zetelen, naast conflicten over taal en religie breekt
in noorden een crisis uit die ook het zuiden moet gedragen.
Belangrijk werd echter de oppositie tegen het autoritair bewind
van koning Willem die in het zuiden grote aanhang had maar met de
Unionisme beweging begint Belgische Revolutie met petities waarmee
in Brussel eigen parlement word georganiseerd en onafhankelijkheid
   uitroepen ten tijde van uitgebreide rellen om de taal.
Uiteindelijk stuurt de koning een leger van 12 000 naar Brussel
maar overal in belgie worden dan Vrijkorpsen opgzet die in de
grote steden het bestuur overnemen en het Koninklijke leger
word dan snel ook uit Brussel gejaagd, als Willem I geen steun
krijgt van zijn bondgenoten trekken ze zich terug waarop o.l.v.
Chokier het zuiden het koninkrijk Belgie uitroepen en voor
internationale erkenning gaan ze dan toch een koning zoeken.
Frans hertog van Saksen-Coburg-Saalfeld (Ernestijnse tak van de
familie van kasteel Wettin), van de Saksische staten in Thuringen
tussen hoge Saale en Weser rivieren huwde z'n dochter M.L. Victoria
aan Eduard August prins van Engeland 1818 en regelt dat zijn zoon
Leopold 1ste koning van Belgie word gekozen 1831.
Frans zijn kleindochter Victoria (van M.L. Victoria) word koningin
van Engeland 1837 na het einde van een dynastie van 1760 van
   keurvorsten (premier hertog) van Hannover tussen lage Weser en
lage Elbe (onder Denemarken) en Victoria huwt Albert als prins
gemalin mar sterft al 1847, zoon van Leopolds broer, Ernst
III hertog van Saksen Coborg Saalfeld 1806-1820 en daarna tot 1861
Saksen-Coburg en Gotha. krt
Leopold was na Waterloo al gehuwt met Charlotte in 1816 dochter
van George IV kroonprins van Engeland en vestigde zich in Windsor,
het volgende jaar sterft Charlotte met haar zoon bij de geboorte
en Leopold blijft als weduwe achter in Windsor.
Als hij koning van Belgie word gekozen huwt hij 1832 Louise de
dochter van Lodewijk Filips koning van Frankrijk, 1843 laat Leopold
   zijn graaf de Hompesch de Indiaanse stad Santo Tomas van Guatamala
kopen als eerste Belgische kolonie tot faillisement 1854.

1830 Franse verovering van Algerije
In noord Afrika strijd de ene Ottomaanse legerleider met de ander
om de nominale macht waarmee ze hun aandeel kunnen opeisen van de
lukratieve piraterij hier maar deze word grootschalig bestreden
door de VS met 1ste 1801-1805 en 2de Barberij oorlog 1815.

Als Franrijk met Franse revolutie graan importen uit Algerije en
niet tijdig betalen en Hussein Dey van Algiers een nieuwe regeling
wil bespreken met Charles X koning van Frankrijk reageerd de Franse
vloot met blokkade van de haven die daarop een modern Frans leger
aan wal afzet die Algiers veroveren en Hussein afzetten.
Dezelfde dag word Charles X in Frankrijk afgezet in juli revolutie,
   die tegen de invasie waren, en vervangen door Louis-Philippe die op
eigen houtje het kustgebied laat veroveren door Frans leger en door
   Bugeaud als gouverneur Frans bestuur laat opzetten terwijl verzet
van sheiks hier bloedig word neergeslagen.
Met steun van Franse overheid word migratie van Frankrijk naar
Algerije (60% Italianen) geregelt naar vruchtbare Mitidja Vlakte
waar ze zich in autonome Franse dorpen vestigen, inheemse dorpen
o.l.v. sheiks worden onderhevig aan het Franse bestuur, in het
binnenland geld een "bewind van de sabel" van Franse leger.
Met revoluties van 1848 word in Frankrijk Louis-Philippe afgezet
en kustgebied verdeelt in Alger, Oran en Constantijn provincies
van Frankrijk met een burgerregering door algemeen kiesrecht,
naast Islamitisch recht voor Moslims die hiervan moeten afzien
   als ze burgerecht en deelname in bestuur willen.
De immigratie stijgt dan als voorrechten voor Europeanen het leven
hier makkelijk maken waarvoor het Franse leger vruchtbare grond
moet veroveren maar al snel word door president Napoleon III het
landje pik gestopt, immigratie gestremt waarop sheiks ook autonomie
krijgen en Moslims in leger carriere kunnen maken. link1

1800-1940 Albanese dynastie en Britse overheersing aan de Nijl
   Nadat Napoleon 1798 Egypte veroverd van Ottomanen worden zij door
een Albanees leger o.l.v. Muhammad Ali voor Ottomanen verdreven en
hij word de volgende Osmaanse Pasha van Egypte 1820 en herovert ook
Sudan tot Bhar al Ghazal, een poging om Osmaanse Rijk te veroveren
met veldtocht naar Istanbul word door Europese druk 1841 verijdelt.
In Nijl basin bezuiden en 2de Cataract tussen Ethiopisch hoogland
en Ennedi Plateau met Marrah bergen rijkt Egyptisch bestuur tot de
Bhar al Ghazal en Bahr el Arab rivieren waar ze handelen met
Bantoe volken in het laatste gedeelte van de Nijl tot Bongo bergen
en Imatong bergen.
In 19de eeuw onderwerpen Britten deze Albanese dynastie en vanuit
Egypte onderneemt Brits leger o.l.v. Baker expedities voorbij
   2de Cataract, vanuit Khartoum zoekt hij de bron van de Nijl en
ontdekt het Albert meer en strijd tegen slavenhandel van Arabieren
waarvoor hij het Brits protectoraat Equatoria opzet 1870.
Bezuiden 2de Cataract organiseren Arabische handelaren o.l.v.
Mohammed Ahmad de Ansar beweging die met succesvolle jihad het
Brits gedomineerde Egyptisch bestuur verband naar Khartoum en
   organiseren hun eigen Mahdi Emiraat 1880 wat reikt tot Bongo en
Imatong bergen waar ze ook Equatoria beindigen.
Niet lang erna organiseren Britten onder het Ethiopisch hoogland
   Brits-Oost-Afrika 1895 wat reikt tot Albertijnse Rift bergrug
waarachter het ondoordringbaar regenwoud van de Kongo begint
wat Belgen claimen en waar leden van Ansar slavenhandel voeren
in Lado Enclave.
Als Ansar beweging uiteindelijk Kahrtoum veroveren 1885 sneuvelt
Ahmed en volgt Abdallahi ibn die bestuur reorganiseerd o.l.v.
Baqqara leden en voeren met inval uit in Keizerrijk Ethiopie,
waarop ze vernietigende Ethiopische tegenaanval alleen overleven
   als Keizer Yohannes IV overlijd en Ethiopiers terugtrekken.
De Lado Enclave aan Kongo word 1896 door Belgen verovert als
Frans west Afrika in westen oprukt tot en met Ennedi Plateau en
en nog het Bhar al Ghazal rivierland veroveren, op dit dieptepunt
van Ansar beweging begint Brits leger o.l.v. Kitchener veldtocht
tegen hen vanuit Egypte en verslaat de Ansar voorgoed met
Slag van Karari 1898 en drijven de Fransen naar Ennedi 1899.
In het gebied tot Bongo en Imatong bergen word Egyptisch bestuur
opgezet terwijl Brits leger hier word gestationeerd die werkelijke
leiding hebben, Bantoes in zuiden bevrijd van Arabische slaven-
drijvers werken nauw met Britten samen en o.a. vanuit de Britse
kolonie Uganda worden hier veel Christelijke missies opgezet.
Op aandrang van Christelijke missies organiseren Britten bezuiden
   Bhar al Ghazal apart bestuur meer gericht op Brits oost Afrika
voor Bantoe volken Dinka, Bari, Nuer, Latuko, Shilluk en Azande,
in het noorden geven Britten het bestuur aan Khatmiyya beweging
die steden en wegen gemoderniseren zoals in Egypte.

1840    Duits zuidwest Afrika
Vlak na de stichting van Walvis baai door Engeland 1840 arriveren
Kleinschmidt en Hahn 1842 van het Rijnlands Zendingsgenootschap
in Windhoek die noordwaarts in binnenland de missies Barmen 1844,
   Rehoboth 1848 en Otjimbingwe 1849 opzetten gevolgt door handelaar
   A. Luderitz die aan Angra Pequena strand de haven Luderitz sticht.
Als Luderlitz zich bedreigt voelt door Britten komt een Duitse
   vloot naar de haven die het protectoraat Duits zuid-west Afrika
gaat afdwingen tussen Kunene en Oranje rivier, als Luderlitz dan
failliet gaat kopen Duitse bankiers alles op.
Ze sturen een groep geologen o.l.v. Goring naar Otjimbingwe 1886
vanwaar ze expedities uitvoeren ter exploratie en exploitatie van
mineralen bijgestaan door Schutztruppe 1888 en al gauw word de
regio in een kroonkolonie georganiseerd en Duits leger gestuurd.
Tegen 1900 zijn er 2500 Duitsers en 2000 Europeanen bijgekomen bij
80 000 Herero, 60 000 Ovambo en 10 000 Nama, oppositie leid tot
Khaua-Mbandjeru opstand 1896 en Herero en Namaqua genocide
   1904-1907 waarna Hendrik Witbooi en Jakobus Morenga de Nama
organiseren tegen de Duitsers.
Als W.O.I uitbreekt leven er 9000 Duitsers hier en 1915 worden zij
onder de voet gelopen door een zuid Afrikaanse offensief, laatste
tegenstand van Kwanyama o.l.v. Ya Ndemufayo word 1917 neergeslagen
   en na 1918 word het een Brits protectoraat wat zuid Afrika gaat
besturen als hun provincie.

1839-1842 Als de Tsaren van Rusland na de verovering van Siberie hun controle
naar het zuiden uitbreiden over centrale steppen arriveren ze bij
de Hindukush na 1830 waar alleen het Durrani Rijk hen scheid van
de OIC in India achter Indus rivier.
Omdat de OIC bang is voor Russische invloed beginnen ze na 1837
serieuze diplomatie met het Durrani Rijk wat verkeerd loopt als
de OIC hen steun weigert in hun oorlog met de Sikhs die de OIC te
vriend wil houden en de Durrani beginnen diplomatie met Rusland.
In 1839 valt het OIC leger de Hindu kush binnen en veroveren snel
Kandahar, Ghazni en Kabul waar ze Shah Shuja op de troon plaatsen
maar door aanhoudend verzet moet een groot leger achterblijven die
1842 door Afghaans verzet naar Kabul worden verdreven en verslagen,
op hun terugtocht word het hele leger afgeslacht bij Gandamak.

1848 Revoluties van 1848
Opstanden voor meer invloed van het volk zorgen dan dat de
twede kamer (gekozen door het volk) meer macht krijgt als
de 1ste kamer (gekozen door de koning).
krt2

1848-1918 Risorgimento (onafhankelijkheid en eenwording van Italie)
Nadat een opstand van Bandiera broeders in de twee Sicilien mislukt
1844 volgen tijdens de opstanden van 1848 in Europa in Italie ook
opstande voor eenwording van Italie in Lombardije, Sicilie, Toscane
en zuid Italie waar de Vorsten een dialoog aangaan na invoer van
een grondwet, in Milaan word het Oostenrijkse leger verjaagd.
Een poging van Albert koning van Sardinie (Savoye familie) om voor
de eenwordings-beweging de Oostenrijkers uit noord Italie te jagen
   mislukt echter, in de Italiaanse staten worden daarna de Vorsten
verjaagd inclusief de paus en Garibaldi organiseerd dan in Rome de
Romeinse Republiek.
Nadat Albert nog 'n keer door Oostenrijkers word verslagen verslaat
'n Frans leger de Romeinse Republiek en herstellen de paus, de rest
van noord Italie word dan ook weer door Oostenrijkers onderworpen,
hierna treed Albert af voor zijn zoon Victor Emanuel II.
Napoleon III Keizer van Frankrijk die in zijn jeugd deelnaam aan de
Carbonari besluit in te gaan op Cavour president van Piedmont die
met de koning van Sardinie de Oostenrijkers wil verslaan en een
verenigt Italiaans Koninkrijk stichten, het Franse leger verovert
   Lombardije van de Oostenrijkers maar keren dan terug naar huis.
Sardinie verovert dan op eigen houtje midden Italie (tot Pauselijke
staten) en stichten hier Koninkrijk Italie o.l.v. Victor Emanuel II
met Sardinie grondwet en gekozen parlement o.l.v. Cavour, Garibaldi
met zijn leger van 1000den verovert Sicilie voor Victor Emanuel II
en steekt over naar zuid Italie.
Als Garibaldi aankondigt om in Rome een verenigt Italie uit te
roepen organiseerd de paus een eigen leger om hen te weerstaan maar
worden verslagen door een leger o.l.v. Victor Emmanuel koning van
Sardinie die naar het zuiden trekt en samen met Garibaldi veroveren
ze zuid Italie 1861.
De overwerkte Cavour sterft hetzelfde jaar en word gevolgt door
Ricasoli en na mislukte aanval van Garibaldi op Rome 1862 verlaat
het Franse leger Rome 1866 als de Oostenrijks-Pruissische oorlog
uitbreekt om het Keizerschap over het H.R.R. waarop een Italiaans
leger Venetie binnenvalt maar worden verslagen door Oostenrijkers,
als Pruissen wint van Oostenrijk word Venetie aan Frankrijk gegeven
die het weer afstaat aan Italie.
Na deze oorlog word opnieuw een aanval van Garibaldi op Rome
afgeslagen 1867, als dan met Frans-Pruissische oorlog 1870 Franrijk
word verslagen 1871 verovert Italie uiteindelijk toch Rome waarop
de koning met regering verhuist naar deze nieuwe hoofdstad.
Van 1861-1874 leid Rechts de regering o.l.v. Ricasoli, Farini
Minghetti en Marmora met Links o.l.v. Rattazzi in oppositie tot
1876 als Depretis voor Links 1ste minister tot zijn dood 1887
(afgewisseld door Cairoli 1878 en 1879-81) en gevolgt door Crispi
tot 1896 (afgewisseld door Rudinì 1891-92 en Giolitti 1892-93) en
gevolgt door Rudinì voor Rechts 1896-98.
Deze Italiaanse regering bestaat voornamelijk uit politici van de
Pietmond en kenmerkt zich door corruptie en belangen van de Rijken,
met Banca Romana schandaal als dieptepunt, na verbond met Duitse
Rijk 1882 begint Crispi kolonialisme en met Britse steun veroveren
ze de havenstad Massawa aan Rode zee benoorden Frans Somalie en
beloven bescherming aan Sultenaten Majeerteen en Hobyo zuidelijk
van Fransen. (Radikale partij 1877 ISP 1891 PRI 1895)
Een Italiaanse aanval van Massawa op Koninkrijk Ethiopie 1887 word
verslagen waarna ze Majeerteen en Hobyo onderwerpen in Italiaans
Somaliland, Crispi organiseerd nog een aanval op Ethiopie 1895 die
ook word neergeslagen en als stijgende broodprijs rellen uitlokt en
   leid tot Bava-Beccaris bloedbad 1898 stuurt koning Umberto hem met
       z'n regering naar huis en maakt generaal Pelloux 1ste minister.
Pelloux formeert een conservatieve en rechtse regering en begint
met lichte censuur en vervolgen van revolutionaire groepen, met
verkiezingen van 1900 krijgt Saracco voor Links de leiding wanneer
koning Umberto bij Anarchistsche bomaanslag omkomt en word gevolgt
door Victor Emanuel III. film
Saracco word 1901 gevolgt door Zanardelli als Giolitti werkelijk de
leiding heeft en 1903 officieel 1ste minister voor Links word maar
verliest het vertrouwen als hij enkele demonstraties bruut laat
neerslaan waarna Tittoni de opvolging regelt met Fortis eerste
   joodse 1ste minister in Europa. film
Fortis werkt hecht samen met Giolitti tot zijn aftreden 1906 als na
interum van Sonnino van Rechts de leiding weer naar Giolitti gaat
   tot 1910 weer na Sonnino interum Luzzatti voor Rechts volgt, in
deze tijd word Mussolini (Nietsche volger) een prominent lid van
de Socialistische partij en editor van Avanti.
Giolitti is 1911 terug voor Liberale met Osmaans-Italiaanse oorlog
waarmee Tripolitani Vilayet word verovert en gereorganiseerd tot
Italiaans Lybie yt 1 2, Giolitti geeft zijn post over aan Salandra
1914 uit z'n partij maar met de Wereldoorlog verkiest hij deelname
voor Frankrijk i.p.v. Giolitti's eis van neutraliteit.
Mussolini steunt Salandra waarvoor hij uit de Socialistische partij
word gezet waarop hij de krant Il Popolo d'Italia uitbrengt om meer
steun voor de oorlog te zoeken gesponserd door Ansaldo en Frankrijk
en verruilt socialisme voor zijn eigen Fascistische ideologie en
zet de "Fasci Rivoluzionari d'Azione Internazionalista" partij op.
De Socialisten reageren fel met vechtpartijen tegen de Fascisten,
uiteindelijk gaat Mussolini (na trouwen) met Battisti in het leger
1916 en na 9 maanden loopgraven word hij getroffen door granaat en
verlaat zomer 1917 het ziekenhuis om te werken aan zijn krant.
Na nederlaag tegen Oostenrijk moet Salandra 1916 aftreden en word
gevolgt door Boselli ook van Liberalen die na de slag bij Caporetta
ook moet aftreden gevolgt door Orlando van Liberalen 1917 als naar
aanleiding van Russische Revolutie overal stakingen zijn van de
Kommunisten maar als Oostenrijk in de Wereldoorlog verliest blijft
   hij nog een termijn.    2 3

1850-1900 Franse kolonisatie van Senegal
Franse aanwezigheid in west Afrika begint met vestiging Saint-Louis
   op eiland Nadr in Senegal rivier aan de zee 1660 en verovering van
het eiland Gorree van Nederlanders 1677 vanwaar slavenhandel word
georganiseerd met de Wolof en Sereer die de Fransen ook steunen
tegen Jihad uit Mauritanie.
Nadat Britten de Franse posten bezetten 1803-1807 word slavenhandel
hier beeindigt en vervangen door Acacia gum en Pinda plantages, na
de Franse-Tarza oorlog 1825 word een Frans fort opgezet aan monding
Senegal rivier tegen de Moslims van Tarza Emiraat in noorden waarop
Fransen zich ook vestigen op vasteland in Dakar en Rufisque.
Na revoluties 1848 besluit Frankrijk het Frans burgerrecht te geven
aan alle lokale inwoners van de steden Saint-Louis, Dakar, Gorée en
Rufisque die met Fransen samenwerken en deze status Evolué krijgen
als ze het lokale Islamitisch recht afwijzen, zij kunnen ook een
afgevaardige sturen naar het Frans parlement in Parijs, een post
die 1852 echter wel afgeschaft werd.
Na 1850 worden o.l.v. Faidherbe meerdere Franse forten langs de
   Senegal rivier opgezet tegen plundertochten van bedouinen uit
woestijn in noorden en onderwerpen in het Senegal rivierland het
Waalo koninkrijk 1855 en de Toucoulor na beleg van Medina fort in
   1857 waarna Tarza met meerdere veldtochten word onderworpen.
De Fransen veroveren dan bezuiden Senegal rivier de Baol 1859-1874
   en onderwerpen koninkrijken Sine, Saloum en Jolof 1875, Britten in
Fort James verdedigen hun aanspraak op Gambia rivier wat ze in hun
Gambia kolonie organiseren, zuidelijk hiervan veroveren Fransen nog
het Cassamance rivierland tot Cachue rivier.
Boven Cacheu houden Portugezen de Fransen tegen om handel vanuit
   Bissau op Geba rivierland te verdedigen en organiseren hun kolonie
Portugees Guinea tot Kogon rivier, de Fransen organiseren dan het
gebied tussen Cacheu en Senegal rivieren in Senegal kolonie 1885.

https://en.wikipedia.org/wiki/Sir_William_Mackinnon,_1st_Baronet

1854-1890 Op Japanse eilanden word onder diplomatieke druk van Frankrijk,
Engeland, Nederland en de VS het Tokugawa Shogunaat overgehaald
om al zijn havens open te zetten voor buitenlandse handelaren
met het Kanagawa verdrag.
De Keizer Komei organiseerd echter een antiwesterse opstand
en verjagen de westerse schepen uit Japanse havens, hiertegen
treed de VS vloot op en zinken de enigste Japanse stoomschepen
      terwijl de Franse vloot de haven Shimonoseki bombarderen, na
   een vloot aanval op Yokohama word de opstand gestaakt 1865.
Als Komei sterft 1867 volgt zijn 14 jarige zoon Meiji die bevriend
met westerlingen in Boshin oorlog de Tokugawa ten val brengt om
   meer invloed te vergaren tegenover verschillende samurai families
die wedijveren om de macht waardoor Meiji kan beginnen met de
   industrialisering van de maatschappij met Meiji restauratie.
In 1868 kan hij al de machtigste landheren overhalen om het
   leenstelsel te vervangen door centraal geleide staat van
   Keizer met parlement terwijl de textiel industrie word
   gemachinaliseerd met stoommachines op kolen.
   Er worden 1000 Japanners in Europa en de VS onderwezen en
   3000 Westerse leraren worden ingevoerd om hier les te geven
en na 1890 begint de jonge Industrie de traditionele produktie
al over te nemen.

Moesic Platform, the Meridional or Eastern Carpathian DepressionDepression, the Pannonian Platform and the Continental Shelf of the Black Sea - See more at: http://furcuta.blogspot.nl/2009/10/romanian-petroleum-history.html#sthash.pbk0wWjQ.dpuf

1850-1920 Opkomst van olie industrie
   In Canada te Charlottetown presenteerd Abraham Gesner 1846 hoe
           hij uit kolen met hitte olie destileerd genaamt kerosene wat als
           hoogwaardige lampen-olie gebruikt kan worden en ontdekt nog een
           goedkope manier om kerosene uit asphaltum in albertite gesteente
           te halen.
           Hem word echter verboden albertite uit Nieuw Brunswick te delven
           waarna hij de North American Gas Light Company opricht 1854 in
           New York en Boston met zakenlui van Newtown Creek voor produktie
           van kerosene uit bituminen kolen en olie schalie.
           In Schotland vind James Young een proces om parrafine olie uit
           kolen te raffineren, en organiseerd in Bathgate parrafine-olie
           produktie uit lokaal torbanite gesteente, schalie en bitumen kolen
           1852 waarop een lange patentenstrijd tussen Gesner en Young volgt,
           als in de VS de zout kwellen van Samuel Martin Kier opraken en zich
           vullen met ruwe olie vind hij eigen proces om kerosene uit ruwe
           olie te destilleren en gaat ook nieuwe kerosine lampen produceren.
          In Polen leert Ignacy Łukasiewicz kerosene uit lokale kwel olie
te destilleren waarvoor ook hij speciale lampen maakt 1852 en
           organiseerd grootschalige delving in Gorlice regio 1854 en
           raffinatie te Jasło 1859 in Koninkrijk Galicia en Lodomerie en
           tegen 1870 heeft kerosene als lampenolie de markt in VS en Europa
           overgenomen van duurdere walvis-olie.
           In Roemenie word traditionele olie exploitatie op Moesisch plateau,
           oost carpathische depressie, pannonisch plateau en continentaal
           plateau van de Zwarte zee geindustraliseerd met olie pompen van
           Lucacesti-Bacau van N Choss om reservoirs op 100m diepte aan te
           boren 1840 verbeterd door M. Heimsohn 1844 en bouw van raffinaderij
           en gasfabriek door Mehedinteanu broers in Ploieşti 1856. lk
           Olie-produktie stijgt van 3000 ton in 1862 tot 16 000 ton in 1880,
           een raffinaderij in Bucea produceerd 125 ton/dag 1886, een boring
           bij Doftana rivier spuit 500 ton/dag, de Compagnie Steaua Romana
           bouwt een raffinaderij voor 1200 ton/dag 1896 en met een produktie
           van 250 000 ton word Roemenie 3de van de grootste olie-producenten,
Bustenari oil company, Telega-Oil Compagnie die al gauw fuseren met
(en worden overgenomen door) Standard Oil in 1903.

1850-1900 Ontwikkeling van Automobiel
   Ferdiant Verbiest van Jesuiten in China bouwt 1672 miniatuur
           stoomwagen voor Chinese keizer, de onwikkeling van praktische
           automobiels begint pas na ontwikkeling van de stoommachine in
           Engeland en in Frankrijk bouwt Nicolas-Joseph Cugnot de 1ste
           stoomwagen 1771, William Murdoch die voor Watts werkt bouwt
           nog een model stoomkoets 1784.
In de jonge VS krijgt Oliver Evans een patent voor een
           stoomwagen en 1800 bouwt Trevithick een praktische stoomkoets
           voor dienst op de weg van Camborne waarna in Praag Joseph Bozek
           de eerste olie(benzine)wagen bouwt 1815 en vanaf 1830 regelen
   Walter Hancock en Goldsworthy Gurney succesvolle pendeldiensten
           van stoombussen het succes van stoomkoetsen word echer teniet
           gedaan 1862 door Locomotive Akte die deze tak verder onrendabel
           maakt in Engeland.
   Nicephore Niepce bouwt de eerste verbrandingsmoter op kolenstof
           Pyrolophore voor zijn autoboot, Francois Isaac de Rivaz bouwt
           een verbrandingsmoter op waterstof-zuurstof gas die door
           Samuel Brown word gebruikt voot de bouw van praktische fabrieks-
           machines 1823, samuel Morey bouwt verbrandingsmotors op natuurgas
           1826, Anyos Jedlik bouwt een model electrische motor 1828 en
           Schonbach ontwikkeld de waterstofmoter 1838.
In Belgie begint Etienne Lenoir met de bouw van serie van gas-
           verbrandingsmotoren, Alphonse Beau de Rochas ontwerpt de
           viertakmotor 1861, Nikolaus Otto bouwt en verkoopt de eerste
           viertak gas verbrandings motor in Duitsland 1862, in Wenen
bouwt Siegfried Marcus dan de eerste verbrandings motor op
           benzine 1870, deze word door Karl Benz gebruikt voor zijn
           eerste produktielijn van automobielen 1886.
Gottlieb Daimler en Wilhelm Maybach bouwen benzine motoren
           auto's met nieuwe model inplaats van koets met een motor 1889
           en als al vele welgestelden een auto hebben op het continent
           bouwt Fred William Lancaster de eerste auto´s in Engeland 1895
als in noord Amerika Duryea Motor Wagon Company op al grote
           schaal auto´s bouwt.
De Dion-Bouton 1883, Peugeot 1882, Mercedes-Benz 1886,
           Armstrong Electric 1885, New Imperial Motors 1887,
           Daimler-Motoren-Gesellschaft 1890.
In noord Amerika begint Duryea Motor Wagon Company 1895 met
           produktie van auto´s die hier erg populair worden en snel
           volgen Olds Motor Vehicle Company, Henry Ford Company en Rambler
1897, Winton automobile 1901 en Thomas B Jeffery Company 1902.
In de VS ontwikkelen Olds en Ford zelfs vroeg massaproduktie met
           lopende band waarmee Ford uitblinkt door T-Fords in 93 minuten
samen te stellen waarmee ze vanaf 1913 de wereld te overspoelen.

1850-1950 Electronen stroom (voor gloeilamp, telefoon, radio en televisie)
           James Clerk Maxwell bedenkt zijn theorie van electro-magnetisme EM
           1861-1867, beschrijft EM golven 1873 en met Maxwell formules toont
           hij aan dat electriciteit, magnetisme en licht alle verschijnselen
           zijn van het EM veld wat onderzoek op het gebied van de draadloze
           telegraaf een grote stap vooruit brengt.
           Giovanni_Caselli ontwikkeld op basis van telegraaf de Pantelegraph
           met Pendulum om (stilstaande)beelden in elektronische signalen om
           te zetten voor transmissie 1856, de eerste lijn word aangelegd
           tussen Amiens en Parijs 1860, Paul_Gottlieb_Nipkow ontwikkeld 1884
           Mechanische_TV met een Nipkow_disk die beelden in signalen omzet.
           Charles Grafton Page vervolgt met onderzoek naar transporteren
           van geluid met electriciteit en Innocenzo Manzetti werkt aan zijn
           concept telefoon 1844-1864, Johann Philipp Reis lukt het om muziek
           te verplaatsen en Antonio Meucci lukt het spraak te verplaatsen
           verbetert door C. F. Varley 1870, Poul la Cour legt de eerste
           telefoonlijn voor muziek aan tussen Copenhagen and Fredericia.
           Alexander Graham Bell en Thomas Watson ontwikkelen dan telefoon
           die herkenbare spraak kan verplaatsen vb 1875 getest met een
           lijn tussen Brantford, Ontario en Paris, Ontario, Elisha Gray
           en Thomas Alva Edison verbeteren telefoon voor algemeen gebruik
           en Bell Telephone Company begint 1880 in VS en South New England
           Telephone 1882 in Engeland met aanleg van telefoonsystemen.
           Gloeilampen van koolstofdraad in glasbol worden ontwikkeld door
           John Starr 1845, Jean Eugène Robert-Houdin 1851, Alexander Lodygin
           1872, Henry Woodward en Mathew Evans 1874 en Joseph Swan ontwikkeld
           een elektrische lamp die hij verkoopt en installeerd in huizen 1880
           en Savoy_Theatre 1881, Thomas Edison is 1879 begonnen met produktie
           van 1200 uur gloeilampen voor de markt en installeerd op Columbia
           kruize-schip zijn lampen, 1880 sticht hij met Swan het
           Edison en Swan Unie Electrisch bedrijf.
           Maxwells formules maken de weg vrij voor ontwikkeling van draadloze
           telegraaf (radio) David_Edward_Hughes ontdekt eerst EM in de lucht,
           Alexander Graham Bell en Charles Sumner Tainter in 1880 krijgen 4
           patenten voor hun draadloze telefoon en photophone, Thomas Edison
           krijgt patent voor draadloze telegraaf voor schepen verkocht aan
           Marconi 1885 als Nathan Stubblefield een draadloze telegraaf op
           inductie ontwikkeld.
           Heinrich Rudolf Hertz begint weer fundementeel onderzoek met studie
           van Maxwels formules 1868-1888 voor zender die electriciteit door
           de lucht in EM/radio golven/Herz golven stuurt naar ontvanger
           waarvan hij ook intensiteit/frequenties veranderen kan 1887-1890
   in boek vastgelegd 1893 voor zijn dood 1894.
           Nikola Tesla zoekt toepassing van de Herz golven en ontwikkeld de
           Tesla coil voor productie van radiogolven om electriciteit door de
           lucht te transporteren, Herzgolven worden gebruikt door draadloze
           telegraaf van Oliver Lodge en Alexander Muirhead in Engeland, door
           Roberto Landell de Moura in Brazilie, Jagadish Chandra Bose in
           India te Kolkata en Alexander Stepanovich Popov in Rusland 1895.
           J. J. Thomson toont aan met John S. Townsend en H. A. Wilson dat
           electriciteit uit stroom van elektronen deeltjes bestaat en in
   Italie ontwikkeld Marconie een prakitisch radio/systeem voor 2,5km
           in 1895, bouwt een radiostation op het Isle of White eiland bij
           Engeland en brengt 1899 zijn eerste radio's op de markt.
           Landell de Moura gebruikt 1900 een radio voor 8km 1906, hetzelfde
   jaar produceerd Reginald Fessenden de eesrte AM radio-uitzending
           vanaf Massachusetts met een rotary-spark transmitter.

1855      Olie boom Canada
           Te Oil Springs, Ontario begint James Miller Williams in Canada
           de eerste industriele oliedelving 1855-1858 waar hij 1 500 000
           liter ruwe olie delft voor 1860 en boren de eerste gusher aan
           1862 die 3000 ton/dag levert waarna overal olie-bedrijven uit
de grond springen als paddestoelen.
           Als de 20 oliebronnen in Oil springs na snel stijgende produktie
           ineens stagneren gaan veel bedrijven failliet 1867 en velen
           verkassen naar nieuwe bronnen bij Petrolia, Ontario die echter
           ook opdrogen na 1880 maar de technieken die ze hier ontwikkelen
           nemen Canadese olie boorders mee naar ned.Indie, latijns Amerika,
           Osmaanse Rijk, Rusland, Perzie, Roemenie, Oostenrijk Hongarije
           en HRR waar ze helpen nieuwe oliebronnen te exploiteren.
           In Alberta bij Medicine Hat word bij boringen naar water nabij de
          Canadian Pacifische spoorweg het 1ste gasreservoir gevonden 1890
           dat 1904 met buizen naar de stad word afgevoerd voor verbranding
in kachels en verlichting, bij boringen in Athabasca 1894 word
bij Pelican Rapids 1897 opnieuw een gasveld aangeboort wat echter
door hoge druk onhandelbaar is (1918 wel geexploiteerd).
   Calgary Natural Gas Company exploiteren op economische wijze het
gasveld van Walker estate 1809 en op de plekken waar gas word
gexploiteerd vestigen snel veel fabrieken die gebruik maken van
deze goedkope energie.
           John Lineham organiseerd de Rocky Mountain Drilling Company 1902
           en begint first oil exploration well in Alberta bij Waterton Lakes
           National Park maar worden niet in produktie genomen waarna hij met
           Bow Island No. 1 een gasveld aanboort wat per pijplijn naar
           Medicine Hat, Lethbridge en Calgary verdwijnt.
           Bezuiden Calgary word natuurgas en olie gevonden in Turner Valley
           en na een dag worden 500 olie bedrijven opgericht voor exploitatie
           hiervan, deze olie is zo zuiver dat geen raffinatie nodig is maar
           de hoeveelheid raakt al op in 1917, een blowout van Royalite No. 4
           spuit 200 000 m3/dag oplopend tot 600 000 en ontsteekt in vlam 1924
           die pas na 21 dagen kan worden gedooft en kan pas 1936
           worden geexploiteerd.
           Als de 20 oliebronnen in Oil springs na snel stijgende produktie
           ineens stagneren gaan veel bedrijven failliet 1867 en verkassen
           naar nieuwe bronnen bij Petrolia, Ontario die echter ook opdrogen
           1880 maar de technieken die ze hier ontwikkelen nemen Canadezen
           mee naar ned.Indie, latijns Amerika, Osmaanse Rijk, Rusland,
           Perzie, Roemenie, Oostenrijk Hongarije en HRR waar ze helpen nieuwe
           oliebronnen te exploiteren.

1857    Brits India (nationalisatie van de OIC)
April 1857 komen sepoys (Indiers in IOC leger) in opstand in Meerut
en marcheren naar Dehli en vervolgen alle Europeanen, ze vragen de
   Mughal keizer Bahadur Shah Zafar II de leiding op zich te nemen.
Snel volgen opstanden in andere forten van noord India zoals Agra,
   Allahabad, Kanpur, Lucknow, Lansi en Ambala gevolgt door opstanden
   van locale adel en boeren in de hoge Ganges vallei, sepoys in de
rest van indie weigeren dienst.
De OIC heeft tijd nodig om een volledig Brits leger te organiseren
die een beleg van Dehli beginnen en veroveren na 3 maanden de stad
als Britse legers van de Krim en van Hongkong landen in India die
de laatste opstanden in de zomer 1858 bloedig neerslaan.
Na de rebellie word raad van India wet van 1858 ingevoerd waarmee
de OIC word opgeheven en zijn bezittingen worden overgenomen door
   de Britse kroon van Victoria I die voor bestuur het India office
o.l.v. Secretaris van de Staat van India opzet, de gouverneur van
IOC word hernoemt tot onderkoning van India en zal het bestuur in
India reorganiseren voor Britse kroon.
Er komt meer aandacht voor religieuze wetten, meer Indiers worden
ingezet in Indian Civil Service en Brits Indische leger waar ze
ook hogere functies krijgen geregeld in IIbert bill die echter pas
1886 word ingevoerd na veel tegenstand met White Mutiny.
De Prinselijke Rijken worden hun legers ontboden en in Brits leger
   in India worden zware wapens dan exlusief door Britten bedient en
het leger van Bengalen vermijd rekruten uit regio´s waar de opstand
   veel aanhang kreeg.
In India word dan de Industriele revolutie opgevoerd met o.a. bouw
spoorwegen vanuit Calcutta en Bombay vanaf 1853 tot netwerk van
1 350 km in 1860 kaart1870, en 1880 hebben ze 25 500 km spoorlijn.
Overal worden openbare scholen opgezet en Universiteiten in
Calcutta, Bombay en Madras om Indiers op te leiden voor de Indian
   Civil service en voor Justitie die ook word uitgebreid om steeds
   vaker in te grijpen in conflicten.
Door scholing ontstaat ook een nieuwe middenklasse van Indische
ambtenaren en intelectuelen, voornamelijk Hindu´s die zich ook
   gaan bezig houden met de politiek en met steun van Theosofische
   beweging hun eigen partij de Indian National congress opzetten
in Calcutta 1885.
In begin vind vooral kritiek plaats op kastenstelsel en emancipatie
   van de vrouw door o.a. Pandita Ramabai en Gopal Krishna Gokhale die
     partij Servants of Indian Society opzet in Pune 1905 die ook opkomt
   voor de onaanraakbaren.
De Britse onderkoning Curzon begint 1899 zijn bestuur met sneltempo
van hervormingen en organiseerd deling van het presidentschap van
   Bengalen in een oostelijk deel, waar veel Moslim boeren wonen, en
           westelijk deel waar veel Hindu landheren wonen die veel land in
           het oosten hebben verpacht aan de Moslims hier.
De Hindu landheren komen in opstand met Swadeshi campagne en
   boycotten Britse produkten, naar aanleiding hiervan organiseren
Moslims Dacca Nawab en Khwaja Salimullah de Heel India Moslim Liga
in Dakha om te lobbien voor deling van Bengalen waarmee deze
   gemeenschappen weer tegenover elkaar staan.

1851 Rattanakosin (Tai/Siam) koninkrijk
Na de dood van koning Rama III die de traditionele cultuur tegen
de westerse inmenging wist af te weren volgt Rama IV die inziet
dat modernisering nodig is om de Europese dreiging te keren maar
vanwege tegenwerking van het hof zoekt hij steun bij John Bowring
Britse gouverneur van Hongkong die gelijk begint te dreigen.
Hij regelt meer Britse voorrechten en al gauw volgen Fransen die
Rama IV gebruikt tegen Britten maar snel hen ziet als grootste
gevaar als Fransen Saigon veroveren 1859 en de oostelijke Khmer
organiseren in Frans protectoraat 1867, een jaar later sterft
Rama IV en volgt Rama V met een moderne Engelse opleiding van
Leonowens onder regent Suriyawongse tot 1873.
Met zijn broers Damrong en Devrawongse begint hij met moderniseren
en slavernij word afgeschaft, na Europa-reis 1887 begint Rama V een
rigoreuze staats-hervorming met westers opgeleide ambtenaren en zet
een Kabinet met ministers op, met Europese dreiging verantwoord hij
deze ingrijpende hervormingen.
Bij Franse aanval op Bangkok 1893 zorgt Britse bemiddeling (krijgen
hiervoor Shan staten) dat Fransen weer volledig vertrekken, in
1904 word Laos nog wat uitgebreid door Fransen die 1907 weer binnen
vallen, na Britse bemiddeling (in ruil voor delen van Rattanakosin)
vertrekken de Fransen weer als de rest van de Khmer onder Frans
protectoraat komt.
Ondertussen verbinden spoorwegen en telegraaflijnen het Rijk in een
sterk gecentraliseerde staat gevoed met een modern belastingstelsel
en er word dan nog haastig een scholen netwerk uitgebreid om de
modernisering te belichamen en als Rama V sterft 1910 volgt
Rama VI die is opgegroeit en opgeleid in Engeland.
Met zijn westerse achtergrond en westers opgeleide ambtenaren raken
zij nog vaak in conflict met het traditionele bestuur in hervorming
hij verplicht lagere school en sticht Chulalongkorn universiteit in
1916, wegen en bruggen worden uitgebouwd en ziekenhuizen en scholen
opgezet in alle uithoeken.

1858 Frans Indochina
           De Fransen steunen de Khmer in het Mekong rivier laagland
   tegen hun onderwerping door Tai en Vietnamezen, de Fransen
dwingen de Tai en Vietnamesen zich hier terug te trekken.
Het laagland van de Mekong rivier word gereorganiseerd in
het Frans protectoraat Cambodja, het delta-gebied word
georganiseerd in apart protectoraat Cochinchina 1862.
Het Mekong rivier hoogland waar voornamelijk Tai Lao
wonen blijven voornamelijk vassallen van het Taise
   Rattanakosin(Siam) Rijk en Vietnamese Dai Viet Rijk.
           Als de misdaad-organisatie Zwarte vlag leger in China word
           opjaagd trekken ze Dai Viet binnen waar ze de Rode Rivier
vallei onveilig maken, Keizer Thieu Tri krijgt hulp van een
Chinees leger in het noorden en een Frans leger in het zuiden
           die het Zwarte vlag leger bestrijden.
           Als Fransen een tijd achter het Zwarte vlag leger aanzitten weten
Fransen hen in een provincie onder Chinees beheer in te sluiten
waar een veldslag begint waarbij versterkingen het Franse leger tot
10 000 man doen oplopen, als Chinese klachten worden genegeerd
vallen Chinese troepen dit Franse leger aan.
De Nguyen dynastie kiest ook de zijde van China wat niet verlet
dat het verouderde Chinese leger het afglegt tegen de moderne
artillerie van de Fransen en zich geheel terugtrekt uit Dai Viet
   waarna de Nguyen dynasty een exclustief Frans protectoraat moet
accepteren.
De Franse bezetting word al vroeg bestreden door verzets
organisaties van hofleden Truong Dinh en Phan ding Phung
en volksverzet waarvan die van visser Nguyen Trung Truc
in 1861 de Franse kruiser Lésperance zinken.

1860    Olie boom Kaukasus
           Rusland heeft dan vanaf 1806 al het Baku Khanate ingelijft waar al
           eeuwen lang 'n uitgebreide olie-industrie is voor naphta-produktie
           voor lampen in het midden-oosten, met de hand word olie gedelft uit
           116 bronnen in 1813, 125 in 1825, 136 in 1842, 120 in 1850 en 218
           in 1860 voor produktie van 3 000 tot 5 000 m3 naphta-olie.
           Industrialisatie begint met parrafine raffinaderij in Tiflis,
           Russische ingenieurs doen bij Bibiheybət 1860 de 1ste proefboringen
           naar olie reservoirs op 21m en bouwen een kerosene raffinaderij in
           Surakhany, Mirzoev bouwt de eerste oil derrick 1871 als de lokale
           landeigenaren worden uitgekocht door Russische investeerders waarop
           de olie industrie op grote industriele schaal van de grond komt en
           uitbreid word naar Balakhany waar 400m3(1 600 ton) olie per dag
           omhoog word gehaald.
           Lokale landheren en Russische industrielen organiseren
           Oil Extractie Congress Raad 1884 om enigzins een machtsblok te
           vormen tegen Armeniers en Britten die zich hier ook inkopen in de
           belangrijkse centra Sabunchy 35%, Bibi-Heybat 28%, Surakhany,
           Romany en Balakhany (hiervan zijn 42% oil gushers in 1887 wat daald
           tot 10% in 1890).
Zo'n 86% aandelen en 60% produktie zijn voor "Russische Generale
Olie Companie" RGOC, Koninklijke Olie en Shell en Nobel Broers,
           andere machthebbers zijn Azerbajani baronnen Zeynalabdin Taghiyev
in textiel en visserij, Musa Nagiyev in olie velden, Mukhtarov
in olie boringen, Shamsi Asadullayev van scheepvaart.
De Russische RGOC word kort erop (internationaal) vergezeld door
buitenlandse bedrijven zoals de Anglo-Russische Olie Compangie,
           handelshuis Benkendorf en co, Koninklijke Olie (shell) met handel
          van Rothschild Frères en overzeesch transport van Nobel familie.
           De Nobel familie van vader Immanuel uitvinder en industrieel in
           stockholm verhuist naar St Petersburg om met bedrijf Nobel Fils
           wapens te maken voor Rusland, na sterven van de Tsar Nicholas I
           1855 gaat echter de omzet dalen, 1857 neemt zoon Ludwig de leiding
           van het bedrijf over en 1862 worden de deuren gesloten.
Het lukt Ludwig dan 1870 zijn Machine bouwbedrijf Ludwig Nobel op
te starten met grote order van geweren en voor hout reist zijn
broer Robert af naar de Kaukasus vanwaar hij zijn broer overhaalt
om een raffinaderij in Baku te kopen die zij moderniseren tot meest
produktieve raffinaderij van de stad 1876.
           Zij voeren olie uit naar St Petersburg en Ludwig organiseerd met
           zijn broers en andere aandeelhouders dan het olie bedrijf Branobel
           en is 53,7% van Ludwig Nobel, 31,0% Baron Peter von Bilderling,
4,7% I.J. Zabelskiv, 3,8% Alfred Nobel, 3,3% Robert Nobel en 1,7%
van Baron Alexandre von Bilderling.
Ze regelen zelf transport met speciale olie-tankers en pijplijn en            organiseren onderzoeks instuut in Baku 1880, o.l.v. van Ludwig
           word algemeen arbeirders-welzijn geregeld en uitgebreid met
           aankopen in Roemenie 1900, als Branobel de grootste olie-producent
           van de wereld is breekt de Russische revolutie uit en worden ook de
           bedrijven in Baku genationaliseerd 1920.

1860   Olie boom VS
           Drake van de New York en New Haven spoorweg organiseerd Drakes_Well
           bij Titusville om naar olie te boren en organiseerd Seneca Oil
           bedrijf die ook in Connecticut 1858 naar olie zoeken maar hier niet
           vinden, als boringen bij Drakeswell het olieveld bereiken op 21m
           is de opbrengst 10 tot 20 ton per dag 1859 wat te weinig is en 1861
           word zijn Seneca Oil gesloten, in Canon City, Colorado word op
           kleine schaal gexploiteerd 1862 en boringen in Humboldt County en
           Ventura County in California 1865 leveren slechte olie.
           De meeste olie-exploiteurs trekken het westen van de Appalachen
           bergen in waar ze oliebronnen op kleine schaal exploiteren rond de
           Ohio rivier waarvan Pratt in New York Astral Oil Works opzet 1860
           en organiseerd Charles Pratt and Company samen met Rogers 1867.
           John Rockefeller, zoon van een losbandige klein-verkoper, gaat in
           Cleveland na boekhoeding een voedingswinkel beginnen met Clark 1859
           en van vier jaar winst bouwen ze 1863 een olie raffinaderij in de
           The Flats met chemicus Andrews en Clark's broers waar Rockefeller
           een vermogend man word en koopt Clark met zijn broers uit het
           bedrijf 1865 wanneer hij zijn broer Andrews helpt met het opzetten
           van zijn raffinaderij.
           John fuseerd met zijn broer Andrew en kapitaal geregeld door
           Flagler in Rockefellers, Andrews & Flagler en met rebate-systeem
           vergaren ze vooraanstaande positie in de olie-verkoop in Cleveland
           waarop ze Standard Oil 1870 opzetten met stille vennoten Harkness
           en Jennings waarmee ze een monopolie krijgen en door horizontal
           integration hebben ze alle olie bedrijven in Cleveland en Ohio
           uitgeschakeld of overgenomen 1872 en organiseren alle bedrijven
           in hun bezit in een trust van Rockenfellers, Payne, Charles Pratt,
           Flagler, Archbold, Warden, Bostwick en Brewster.
           Zij stichten South Improvement Co. om het de spoorweg-transport
           over te nemen 1871 maar dit word door rechtzaak verijdeltm, echter
           krijgen ze achter de schermen toch het monopolie over alle aspekten
           van de olie-industrie in de VS waarmee ze de prijs halveren en
           verhuizen hun hoofdkantoor naar Cleveland 1885, het Congress
           probeerd de macht van monopolisten nog in te perken met
           Sherman Antitrust Act maar advocaten weten die vaak te omzijlen.
           In het Los Angeles Basin van Californie begint 1876 olie industrie
           op Brea-Olinda Oil Field 1880, Los Angeles City Oil Field 1893,
           Beverly Hills Oil Field 1900 en het Salt Lake Oil Field 1902, in
           het San Joaquin Basin word het Coalinga field gexploiteerd 1890,
           offshore boren begint met Summerland Oil Field 1890, de Pacific
           Coast Oil Company koopt alle bedrijven in Californie op en word
           zelf door Standard Oil opgekocht onder de naam
           California Standard Oil (SoCal).
           Olie-delving kan aanhouden met vondst van Long Beach Oil Field 1921
           en Wilmington Oil Field 1932 maar SoCal gaat toch uitbreiden met
           California-Arabian Standard Oil naar Arabie en na fusie met Texas
           Oil/Texaco in het bedrijf Caltex word een oliebron aangeboort bij
           Dahran van 1 500 ton/dag, SoCal verandert in Arabian American Oil
           Co. (Aramco) 1944 Standard Oil of New Jersey/Esso gaat deelnemen
           voor 30% en Socony Vacuum/Mobil 10% met elk 30% voor Amraco en
           Texaco 1948.
           Tegen 1900 begint pas de olie-boem in VS met Norman No. 1 boring
           bij Neodesha in Kansas herfst 1892 gevolgt door Corsicana, Texas
           1894 (7 000 000 m3), olie boringen te Bartlesville en Burbank in
           1897 leid tot Glenn Pool 1905 gevolgt door Cushing 1912 en Healdton
           1913, bezuiden Beaumont (Texas) word dan op Spindletop naar olie
           geboord 1901 door Lucas en ontsluit de eerste gusher in de VS die
           1902 op zijn hoogtepunt 2 770 000 m3 opspuit.
           Voor deze exploitatie word de Texas Oil Company georganiseerd en
           als 1905 het olie-peil daalt verhuist Texas Oil 90% van z'n bedrijf
naar Golf kust van Texas en Louisiana waarbij het Caddo-Pine Island
           Field ontdekt 1906 voor het eerst ook gas word gewonnen en een
           olie platform word gebouwt voor boringen op het Caddo meer.
           In Oklahoma vind men Greater Seminole 1926 (32 000 000 m3) en
           Oklahoma City No. 1 Discovery Well 1928 met Mary Sudik No. 1
           (Wild Mary Sudik) gusher die 1930 voo 11 dagen 3 000 ton/dag spuit,
           Joiner boort met Daisy Bradford No. 3 in Rusk County het
           East Texas oil field aan 1930.
   Gas boom Detroit
           In 1884 word bij Muncie 98m diep geboort naar Trenton Gas Field van
           6 500 m2 groot waar omwonenden al op eigen houtje gas waren boren,
           al snel vestigt de Ball Corporation zijn industrie hier voor deze
           goednkope brandstof gevolgt door Kokomo Rubber Company, Hemmingray
           Bottle en Insulating Glass Company, Maring-Hart and Company en
           U.S. Steel en industrie steden Hartford City en Gas City
           springen hier uit de grond.
           De ongeorganiseerde exploitatie zorgt dat 90% verloren gaat en 1895
begint het gas op te raken en de druk af te nemen tot 1902 de druk
zo laag is dat olie het reservoir instroomt en gaswinning eindigt
en olie exploitatie over word genomen met 1 700 000 m3 per jaar.

1861-1865 Amerikaanse burgeroorlog

1850-1900 Ontwikkeling van de fiets
   Karl Dreis baron von Mannheim krijgt patent voor zijn
           loopmachine 1818 die een paar jaar populair word ook
           in Frankrijk en Engeland maar daarna alleen sporadisch
   nog op kleine schaal word gebruikt.
Na 40 jaar bouwen Pierre Lallement in Nancy en Piere Micheux
in Parijs een verzie met trappers aan het voorwiel die in
die plaatsen weer erg populair word, 1867 spelen investeerders
   broers Oliviers hierop in en organiseren grootschalige produktie.
   Deze Hoge bi Fietsen (hoog voor en klein achterwiel) worden ook
in oost Azie populair maar blijken ook een hype die voorbij gaat
behalve in Engeland waar in 1885 de veiligheidsfiets word ontwikeld
van 2 x 1m wielen en ketting systeem met trappers tussen de wielen
waarvan het gebruik geleidelijk verspreid in Industriele wereld
en oost Azie en in gebruik blijft tot heden.

1860-1900 Vlietuig pioniers
In Europa is dan al langer een kleine traditie van
           zweefvliegers aan de gang als John stringfellow er
           een stoommachine inbouwt en een succesvolle vlucht
           maakt in Chard, Jean Marie la Blis vliegt met een
           zwever al 100m hoog 200m ver 1856, in Engeland word
           de Aeronautical society opgezet 1866 die met een
           windtunnel de kennis van vliegen sterk vergroot.
In Frankrijk ontwikkelt Alphonse Penaud een door
           rubber aangedreven vliegtuig en Felix du Temple een
           met stoommachine uitgerust vliegtuig maar de
           ontwikkeling blijkt complex en eist intesieve studie
           en experiment voor kleine vorderingen, ontwikkeling
           van zweefvliegers vind plaats door Otto Lilienthal
           1867-1897, Percy Pilcher 1891-1899 en Octave Chanute
           die nog een groot aantal studies verzameld en
           publiceert vanaf 1891.
In VS bij de Wright broers, fietsenmakers in Dayton,
           gaat Wilbur vliegstudies verzamelen en bestuderen 1899
           en gaat met zijn broer Oliver vanaf 1900 zelf zweef-
           vliegtuigen bouwen en vliegen op het Kittyhawk strand
           en krijgen al snel aandacht en steun van Chanute.
Voor aandrijving laten ze 1903 door Charlie Taylor een
           lichtgewicht verbrandingsmotor bouwen en eind dat jaar
           maken ze de 1ste gecontroleerde motorisch aangedreven
           vlucht in zwaarder dan lucht vliegmachine van 10km/uur
           voor afstanden tot 61m, het jaar 1904 vliegen ze op
   Huffman Prairie waar ze met de Wright Flyer III vluchten
           maken tot 39km in 38mn.
Als ze 1905 tot publicatie overgaan dat ze kilometers vliegen
           stoten ze als onbekenden eerst op ongeloof als bekende pioniers
zoals Traian Vuja nog maar 12 tot 24m vliegt in Frankrijk,
   Jacob Ellehammer 42m in Denemarken en Pierpont Langley onlangs
de 1 km heeft gehaald.
           Als de Wright's moeizaam verschillende demonstraties in VS geven
           word de prestatie 1906 na Europa ook in VS algemeen aangenomen maar
pas nadat ze in Frankrijk een produktie organiseren waar Chanute
ze op sleeptouw neemt kunnen ze ook in de VS vliegtuigen bouwen.
   In Frankrijk is 1905 nog de Antoinette VII motor van Levavasseur
gebruikt door Alberto Sans dumant voor de 14-bis waarmee hij 1ste
           vlucht van motorisch aangedreven, zwaarder dan lucht vliegmachine
           (met Box kite) van 150m maakt in Europa, 1908 bouwt hij dan met
           "Wright broers techniek" de serie Demoiselle vliegmachines voor
het bedrijf Clement Bayard die 18km vluchten maakt 100km/uur.
           Louis Blériot vliegt in Bleriot XI 't kanaal 33km over 1909, Voisin
           bouwt Voisin 1907 die 761m haalt , Fabre bouwt watervliegtuig
           Fabre Hydravion die 500m haalt voor Aéroplanes Deperdussin die dan
     de Deperdussin 1910 (ontworpen door Béchereau) bouwen die met 4 man
           50km/30mn vliegt en 5 man 25km/17mn geproduceerd op grote schaal.
           Voisin verkoopt 78 Farman III vliegmachines (232km/4u15mn)
           ontworpen door Farman als Bristol Boxkiten 1909 aan vliegscholen en
           in VS beginnen Wright broers Wright Company 1908 met poduktie van
           Wright Flyer III en Wright Model B vliegmachines en Short Brothers
           bouwen bommenwerper Short Type 166 1910 en vliegdekvliegtuig
           Short S.27 1912 en Curtis bouwt 478 Curtiss Model H watervlieg
           tuigen 1914.
     Het Nieuport bedrijf bouwt de Nieuport II die 100km in 120km/uur
           vliegt, de Deperdussin TT vliegt 114km/2u20mn waarvan vele worden
           verkocht aan ALA en RFC, en uitblinkers zijn Etrich Taube van 1910,
           Fokker Spin 1911, Royal Aircraft Factory BE.2, Aviatik B.1, LVG B.1
           Albatros B.1 en Sopwith Tabloid/Schneider.
   1 2 3 4 5 6

1875-1906 Kongo Vrijstaat
    Terwijl west Afrika word onderworpen aan koloniaal bestuur van
Frankrijk, Engeland en Portugal schuilt achter Adamaoua bergen
het Afrikaans koninkrijk Kongo in ondoordringbaar oerwoud wat ook
na mislukte pogingen van Portugezen zuidelijk van hen andere
westerlingen afhoud van binnendringen.
Zendeling Livingstone begint zijn Afrika missie bij de Makolo
stam aan Ngami meer 1851 die hem helpen met een expeditie door
onbekent gebied naar de Portugese stad Luanda aan Atlantische kust
vanwaar hij terugkeert en nieuwe reis onderneemt van Ngami meer
naar het oosten via Zambesi rivier tot waar hij uitmond in
   Indische oceaan 1852 en word bekend als 1ste Europeaan die Afrika
heeft doorkruist.
Hierna krijgt hij veel sponsers voor een expeditie naar de bron van
de Nijl en vertrekt 1866 van Zanzibar om na reis langs Shire rivier
en Ravuma rivier uitgemergeld bij het Tanganyaka meer te arriveren
bij Ujiji waar Arbische slavenhandelaars hem weer op de been helpen
vanwaar hij expedities onderneemt naar Bangweulu meer 1869 en
Lualaba rivier 1871 die hij als kandidaat ziet voor de Nijlbron.
Als de westerse wereld sinds 1866 niets meer van Livingstone horen
stuurt de New York Herald zijn journalist Stanley die hem eind 1871
achterhaalt in Ujiji en hierover een wereldberoemt verslag schrijft
   waarop Stanley sponsers krijgt voor een expeditie naar het Victoria
meer 1874-1877 voor weer een sensatie verhaal.
Als Livingstone 1873 is overleden blijft Stanley in Afrika en gaat
expedities organiseren op het Victoria meer en Tanganyika meer
opzoek naar de Nijlbron en vanaf het Tanganyika meer beland hij
via Lukuga rivier in de Lualaba rivier die hij afvaart door het
oerwoud naar het noorden en oosten.
Stanley volgt deze rivier stroomafvaarts tot overloop in enorme
hoofd rivier en vaart hierover door groot Afrikaans koninkrijk tot
hij de monding bereikt in Atlantische oceaan en daar bij Portugese
handelspost hoort dat hij als 1ste de Kongo rivier is afgevaren.
In de 19de eeuw volgt ook Leopold II koning van Belgie Stanley's
spannende verhalen en ziet hierin zijn kans op een kolonie voor
het jonge koninkrijk Belgie en met een genereus aanbod huurt hij
Stanley in om voor Belgie naar de Kongo rivier te reizen.
Juist deze tijd is in het Koninkrijk Kongo na een troonstrijd
     Peter V aan de macht gekomen met Portugese steun en word hier
afhankelijk van waar Portugezen misbruik van maken, om van de
Portugese druk af te komen geeft Peter V toestemming aan Stanley
om hier handel te organiseren voor Belgie.
   Leopold II begint dan publieke campagne tegen Portugese kolonisatie
van koninkrijk Kongo en krijgt van internationale westerse leiders
steun voor stichting van Belgisch protectoraat voor het koninkrijk
Kongo in de strijd tegen Portugese slavenhandelaars en steun
voor modernisering van een Afrikaans Rijk.
   Ondertussen heeft Stanley de basis Leopoldstad 1881 opgezet vanwaar
hij de Kongo rivier op en afvaart om samenwerking met de stammen
   hier te organiseren en brengt stoomboten die intensieve handel
voeren op de rivier wat hem steun van veel stamhoofden levert.
Leopold II sticht dan de Internationale Associatie van de Kongo die
pleit voor humanitair beleid zoals tegengaan van slavernij, armoede
bestrijding, wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling van Kongo,
naast deze facade worden Europese bedrijven naar hier gelokt met
beloften van vrijhandel en 20 jaar belastingvrij ondernemen.
   Leopold II laat Belgische officieren de Force Publiqu FP opzetten,
   een politie-leger uit Afrikaanse huurlingen (vaak niet uit Kongo)
die officieel Portugese slaven-handelaren gaan vervolgen maar in
praktijk de weg moeten vrijbanen voor Europese bedrijven die zich
hier vestigen.
In werkelijkheid is er geen humanitair beleid en FP staat in dienst
van Europese bedrijven die hun uitbetalen waarvoor ze Congolezen
van hun geboortegrond verjagen waar (rubber)plantages komen en
ronselen uit lokale bevolking de arbeiders en organiseren handel
in Ivoor waarvoor zij produktie-eisen d.m.v. verminking of moord
afdwingen.
Uiteindelijk hervormt Leopold II het Kongo Koninkrijk tot de
   Kongo Vrijstaat 1885 waarmee hij officieel de leiding neemt met
een Belgisch bestuur in Boma, Peter V koning van Kongo krijgt een
puur ceremoniele functie, de Fransen verwerven van hen het gebied
oostelijk van de lage Kongo rivier waar ze Frans Congo stichten.
Britse aanval in het oosten word afgeslagen met Stairs Expeditie
maar Arabische slavendrijvers in het noorden kunnen niet worden
verdreven met Belgo-Arabische oorlog waarop Tippu Tip door
Leopold II word aangestelt als gouverneur als hij zijn slavenhandel
hier geheim houd.
Door onrealistische planning van produktie op de plantages vind
intensieve mishandeling van werkers plaats door Force Publique
die afgehakte handen verzamelen om hun strengheid te bewijzen
   aan Belgische officieren die blijven klagen over lage inkomsten
wat 30% van Congolezen het leven kost.

1875-1918 Computers
           Ontwikkeling van Reken machines zoals kerfstok, telraam en
           logaritmetabellen vind nu weer vervolg met mechanische computer
           1822 door Charles Babbage met differentiatie machine voor de
           astronomie en 1833 de analytische machine voor adminstraties,
           beide op basis van ponskaarten (van Jacquard_loom 1801) voor
           meer nauwkeurigheid (16.7kB).
           Ontwikkeling van een analoge computer word begonnen door
           Sir William Thomson met zijn getijde-voorspelling machine
           1879 en differential analyser van James Thomson verder
           ontwikkeld tot Dreyer Table en Drift Sight die de marine
           gebruikt voor berekening van lange afstand schoten 1916,
           Vannevar Bush bouwt 1927 dan zijn differentiaal analist.

1878 Britse Goudkust kolonie
De Ashanti voeren 1807 met Hollandse steun de 1ste Ashanti oorlog
tegen Fante federatie aan kust gesteunt door Britten die onbeslist
eindigt waarna ze met de Ga van Accra 1807 nog een aanval op de
kust voeren die door Fanti, Akyem en Akuapem word afgeslagen hoewel
Ashanti de Britse en Hollandse forten bij Apam verovert.
Als de Ashanti met nog een aanval 1816 de Akyem and Akuapem aan de
kust verslaan komt ook de Britse African Company of Merchants hier
onder nieuw bestuur maar 1921 heft Engeland de Compagnie op en zijn
forten en factorijen komen onder leiding van MacCarthy gouverneur
van de Britse kroon in Sierra Leone.
Onder de Ashanti verliezen Britse kooplieden veel voorrechten en
Engeland onderneemt voor hen Ashanto oorlogen, de eerste 1832-1831
voor autonomie van de Fante vanuit kaapkust, na enkele nederlagen
kunnen ze de Ahanti met raket-aanval over de Pra River drijven maar
in 2de oorlog van 1863 onderwerpen de Ashanti hen weer.
In 1871 kopen Britten de Hollandse goudkust waarop de Ashanti deze
regio binnenvallen gevolgt door hyper modern Britse expeditie van
Wolseley die met Maxim machine geweer 1873 de strijd aan gaat die
door journalisten Stanley en Henty wereldkundig word gemaakt.
De Ashanti worden verslagen 1874 waarop Britten het gebied tot de
Tano rivier en Zwarte volta in het westen en tot de Togo bergen
in het oosten onder een Brits protectoraat brengen tegen Duitsers
achter Togo bergen of Franse expansie achter Tano rivier en
organiseren hier de Britse Goudkust kolonie.

1880-1910 Franse kolonisatie van West Afrika
Nadat Fransen hun Senegal kolonie hebben georganiseerd gaan ze
verder voorbij Kogon rivier waarvoor ze apart bestuur organiseren
tot Porto-Novo onder de naam Zuidelijke Riviera en veroveren van
Britten Tombo eiland waar ze Conakry stichten, van Portugezen het
   fort Rio Pongo en van Hollanders Gorée eiland vanwaar ze de stammen
van Soussou in kustgebied onderwerpen en hun Franse Guinea kolonie
   organiseren tot Kolente rivier.
Achter Kolente rivier begint Britse kroonkolonie Sierra Leon tot
   Mano rivier waarachter VS kolonie Liberia reikt tot Cavalla rivier,
Frankrijk regelt aanspraken achter Cavalla tot zijn fort Assinie
   voor Tano rivier vanwaar Frans leger Koninkrijken Sanwi en Baoule
van Akan volk onderwerpt en Kru stammen aan de kant van Liberia.
Van het kustgebied trekken Fransen dan het binnenland binnen en
onderwerpen Lobi aan Zwarte Volta rivier, het Kenedougou koninkrijk
van Senufo volk, Mossi koninrijk op Mossi plateau benoorden de
   Britse kolonie Ghana en onderwerpen in het oosten Mandinka stammen
tot Nimba bergen.
Van Guinee kust trekt ook een Frans leger het binnenland binnen en
Futa Djallon gebergte in waar ze 't Imamaat Futa Jallon verslaan en
   breiden hun kolonie Frans Guinea uit over 't resterende Berggebied,
   achter de kolonies Sierra leon en Liberia door, tot Nimba bergen
waar ze Guinea kolonie aansluiten op Ivoorkust 1896.
Het Frans leger trekt dan vanuit Futa Djalon het rivierland van de
   hoge Niger rivier binnen waar ze het Wassoulou Rijk inlijven 1898
   en organiseren in Frans Soedan kolonie tot Sokoto zijrivier waar
ze door Sokoto Kalifaat worden tegen gehouden met Britse steun, de
Fransen onderwepen nog koninkrijk Dahomey 1894 rond Oueme rivier
on Dahomey kolonie tussen Brits Nigeria en Duits protectoraat Togo
van Ogou/Mono rivier en Togo bergen.

Franse Militaire territotia M.T. in de Sahara
Als in Senegal de plundertochten uit de woestijn weer toenemen
word in 1900 besloten tot militaire bezetting van west Sahara om
oorlogen en plunderingen van bedouinen te stoppen, o.l.v. Coppolani
word met intensieve diplomatie de stammen verdeelt en verzwakt
waarop Fransen bevriende stammen steunen tegen anderen.
Fransen regelen hun diplomatie met Mariboets, Sheik "Sidiya" van
   Tarza emiraat, Brakna en Tagant, Sheik "Saad" van Tagant en Senegal
   en Sheik Ma al Aynin in Adrar Plateau en 1904 zijn er Franse forten
   verspreid in Tagant gevestigt maar geraken in strijd met stammen
in Adrar o.l.v. Ma al Aynin gesteunt door Marokko.
Vanuit Kayes fort aan Niger rivier word o.l.v. Gouraud alle stammen
in Sahara tot Taoudenni zoutpan en Adras Iforas bergen onderworpen
en bezaaid met forten voor "Militair Territotium" M.T. Mali waarna
   hij de stammen van Adrar onderwerpt 1912 en west Sahara volbouwt
met forten voor M.T. Mauritanie.
In Air bergen en Tenere zandvlakte kunnen Fransen de Tuaregs niet
verslaan en alleen op strategische plekken 'n aantal forts opzetten
   om deze woestijn te doorkruisen en in Bodele vlakte de Arabische
   federatie o.l.v. az-Zubayr te verslaan en tussen Tibesti en Ennedi
   bergen, Chari rivier en Tsjaad meer het M.T. Tsjaad te organiseren.
Het M.T. Tsjaad word ingedeeld bij Frans Equatorial Afrika terwijl
Air bergen en Tenere zandvlakte pas 1922 kan worden onderworpen met
   automobielen en vliegtuigen in M.T. Niger vanuit de woestijn stad
   Zinder tot 1926 het bestuur verhuist naar Niamey aan Niger rivier.
(Voulet-Chanoine Missie)

1880 Franse handelaar de Brazza sticht de handelspost Franceville 1868
aan Passa rivier en vanuit hier onderwerpen Fransen de omliggende
stammen 1862-1887 en breiden controle uit tussen lage Kongo rivier
en de kust tot Komo rivier waar ze het Luango koninkrijk verslaan
en Frans Kongo organiseren.
Frans Equatoraal Afrika

1880-1910 Cecil Rhodes
Als magnaat Rhodes naar Kaap kolonie komt om in zuidelijk Afrika
grondstoffen te halen met zijn Britse Zuid Afrika Compagnie BZAK
word hij ook gelijk gouverneur van de Kaapkolonie en komt ook nog
met plan van Kaap-Cairo-spoorweg en is vast beraden om de Britse
controle naar noorden uit te breiden tot Kongo basin en hierlangs
over Victoria basin (tussen Belgen en Duitsers door) naar Nijl
basin van Sudan.
De Britten hebben Tewfik pasha van Egypte en Sudan 1879 al onder
hun controle waar ze nog wel worden uitgedaagt door succesvolle
opstand van Mahdi en Abdallahi ibn Muhammad tot 1895 terwijl in
oost Afrika de Britten het Sultenaat Zanzibar hebben onderworpen
en vandaar hun controle uitbreiden naar het Victoria basin.
Na Livingstone trokken Britse missionarissen vanuit zuid Afrika al
Limpopo rivier over naar binnenlanden van Afrika in 1880, Coillard
van Parijs Society vind aanhang bij Chewa aan Nyasa/Malawi meer
waar ook de stad Blantyre word opgezet en er worden ook missies bij
het Tswana volk opgezet in en bezuiden Okavango delta.
In 1890 stuurt Rhodes dan zijn diplomaten zoals Moffat en Johnston
over Limpopo rivier om exploitatie-rechten te regelen met Lobengula
   koning van Ndebele en in Mashonaland bezuiden Zambezi rivier en
boven deze rivier met Lobengula koning van Matabeleland en Lewanika
koning van Barotseland 1890.
Besprekingen met Msiri koning van Yeke eindigen als Belgen Msiri
doden en het gebied inlijven in hun Kongo-Vrijstaat, als Portugezen
dan de Chewa bedreigen en (hollandse)boeren de Tswana regelt Rhodes
een expeditie leger die Limpopo rivier oversteekt naar noorden 1891
waar ze voor Chewa volk het Brits protectoraat centraal Afrika en
voor Tswana Beetsjoeanaland organiseren.
Rhodes organiseerd dan Barotseland in protectoraat n.w. Rodesie
   en Bemba en Chewa volk in protectoraat n.o. Rhodesie, land bezuiden
Zambezi rivier waar veel kolonisten als Pioneer Column vestigen
   met een sterke Britse politiemacht o.l.v. Selous in Fort Salisbury
word in zuid Rhodesie kolonie georganiseerd, Nyasaland word een
aparte protectoraat van Britse kroon.
De Duits oost Afrika kolonie is dan al echter uitgebreid over het
zuiden van Victoria basin tot het Tanganyika meer waarachter Belgen
hun Kongo vrijstaat hebben georganiseerd waarmee 't Britse Rhodesie
effectief is afgesloten van Brits oost Afrika aan Victoria meer en
waarmee het Kaap-Cairo-spoorweg plan induigen valt.
In zuid Rhodesie word Britse overheersing met 1ste Matabele oorlog
   1893-94 en 2de Matabele oorlog 1896–97 bestreden maar nadat helft
van kolonisten is omgekomen worden de Ndebele toch verslagen door
   o.a. Maxim machinegeweer, Britse politie voert dan ook de mislukte
   Jameson aanval 1895-96 uit op Republiek Transvaal.
Er word wetgevende raad opgezet door Europeanen waar ook Afrikaanse
leiders aan deelnemen maar nemen niet zitting in raadsorgaan 1900,
benoorden Zambezi behouden Afrikaanse leiders autonomie maar worden
   onderhevig aan Britse administratie van Forbes in n.w.Rhodesie 1895
wat Codrington 1897 overneemt en uitbreid naar n.o. Rhodesie 1907.
Vanaf 1900 word al hutbelasting opgehaald in geld waarvoor boeren
moeten werken in de mijnen van het zuiden, 1910 word n.w en n.o.
Rhodesie verenigt in noord Rhodesie 1910, federatie tussen zuid en
noord Rhodesie word nog afgewezen door het zuiden waar Europeanen
in hun stad Salisbury een regering o.l.v. 1ste minister Coghlan
opzetten, 1927 gevolgt door Moffat.

1881-1914 Duits west Afrika
   Duisters organiseren protectoraat voor de stammen aan Mono rivier
in Togoland 1881, vanuit Franceville stichten Jantzen & Thormahlen
   van Hamburg de post Douala in de Wouri baai vanwaar Duitsers een
protectoraat over Adamawa hoogland organiseren in Kameroen kolonie
1887 en naast het aanleggen van plantages aan de kust gaan ze ook
   bruggen en spoorwegen aanleggen.

1890-1910 Brits Oost Afrika
De oostkust van Afrika is 18de eeuw in handen van Omani kooplieden
van het sultenaat Zanzibar die handelen in Slaven en Ivoor, vooral
Tippu Tib is een geduchte slavenkoper op vasteland, zij beschermen
ook Europese zendelingen die rond berg Kilimanjaro enkele missies
   stichten vanaf 1840.
Nadat Britten slavernij afschaffen 1833 verslaan ze ook 't Zanzibar
   Sultenaat 1885 om hun slavernij te stoppen en op initiatief van
Cecil Rhodes word de Arabische handelstad Mombassa op het vasteland
gekocht door Mackinnon vanwaar een Brits gouverneur 1887 een Britse
administratie organiseerd.
De kust tussen Wasini eiland (Duits oost Afrika) en Ras Kamboni
(Italiaans Somaliland) word dan georganiseerd in Brits-Oost-Afrika,
waarop Mackinnon begint met de aanleg van Mackinnon-Sclater weg
van Mombassa via Kibwezi naar de stad Busia aan Victoria meer
Hier regelt Johnston een verdrag met Mwanga II koning van Buganda
koninkrijk, de machtigste staat aan het meer maar Mwanga komt in
opstand 1897 waarop hij word afgezet en daaropvolgende opstanden
van hem worden bloedig neergeslagen.
Al snel word Uganda spoorweg aangelegd naar Kisumu terwijl Eliot
Europese ondernemers uitnodigt om in het vruchtbare Bonde la Ufa
hoogland rendabele koffie en thee plantages op te zetten, het depot
Nairobi halverwege groeit dan snel uit tot bruisende handelsstad
1899 en word Brits bestuurscentrum 1907.
   Grote opstanden van Kikuyu 1880-1900, Nandi 1895–1905 en Giriama
1913–1914 o.l.v. Menza worden snel door Maxim geweer bloedig neer
   geslagen, voor de strijd maar ook voor de administratie worden veel
Indiers ingevoerd daar Europeanen vaak de tropen schuwen en er
zijn al gauw 2 keer zoveel Indiers als Europeanen.
   Manga II koning van Buganda in noord en westelijk van het Victoria
meer word met omkoping toch overgehaalt tot samenwerking voor het
Brits protectoraat Uganda van Victoria meer tot Edward en Albert
meren in oosten, Imatong bergen in noorden en tot Rift vallei in
oosten waar Kenia kolonie begint.

1895- Duits Oost Afrika
De avonturier Karl Peters verkent in Afrika van de oostkust tussen
Kaap Delgado (Portugezen) en Pemba eiland (Britten) het gebied tot
Victoria meer, Tanganyika meer en Malawi meer waar hij met inheemse
leiders verdragen regelt voor het protectoraat Duits oost Afrika,
protesten van het sultanaat van Zanzibar worden met Duits Marine
bombardement gesmoord 1885.
In W.O.I weet Paul von Lettow-Vorbeck met een leger van 3 500
Europeanen en 12 000 Askaris een Brits leger van 40 000 man af
te slaan maar als Leopold II zijn Force Publique naar het oosten
stuurt trekt hij zich met zijn leger terug in noord Rhodesie en
ontmanteld zijn leger bij de Duitse overgave 1918.
Het noordwesten Ruanda-Urundi krijgt Leopold, het land bezuiden
Ruvuma rivier komt aan Portugees oost Afrika en de rest word een
het Brits protectoraat Tanganiaka.

1889 Italie begint zijn koloniale aspiraties 1876 met Expeditie o.l.v.
Correnti in de hoorn van Afrika en met Italiaanse hulp organiseert
Kenadid zijn Hobyo sultenaat en Mahamuud zijn Majeerteen sultenaat
1889 die Italiaanse protectoraten worden en Italiaanse activiteit
in Somalische havens waarborgen, 1887 landen Italiaanse troepen
die van hieruit Eritrea veroveren, een aanval op Ethiopie 1895
word echter afgeslagen.

1890-1914 Britse Nigeria kolonie
In Niger rivier-delta leven Ijaw/Ijo, westelijk hiervan ligt het
Yoruba land waaronder Oyo Rijk en Edo terwijl oostelijk van de
rivier de Igbo leven tot en met de Benue (zij)rivier,
zij volgen allen voorouder religies.
Benoorden de bocht van de Niger naar westen en zijtak van Benue
naar oosten leven Moslims in Sokoto Kalifaat van Fulbe en Hausa
ver weg van de Europese handelaren die zich alleen aan de kust
wagen terwijl de lokale handel rond de monding van Niger-delta
verborgen blijft voor Europeanen door Mangrove woud.
Als Frankrijk 1795 en Engeland 1803 slavernij afschaffen geraken
vele machtscentra aan lage Niger rivier in crisis zoals Benin
en Onitsha westelijk van Niger maar ook oostelijk daarvan tot
Adamaoua bergrug de Aro federatie met nog de centra Akwa Akpa
en Arochukwu aan Calabar rivier die vaak overstappen op export
van palm-olie.
In 1849 benoemt Engeland Beecroft gouverneur op Fernando Po voor
Britse kooplieden van United Africa Company aan de kusten van de
Golf van Benin en Biafra, het binnenland word dan verkent door
protestante Kerk Missie Societeit KMS die stichtten bisdom Nigeria
o.l.v. Crowther in Yorubaland.
Na expedities zoals Niger expeditie 1841 van Laird 1854 en Baikie
1857 die een Britse post opzetten in Lokoja, doorkruist Duitse
geograaf Barth met quinine het oerwoud langs lage Niger rivier en
ontdekt zijn monding 1860.
In Lagos word na bombardement van Britse vloot koning Kosoko met
Akitoye vervangen die de slavernij met Britse steun beeindigt hier
en in de omgeving waar op den duur een Britse admistratie hier de
Lagos kolonie organiseerd 1861 waarna het Niger Kust Protectoraat
in Niger-delta Britse administratie regeld 1884.
De Royal Niger Company word 1886 gesticht die snel overal in de
regio binnen Mono rivier, Sokata zijrivier, Komadugu rivier en
Adaouama bergen Britse protectoraten organiseerd met inheemse
bestuurders die 1900 in een algemeen zuidelijk protectoraat voor
voorouder religies en noordelijk protectoraat voor Moslims.
Gouverneur Lugard organiseerd hier dan indirect Brits bestuur met
horde administrateurs die lokale inheemse bestuuders opzoeken voor
controle en mededelingen van de gouverneur te doen, 1912-1914 word
noord en zuid verenigt in Britse Nigeria kolonie waarbij scheiding
tussen noorden en zuiden blijft.

1890-1923 In China word het Han volk steeds kritischer tegen het bestuur
van Qing familie (Manchu volk) die door westerse machten word
ingepalmt die de economie plunderen terwijl de industrialisatie
hier niet van de grond komt en leid in Sjan toeng tot een opstand
van Yihetuan die zich over heel China verspreid 1890 van aanslagen
tegen westerse doelen en kerken.
Uiteindelijk word China van zijn voetstuk gestoten door Japan
           die sinds Meji reformatie 1868 in sneltempo is geindustrialiseerd,
   en nu met een groot modern leger het verouderde Chinese leger
           verslaat in Sino-Japanse oorlog (1894–1895) waarmee Korea en
           Formosa onafhankelijk worden.
           In China geeft Keizerin Cixi steun aan de Yihetuan en geeft
Li Hongzhang (leider Huai leger) het feodale recht over Beiyang
regio voor het opzetten van een moderne vloot en leger na de Sino-
Japanse oorlog die voorlopig Japan van verdere aanvallen weerhoud.
In 1895 geeft de Keizerin aan Yuan Shikai feodale rechten voor het
   opzetten van het Nieuwe leger in de regio Peking, na de dood van
Li Hongzhang word zijn vloot en leger toegevoegt aan dit Nieuwe
leger en hernoemt Beiyang leger 1902. (kaart 1920)
Chinesche intelectuelen in buitenland (studie in Japan) organiseren
moderne politieke partijen die hervorming van oude Keizer Rijk
   eisen waar de Qing familie (Manchu volk) keizerlijk bestuur voert
   over meerderheid van Han volk die restoratie van de Ming eisen.
     1890 Furen Literary Society, van Yeung Kui-wan in Hong Kong
     1894 Xingzhonghui (Revive China Society) van Sun Yat-sen
                in Honolulu
     1904 Huaxinghui (China Revival Society) van Huang Xing, Zhang
       Shizhao, Chen Tianhua en Song Jiaoren
     1904 Guangfuhui (Restoration Society) van Cai Yuanpei en
Zhang Binglin in Shanghai.
Zij organiseren in China verschillende opstanden die echter worden
neergeslagen en Sun Yat-sen met Wang Jingwei en Hu Hanmin verenigen
de grootste partijen Huaxingwui en Guangfuhu in de Tongmenghui
(Verenigde Liga) partij 1905 in Tokyo.
       Na dood van Chinese keizerin Cixi 1908 grijpt (Zaifeng) Prins Chun
   de macht en zet een kabinet op geleid door prins Yikuang met 13
   zetels voor rijke zakelui, 1909 word Yuan Shikai ontslagen en het
   Beiyang leger word overgenomen door minister Yinchang.
Na vele mislukte opstanden sinds 1890 hebben Tongmenghui succes
   als Yuan Shikai hun kant kiest en het Beiyang leger zijn zijde
waarna zij Wuchang 1911 veroveren en er het Militar bestuur van
   Hubei van de Republiek China opzetten o.l.v. Sun Yatsen.
De Tongmenghui verovert daarna stad na stad in China en eind
1911 heft Prins Chun het Keizerrijk op, in het noorden organiseren
   zijn legerleiders een federatie feodale staatjes die zich tegen de
   Nationalisten van Tongmenghui verzetten.
In het zuiden organiseerd de Tongmenghui de Republiek China met
een regering in Nanjing

China 1920-1920, 20's 1 2 3,
Egypte 1890 2,
Tsaar kroning 1896,
oost London 1900 1900, 1910, 1926,
Suez 1940

1890-1920 Kernfysica
   Nadat Röntgen bij studie van elektronen in Crookes buis de
           Rontgen straling ontdekt dat populair word met vertoningen
           beschrijft Henri Becquerel het effect van uranium zout (wat
           fotograaf Abel Niepce gebruikt voor belichting bij het
           ontwikkelen van fotos 1847) als Radioactivite straling 1896
           waarna andere onderzoekers als Ernest Rutherford, Paul Villard,
           Pierre Curie en Marie Curie uitgebreid uranuim gaan onderzoeken.
           Ernest Rutherford ontdekt alpha straling (positief) en beta
           straling (negatief) 1899 en Paul Villard ontdekt gamma straling
           (neutraal) 1900, de Curies ontwikkelen electrometer voor
           stralings-meting en ontdekken de radioactieve atomen Pollonium
           en Radium welk laatste ze in blokjes als stralingsbron
           gebruiken voor onderzoek.
           Hoewel verval van elk atoom onvoorspelbaar is ontdekt
           Rutherford aan blokje met miljoenen Thorium atomen dat
           deze grote hoeveelheid om een bepaalde tijd door radiactief
           verval van aantal halveert en formuleerd met Fajans and Soddy wet
           een statistische analyse om het radioactief verval te berekenen
           aan de hand van Halveringstijd, hij ontdekt ook dat alpha verval
           alleen plaats vind bij atomen groter da Telurium (52 protonon).
           Verder onderzoek in Neonsignaallampen toont dat alpha straling
           bestaat uit protonen/(helium kernen ), betastraling uit electronen
           en gammastraling uit electromagnetische straling (licht) van
           extreem hoge frequentie, als straling andere atomen raakt raken
           deze ook in verval waarbij straling vrijkomt en andere atomen
           doet vervallen die met straling andere doen vervallen waarmee
           een kettingreactie van radioactief verval op gang komt. h chem
           De schadelijke straling komt al aan het licht bij publieke
           vertoningen van van Rontgen straling waarbij mensen brandwonden
           oplopen, iets wat bij onderzoekers van radioactiviteit plaats
           vind naast haaruitval en achteraf zijn veel vormen van kanker
           die op oudere leeftijd bij hun voorkomen te herleiden aan
           radioactieve straling.
           Terwijl dan de chemici met ontwikkeling van thermodynamica
           stoommachines en Industriele revolutie ontwikkelen die de
maatschappij bepalen gebaseerd op de atoom theorie word in
           de ontluikende kernfysica door Rutherford's ontdekking van
           radioctief verval de atoom theorie in diskrediet gebracht
           maar genegeerd door gevestigde orde van de chemie.
           Max Planc die entropie in de thermodynamica bestudeerd gaat
           zich 1894 bezig houden met het Zwarte lichaam waarvan hij de
           relatie van zijn temperatuur tot de frequentie van zijn
           straling beschrijft met zijn Plancks Zwarte lichamen wet
           1900 wat hem bekent maakt in akademische kring.
           Planck is echter ontevreden en na studie van Bolzmans
           Thermodynamica komt hij 1900 nog met zijn Plancks postulaat
           waarin hij stelt dat energie alleen in bepaalde pakketjes of
           Kwanta genaamd Plancks constante (notitie h) kan worden
           getransporteerd geformuleerd met E=hv (E=energie, h=plancks
           constante, v=stralings frequentie) waarmee hij het fundament
           van de Kwantum mechanica heeft vastgelegt.
           Door onkunde van Planck en andere Academici om hiermee om te
         gaan word deze theorie erkent maar genegeerd, 1905 komt dan
         Albert Einstein in Annalen der Physik 1901 met Annus Mirabilis
         verslag waarin hij de speciale relativiteits theorie (E = mc2)
           beschrijft (ontwikkeld met Lorentz) die Plancks constante
           hanteerbaar maakt in de kernfysica, hij beschrijft ook een
           photoelectrisch effect waarin licht ook als deeltjes i.p.v.
           straling kan worden gezien en beschrijft Brownse beweging.
           Met gebruik van zinc sulfide voor scintillatie schermen voor
           nauwkeurige detectie van alpha deeltjes ontdekt Rutherford
           met Thomas Royds dat alpha-deeltjes bestaan uit Helium atomen
           zonder elektronen 1907 en met Hans Geiger en Ernest Marsden
           bewijst hij met Geiger–Marsden experiment dat de effecten die
           zij bestuderen wel degelijk van binnenuit de Atoom stammen.
           Verdere experimenten van alpha deeltjes doorstraling van lucht,
           aluminium en goud folie publiseerd Rutherford 1907 gevolgt door
           Geiger en Marsden 1909 en dit leid tot Rutherord's hypotese van
           atoom-model van compacte kern van protonen en enkele elektronen
           waaromheen elektronen cirkuleren 1911, van den Broek bedenkt
           daarop dat de atoomgewichten afgeleid zijn van het aantal
           protonen in de kern.
           Niels Bohr herkent fouten in dit model die hij verbeterd in
           zijn Bohr_model 1913 waarin elektronen (negatief) in banen
           van bepaalde afstand van de kern cirkuleren beschreven als
           energie-niveau's, de Kwantum mechanica krijgt handen en voeten
           met Einsteins vergelijkingen en Einstein–Hilbert acties van de
           wiskundige David_Hilbert 1914 aangevuld door wiskundige
           theorieen van Einsteins leraar Minkowski en Hermann Weyl.

1900-1918 Moderne chemie
           Theorieen uit kernfysica van het elektron en over het atoom-model
           verhogen ook het inzicht in de chemie die zich gaat beperken tot
           de relatie van Atomen onderling en in Molekulen en vooral
           elektronen banen/orbitalen verklaren veel chemische reacties.
           Linus Pauling beschijft de Waterstofbrug 1912 Covalente_binding
           word beschreven door Irving Langmuir 1919, verbinding van Ionen
           kan nu ook beter begrepen worden Mikhail Tsvet ontwikkeld
           chromatographie voor het destilleren, Fritz Haber en Carl Bosch
           ontwikkelen Haber process voor massa produktie van ammonia voor
           meststof en munitie wat de wereldvoedsel produktie verdubbeld,
           Leo Baekeland vind bakelite/plastic uit 1907 voor massa produktie
           en Millikan bewijst met oil drop experiment dat de lading en massa
           van alle elektronen hetzelfde is.
           Sørensen bedenkt het concept van pH en meet-methode voor zuurgraad
           van de grond 1909, Van den Broek herkent dat het gedrag van Atoman
           voornamelijk word bepaald door positieve lading, de Bragg senior en
           junior ontwikkelen Bragg's law en X-ray crystallography en Peter
           Debye beschrijft de moleculaire dipool, Lewis ontwikkeld dan een
           valentiebindingstheorie 1902-1916 en introduceerd Lewis structures.

           Mosley kan met Rotgen straling de protonen in Atomen tellen
           beschreven in Wet_van_Moseley 1913
   valence bond theory 1927 molecular banen/orbitalen 1928
           valence shell electron pair repulsion theory 1958

1890       Olieboom Nederlands Indie
           Kessler en Loudon o.l.v. Deterding stichten Koninklijke Olie 1890
           om in Ned.Indie naar olie te zoeken en op Sumatra eiland bij
           Perlak word een olieveld aangeboord 1899, Marcus en Samuel Samuel
           uit londen die schelpen verschepen met hun Shell Transport and
           Trading Company Ltd wat ze uitbreiden naar olielampen organiseren
           voor Koninklijke Olie het overzeesche transport en hun samenwerking
           leid tot organisatie van Koninklijke olie en Shell 1907 met aandeel
           van 60% voor Koninklijke Olie.

1890- Franse protectoraat Madagascar
Als de Franse familie van slavenhandelaar Lambert aanspraak maken
op een verdrag met Radama 1855 en deze als vals word afgedaan door
Rainilaiarivony grijpt de Franse vloot in en veroveren Antsiranana
waarna de koning zich overgeeft met Tamatave verdrag waarmee
Frankijk de buitenlandse politiek van Madagascar overneemt.
Als de Britten dan een Frans protectoraat over het eiland erkennen
1890 mobilieseerd Rainilaiarivony zijn leger waarop Franse vloot
Toamasina en Mahajanga bombarderen en Tamatave waarna ze een Frans
leger o.l.v. Duchesne afzetten bij Mahajanga vanwaar ze door het
oerwoud naar de hoofdstad Antananarivo trekken en veroveren 1895.
Het Frans protectoraat word geleid door generaal Laroche en het
koningspaar word verbannen in Algerije waar Rainilaiarivony sterft,
op Madagaskar volgt Menalamba opstand die na 2 jaar neergeslagen
word door Gallieni waarmee de Franse Hova oorlog eindigt 1897.
In 1914 organiseren Hova in geheim de anti-Franse Vy Vato Sakelika
groep o.l.v. Ralaimongo in Antananarivo die opkomt voor burgerrecht
in Madagascar, 1924 kunnen raden van Notablen saharan delegatie van
24 opstellen voor economisch en financieel advies aan gouverneur.

1894 1ste Chinees Japanse oorlog
In Chinese vasal Korea steunt Japen modernisering en sinds 1875
woed al een conflict tussen China en Japan om controle over Korea
vaak geregeld in verdragen, als 1894 voedsel rellen uitbreken in
Korea en China 3 000 soldaten stuurt ziet Japan dit als breuk van
   een verdrag en stuurt 8 000 soldaten bergen nen.
   Als samenwerking niet geregeld kan worden zetten Japanners de
   koning af en en formeren een Japans gezinde regering, Japanners
   verslaan het Chinese hoofdleger en vloot waarop China zich
   terugtrekt uit Korea.

1900    Haiti's bongenootschap met VS
Met president Sam en zijn matraise Jean-Baptiste word justitie
hervormt, spoorwegen gelegd door VS en nieuwe verdragen gesloten
met Frankrijk en VS, 1902 treed hij terug voor een interum regering
o.l.v. Boisrond-Canal die zijn kameraad Alexis president maakt.
Hij krijgt te maken met opstand van populaire Firmin die met Duitse
steun en VS vloot word neergeslagen waaropo hij intensieve campagne
voert tegen corruptie in bestuur als kleine opstanden sporadisch
doorgaan, als hij verkiezingen uitstelt dwingt opstand van Firmin
volgers o.l.v. Simon (compagnion Sam) Alexis op te stappen.
   Simon laat het bestuur over aan zijn zestallige regering die
   vele ballingen amnestie verleent, landbouw hervorming en aanleg van
spoorwegen regelt met de VS die zijn Haitian American Sugar Company
uitbreid op het eiland en als zij voorrechten krijgen komen de
Cacos boeren in opstand.
Deze onrust maakt 'n succesvolle coup van generaal Leconte mogelijk
die als president met VS steun veel wegen verhard, telefoonlijnen
laat leggen en het leger verkleint wat goed verloopt nadat zijn
voorganger de corruptie sterk beperkt heeft, hij beperkt ook
de enorme migratie van Syrische Christenen naar het eiland en
hun handelsvrijheid op het eiland.
Op 8 aug. 1912 ontploft een bom in het paleis die Leconte en vele
anderen dood waarop gen.Auguste president word maar sterft al 1913
waarop Oreste volgt die ook snel begin 1914 door landbouw elite
    o.l.v. Zamor word afgezet gesteund door Duitsland en Frankrijk.
Zamor ondervind zware opposite van Theodore gesteund door de VS
die hem afzet eind 1914, Theodore treed begin 1915 ook weer af
voor V.G.Sam die te maken krijgt met anti-VS verzet o.l.v. Dr.Bobo
waartegen V.G.Sam met harde terreur reageerd.
Als hij 167 politieke gevangenen (waaronder Zamor) executeerd
groeit de opstand snel aan en bestormen het paleis waarop V.G.Sam
de Franse ambassade invlucht maar word hier vandaan gesleept en
gelynched door de menigte, de volgende dag land een VS leger in
Porto-au-Prince en VS bezetten Haite.
kaart 1 2 3 4 5

1901-1974 Zelfbestuur op eiland Grenada
In 1901 heeft Grenada 63.438 inwoners die uiteindelijk ook kennis
maken met de rechten van de mens van Industriele wereld en Nieuws
   redacteur T.A. Mayshow organiseerd de Representatieve Bestuurs
Associatie (RGA) 1917 die pleiten voor medezeggenschap en zorgen
dat vanaf 1925 Grenadezen (rijkste 4%) 5 van 15 wetgevers kiezen.
   Electriciteit komt 1928 op het eiland en 1943 word Pearls airport
geopent, na WOII in 1950 worden alle volwassenen kiesgerechtigt
en gekozen wetgevers verhoogt naar 8, Eric Gairy zet dan de eerste
   vakbond Verenigde Arbeiders Partij VAP op die 1951 een staking
   organiseren wat snel uitloopt op rellen die het leger neerslaat.
Met de verkiezingen 1951 worden meest VAP leden gekozen wetgever
en na verkiezingen 1954 regelt Herbert Blaize een alternatief met
   zijn Grenada Nationale Partij GNP in 1955, eind dat jaar vernietigt
Orkaan Janet 3/4 van de nootmuskaat plantages, met verkiezing 1957
krijgt GNP de meerderheid in de wetgevende raad.
In 1958 worden de Britse Windwaardse Eilanden hervormt tot
   Federatie van west Indie en 1960 krijgt de wetgevende raad dan een
1ste minister en werkt al een beetje als parlement, met verkiezing
1961 krijgt VAP weer meerderheid en word George Clyne 1ste minister
na enkele maanden vervangen door Eric Gairy, dat jaar zinkt een
passagiers boot nabij Point Salines.
In 1962 word echter de regering Gairy naar huis gestuurd door de
   vertegenwoordiger van de koningin James Loyd en hierna volgt een
regering o.l.v. Blaize, als dat jaar eiland Jamaica onafhankelijk
   word eindigt de Federatie van west Indie en word hervormt tot VN
   staatsvorm geascocieerde staat van Britse Rijk.
Pas in 1967 zijn alle wetten van de geassocieerde staat ingevoerd
en dat jaar neemt Gairy met de VAP de leiding van de regering over
van de GNP, om zijn controle te garanderen organiseerd Gairy de
Mongoose Gang militie 1970 die met terreur oppositie uitschakeld
waardoor hij ook 1972 de verkiezingen wint.

1910 Zuid Afrikaanse Unie
Terwijl met goudkoorts in Transvaal enorme goudaders word ontdekt
voert de Britse diplomaat Jameson met huurlingen een aanval uit op
mijnen waar ze de Engelse werkers proberen over te halen mee te
doen om Hollandse Boeren te verdrijven maar vinden weinig steun
waarop ze snel worden verdreven 1895.
De Boeren voeren eerst nog politieke strijd tot ze 1899 Britse
ambtenaren Transvaal uitzetten waarop de Britten een groot leger
sturen en met 2de Boerenoorlog na half jaar de Boeren verslaan en
Pretoria veroveren 1900, Boeren voeren dan nog twee jaar gereuilla
    waarbij 26 000 boeren met familie in (concentratie)kampen verkeren.
Hierna word de mijnbouw groot aangepakt door Britten met Chinese
   arbeiders die goed zijn voor 1/3 van de wereld goud-produktie,
   Boeren en Afrikanen verpauperen en bij Bambata opstand komen 4000
Zulus om 1906 en Britten maken haast met organiseren van centrale
staat.
De Kaapkolonie verenigt alle Britse protectoraten (buiten die
van Rhodes) in Zuid Afrikaanse Unie 1910 met burokratie in Pretoria
en bestuur in Kaapstad o.l.v. van Botha als 1ste minister waarbij
Nederlands/Afrikaans en Engels officiele taal worden, Afrikanen
worden met Land act voorgoed buitengesloten, de Maritz-rebellie
van Boeren 1914 word ook snel neergeslagen.

1906-1959 Cubaanse onafhankelijkheid
In Cuba komt met steun van de VS verzet o.l.v. Marti tegen Spaanse
overheersing 1884 waarmee de Spaans-Amerikaanse Oorlog uitbreekt
en een VS leger o.l.v. Wood land in Guantanamo vanwaar ze met het
verzet het Spaanse leger verslaan 1898, met verkiezongen word een
kabinet o.l.v. Palma (diplomaat in VS) opgezet terwijl Maso zich
terugtrekt onder protest tegen deze organisatie.
De VS regelt met Palma het Platt Amendement wat belastingvrijheid
geeft aan bedrijven uit de VS die zich dan ook op grote schaal hier
vestigen en het VS leger blijft in Guantanamo om deze belangen te
verdedigen, als met verkiezingen 1905 de Palma word herkozen klagen
Liberalen o.l.v. Gomez over fraude gesteunt door Zayas en komen
in opstand 1906.
Het VS leger grijpt in om de VS belangen en burgers te beschermen
waarop het liberale verzet zijn wapens inlevert waarna een interim
van VS gouverneurs Taft en Magoon nieuwe verkiezingen organiseren
1906-1908, het V.S.leger legt dan wegen aan en netwerk van kazernes
voor militire politie (zoals Guardia Rural) over het hele eiland.
Met de verkiezingen 1909 word dan Gomez gekozen die 1912 word
   afgewisseld door conservatieven o.l.v. Menocal die voornamelijk
VS bedrijven steunt, als met verkiezingen 1916 Zayas word gekozen
komt Menocal in opstand gesteund door V.S.leger van Guantanomo
   waarop Menecal de eerst volgende termijn krijgt.
In 1921 volgt dan Zayas die vrouwen kiesrecht geeft, vrijheid van
de pers organiseerd, een radiostation opzet en 50 000 000 dollar
lening neemt van J.P.Morgen, hij laat ook de oppositie met rust
maar 1925 word Machado gekozen die de politie inzet tegen zijn
oppositie.
In deze periode word de Populaire Socialistsche Partij opgezet
   door Grobart (uit Polen) en geleid door Roca waarvan Mella zich
   afscheid met Trotski groep waaronder Guiteras die aanslagen gaan
   ondernemen als ook onder het volk de onvrede over Machado toeneemt.
Uiteindelijk zijn er vele grote demonstraties georganiseerd door
Partido Autintico tegen Machado en als Welles VS diplomaat van
Rooseveld arriveerd grijpt het leger o.l.v. Batista de macht en
zetten het kabinet Machado af 1933 waarna met verkiezingen een
   nieuw kabinet word samengestelt onder supervisie van het leger.
Langzittende kabinetten zijn Mendieta 1934-1935 en Laredo Bru
36-40, Batista volgt zelf 40-44 gevolgt door Grau 44-48 en
   Prio Socarras 48-52 wanneer Batista met een coup het kabinet
afzet en zichzelf met show-verkiezingen laat kiezen en
diktatorisch bestuur voert.

1906-1945 Belgisch Congo
De Kongo Vrijstaat weet zijn humanitaire beeld te beschermen door
kritische denkers te weren uit de kolonie maar op den duur brengen
missionaris Henry Sheppard, schrijver Joseph Conrad en journalist
E.D. Morel deze misstanden in de publiciteit en krijgen medeleven
bij een groot publiek waarop het Engelse parlement een officieel
onderzoek o.l.v. Casement afdwingt.
Casement bevestigt de misstanden en Engeland dwingt Leopold II
dat hij de Congo Reformatie Associatie toelaat om misstanden tegen
   de Congolese bevolking te onderzoeken en tegen te gaan, in Belgie
vind deze beweging ook steun o.l.v. Vandervelde en zij eisen dat
Leopold zijn prive kolonie afstaat aan de Belgische overheid die
het gebied organiseerd in Belgisch Kongo 1906.
De leiding komt bij een minister van kolonien (gekozen door koning)
bijgestaan door raad in Brussel, zij worden vertegenwoordigt in
Kongo door een gouverneeur generaal in Boma (na 1926 Leopoldville)
en verdeeld Kongo in provincies Leopoldville/Congo-Kasai, Equateur,
Orientale en Katanga o.l.v. provinciaal gouverneur waar de
   Force Publique als leger/politie-macht dienst gaat doen.
De provincies zijn weer verdeelt in (~6) districten die weer zijn
verdeeld in (~6) gemeenten (groter dan Belgische provincie) waar
Belgisch toezicht plaats vind door een Belgisch gemeentehoofd die
   deelneemt in benoeming van lokale stamhoofden die het praktische
bestuur uitvoeren onder supervisie van het belgisch gemeentehoofd.
Na WOI begint Belgie met de exploitatie van koper en kobalt in
Katanga, diamant in Kasai en goud in Ituri, grof geweld is
verbannen van de werkplaats maar Afrikanen werken hier toch
voor een hongerloon onder erbammelijke omstandigheden terwijl
veel vruchtbare grond word opgeist voor plantages.
De Belgen weten tussen de Wereldoorlogen echter ook een uitgebreid
netwerk van scholen en ziekenhuizen op te zetten en in de steden
ontwikkelde zich een welvarende Afrikaanse middenstand die zich
hadden losgemaakt van het stamverband op het platteland maar toch
met apartheid status leven tussen Europeanen.

1908 Na dood van Chinese keizerin Cixi volgt de 2-jarige Puyi onder
regentie van (Zaifeng) Prins Chun die hervorming begint met opzet
van een kabinet geleid door prins Yikuang met 13 zetels voor rijke
zakelui, 1909 word legerleider Yuan Shikai ontslagen en 't Beiyang
leger word overgenomen door minister Yinchang.
Na vele mislukte opstanden sinds 1890 krijgen nationalisten in
verzetsgroep Tongmenghui succes als het Beiyang leger o.l.v. Yuan
Shikai naar hun overlopen waarna zij Wuchang veroveren 1911 en er
het Militar bestuur van Hubei van de Republiek China o.l.v.
   Sun Yatsen opzetten.
De Tongmenghui verovert daarna stad na stad in China in het zuiden,
als eind 1911 Prins Chun het Keizerrijk opheft organiseren in het
noorden zijn legerleiders een federatie feodale staatjes die de
strijd tegen nationalisten van Tongmenghui doorzetten waaronder
Mongolië en Tibet.
In zuiden organiseerd Tongmenghui dan (burger)Republiek China met
een regering in Nanjing waarvan Yuan Shikai het presidentschap op
eist, Sun Yatsen verlaat deze regering en organiseerd de Kuomintang
   partij in Peking 1912 die oppositie voert tegen Yuan Shikai.
Als Yuan Shikai zich uiteindelijk keizer kroont 1916 sluiten de
   meeste nationalisten zich aan bij de Kuomintang, de Nanjing
regering bestaat daarna voornamelijk uit legerleiders uit het
leger van Shikai die dan het noorden veroveren.
Met Soviet hulp herorganiseert Sun Yatsen de Kuomintang in 1920
volgens Lenins model met een modern leger in Guangzhou o.l.v.
     Chiang Kai-shek die snel een 2de leider word als de 4 mei beweging
in Peking de Communistische Partij van China CPC ontwikkeld 1921
o.l.v. Chen Duxiu en Li Dazhao in Shanghai.
Nadat CPC zich bij Kuomintang aansluit 1923 voert Chiang Kai-shek
een noordelijke expeditie en verslaan het Beiyang leger, hierna
word de CPC in een hinderlaag in Shanghai vernietigt waarna andere
communisten o.l.v. Zhu De and Mao Zedong op platteland onderduiken
in Chinese Burgeroorlog.
Nadat Chiang Kai-shek de stad Peking verovert verhuist hij naar de
   hoofdstad naar Nanjing, hierna worden Europeanen in ambassades en
bedrijven aangevallen en verdreven uit China waarna men met een
   schone lei nieuwe diplomatie met Europa begint.

1910       Olieboom Mexico
           Als Pearson zich bevriend met Porfirio Díaz dictator van Mexico kan
           hij een vermogen opbouwen met aanleg van een kanaal bij Mexico stad
1889, een haven in Veracruz 1895, de Tehuantepec spoorweg 1896 en
aanleg van de Mexico Power and Light Company 1900.
Als Doheny olie vind organiseerd Pearson de olie-verwerking met
de Mexican Eagle Petroleum Company en Eagle Oil Transport Company
           voor olie transport, na een lange zoektocht boort Pearson een
           oliebron aan bij Golfkust bij Tampico 1910 die 100 000 ton/dag
           uitpuwt, Eagle word 1919 verkocht aan Koninklijke Olie en Shell.
1910       Olieboom Midden oosten
           In Glasgow organiseerd Cargill de Rangoon(Burmah ) Oil Company die
           begint met olie exploitatie in Birma 1886 waar ze vanaf 1901 worden
           verdrongen door Standard Oil waarna ze een groot aandeelin APOC
           nemen 1903 en zich richten op Perzie.
           Zakenman D'Arcy krijgt toestemming van Mozaffar al-Din Shah Qajar
           shah van Perzie om 60 jaar olie te zoeken op Iraans plateau 1903
           maar als na 2 jaar D'Arcy's geld opraakt verkoopt hij aandelen aan
           de Burmah Oil Company, als het failliet nadert word een olieveld
           gevonden bij Masjed Soleiman 1908, nieuwe aandeelhouders stichten
   de Anglo-Persian_Oil_Company APOC, bouwen de Abadan Raffinaderij
           en begin van WOII is Britse regering belangrijk aandeelhouder.
           In Osmaanse Rijk word door Deutsche Bank, Anglo Saxon Oil Company
           (Royal Dutch/Shell), de (Britse) Nationale Bank van Turkije en de
           Armeneen Calouste Gulbenkian de Africa en Oosterse Concessie Ltd
           opgezet 1911 hernoemt tot Turkse Petroleum Compagnie TPC 1911
           waarvan APOC grootste aandeelhouder word met 50% in 1914 en wanneer
           WOI uitbreekt worden alle consessies opgeschort tot de Turkse
           revolutie van Ataturk.
           De TGP begint dan met exploratie in Iraq nadat ze royalties afstaan
           aan het koninkrijk Iraq en boren bij Baba Gurgur benoorden Kirkuk
           een hoge druk oliebron aan die men moeilijk in bedwang krijgt en
           een uitgestrekt olieveld aanduid waarop de Near East Development
           Corporation NEDC aandelen afdwingt voor Standard Oil, Gulf Oil,
         Pan-America Petroleum and Transport Company en Atlantic Richfield.
           De verdeling word 23.75% elk voor APOC, Koninklijke Olie(Shell),
           franse CFP en NEDC terwijl Calouste Gulbenkian 5% rest, TGP word
           gereorganiseerd tot Iraq Petroleum Compagny ICP als stichting die
           voor onkosten produkt levert aan de aandeelhouders en alleen
           binnen Iraq olie mag verkopen, de Red Line Agreement verplicht
           aandelhouders tot strikte samenwerking.
           Standerd Oil lukt het de exploitatie uit te stellen tegen oppositie
           van de CFP die pas 1931 kan afdwingen dat er vanaf Kirkuk een 856km
           pijplijn naar Tripoli komt voor CFP en 1000km pijplijn naar Haifa
           voor de Britten met capaciteit 2 000 000 ton/jaar voor 1936 terwijl
           Kirkuk 4 000 000 ton/jaar produceerd voor WOII.
           De IPC breiden uit met dochter-bedrijven Petroleum Development
           (Cyprus Ltd), Lebanon Petroleum Company Ltd, Petroleum Development
           (Palestine) Ltd, Syrian P. Company Ltd, Trans-Jordan Petroleum
           Company Ltd, Mosul Petroleum Company Ltd, Basrah Petroleum
           Company Ltd, Petroleum Development (Qatar) Ltd, Petroleum
           Development (Trucial Coast) Ltd, Petroleum Development (Oman and
           Dhofar) Ltd, Petroleum Concessions Ltd (voor Aden Protectorates),
           Petroleum Development (Western Arabia) Ltd.

Als in Argentinie vrije verkiezingen worden geregeld 1912 word de
aktivist Yrigoyen leider van de Lokale burger Unie president en
hij organiseerd een zorgstelsel.

1914-1918 1ste Wereldoorlog
     Als Frans Ferdinant kroonprins van Oostenrijk-Hongarije O.H. word
           gedood in aanslag 28 juni 1914 word Servie beschuldigt door O.H.
en als Servie medewerking aan onderzoek weigert verklaart O.H. hen
de oorlog waarop Rusland steun betuigt aan Servie en Frankrijk zijn
steun aan Rusland terwijl Duitse Rijk zijn steun betuigt aan O.H..
Als het Duitse leger door Belgie walst en Frankrijk binnenvalt
stuurt Engeland zijn leger naar Frankrijk en zij kunnen de Duitse
opmars net voor Parijs stoppen en terugdrijven naar Aisne rivier
waar de strijdende partijen zich ingraven in loopgraven die
jarenlang een onbewegelijk westfront vormen. (1 2 film 2).
Aan andere kant van het Duitse Rijk valt Rusland Pruissen binnen
en O.H. waarop O.H. zijn inval in Servie moet afbreken om Russische
inval te stoppen wat hen echter alleen lukt met Duits hulpleger
en hier ontwikkeld een mobiel oostfront. 1 3
Na onsuccesvol gebruik van ethyl bromoacetate, chloroacetone en
xylyl bromide gassen vinden Duitsers met chloor gas een effectief
wapen 2 januari 1915 wat op grote schaal (168 ton) word ingezet bij
Langemark-Poelkapelle en een gat van 7km slaat in het Franse front
wat echter niet word benut vanwege slechte voorbereiding.
De Fransen ontwikkelen eind 1915 dan Fosgeen gas wat sterker is en
moeilijk herkenbaar waarvan ze 88 ton gebruiken bij Yper, voor de
zomer van 1917 word door Duitsers Mosterd gas gemaakt wat niet
herkenbaar is en wekenlang effectief blijft en door de huid word
opgenomen, boven 0.1 ppm brand het door huid en vlees tot botten.
   In de Balkan sluit Bulgarije zich aan bij Duitse Rijk en veroveren
met grote aanvallen Roemenie en alle Macedonische regio's in Servie
en Griekenland, het Duitse leger neemt de olievelden in Roemenie
dan nog over, pas aan het einde van de oorlog land een Brits leger
in Griekenland en verslaan Bulgarije.
   Franse en Engelse troepen veroveren de Duitse kolonien in Afrika
en eilanden in de stille oceaan, vooral ook omdat veel Indiers en
veel Afrikaanse rekruten dienst doen voor Engeland en Frankrijk in
Europa noemt men dit conflict "Wereldoorlog".
    (Sevie 1 2, westfront 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 k1 k2 / oostfront 1 2
  2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 2, Alpen front 1 2 3 4 5 gallipoli 1 2 3
4 5 6 7 8 9 10 / kaukasus 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15)

   Het Osmaanse Rijk in nabije oosten wiens industrialisatie met
steun van Duitse Rijk een begin maakt betuigt zijn steun aan het
Duitse Rijk in WOI wat leid tot veel oppositie van Arabische
nationalisten die Osmaanse autoiteiten met veel geweld de kop
in probeert te drukken.
Vele pan Arabische denkers worden opgehangen, de Syrische pan-
Arabist al-Faruqi, officier in Osmaanse leger, deserteerd en
   vertrekt naar Mekka waar hij een opstand organiseerd o.l.v.
   Hussein bin Ali sherrif van het Emiraat van Mecca in west Arabie
Najd waarvoor hij Britse steun regelt.
   Hussein van Hasjemiet familie (Banu Hashim groot-familie) steunt
in oost Arabie de Al Rashid familie met Emiraat van Jabal Shammar
ook door Osmanen gesteunt tegen een inval van Saudi familie met
   Emiraat van Riyadh, Saudi's vinden ook steun van de Britten waarmee
ze de Al Rashids verslaan.
   Hussein kiest zijn zoons Faisal en Abdullah voor de strijd en kiest
   als Brits contact persoon Getrude Bell voor aan zijn hof en Britse
   officier Lawrence voor bij de strijd Faisal en verklaart daarop de
     onafhankelijkheid van Osmanen als leider van alle Arabieren.yt 1
   De Arabische opstand word gevoerd door Faisal met de krijgers van
   hun Banu Hashim stam als noord leger met Britse steun terwijl Ali
     en Abdullah het sherrif leger als oost leger organiseren met
   Franse steun, dit zijn kleine legers waar andere stammen bij
   gelegenheid aansluiten en met goud betaald worden door Britten.
   De strijd gaat voornamelijk tegen Osmaanse hoofdleger o.l.v. Fakhri
in de kazerne te Medina en zijn transport-route Hidjazspoorweg naar
Damascus naast de Arabische aanval op Mekka 1916, aanval op Aqaba
zomer 1917 gevolgt door mislukte Osmaanse aanval op Yanbu, Fransen
organiseren nog modern Arabisch leger o.l.v. al-Askari en as-Said.
   Het Arabische oost leger o.l.v. Faisal verovert Damascus eind WOI
   wat hij als hoofdstad uitroept van een Arabisch Khalifaat van Suez
   kanaal tot slopen van Taurus en Zagros bergen, voor alsnog kan hij
met Syrisch parlement het Koninkrijk Syrie organiseren.
  1 2 3 4

1915-1934 VS bezetting van Haiti
In 19de eeuw neemt VS het vaderschap van Haiti over van Frankrijk
met modernisering (die schuld weer opdrijven) in concurrentie met
Duitse Keizer Rijk en als de pro VS president V.G.Sam word afgezet
door anti VS beweging van dr.Bobo grijpt de VS regering van Wilson
in en een VS leger verovert Port-au-Prince 28 juli 1915.
Dan word Dartiguenave president van regering onder veto van de
VS en regelt nieuwe grondwet waarmee VS bedrijven in Haiti grond
kunnen kopen, provinciaal en gemeente bestuur komt in handen van
VS officieren en de VS legt ook beslag op banken om de afbetaling
van schulden aan VS en Frankrijk zeker te stellen, oppositie van
diplomaten Bellegarde en Price-Mars word dan erg populair.
Bij inname en bescherming van provincie steden worden VS troepen
vaak aangevallen door Caco milities o.l.v. Peralte (Duitse steun)
en herfst 1915 veroveren VS troepen de Caco basis Fort Riviere,
met invoering van werkplicht word 1700km verharde weg en 189
bruggen gebouwt.
Na WOI blijft de VS bezetting, als Duitse steun voor Cacos ophoud
voert Peralte de 1ste Caco aanval op Port-au-Prince uit waarbij
hij sneuvelt maar in VS kritiek oplevert met lijst mishandelingen
van VS troepen die door legerleider Lejeune word ontvangen en leid
tot alcohol verbod voor VS troepen in 1920, ook NAACP rapport van
Johnson beschrijft nog eens de misstanden van de VS bezetting.
De VS bezetting blijft ondanks 2de Caco aanval op Port-au-Prince
die weinig strategische betekenis heeft maar meer een opstand is
tegen de VS, 1922 word VS legerleider Lejeune vervangen door
Russell en president Dartiguenave vervangen door Borno die het
parlement ontbind, zij vormen het bestuur Borno-Russel tot 1930.
Zij leggen 1600km verharde weg, moderniseren haven, medische zorg
en plantages van koffie en suiker waar ze Sisal aan toevoegen voor
export maar als 1929 de Grote Depressie inslaat in VS eindigen deze
projecten en stagneert ook bevoorrading VS troepen, in Les Cayes
worden 10 demonstranten gedood waarop staats-onderzoek in VS van
   Forbes pleit voor snelle overdracht van bestuur aan Haitianen.
Met verkiezingen 1930 word Vincent president en als Haitianen het
bestuur overnemen worden VS troepen terug getrokken, in VS word '32
president Wilson gevolgt door Roosevelt met Goede Buren Politiek en
   de laatste VS troepen verlaten het eiland en dragen de defensieve
macht over aan door VS opgezette Garde de Haiti in 1934.
Buiten aanleg goede wegen en uitbreiding scholen word VS bezetting
veroordeelt in Haiti door vervangen wetenschappelijk onderwijs met
    vakscholen, creeren economische afhankelijk, vergroten kloof tussen
arm en rijk en discriminatie van huidskleur wat leid tot Negritude
beweging met Voodoo religie van Price-Mars en Duvalier voor
emancipatie van Bantoe gemeenschap.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1915-1940 Onafhankelijkheids beweging in Brits Indie
In Wereldoorlog sneuvelen veel Indiers terwijl in India inflatie
   gepaard met voedseltekorten heerst waarop INC en Moslim liga hun
   krachten bundelen om zelfbestuur te eisen waarop Britse regering
   toegeeft met Government of India Act 1919 voor volledig Indisch
provinciaal bestuur onder Brits geleide nationaal bestuur.
In 1915 arriveerd ook Ghandi in India uit zuid Afrika waar hij
was geboren en getogen en als advocaat een publieke strijd voerde
   tegen het apartheidsregime op de satyagraha wijze van Singh met
succes omdat Smuts de apartheid voor Indiers opheft, in India
word hij door Gokhale ingeleid in de Indische situatie.
In korte tijd organiseerd Ghandi steun van Moslims en Armen in een
massale beweging van heel het volk die geweldloos demonstreren wat
Brits bestuur opschrikt die noodtoestand uitroepen met Rowlatt Act
en leid tot Slachting van Amritsar wat wereldnieuws word waarmee
Gandhi de wereldopinie achter zich krijgt.
Als dan bij Chauri Chaura incident 22 agenten worden gelyncht door
   voorheen geweldloze demonstratie 1922 word Ghandi opgesloten en
   roept op de campagne te beeindigen, Ghandi word weer vrijgelaten
   1924 waarop hij de Sabarmati Ashram in Ahmedabad opzet aan
   Sabarmati rivier.
Eind jaren '20 maakt Hindu partij Swaraj Party o.l.v. M.Nehru een
   grondwet en eisen meer autonomie van Brits bestuur terwijl de INC
   o.l.v. J.Nehru voor onafhankelijkhied een nationale Purna Swaraj
   dag organiseren 26 jan.1930 waarbij Ghandi een protestmars houd van
van zijn Ashram naar Dandi aan de kust tegen Britse zout belasting.
Hierna worden 100 000 leden van INC en Gandhi weer opgesloten en
Britten schieten weer op geweldloze Qissa Khwani demonstratie, eind
   1930 worden INC leden en Ghandi vrijgelaten met Gandhi-Irwin Pact.
Op verdere geweldloze akties volgt Government of India Act 1935,
autonomie voor provincies in federatie met prinsdommen, organisatie
van federale justitie en algemene verkiezingen in provincies die
1936 de INC de leiding geven in 7 van 11 provincies.
   Het succes van Ghandi en INC word overschaduwt door Moslims die
hierop achter blijven en de Moslim liga organiseerd 1940 de
   Lahore Resolution voor de deling van India voor Moslim en Hindus.
0 0 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 2
23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38

1917 De Februari revolutie Moskou 1917 georganiseerd door Bolshewiken
o.l.v. Lenin dwingen Nicolas II tsaar van Rusland tot aftreden
waarna zijn parlement het bestuur overneemt zonder Bolshevieken
die daarbuiten Soviets (volksraden) stichten waar ieder uit het
volk aan kan deelnemen. 1 2 3 4 5
De Soviets organiseren daarop de Oktoberrevolutie 1917 die het
parlement afzetten en organisereen Raad_van_Volkscommissarissen
o.l.v. Lenin in Moskou terwijl Bolsewieken onder zijn leiding
de communistische partij organiseren en zij eindigen de oorlog
voor Rusland met Vrede_van_Brest-Litovsk.
Bolshevieken reorganiseren het Russisch Tsarenrijk tot Sovietunie
door de landadel op te sluiten en het land aan boeren te geven en
fabrieken te geven aan arbeiders, hierop volgt opstand van adel
die het Witte leger organiseren om te strijden tegen Bolshevieken
die het Rode leger opzetten 1918-1921.
De gegijzelde Keizer familie word door Roden gedood als een Wit
leger hen wil bevrijden en uiteindelijk trekt het Witte hoofdleger
zich terug in Siberie, als na deze chaotische strijd hongersnoden
uitbreken stopt Lenin radicale hervorming en word prive-ondernemen
in sommige gevallen gedoogd met Nieuwe_Economische_Politiek.

1918 Na het Zimmermanntelegram verklaart ook de VS de oorlog aan Duitse
Rijk en beginnen grote aanvoer van verse troepen naar westfront in
Europa, hiervoor beginnen Duitsers het Lenteoffensief 21 maart wat
met succes het front 60km vooruit drukt waarop Duitse superkanonnen
Parijs beschieten, beperkte bevoorrading zorgt echter dat Duitsers
20 juli worden terug geslagen tot uitganspositie. yt 1 kt
Een evenzo uitzonderlijk Frans en Engels 100 dagen offensief breekt
met Amiens aanval door Duitse front (24km breuk), na Albert aanval
trekken Duitsers zich terug tot Hindenburg Linie (bij Franse grens)
die word geruineeerd in Maas/Argonne offensief met VS troepen, in
oktober begint Duitse rijk dan vredesbesprekingen in VS.1 2 3
Bulgarije heeft 29 september al gecapituleerd, het Osmaanse Rijk 30
oktober, Wenen 2 nov., Duitse Rijk 11 nov. waarop geallieerden het
Ruhrgebied bezetten en na Slag_bij_Caporetto verklaren deelstaten
van O.H. zich onafhankelijk 12 nov. als Italiaanse troepen Trento,
Udine en Trieste veroveren. 1 2 3 4 5 6

1918-1933 Duitse(Weimar)Republiek
Tijdens vredesbesprekingen van Entente met Duiste Rijk treed
kanselier (1ste minister) Hertling terug voor Max prins van Baden
3 okt. 1918 die het vredesplan van Ludendorff met Entente verder
leid, 5 okt. treed Keizer Frederick III zich terug uit besprekingen
die zijn parlement dan onafhankelijk zal afhandelen.
Als VS president Wilson eist dat het Keizersschap word opgeheven
besluit Ludendorf de oorlog voort te zetten waarop vele Duitsers
deserteren, 26 okt. besluit parlement Ludendorf te vervangen door
Groener om door te gaan met vredesbesprekigen, de Duitse vloot
o.l.v. Hipper maakt zich dan klaar voor een aanval op Britse vloot
in noordzee om de vredesbesprekingen te sabotteren.
Als Hipper dan de Duitse vloot beveelt uit te varen 29 okt.1918 dan
   weigeren de matrozen uit te varen, 30 okt. geven de matrozen de
muiterij op nadat de meeste schepen onklaar zijn gemaakt om uit te
varen en groot aantal matrozen word gevangen gezet.
De Matrozen o.l.v. Artelt in Kiel proberen dan hun gevangenen vrij
krijgen en komen samen met MSPD en USPD in het Unie huis Kiel,
als de politie dan het Unie huis afsluit organiseren ze een massa
demonstratie voor bevrijding gevangen maar ook tegen de oorlog en
adel, als zij naar de gevangenis bewegen loopt de demonstratie
uit op schietpartij.
De matrozen komen dan in opstand in Kiel en nemen de controle over
de stad waarop de gevangen matrozen worden bevrijd, een aanval van
Duitse leger op Kiel word afgeblazen als de helft overloopt naar de
matrozen, dan krijgt Noske van SPD de leiding over opstand en
begint besprekingen met parlement in Berlijn.
Vanuit Kiel vertrekken matrozen naar andere steden om opstanden te
organiseren die 7 nov. de controle overnemen in Hanover, Brunswick,
en Frankfurt am Main, in Munchen neemt een opstand van SPD o.l.v.
Eisner de controle en dwingen Ludwig III koning van Beieren tot
aftreden met Anif declaratie waarna het koninkrijk word hervormt
tot Volksstaat Beieren en hiermee begint Duitse revolutie van 1918.
Op 8 nov volgt in Berlijn dan de Obluete-opstand gesteund door
de populaire Spartacusbond en SPD en volgende dag zijn alle politie
posten overmeesterd en nemen wijkraden het bestuur over waarop
Keizer Friedrich III het keizerschap opheft, aftreed als koning
van het Koninkrijk Pruisen (noorden van Duitse Rijk) en zijn
parlement naar huis stuurt.
SPD leider Ebert en Haase stichten dan Raad van Volksvoorzitters
als interim-regering van 10 burger en 10 soldaten revolutionairen`
die met SPD leider Ebert regelen dat maarschalk Erzberger in
Compiegne op 11 nov. 1918 de wapenstilstand van maarschalk Foch
ondertekent waarop Pruissen door SPD en Centrumpartij zoals in
Beieren hervormt word tot Vrijstaat Pruisen.
Hierop valt overal in Duitse Rijk het adelijk bestuur als kaarten
huis in elkaar waar SPD opstanden in Vorstendommen de adel dwingen
tot aftreden waarna de SPD hier democratisch bestuur organiseerd
     kaart:
- Hertogdom Braunschweig van Ernst August word 8 nov
Vrijstaat Brunswijk o.l.v. Merges van SPD
   - Hertogdom Hessen van Ernst Lodewijk word 9 nov
Volksstaat Hessen o.l.v. Ulrich I van SPD
- Friedrich August groot Hertog van Hertogdom Oldenburg word 11 nov
   Vrijstaat Oldenburg o.l.v. Kuhnt van SPD
- Hertogdom Anhalt van Joachim Ernst word 12 nov
Vrijstaat Anhalt o.l.v. Heine van SPD
- Prinsdom Lippe van Leopold IV word 12 nov
Vrijstaat Lippe
   - Prinsdom Waldeck-Pyrmont van Friedrich word 13 nov
Vrijstaat Waldeck-Pyrmont o.l.v. Wilhelm von Redern
   - Hertogdom Saksen-Coburg en Gotha van Karl Eduard word 13 nov
Vrijstaat Coburg o.l.v. Artmann
- koninkrijk van Saksen van Friedrich August III word 13 nov
Vrijstaat Saksen o.l.v. Lipinski
   - groot Hertogdom Mecklenburg-Schwerin van Frederick IV word 14 nov
Vrijstaat Mecklenburg-Schwerin o.l.v. Stubman van SPD
   - groot Hertogdom Mecklenburg-Strelitz van Adolphus VI word 14 nov
Vrijstaat M.-Strelitz o.l.v. Stubman van SPD
- Prinsdom Schaumburg-Lippe van Adolf II word 15 nov
Vrijstaat Schaumburg-Lippe o.l.v. Bömers
- Hertogdom Baden van Frederick II word 30 nov
Republiek Baden o.l.v. Geiß van SPD
- koninkrijk Wurttemberg van Willem II word 30 nov
   Vrije Volksstaat Wurttemberg o.l.v. Blos van SPD
De kleinere hertogdommen in Thuringen worden ook ontmanteld
   - 9 nov Hertogdom Saksen-Weimar-Eisenach van Willem Ernst,
   - 10 nov Hertogdom Saksen-Meiningen van Bernhard III
   - 11 nov Prinsdom Reuss van Hendrik XXIV
   - 13 nov Hertogdom Saksen-Altenburg van Ernst II
   - 25 nov Prinsdom Schwarzburg, Sondershausen en Rudolstadt van
Gunther Victor
Zij worden verenigt in Vrijstaat Thuringen o.l.v. Bock begin 1920
en hier ligt ook de stad Weimar waarnaar de nationale regering
verhuist vanuit Berlijn vanwege aanhoudende politieke onrust in
de oude Rijks hoofdstad.
Vredesbesprekingen met Entente die 18 januari zijn begonnen worden
bezegelt met ondertekening door Muller van verdrag van Versailles
28 juni 1919 waarmee de Duitse Republiek van Pruissen de provincies
Posen, West-Pruisen en oost Silezië moet afstaat aan nieuwe
Poolse Republiek en de Rijnprovincie met alle Industrie worden
bezet door Frankrijk als onderpand voor oorlogschuld (Soviets
moeten het Baltisch kustgebied benoorden Memmel rivier nog afstaan
voor nieuwe Republieken Litouwen, Letland en Estland.
Nadat MSPD in Berlijn de OHL o.l.v. Groener erbij haalt om een
demonstratie neer te slaan sluiten zij het Ebert–Groener verdrag
waarmee het leger steun geeft aan SPD regering als zij het leger
met rust laten, de USPD stapt dan uit regering en sluit aan bij
oppositie van Spartacusbond en KPD.
De nieuwe regering steunt ook Vrijkorpsen, burger milities van
veteranen die als reservisten het leger helpen bij neerslaan van
demonstraties van kommunisten en worden bolwerken van nationalisme,
grootste word Organisatie Consol o.l.v. Ehrhardt en Sturmabteilung
o.l.v. Maurice van NSDAP o.l.v. Drexler en Harrer (waar Hitler ook
aan deelneemt als populaire spreker met Rohm en Hess).
Als voor verkiezingen van een Nationale Regering de oppositie de
Spartacusopstand in Berlijn begint doen Vrijkorpsen van paar 1000
leden mee aan 't neerslaan ervan en vermoorden de leiders Luxemburg
en Liebknecht 1, verkiezingen brengen dan een coalitie van SPD 38%
Centrum partij 20% en DDP 18% aan de macht (DNVP 10% en USPD 7%).
De nieuwe regering verhuist dan naar Weimar om demonstraties en
rellen in Berlijn te ontlopen waar ze het leger toestemming geven
om met Vrijkorps van Epp en Marine-Brigade Ehrhardt in Beieren de
Raden Republiek omver te werpen maart 1919 waarop Hoffmann de
   Vrijstaat Beieren sticht weer als deelstaat van het Duitse Rijk.
Als de hyperinflatie toeslaat worden Kommunisten langzaam aan naar
de achtergrond gedrukt door repressie van het leger en Vrijkorpsen,
als dan de regering de grote Vrijkorpsen Marinebrigade Ehrhardt en
Loewenfeld wil ontbinden komen zij o.l.v. Kapp in opstand en zetten
in Berlijn de Kapp-junta yt 1 2 op als tegen-regering 1920.
Als het ambtenaren-bestel dan gaat staken geeft Kapp 4 dagen later
de coup op gevolgt door weer een Kommunistische opstand in het
Ruhrgebbied die ook weer word neergeslagen door de Vrijkorpsen,
als 1923 Duitsland de afbetaling van oorlogschuld niet kan voldoen
word het Ruhrgebied bezet door Frankrijk wanneer zakenman Stinnes
aan de Duitse crisis meer verdient dan de staatskas.
Dat jaar pleegt de Kampfbund (Vrijkorpsen Sturmabteilung van NSDAP
(o.l.v. Goring benoemt door Hitler), Bund Reichskriegsflagge en
Oberland) nog de Bierkelder putsch in Munchen met Ludendorf yt maar
worden door Beierse overheid verslagen en opgerold waarbij Hitler
in de gevangenis verdwijnt waar hij zijn boek Mijn Kampf schrijft.
Na de kanselarij van Stresemann dat jaar word de crisis ingedamt
door inflatie te beeindigen met Renten Mark en steun van de VS voor
regelen van de oorlogsschuld met Dawesplan 1924, na teruggave van
het Ruhr-gebied en hechte banden met Sovietunie 1925 gaat de crisis
plaatsmaken voor een economische en culturele opleving.
1 2 3 4 5 6 7

europe in 20ties 1 2 3 4 5 6 7 8

Ontbinding van het Osmaans kerngebied
           Zoals O.H. en Duitse Rijk word ook het Osmaanse Rijk ontbonden in
    kleinere staten, hier echter onder mandaat(bestuur) van Engeland en
Frankrijk die er parlementaire democratieen organiseren met lokale
politici volgens afspraken van Sykes Picod Akkoord uit 1916. kaart
Het kerngebied in Anatolie word niet alleen georganiseerd in Franse
en Italiaanse mandaten in zuiden maar ook Griekse Enclave in westen
en Armeense Enclave in het oosten, centraal Anatolie tot Zwarte zee
blijft over voor Osmaanse Rijk o.l.v. sultan Hamid II in Istanbul
waar 13 nov.1918 een Frans brigade land die de dagen erna Britten
Italiaanse en Griekse troepen overschepen yt.
In december bezetten deze troepen Kilis, Antakya, Mersin, Antalya
(Italiaanse basis), Tarsus, Ceyhan, Adana, Osmaniye en Islahiye,
15 mei 1919 begint een Grieks leger met bezetting van Smyrna onder
veel verzet en 'n dag later word de Osmaanse generaal Kemal naar 't
oosten gestuurd om voor geallieerden Osmaanse legers te ontbinden.
In Osmaanse leger is na capitulatie al de Sentinel Associatie
georganiseerd om ondergronds actie te ondernemen tegen buitenlandse
bezetting waar Kemal ook aan deelneemt en het XV Korps in Erzerum
en andere troepen organiseerd voor opstand terwijl Ali Fuad zijn
XX Korps tot ondergrondse verzetsgroep reorganiseerd in Ankara.
Als de Sultan vraagt aan Kemal naar Istanbul te komen neemt Kemal
2 maanden verlof en organiseerd Erzurum congres en Sivas Congres
waarmee hij al het verzet bijeen brengt onder zijn leiding, eind
dat jaar word dan in Istanbul na verkiezingen een Osmaans parlement
opgezet.
De Sultan breidt dan okt.1919 zijn Khalifaat leger voor derde uit
met niet-Moslims die Opstand van Aznavur van sultan-gezinden tegen
revolutionairen van Kemal ondersteunen, als dit Khalifaat leger
veel aanhang krijgt besluiten de Britten nov.1920 al gauw om dit
Khalifaat leger te ontmantelen.
   Britten reorganiseren alle bestuursorganisaties in Anatolie onder
leiding van (christelijke) sympathisanten, veel bestuursleden en
politici vluchten dan naar Ankara waar Grote Nationale Assemblee
o.l.v. Kemal word opgezet als tegen-regering van het Osmaanse
parlement 3 mei 1920.
Turkse revolutionairen beginnen Turks-Armeense oorlog 24 sep.1920
met inval in de Armeense Enclave waar ze het zuiden veroveren voor
het Rode leger hen aan de slopen van de Caucasus stopt en Soviets
organiseren met Armenen in het noorden de Armeense SSR.
yt 1 2

   Turks-Griekse oorlog
Uiteindelijk word door Britten in Griekenland 'n groot Grieks leger
uitgerust met afgedankt materieel uit de Wereldoorlog die in ruil
voor Thrace en Smyrna(met omgeving) voor geallieerden de strijd
aangaan met Turkse leger van Kemal, de Turken regelen dan wapens
van de Sovietunie.
Twee Griekse divisies belegeren Uzunköprü in Thrace en 7 Griekse
divisies landen in Smyrna waar na rellen al gelijk lokaal Turks
verzet o.l.v. Çetinkaya een opstand uitvoert terwijl Grieken zich
vestigen in strategische plekken aan de westkust veilig onder
bescherming van Britse en Italiaanse vloot.
In de herfst 1920 begint het Griekse leger met offensief naar het
binnenland (kaart) om strijd aan te gaan met Turkse revolutionairen
terwijl in Griekenland koning Alexander sterft en met verkiezingen
oktober 1920 word Venizelos vervangen door Gounaris die een nieuw
parlement opzet en ook de legerleiding hervormen.
Begin 1921 word de Griekse opmars gestopt met 1ste slag bij İnönü
door Turkse revolutionairen, eind maart word het Griekse hoofdleger
verslagen in 2de slag bij İnönü waarna Turkse revolutionairen de
    overhand krijgen, de Britten trekken zich dan uit de strijd en de
Fransen en Italianen beginnen besprekingen met Kemal.
Nadat Grieken hun hoofdleger hebben herstelt en uitgebouwt tot
9 divisies beginnen ze zomer 1921 offensief tegen Afyonkarahisar,
Kütahya en Eskişehir om het westen van oosten af te sluiten, de
Turkse revolutionairen verliezen maar kunnen zonder veel schade
ontkomen naar Sakarya rivier waar ze hergroeperen.
Uiteindelijk vervolgen Grieken met aanval op Sakarya linie voor de
genadeslag maar de Turken houden hier stand en de Grieken trekken
zich uiteindelijk terug naar zomer'21 linie, Griekse vraag om
militaire steun word door geallieerden afgewezen die ook nog
Anatolie verlaten begin 1922.
   De zomer 1922 komt het Turkse tegen offensief die de Griekse linie
van 1921 onder de voet lopen en verslaan het Griekse hoofdleger in
de slag van Dumlupinar en 2 september stormen Turkse troepen naar
de westkust waar ze de 14de de laatste Griekse troepen verjagen.
In oktober verlaten ook de Britten met Grieken Constantinopel en
Thrace oostelijk van Maritsa rivier en beginnen besprekingen voor
wapenstilstand van Mudanya van geallieerden met Turken 11 okt.1922
waar Grieken zich de 13de ook bij aansluiten, hierna beginnen de
   vredesonderhandelingen van Lusanne tot verdrag 24 juli 1923.
In Ankara roept Kemal 29 okt.1923 onder zijn leiding als Ataturk
de Republiek Turkije uit, Sultan en Khalifaat waren al afgeschaft
en veel religieuze instellingen volgen met verbod op hoofddoek en
Fez terwijl 1924 constitutie het Islamisch recht vervangt waarin
emancipatie van de vrouw een belangrijke rol krijgt.

Oostenrijk-Hongarije (O.H.)
           Na overgave van O.H. moet ook hier keizer Karl IV aftreden waarna
           in het zuiden de Hongaarse Democratische Republiek word opgezet
door een communistische regering en Tsjechen en Slowaken in het
noorden Tsjechslowakije organiseren terwijl in het westen men
kiest voor aansluiting/Anschluss bij het Duitse Rijk. 1 2 3 4
           De Hongaarse Republiek en Tsjechslowakije worden door geallieerden
           erkent, Ansschluss bij Duitse rijk word echter niet getollereerd en
geallieerden helpen daarentegen de Sociaa l Christelijke partij
met oprichting van de Republiek van Oostenrijk.

Republiek Tsjechlowkije
Met hulp van Geallieerden hebben Benes, Stefanik en Masaryk in 1916
   al voor 'n onafhankelijk Bohemen/Tsjechie samen met Slowaken in het
buitenland de Tsjech-slovaakse Nationale Raad opgezet en regelen
90 000 Tsjechen die voor Geallieerden tegen O.H. strijden en na
   de Wereldoorlog organiseren zij Tsechslowakije.
Deze nieuwe staat heeft 80% van de industrie van voormalig O.H. en
dan wel in handen van Sudeten Duitsers met Duitse bankiers die zich
korte tijd afscheiden in Republiek Duits-Oostenrijk 1918-1919 en er
zijn nog andere minderheden zoals Ukrainers, Hongaren en Polen die
weinig zeggende lokale raden krijen.
Het democratische parlement weet met stabiele Pětka coalitie o.l.v.
Švehla stabiel bestuur te regelen voor president Masaryk terwijl
   Benes de staat ingraaft in netwerk van allianties met geallieerden
maar alle gebaseerd op steun van Franrijk.

         De Hongaarse Republiek word hervormt tot Hongaarse Sovjetrepubliek
           door Bela Kun maar in conflict met Roemenie word Budapest door
           een Roemeens leger bezet waarop een opstand van koningsgezinden
o.l.v. Miklós Horthy begint gekenmerkt door witte en rode terreur.
           Horthy wint de strijd maar Frankrijk en Engeland verbieden dat
           Karl IV hier de troon weer opneemt waarop Horthy als regent voor
Karl IV een fascistisch bestuur begint, 1931 neemt de anti-semiet
Gyula Gömbös de macht over en hij volgt de politiek van Mussolini
in Italie. krt, youtube 1 2 3 4

1918-1940 Roemenie na Wereldoorlog
Als aan vooravond van Wereldoorlog Karl koning van Roemenie kiest
voor 'n verbond met Duitse Rijk integenstelling tot Frans gezinde
parlement sterft Karl (kinderloos) en het parlement kiest zijn neef
Ferdinant als koning die instemt met Frans verbond maar worden snel
   1 2 3 verslagen door Bulgarije waarna een Duits leger het land bezet.
Na Wereldoorlog kan Roemenie echter als lid van winnaars aanspraak
maken op Transylvanie van O.H. en Bessarabie van Rusland/Soviets,
de geallieerden organiseren nog wel verkiezingen waarmee het volk
in Transylvanie autonomie en Bessarabie onafhankelijkheid kiest,
Bessarabie en Transylvanie roepen echter snel het Roemeense leger
te hulp tegen Communisten en sluiten zich alsnog aan voor 1919.
In het Parlement neemt NPL o.l.v. Bratianu de leiding met groeiende
oppositie van PT (Transylvaanse Narodnik aanhangers) die 1926 met
PNR fuseren tot PNT, in Roemenie vind de trend van Fascisme ook
aanhang in IJzeren Garde o.l.v. Codreanu 1927 die als ze worden
verboden 1931 ondergronds gaan en politici vermoorden.
Om dit geweld in te bannen word de Garde weer gelegaliseerd 1937
en worden derde partij in de regering waarop zij razzia's tegen
Joden ondernemen tot 1938 koning Karel II de hele regering opdoekt,
Cordeanu excecuteerd en een nieuwe regering opzet o.l.v. Calinescu
1939 die kort daarop word vermoord door de Garde.
In de Garde neemt na felle interne strijd Sima de leiding 1940
en neemt deel aan nieuwe regering o.l.v. Gigurtu, als WOII begint
en het Soviet leger Bessarabie en Bukovina verovert word Karl II
door Romeens legerleider Antonescu gedwongen af te treden voor
   zijn zoon Michael die Antonescu dan tot staatshoofd benoemt.
In bondgenootschap met Duitsland arriveren Duitse diplomaten en
begeleiden de organisatie van een Nationale Garde(1partij)Staat
o.l.v. Antonescu met IJzeren Garde als orde troepen terwijl een
Duits leger het land intrekt en de Olie raffinaderij overnemen,
   eind 1940 slaat dan de Bucharest aardbeving toe.
   Kritiek van Antonescu op de razzia's van IJzeren Garde leid tot
conflict waarbij de Whermacht Antonescu steunt en SS de Garde, als
   Antenescu in Berlijn is organiseerd de Garde een opstand die door
de Wehrmacht word neergeslagen, Antenescu stemt dan toe in deelname
van Roemeense leger aan Duitse inval van Sovietunie zomer 1941.
In Sovietunie sneuvelt de helft van Romenen bij Stalingrad 1942
terwijl geallieerden bommenwerpers het thuisland platgooien en
nadat Duitsers uit Rusland worden gejaagd valt het Rode leger
ook Roemenie binnen zomer 1944 waarop Antenescu word afgezet
door Michael die Sanatescu aanstelt om een bondgenootschap met
de Sovietunie te regelen. 1 2 3 4 5

1918-1940 Servie en Yugoslavie na Wereldoorlog
Na de wereldoorlog word het land van Slovenen en Kroaten van O.H.
toegewezen aan Peter koning van Servie wat hij reorganiseerd in het
Koninkrijk van Serven, Kroaten en Slovenen, als Peter sterft 1921
word hij opgevolgt door zijn zoon Alexander als er in de regering
aanhoudende strijd is tussen Kroaten en Serven waarin Pasic als
tuusenpersoon de leiding heeft. 1 2
Alexander veranderd de naam in Yugoslavie wat hij als dictator
bestuurd en regelt voor Serven overal een leidende positie wat leid
tot veel oppositie in de regering o.l.v. Kroatische minister Macek
     en verzetsgroepen Ustace van Kroaten en IMRO van Macedoniers, nadat
Macek 1933 word opgesloten word Alexander op bezoek in Marseille
door IMRO vermoord met een aanslag.
Als Alexanders 11 jarige zoon Peter II opvolgt onder regentie van
   prins Paul word Macek vrijgelaten en organiseerd met de regering
   het Cvetcovic-Macek verdrag 1939 die de Servische overheersing
dereguleerd en Kroatie meer autonomie geeft waarop het verzet
zijn acties stilgelegd.
Als in WO II deze Yugoslavische regering 1941 de zijde kiest
van Duitsland pleegt de Servische staf van de luchtmacht een
coup met Peter II om de bevoorrechte positie van Serven te
redden maar een maand later valt het Duitse leger binnen.
Duitsers veroveren Servie terwijl de Ustace o.l.v. Pavolic als
bondgenoot van Duitsland en Italie een autonoom Kroatie kunnen
organiseren (met Bosnie), Macik weigert medewerking met Duitsers
en verdwijnt in concentratiekamp tot hij na half jaar kan terug
keren onder huisarest.
De Serven organiseren o.l.v. Mihailovic de Cetnik verzetsgroep
voor Peter II koning in ballingschap tegen de Duitsers met steun
   uit Engeland, daarnaast organiseren communisten hun eigen
Partizanen verzet o.l.v. Tito die snel groeit en succesvol word.
Terwijl de Cetniks weinig invloed hebben verjagen Partizanen de
Duitsers van het platteland waar ze hun eigen bestuur organiseren
waarop Engeland zijn steun aan Cetniks verwisseld met Partizanen,
de Partizanen verslaan uiteindelijk ook de Duitsers in de steden
1944 waarmee ze als enigste in Europa hun eigen land bevrijden.
Als dank voor de Engelse steun sluiten ze het verdrag van Vis voor
terugkeer van koning Peter II, echter eind 1945 word de monarchie
afgeschaft en de Democratisch Federale Republiek van Yugoslavia
georganiseerd in communistisch model door Tito.

   Bulgarije na Wereldoorlog
Met WOI kiest Ferdinant tsaar van Bulgarije en zijn regering
   o.l.v. Radoslavov voor verbond met Duitsland (en Osmaanse Rijk)
waarop zij Servie, Roemenie en Griekenland binnenvallen maar
ondervinden in het thuisland sterke oppositie vertegenwoordigt
door boeren partij o.l.v. Stamboliyski.
Als Stamboliyski word opgesloten begint in Rusland de revolutie
van Communisten waarop het Bulgaarse volk ondergronds hun eigen
Sociaal Democratische Partij en Communistische partij organiseren.
Na overgave in WOI moet Ferdinant aftreden voor zijn 14 jarige
zoon Boris III en moet Radoslavov de leiding van de regering
afstaan aan Stamboliyski na verkiezingen, zij organiseren meer
     inspraak en democratie en hervorming van het leger, samenwerking
met de Sovietunie word echter niet gewaardeerd in west Europa.
Uiteindelijk word Stramboliyski onthoofd in coup 1923 gesteunt
door Ferdinant en geleid door Tsankov waarop het Bulgaarse leger
de Communisten gaat vervolgen, Ferdinant laat 1926 dan Lyapchev
een mildere regering opzetten en na nieuwe verkiezingen organiseerd
de boeren partij o.l.v. Musha weer een nieuwe regering.
Met de Globale depressie steunt Boris III met het leger opnieuw
een coup o.l.v. Georgiev 1934 en neemt zelf de leiding in een
   diktatuur met Filov 1935 waarmee elke oppositie word vervolgt en
sluit een verbond met Duitsland en Italie, Duitse troepen bouwen
dan hier een uitvalsbasis 1941 voor hun verovering in de Balkan.
De communisten organiseren het Vaderlands Front verzetsgroep
onder het volk en als 1944 de Sovietunie oorlog verklaart aan
   Bulgarije grijpen zij met een coup de macht en eind 1945 vormt
de Communistische partij o.l.v. Dimitrov een nieuwe regering.
   (footage 1) 1 2 3 4 5 6

Griekenland na Wereldoorlog
Na WOI als de geallieerden in Anatolie de controle overnemen
van Osmaanse Rijk na zijn overgave stuurt Griekenland als eerste
een leger naar Smyrna wat de aanleiding word voor een opstand van
het Turkse leger o.l.v. Ataturk die de Grieken in Smyrna belegeren.
yt Terwijl in Smyrna een bloedige strijd volgt worden Grieken in de
rest van Anatolie (kustgebieden in westen en noorden) ook vervolgt
zoals Armenen voorheen waarbij 500 000 doden vallen tot de overgave
van de geallieerden in 1923 en volgens het verdrag van Lusanne
   migreren 1 ,1 miljoen Grieken van Anatolie naar de Balkan en
360 000 moslims vise versa.1, 2,
Na dit debacle word de monarchie afgeschaft 1924 door legerleider
     Kountouriotis die korte tijd de macht verliest aan een legercoup
van Pangalos maar binnen een jaar herovert tot 1929 hij terugtreed
   voor Zaimis als president en Venizelos premier.
Nadat Venizeloz zich terugtrekt en een mislukte legercoup van
zijn aanhangers word onderdrukt door legerleider Kondylis keert
     koning Joris_II met de monarchie terug 1935 waarop de regering word
opgeheven, 1936 word Kondylis met legercoup afgezet door Metaxas
die het 4_Augustus_Regime opzet als bondgenoot van Engeland.
In WOII verslaan zij een aanval van Italiaans leger dat zich in
Albanie terugtrekt, lente 1941 veroveren dan Duitse parachutisten
na bloedige strijd Griekenland.

1918-1946 Frans mandaat Syrie
Buiten Anatolie land een Frans leger in Beirut Vilayet vanwaar
ze met Slag bij Maysaloun 1920 de Arabieren o.l.v. Faisal verslaan
in Damascus die hier hun koninkrijk Syrie organiseerden, bezuiden
berg Meron land een Brits leger die hier het bestuur over de
   Jeruzalem Sanjak organiseren.
De grens van Frans protectoraat met Britse loopt van Hanita rivier
naar oosten bezuiden Jabal al-Druze bergen en daarachter lijnrecht
noord-oost naar Eufraat rivier 80km bezuiden Kabur zijrivier (bij
Al-Bukamal) en dan noordelijk naar Tigris rivier bij Tigris Khabur
   zijrivier, van hier loopt de grens met Turkije naar het westen tot
bezuiden Kilic berg aan middenlandse zee.
Dit Frans protectoraat is georganiseerd in verschillende staten,
het kustgebied word boven Hanita rivier tot Nahr al-Kabir rivier
voor Christenen georgaaniseerd in Libanon, noordelijk hiervan tot
de berg Hazzi/Aqraa krijgen Alewi's een Alewi Staat.
Het achter land is verdeeld in Aleppo Staat o.l.v. al-Mallah in
het noorden rond Eufrates met een stuk kustgebied van Alewi's als
autonome provincie Alexandretta, bezuiden Aleppo Staat en achter
Libanon en Palestina ligt dan Damascus Staat o.l.v. Al-Azm in
zuiden 1920 waarvan zuiden afscheid in Jabal al-Druzestaat 1921.
Fransen zetten 1922 parlement op o.l.v. 1ste minister al-Rikabi met
president Barakat van Aleppo (aanhanger verzetsheld Hananu) die
Aleppo en Damascus verbind in Staat Syrie terwijl in het noorden
Ataturk de Europeanen verdrijft en Republiek Turkije sticht 1923,
zij steunen grote Syrie opstand 1924-1926 o.l.v. al-Atrash.
Tijdens opstand neemt Frans legerleider Pierre-Alype de leiding
waarna ze Ahmad Nami 1926 als president aanstellen wat tot ruzie in
parlement leid en hij word vervangen door godsgeleerde al-Hasani
als president (onder oppositie van nationalisten) die rust brengt.
In 1932 word hij door Franse gouverneur Solomiac vervangen met
   al-Abid van Damascus en 1936 volgt Hashim van Atassi familie van
Homs, beide van Nationaal Blok, Alexandrietta word dan door Turkije
   verovert en ingelijft als provincie Hatay van Turkije 1939.
Hierop volgt al-Khatib een olie-baron en Frans loyalist tot 1941
Fransen weer Nationaal Blok leden president maken zoals Khalid van
de al-Azm familie, al-Ulshi van Damascus 1943, al-Ayyubi (vriend
van verzetsheld al-Ali) en Nationaal Blok leider al-Kuwatli die
langer aanblijft en nog word herkozen 1946.

Frans mandaat Libanon
De Fransen die zich meest ophouden aan kust voor Libanon bergen
worden door patriarch Hoayek overgehaald hier Groter Libanon te
   stichten 1920 (uit Osmaanse vilayet Beirut) voor Christelijke
en Shia Arabieren die hier meerderheid zijn integenstelling tot
meest Sunni Arabieren in omgeving. yt 1 2 3 4 5
Het 1ste kabinet word geleid door voorzitter Daoud Amoun 1922, en
deze periode begint de partij LCP o.l.v. Hadadi en Hawi en de krant
Al-Insaniyyah 1924, na organisatie van constitutie 1926 waarmee ook
het kabinet een 1ste minister krijgt met Adib (verzetslid Libanese
Alliantie 1908) en president met Debbas..
Met verkiezingen 1927 word El Khoury (constitutiele partij) 1ste
   minister 1928-29 waarna Saad en Abid elkaar afwisselen als 1ste
minister (SSNP word opgezet door Saadeh 1932) tot 1934 als het
presidentschap van Debbas eindigt en president Saad hem volgt,
dat jaar sticht A.Gemayel de Falange partij.
In 1936 volgt Emile Edde als president wanneer A.Gemayel de Falange
   militie sticht, 1941 volgt Naqqache, 1943 volgen Tabet, Trad en
     El Khoury kort na elkaar en deze periode word het parlement geleid
door 1ste ministersTabet 1936, al-Ahdab 1937, Chehab 1938, El-Yafi
1938, Beyhum 1939, Naqqache 1941, Daouk 1941, as-Solh 1942, Tabet
   en Trad korte tijd 1943. yt 1 2

1919-1921 Brits mandaat Midden Oosten
Het Brits mandaat onder het Franse mandaat heeft een zuidgrens met
Arabia die aan Perzische golf begint bezuiden Eufrates monding en
loopt naar het oosten tot 150km voor het meer van Tiberias waar
deze grens afbuigt naar zuiden om ter hoogte van de golf van Aqaba
af te buigen naar westen om te eindigen in deze golf.
Het Britse leger land in Jeruzalem Sanjak wat ze reorganiseren tot
Palestina tussen middenlandse zeekust en Jordaan rivier en tussen
berg Meron en golf van Aqaba, achter Jordaan rivier tot 300km in
de woestijn worden lokale sheiks georganiseerd o.l.v. Abdullah in
het Emiraat Jordanie, zijn broer Faisal (uit Syrie verjaagt door
Fransen) word koning van Iraq oostelijk van Syria, tussen Iran en
en Arabie.

Arabisch schiereiland
   Met Faisal als koning van Irak en zijn broer Abdullah koning van
Jordanie en hun vader Hussein koning van Hijaz met nominale macht
over heel het Arabisch schiereiland heeft de Hasjemiet familie toch
nog een aanzienlijke regio als Arabisch Khalifaat.
Deze droom staat in de schaduw van rivaliserende Saudi familie die
   hun eigen staat behouden in Njad/oost Arabie wat ze geheel inlijven
na het verslaan van de Al Rashids 1921 waarna hun Ikhwan stammen
   plunder-tochten in Jordanie en Irak voeren 1922.
De Saudi's verslaan de Ikhwan 1924-1927 voor Britse toestemming aan
sultan Ibn Saud voor verovering van Hejaz 1924-1925 en als ze dan
nog 'n Ikhwan opstand (tegen Saudi-Britse samenwerking) verslaan
1927-1928 organiseren ze het koninkrijk Saudi Arabia 1938.

Koninkrijk Jordanie
In Syrische woestijn tussen Palestina en Irak trekken alleen Britse
officieren zonder leger en bestuursplan binnen die hier lokale
sheiks opzoeken om hen te organiseren onder autonoom binnenlands
bestuur van Abdullah en buitenlands bestuur van diplomaat Philby.
De rust word echter gauw verstoord door Kura rebellie 1921 gesteund
door Fransen en demonstraties voor democratie met Adwan Rebellie
1923 waarop een Brits leger en luchtmacht de orde herstelt en
achterblijven op Britse basis om tegen plundertochten van de Ikhwan
stammen uit Arabie op te treden volgens Hadda verdrag 1925.

1918-1948 Brits mandaat Palestina
Na inval van Britten in Palestina die een OETA bestuur opzetten
organiseren lokale burgers Moslim&Christen Associaties in de grote
   steden die gezamelijk 'n nationaal Palestijns Arabisch Congress in
   Jeruzalem opzetten om oppositie te voeren tegen Balfour-verklaring.
In het kader van die verklaring arriveren Jooden uit Engeland die
in Jeruzalem de Zionisten Commissie o.l.v. Weizmann opzetten en zij
organiseren met verkiezingen de Bijeenkomst van Vertegenwoordigers
   en Yishuv, als in 1920 de uit Engeland gearriveerde Jood Samuel
het hoofd word van de OETA groeit oppositie van Palestijnen.
Als Arabisch geweld met Nebi Musa rellen 1920 en Jaffa rellen 1921
   toeneemt tegen Joodse immigranten worden Hashomer burgerwachten in
   groter en hechter verband gereorganiseerd in Haganah militie.
Als groot Mufti Kamil sterft 1921 word zijn halfbroer Mohammad Amin
beeedigt die integenstelling tot Kamil zich sterk keert tegen het
Zionisme, Samuel organiseerd dan een hogere Moslim raad waar
Mohammed Amin ook tot leider word gekozen 1922, organisatie van
een wetgevende raad loopt ook niet soepel voor Samuel.
De lokale oppositie groeit verder met Palestijnse rellen 1929
waarop de Haganah sterk uitbreid met waarschijnlijk alle Joodse
   mannen boven de 18, hierna arriveerd uit Syrie sheik al-Qassam en
   legt contacten in Palestina 1930 om wapens leveren voor organisatie
van een verzetsgroep die aanslagen pleegt tegen Joodse immigratie
   en Britten, als al-Qassam sneuvelt 1935 blijkt zijn populariteit
onder Arabische volk groot met Arabische opstand 1936-39.
Terwijl Joden uit Beisan en Acre worden verjaagd en Britse leger
uit Nablus en Hebron hapert de opstand door interne strijd tussen
   groot families Al-Husayni (steun van Mohammad Amin) en Nashashibi
   waardoor Britten het tij keren met Haganah die nog Notrim politie
speciale nacht eenheden en FOSH opzetten.
Nadat opstand van Arabieren 1/4 dood en 1/10 verwond concluderen
Britten dat samenleven uitgesloten is en komen met het Witte Raport
   van plannen voor verdeling Palestina en beperking Joodse immigratie
wat naast Arabieren ook Weizmann en Yishuw-leider Ben-Gurion
afkeuren waarop Joden zich ook tegen de Britten.
Joodse milities Lehi en Irgun beginnen actieve strijd tegen Britten
1940 en met komst van Fascisme in Europa en massale vervolging van
   Joden besluit de Zionisten Commisie de Aliyah Bet illigale Joodse
   immigratie georganiseerd door Le Aliyah Bet, als WOII dan uitbreekt
   begint Italie met bombarderen van Joodse woningen in Palestina.
Als 1942 een Duits leger o.l.v. Rommel vanuit Lybie oprukt naar het
   Suez kanaal gaan Britten zware wapens leveren aan Haganah die het
   Palmach leger opzet, Duitsers organiseren dan wapenleveringen aan
   Arabisch verzet, de Britten organiseren voor strijd in Europa ook
   een Arabische brigade en Joodse Brigade die ook nog veel illigale
vluchtelingen van Europa naar Irael helpt.
Als de Irgud met aanslag Moyne Brits minister midden oosten dood
in Cairo keert de Britse regering zich ook tegen Zionisten waarop
de Hagannah zelf leden van de Irgun opspoort en uitlevert aan
   Britten om het goed te maken, Irgun en Lehi reorganiseren daarna
in de Joodse verzetsbeweging.
Als Joodse verzetsbeweging met bomaanslag op Brits hoofdkwartier
91 Britten dood 1946, besluiten Britten tot Joodse immigratie stop
en verschepen Joodse vluchtelingen naar kampen op Cyprus waarop de
Joodse militie Haganah zich ook tegen het Britse bestuur keert
die besluiten voor 1948 te zullen terugtrekken.
Onder druk van de VS worden dan 100 000 (1/3) Joodse vluchtelingen
uit kampen in Europa toegelaten in Israel en de VS pleit ook tegen
deling van Palestina te zijn waarna Britten het bestuur gelijk
willen opgeven en steun vragen aan de VN die de UNSCP missie
organiseren 1947 volgens resolutie 181 (deling van Palestina).
Terwijl de Zionisten feest vieren organiseren Arabische buurlanden
een aanval, Brittten stemmen in maar weigeren medewerking, voor de
Joodse bevolking stemt het Agentschap Israel in met het plan wat
de Arabische liga en Arabisch Commite voor Palestijnen afwijst en
   woedende Arabische bevolking begint Palestijnse burgeroorlog 1947.
Na een chaotisch begin sluiten alle Joodse milities zich aan bij
´t Haganah leger o.l.v. Ben-Gurion die veel zware wapens regelen en
verdrijven 250 000 Palestijnen uit Jaffa, Haifa, Jeruzalem en de
plattelandsregio's met joodse dorpen kaart waarna Palestijnen
zich organiseren in de Arabische vrijheidsstrijders en het
Heilige oorlogsleger.

1919 Met 3de Brits-Afghaanse Oorlog weet Amanullah Emir van Afghanistan
   de onafhankelijkheid van Britten te herwinnen 1919 waarmee hij het
   aanzien krijgt om met minister Tarzi te moderniseren gesteunt door
Soviets en ook Britten tot de Khost opstand 1924 de grens toont.
   Amanullah sticht 1926 dan een parlement waarvan 1/3 gekozen is door
het volk, 1/3 door koning en 1/3 door parlement, de 1ste minister
word gekozen door koning en 1927 Sardar Shir Ahmad, als echter het
leger niet ingrijpt bij opstand o.l.v. Kalakani in Jalalabad vlucht
Amanullah naar Brits Indie begin 1929.
Kalakani word dan Emir en benoemt Shir Giyan 1ste minister terwijl
Amanullah in Brits-Indie een modern leger o.l.v. Nadir organiseerd
dat Afghanistan binnenvalt en Kabul veroveren eind zomer waarop
Nadir zichzelf koning benoemt en Hashim 1ste minister, zij draaien
   modernisering terug tot opstand ophoud en slaan Soviet-inval af.
Na dood van Nadir 1933 volgt zijn 19 jarige zoon Zahir die het
modern Afghaans leger verliest bij hulp aan mislukte opstand van
Oeigoer en Kirgiz in China 1934, 1ste minister Hashim hervat Duitse
     diplomatie met (hitler's)Derde Rijk, Italie en Japan voor de bouw
van waterkracht-centrales, wegen en bruggen.

   Luchtvaart tussen wereld oorlogen
           Na WOI komt burgerluchtvaart van de grond met o.a. luchtschepen
           zoals de R34 die de Atlantische oceaan oversteken 1919, de Norge
           die over de noordpool vliegt, de USS Shenandoah is de eerste die
           het veilige Helium gebruikt inplaats van Waterstof 1923. 1 2 3 4 5
           De grote luchtschepen USS Akron en Macon dragen F9C Sparrowhawk
           met zich mee, populair word Graf Zeppelin 1928 met zijn omcirkeling
           van de wereld maar op katastrofale ontbranding van R101 in 1930 en
           de Hindenburg in 1937 volgt een golf van kritiek.
           Eerste passegiersvliegtuigen zijn omgebouwde bommenwerpers die aan
           het einde van WOI waren ontwikkeld zoals de Sikorsky Ilya Muromets,
           Vickers Vimy en Farman F.60 Goliath die pendelt tussen London en
           Parijs voor werelds eerste luchtvaart bedrijf AT&T, een andere
           pendelt tussen Buenos Aires en Montevideo. 1 2 3 4
           In WOI begon ontwikkeling van één-dekkers (1 set vleugels) met
           Antoinette IV, Junkers J 1 en Fokker Eendekker jagers, na WOI
           worden modellen met ster motoreen gebouwt zoals Supermarine S.6B
           1919, Alcock and Brown kruisen Atlantische oceaan in Vickers Vimy
   1919gevolgt door Coutinho in Fairey IIIB 1922 en Lindbergh in
           Spirit of St. Louis 1927 en Kingsford Smith doorkruist stille
           oceaan in Fokker F.VII/3m 1928.
           Nieuwe passegiersvliegtuigen zijn Junkers F.13, Fokker F.II,
           Handley Page Type W en Bleriot-SPAD S.33 1919, Havilland ontwikkeld
           DH.29 en DH.34 en de Havilland Dragon in jaren 30 en in de VS vind
           de Ford Trimotor veel afzet 1925-1933 maar de Douglas DC-2 en DC-3
           worden populairste passegiers en transport vliegtuigen 1935-1950.
   Vliegtuig maatschappijen als KLM 1921, Trans World Airlines,
           Imperial Airways, Lufthansa en United Airlines groeien uit tot
           grootste bedrijven waar vliegschepen ook een belangrijke rol gaan
       spelen zoals Dornier Do X, Sikorsky S-42 en Short Empire.
           Ontwikkeling van jet engine 1930 door Frank Whittle en 1936 door
           Hans von Ohain leid tot snelle jagers als Boeing P-26 Peashooter
       1932 Havilland DH.88 Comet 1934, Messerschmitt Bf 109 1935 en
           Spitfire 1936 terwijl Gyorgy Jendrassic in Hongarije de turboprop
           motor Jendrassik Cs-1 ontwikkeld voor de Varga RMX-1 X/H 1937,
           Heinkel He 176 is de eerste experimentele straaljager 1939.

1920-1940 Kernfysica
           Rutherford bedenkt dan dat de kern van alle atomen bestaan uit een
           meervoud van Waterstof-atomen (zonder elektronen), protonen genaamt
waarvan 't aantal de soort Atoom definieert en evenveel elektronen
   aantrekt in een baan om protonenkern, hij beschrijft ermee verval
van stikstof naar zuurstof in kamer gevuld met stikstof gas 1919.
Wolfgang Pauli bedenkt het Pauli's uitsluitings principe dat
beschrijft dat maar 2 elektronen in één baan kunnen, Ralph Kronig,
Landé, Uhlenbeck en Samuel Goudsmit denken dat dit met zelfrotatie
(spin) van het elektron te maken heeft wat Pauli ontkent maar door
meeste Academici wel word erkent.
           Arthur Holly Compton bewijst met Compton effect theorie dat licht
           uit deeltjes bestaan genaamt photonen hoewel niet ontkent kan
           worden dat licht ook een vorm van straling is, deze dualiteit
           word door de Broglie geformuleerd in de Broglie hypothese 1924,
           Schrödinger komt dan met zijn Schrodingervergelijking 1925 die de
           Golffunctie van een Kwantumtoestand van elk object beschrijft.
           Satyendra Nath Bose uit India bedenkt dan een theorie dat gas wat
           afkoelt tot 0 Kelvin zich op grote schaal gedraagt volgens de
           Kwantum mechanica 1924-1925 wat Einstein vertaalt en publiceerd
           als Bose–Einstein statistiek.
           Kwantummechanica word algemeengoed in kernfysica als Heisenberg
           zijn matrix mechanica ontwikkeld verbeterd door Born en Jordan
           1926 gevolgt door student Paul Dirac's Canonische_quantisatie
           die kwantum mechanica kan omzetten in klassieke mechanica en
           vise versa, Pauli erkent de elektron rotatie en formuleert
           deze als spin 1/2 die met Pauli matrices, Schrodinger en
         Heisenbergs theorieen worden aangepast aan relativiteits theorie
           door Dirac met Dirac formule 1927 en waarvoor ze het bewijs
           terugvinden in het Stern–Gerlach experiment uit 1922.
           Dirac voorspelt ook een positron (elektron met negatieve lading)
           die het vacuum vult beschreven als Diraczee en met Fermi ontwikkelt
           hij de Fermi-Dirac statistiek die een kwantum mechanische
           beschrijving geeft van deeltjes met Spin_1/2 genaamt fermionen
           (zoals electronen) in gasvorm, hij benoemt deeltes met spin 1
           bosonen, Geiger ontwikkeld dan de Geigerteller die nauwkeurige
           registratie van Alpha, beta en gamma straling maakt.
           Gustav Ising probeerd de studie van kernfysica te verbeteren
           met een apperaat wat elektronen met electromagnetisme op hogere
           snelheid brengt om meer informatie te halen uit botsingen met
           protonen en Rolf Widerøe bouwt in Aachen de onsuccesvolle
           betatron 1927 waarop hij een deeltjes-versneller bedenkt die een
           elektrisch veld gebruikt om elektronen te versnellen 1928 wat
           weer verder word uitgedacht door Leó Szilárd.
           Wolfgang Pauli verklaart dan de missende energie van betaverval
           met een klein neutraal deeltje genaamt neutron, als Walter Bothe
           straling van Polonium gebruikt om Beryllium met alpha deeltjes
           te bombarderen ontdekt hij nieuwe straling 1930, Chadwick vind
         experimenteel uit dat het hier om een groot neutraal deeltje gaat
           wat hij neutron noemt waarop Fermi zijn hypothetische kleine
           neutrale deeltje neutrino noemt 1932.
           De vondst van de neutron veranderd weer het Atoom model waar
           de atoomkern niet alleen uit protonen bestaat maar in combinatie
met neutronen de stabiliteit van de kern verklaart waar elektronen
met spin 1/2 omheen draaien, neutronen hebben ook de eigenschap
   dat ze niet beinvloed worden door positieve of negatieve lading.
           Dmitri Skobeltsyn en Chung-Yao Chao ontdekken in experimenten
           1929 al elektronen met postitieve lading maar Carl D. Anderson
           bewijst doelgericht het bestaan van positronen 1932 en daarmee
           de eerste Antimaterie (die bij contact met hun gewone soort
           materie opgaan in licht), Fermi beschrijft beta-verval d.m.v.
           Fermi's interactie 1933 die protonen en neutronen in de kern
           met elkaar verbind, Yukawa bedenkt 1935 het theoretisch deeltje
           meson (kleiner als een proton en groter dan elektron) die een
           sterke kracht overdraagt van neutron naar proton en dan een
           proton verandert in een neutron en vise versa in verhouding
           korte tijd, Anderson ontdekt bij onderzoek naar kosmische
           straling met ballon in hoge atmosfeer een nieuw deeltje kleiner
           dan een proton en groter dan een elektron genaamt muon.
           De produktie van deeltjesversnellers houd dan op in Europa en
           in de VS neemt Ernest Lawrence het werk over en bouwt 1931
           een lineaire versneller van 1 tot 3 MeV gevolgt door een 27-inch
           cyclotron met 80 ton magneet die begint met onderzoek zonder
           echter veel baanbrekent resultaat en hij bouwt zomer 1937 een
           37-inch cyclotron en 1939 een 60-inch cyclotron waarmee ze dan
           nieuwe Atomen maken. info

1921-1958 Koninkrijk Irak
In Irak raakt koning Faisal snel op de achtergrond van parlement
   waar pro-Britten o.l.v. Nuri as-Said en anti-Britten o.l.v.
   al-Gaylani strijd voeren maar zij worden ook gemarginaliseerd omdat
      Britten de werkelijke macht organiseren in Iraaks leger (Arabieren,
   Kurden, Turkmenen, Shabakis en Assyrische Partizanen die Armeense
   opstand steunden) en de machtfactor moeten worden.
    In het leger zijn echter ook invloedrijke Arabische officieren die
   anti-Brits en pan-Arabist zijn en stichten Gouden kwadraat o.l.v.
Sabbagh gesteunt door Duits ambassadeur Grobba die ondergronds de
macht ondergraven van de formele pro Britse legerleiding.
Als 1933 het Britse bestuur word overgedragen aan Iraaks parlement
   zijn er overal opstanden van Shia, Koerden en Christenen, Faisal
sterft einde zomer 1933 en word door zijn zoon Gazi opgevolgt die
sympathiseerd met (nazi)Derde Rijk en aanspraak maakt op Kuwait.
   Gazi steunt legerleider Bakr Sidqi die Assyrische opstand eindigt
met Simele genocide 1934-35 gevolgt door Yazidi opstand 1935 en
   Iraakse Shia opstand 1935-36 die hij ook bloedig neerslaat, Gazi
     steunt Sidqi ook met coup op Yasin al-Hashimi regering en laat hem
   zijn stroman Hikmat Sulayman een regering organisere maar onrusten
     nemen nu echter snel toe.
   Sidqi word 1937 al vermoord gevolgt door 4 andere militaire coup's,
   wanneer koning Gazi ook omkomt in dubieus ongeluk 1939 volgt zijn
   4 jarige zoon Faisal II onder regentie van Abd al-Ilah waarop WOII
uitbreekt waarin Abd al-Ilah de zijde van Brittanie kiest onder
oppositie van 1ste minister Rashid Ali.
Met Iraki coup 1941 word Faisal II met Abd al-Ilah afgezet door
   Rashid Ali die Rezi Shah kroont en kiest voor het (nazi)Derde Rijk
maar al gauw valt het Britse leger binnen en word Rashid Ali met
Rezi Shah binnen paar maanden afgezet waarop Rashid Ali aanhangers
nog een pogrom houden.
   De Britten reinstalleren Faisal II met Abd al-Ilah die Nuri as-Said
   als 1ste minister benoemen die tijdens WOII hechte banden met VS
smeden, na WOII (en Egyptische revolutie) word Faisal II gekroont
maar volgt in begin nog het advies van Abd al-Ilah en Nuri as-Said.
   Als de oliewinsten gaan stijgen gaat Faisal politici omkopen en
zijn eigen plannen uitvoeren en leid tot groei van oppositie, als
kloof tussen rijk en arm toemeemt groeit ook de aanhang van Iraakse
   Communistische Partij ICP terwijl Ba'ath-partij van Syrie o.l.v.
   Aflaq ook in Irak een Ba'ath-afdeling o.l.v. al-Rikabi opzet 1951.
   In 1956 zijn er opstanden in Najaf en Navy als politieke partijen
   verenigen in Front van Nationale Unie en officieren in Commitee van
   Vrije Officieren, een Iraaks leger o.l.v. Qasim breekt zijn tocht
   naar Jordanie af en overvallen het Paleis in Baghdad waar ze in
   14 juli revolutie 1958 Faisal II met familie doden en Nuri as-Said.
   Qasim word president en maakt ar-Ruba'i 1ste minister en sticht
   Arabisch/Kurdische Iraakse Republiek voor algemene plan-economie,
   eindigen monopolies en sterken middenstand, tegen imperialisme,
   afschaffing feodaal systeem, meer internationale partners, meer
   samenwerking met Arabische landen, meer publieke en private sektor.
Als Qasam toetreding tot Verenigde Arabische Republiek VAR uitstelt
groeit oppositie onder legerleider Salam en na een opstand in Mosul
   gesteunt door VAR word neergeslagen door Kurden en Communistische
   officieren met Iraakse leger blijft VAR vastberaden en zijn Iraakse
   aanhang met Baath partij plegen 1963 gelukte Ramadan Revolutie.
   {pre WOII, Sufi Al-Gillani, Iraakse Turk Sa'dun, Jamil al-Midfa}

1921-1941 Iran met Pahlavi dynastie
Als de Qatar dynastie na WOI alle controle over Perzie is verloren
en als het Russische leger oprukt naar Tehran pleegt Reza Pahlavi
leider van Kozakkenleger een gelukte coup en hij laat Abatabaee een
   nieuwe regering opzetten waarop hij in Moskou de terugtocht van
Rode leger regelt met vriendschapsverdrag 1921.
Nadat hij met Kozakken de controlle over Iran herovert met Britse
   steun sticht hij zijn Pahlavi dynastie 1925, hij sponsert studies
in Europa en sticht Universiteit van Tehran, en breid industrie met
1700% uit en autowegen 700%, hij regelt Trans-Iranaanse spoorweg en
breidt de medische zorg uit.
Rezah poogt versluiering van vrouw te verbieden en verplicht mannen
tot dragen westerse kleding waarop hij zijn beleid voor minderheden
inleid met bezoek aan synagoge te Isfahan, 't parlement word rustig
   gehouden als politici verdwijnen en zijn ook afhankelijk van hem en
   het leger tegen de Islamitische staat die zij vervangen.
In jaren dertig verbreekt hij alle banden met Sovietunie en begint
   banden te leggen met Duitsland en weigert de olie concessies met
   Engeland te verlengen en regelt verdere modernisering met de VS,
het absolutisme van Rezah verlamt echter zijn onderdanen waardoor
   alles langzaam van de grond komt.

1920-1940 Invoer Radio en ontwikkeling van TV
           Na de wereldoorlog word radio in praktijk naar het grote publiek
gebracht in VS met radio station 8MK (WWJ) te Detroit en 2ADD
radiostation (heden WRUC) te Schenectady met reikwijte van 160km,
in Argentinie begint Sociedad Radio in Buenos Aires.
           In Engeland begint het Marconi Research Centre te Writtle pas
           1922 met radiouitzendingen, begin jaren 30 ontwikkelen amateurs
           Enkelzijbandmodulatie en FM frequencies en komt radio in algemeen
           gebruik in Industriele wereld.
           In ontwikkeling van Televisie word de Nipkow technologie verder
           ontwikkeld met Cathode ray tube CRT om ontvangen signalen beter
           om te zetten in beelden 1907 en na lange periode ontwikkeld
           Kenjiro Takayanagi 1926 een compleet functionerend TV systeem
           met CRT ontvanger die bewegende beelden verplaatst met EM golven
           verder ontwikkeld door Leon Theremin die een resolutie van
           100 pixel bereikt.
           In VS word door Philo Farnsworth een volledig TV systeem
           ontwikkeld voor WGY radio van de General Electric fabriek in
           Schenectady NY en zet eerste experimentele TV zender W2XB (nu
           WRGB) op voor 4 zendingen/week van 48 px (reikwijdte L.A) 1928.
           In NY stad word 1929 door RCA met station W2XBS (nu WNBC) 60px
           beelden uitgezonden vanuit NY stad van 1929 en 1931 komen hier
           WGBS en W2XCR zenders erbij met wekelijks een 4 uur uitzending,
           CBS begint hier dagelijkse 60 px uitzendingen van station W2XAB,
           in L.A. zet Don Lee dan het station W6XAO (later KTSL) op met
           dagelijkse uitzeningen wat ze 1934 opvoeren met 240 px, in
           New York weet NBC dit 1936 te verhogen tot 343 px.
           In Berlijn word door Manfred von Ardenne het 1ste TV-systeem
           met CRT technologie voor zender en ontvanger vertoont aan
           algemeen publiek 1935 door Fernseh AG die samen met Farnsworth
           samenwerken voor de Olympische spelen in Berlijn 1936
Deze eerste publieke TV zijn live beelden van Berlijn naar
           Leipzig, eind dat jaar begint de BBC met 4 uur dagelijkse
           publieke uitzendingen vanaf Alexandra Palace in London tot
           1939 voor 12 000 t.v.'s.
           In de VS worden op de 1939 Worlds Fair pas de 1ste volledige CRT
           TV systemen op de markt gebracht waarmee Farnsworth patentstrijd
           wint van Vladimir Zworykin van Westinghouse Electric waarp
           Kalman Tihanyi voor RCA de iconoscope ontwikkeld die de signalen
           versterkt, begin WOII heeft de VS echter maar 2000 TV sets.
           In W.O. II stopt de ontwikkeling in Europa en gaat verder in
           de VS waar in NY live beelden worden gemaakt van 525 px en 30
beelden/seconde voor TV's in een 80km radius en in Mexico
           ontwikkeld Guillermo Gonzalez Camarena de eerste kleuren TV
           en als 1942 de VS ook deelneemt aan WO II stagneerd ook hier
           de TV industrie met 5 000 TV sets.yt 1 2 3 30-line TV 3 2

Soedan
1920-1955 In zuid Soedan kunnen Dinka met hulp van missionarisen 1921 de
"Verenigde Stammen Societeit" o.l.v. al Latif organiseren die
uit elkaar valt als ze met idee van een onafhankelijk Soedan
komen waarna al Latif de Witte Vlag Liga opzet 1923 die dit
streven onderstrepen met protesten.
Als de Britse gouverneur van Soedan Stack word vermoord in
Cairo 1924 grijpt het Britse leger hard in waarop Soedanese
soldaten gaan muiten wat leid tot verdere Britse repressie
van welke politieke activiteit dan ook, er word na muiterij
een nieuw Sudanees leger SDF o.l.v. Sudanese onderofficieren
en Britse staff opgezet.
In jaren'30 word politieke activiteit weer veroorlooft en 1936
volgt Verdrag van Alliantie waarna de discussie verder gaat van
Ansar beweging voor onafhankelijkheid van Egypte en Khatmiyyah
ertegen, terwijl in het zuiden nog verdeling van noord en zuid
Soedan word besproken.
Eind jaren'30 sticht Khatmiyyah de (Ashigga)DUP partij en Ansar
de Umma Partij, in WOII kan de SDF een Italiaanse aanval uit
Ethiopie afslaan waarna dit leger sterk word uitgebreid en
1941 verslaan ze de Italianen in Ethiopie waarna ze nog samen
met Britse leger strijden tegen Duitse leger in Lybie.
Door deze belangrijke steun krijgen politici in Soedan meer
vrijheid en worden betrokken in het bestuur terwijl deze tijd
de voorkeur is voor vereniging met Egypte, als na WOII een
Wetgevende Vergadering word opgezet 1947 met gekozen lokale
partijen zorgt een boycot van NUP dat de UMMA de leiding
krijgen en lobbien voor afscheiding van Egypte.
De kwestie van deling van Soedan word door Britten beslecht
op Juba bespreking 1948 waarbij men overeekomt dat zuid Soedan
economische niet haalbaar is, 1952 word dan een Sudanees
parlement met grondwet opgezet die volledig het binnenlands
bestuur overneemt.
Dazelfde jaar vind echter ook de Egyptische revolutie van
Nasser en Naguib plaats die in Cairo de macht overnemen en
het Britse leger verjagen uit Egypte en hun vertrek in Sudan
regelen voor 1956, in Soedan volgt 1954 dan een regering van
de NUP o.l.v. al-Azhari.
In zuid Soedan beginnen Bantoe uitgebreide protesten als
Arabieren uit het noorden hier de leiding overnemen waarop
hele eenheden van Bantoe's muiten en aanslagen plegen tegen
ambtenaren uit het noorden waarmee Soedanese Burgeroorlog
begint die nog een have eeuw zal duren tot onafhankelijkheid
van zuid Soedan 2005.

1922-1962 De koninkrijken Rwanda en Burindi die Belgie had verovert in 1916
worden het VN mandaat Ruanda-Urundi wat word gerorganiseerd voor
onafhankelijkheid in afzienbare tijd uitgevoerd door Belgie die
echter hier alleen hun bedrijven (koffie-plantages) brengen voor
exploitatie en export.
De Belgen organiseren hier bestuur meest met Tutsi stammen die de
andere grote groep Hutu driscrimineerd, door VN opgedragen scholing
laten belgen organiseren door Kerk wat zich beperkt tot kerstening
waar veel Hutus zich bekeren om steun te krijgen bij hun benadeelde
postitie tewijl basis onderwijs zelfs in 1961 er nauwlijks is.

1922-1938 Opkomst van Fascistische staten in west Europa
           In Italie word de NFP partij o.l.v. Mussolini gekozen en vervangen
   democratie met een dictatuur, in Duitsland volgt mislukte NSDAP
   coup o.l.v. Hitler 1924 en 1933 worden gekozen, in Spanje steunen
           zij nationalisen o.l.v. Franco met een opstand 1936 aan de macht
en hij sticht de Falange partij 1939.
   Mussolini weet zijn populariteit te boosten met verovering van
   Ethiopie en stichting van Italiaans-Oost-Afrika 1936, Duitsland
bezet dan Oostenrijk gesteunt door het Oostenrijkse volk yt en
Tjechslowakije yt (Brits protectoraat) 1938 wat word gedoogt door
Britse diplomatie. Spaans Afrika leger Populiar Front 1936-1939

1924 Opkomst van Stalin
Na de val van de Tsaar in Rusland maakt Georgie in west Kaukasus
   zich onafhankelijk als DRG maar word wel bondgenoot van het nieuwe
   Russisch parlement, als echter de Soviets o.l.v. Lenin de leiding
   overnemen en Rusland tot Sovietunie reorganiseren keert de GRD
zich van Rusland af 1918.
Lenin laat dan 1921 het Rode leger o.l.v. Stalin Georgie binnen
vallen om de Bolsheviken ook hier aan de macht te helpen en
   sociaal democraten hier te vervangen, als er veel kritiek is op
   deze inval blijft Lenin trouw aan Stalin die dan een vooraanstaande
   positie krijgt.
Als Lenin ziek word kiest hij Stalin als vertegenwoordiger die
snel de leiding overneemt maar als Lenin zijn vertrouwen in Stalin
opgeeft weet Stalin dit te verbergen en als Lenin sterft 1924
volgt Stalin hem op waarop Lenin's vertrouwelingen één voor één
uit de weg worden geruimt zoals Trotsky.
Stalin organiseerd een uitgebreide geheime dienst met netwerk van
   verklikkers om elke oppositie fanatiek op te sporen, vervolgen en
   uit de weg te ruimen in Gulag strafkampen in Siberie, hij voert het
   Tempo van hervorming met Industrialisatie hoog op waarbij weinig
   oog is voor tegenslag zoals misoogsten die tot hongersnoden lijden.

1925-1933 Weimar Republiek
Na kanselerij van Stresemann 1923, Marx 1923-25 en 1926-28, Luther
   1925-26 en Müller 1928-30 met Hindenburg als president 1925-1932
   vind met steun van opbloeiende VS ook in Duitsland de economische
   opleving van roerige jaren 20 plaats waarin Berlijn een cult-stad
   word, de economische banden met VS worden nog eens versterkt met
   Young-plan 1929.
In Beieren komt Hitler 1924 vrij wiens populariteit tijdens zijn
   gevangenschap alleen maar is gestegen vooral onder nationalisten
   in Nuremberg wat bolwerk word van NSDAP, zijn grootste aanhang is
   echter buiten Beieren en oostelijk van Elbe in Schleswig-Holstein,
     Mecklenburg, Pommeren en oost Pruissen.
Al gauw word Goebels door Hitler aangesteld als regionaal leider in
Berlijn waar hij snel populair word en de propaganda regelt, Hitler
zet dan ook SS o.l.v. Schreck en Berchtold op als lijfwacht van
leidende partijleden,  met verkiezingen voor de Reichstag 1924 en
   1928 blijven ze echter nog onder de 3%.
Als de Beursval van Wallstreet een einde maakt aan het feest 1929
       komt uitgebreid zorgstelsel van SPD goed van pas als investeerders
uit VS zich terugtrekken, de meeste fabrieken worden gesloten en
   Duistland vervalt weer in werkeloosheid en armoede. prijs index en
   werkeloosheid jaren 30.
Met de crisis begint de opmars van de NSDAP als ze met verkiezingen
voor de Reichsdag 1930 met 18% stemmen gaan meedoen met verdeelde
regering van Bruning van Centrum partij waarin de SPD is verslagen
en geen partij een meerderheid heeft waarop Bruning zich volmachten
toekent (Article 48) om beslissingen te kunnen nemen.
De populariteit van NSDAP met Hitler stijgt met de strijd tussen
   rechts en links op straat maar word in regering tegengewerkt door
   Bruning die later de straat-gevechten gaat bestrijden door verbod
   op Sturmabteilung en Rotfrontkämpferbund, als Hitler dan succesvol
   verkiezingscampagne voert met Hindenburg probeert Bruning zelfs het
   Keizerschap weer in te voeren om dit te voorkomen. yt 1 2
In 1932 word Hindenburg herkozen 1932 met fanatieke campagne van
Centrumpartei en SPD die Hindenburg zelf verafschuwt als Rooien
en Kerk slaven en keert zich na zijn verkiezing ook van hen af en
   regelt met Schleicher de val van Bruning en steunt von Papen in
organisatie van nieuwe regenring.
Deze rechtse regering word door de meeste partijen als incompetent
gezien, als "Baronnen raad" en krijgen alleen steun van DNVP wat
   ze uitbreiden met NSDAP als ze het verbod op de SA opheffen die
steeds meer concessies lospeuteren van von Papen voor hun steun
om o.a. op straat de strijd tegen de Kommunisten op te voeren.
De regering van deelstaat Pruissen o.l.v. Braun word naar huis
gestuurd door von Papen die hier zelf de leiding overneemt, met
   herverkiezingen word een regering o.l.v. Schleicher georganiseerd
   waarin NSDAP en Kommunisten evenveel zetels hebben en Hindenburg
   eist januari 1933 voor Hitler de leiding van deze regering op.

1925- Militair regime Thailand
In 1925 sterft Rama VI kinderloos en zijn broer Prajadhipok volgt
die zijn familie leden benoemt tot ministers waarna hij bezuinigt
op het bestuur vanwege een leeggeraakte staatskas, als eind jaren
20 ook hier de wereldcrisis inslaat raakt Prajadhipok in diskrediet
en groeit zijn oppostitie.
Hij moet het kabinet meer autonomie geven met 1ste minister maar
toch vind de militaire coup van 1932 plaats van de "Promoters"
o.l.v. Pholphayuhasena en Songsuradej die de monarchie afschaffen
en een grondwet opzetten met een Parlement waarvan de helft word
verkozen, volledige democratie komt als meer dan de helft van het
volk lagere school heeft gehad.
Het parlement bestaat uit conservatieve burgers o.l.v. Nititada,
oude legertop o.l.v. Pholphayuhasena, jonge legertop o.l.v
Pibulsonggram (Phibun) en jonge burgers o.l.v. Phanomyong (Pridi)
wiens economisch plan van nationalisatie van landbouw en industrie
en steun aan lagere klasse voor hogere studies waartegen oppositie
van Nititada die de overhand krijgt.
In 1933 pleegt de legertop opnieuw een coup en Pholphayuhasena
word 1ste minister gevolgt door een mislukte anti-communistische
opstand van prins Bovoradej waarop Prajadhipok word afgezet en
vervangen door Mahidol als Koning der Tai, uitbreiding van scholen
word verviervoudigt en 1937 zijn de eerste algemene verkiezingen.
Het parlement word geleid door Phibun en Pridi tot eind 1938 Phibun
met Wichitwathakan in navolging van Mussolini met leger de burger
ministers aan de kant schuift en oppositie gaat vervolgen, Chinezen
discrimineren, voert Culturele Mandaten (gedragsregels) in en
hernoemen het Rattanakosin Rijk Thailand.

1930-1945 De Moderne computer begint met het verslag On Computable Numbers
           van Alan Turing waarmee hij problemen in Kurt Gödel's onderzoek
           1933 oplost door gebruik van algoritmes voor zijn Turing machine,
           daarnaast ontwikkeld hij het concept van Universal Turing machine
           dat nu nog breekpunt is in hedendaagse informatica.
       Claude Shannon in VS en Victor Shestakov in USSR ontwikkelen samen
           het digital circuit met Boolean logica in jaren 30 en Tommy Flowers
           gebruikt deze theorieen 1934 voor de bouw van electronisch circuit
           met vacuum tubes voor de Telephone exchange wat een voorbeeld is
           voor de bouw door John Vincent Atanasoff van de ABC (1ste digitale)
           computer 1937-1942, John Mauchly en J. Presper Eckert bouwen in
           Pensylvania dan de ENIAC 1943-1946.
           In Duitse Rijk worden 1939 electro-mechanische computers Z1 en Z2
           gebouwt door Konrad Zuse die het meest de Turing-machine benadert
           terwijl tijdens WOII de duitse geheime codificering door
           Enigma-machine word ontcijfert door Alan Turing met de bom
           machine 1940 waarna Zuse zijn Z3 bouwt maar bombardementen
           in WOII maken verdere ontwikkeling door Zuse onmogelijk.
           Howard Aiken bedenkt de ASCC rekenmachine 1937 in de VS waar IBM
           zijn plan 1939 accepteerd en bouwt de ASCC in Endicott 1943 die
           in Engeland dienst doet te Harvard onder de naam Harvard Mark I
           en 1944 bouwen Turing en Flowers de Colossis Mark I en Mark II
           voor ontcijfering van Lorenz SZ 40/42, op Iowa State College.

1928-1931 Na twee jaar droogte volgt een winter met extreme sneeuwval, als
in de hersft de neerslag aanhoud als de sneeuw gaat smelten volgen
grote overstromingen in China 1931 van grote rivieren (Yangtze,
Gele rivier) en 8 cyclonen waarbij 4 000 000 mensen omkomen en
is de grootste natuurramp ooit vastgelegd.

1931 2de Chinees Japanse oorlog
Nadat Japan met 1ste Russisch-Japanse oorlog 1904-05 heerschappij
over Korea van China verovert grijpt Japan met Russische revolutie
zijn kans en verovert noord(Russisch)

Manchuria 1917 tot 1925 ze
   onder Internationale druk moeten vertrekken en de controle nemen
   over Zuolin krijgsheer van in zuid(Chinees)Manchoerije.
Als 1928 Zuolin van Kuomintang verliest die Manchoerije veroveren
   volgt 1931 Japanse verovering zuid Mantsjoerije waar Japanners Puyi
   (laatste Chinese keizer in 1908-1912 en 2 dagen 1917) nog een keer
   kronen als Keizer van het Qing Rijk en organiseren regering van
Chinese collaborateurs die het bestuur voeren.
Als de CPC word overrompeld door Kuomintang met Ma clique offensief
volgt massale terugtocht van CPC met Lange Mars eind 1934-35 naar
Shaanxi geleid door Mao, het Jappanse front rukt dan op naar Peking
waar kt na vredesverdrag Jappaners oost Hebei o.l.v. Teh en Chahar
bestuursraden organiseren 1936.
Na Japanse verovering van Jiangsu, Anhui en noorden Zhejiang 1937
sluit de Kuomintang en CPC een bondgenootschap tegen Japan (niet
meer dan een niet-aanvalsverdrag), de Japanners organiseren 1940
   alle veroverde regio's (o.a. Peking en Shanghai) in Republiek Chinax
met afscheiding van Kuomintang o.l.v. Tsjing-Wei.
Als de VS oorlog verklaard aan Japan begint een nauwe samenwerking
   met de Kuomintang, invoer van wapens word echter sterk beperkt door
Japan en conflict met SU tot 1943 waarna blijkt dat de Kuomintang
slecht is georganiseerd en VS zijn intresse verliest terwijl een
Kuomintang hulpleger deelneemt aan Brits Burma offensief.
Na Japanse verovering oost China April tot Dec. 1944 lukt het de
Kuomintang om met grote aanval noord-Burma te veroveren en nieuwe
   aanvoer route te verkrijgen, de Japanse opmars in China valt 1945
stil als Japan word bedreigt door VS opmars en als de 2de Atoombom
valt in Japan verovert een groot Russich leger Mantsjoerije.

1933 Het Derde Rijk
Als na verkiezingen een coalitie van NSDAP o.l.v. Hitler en DNVP
o.l.v. Hugenberg een meerderheid vormt 30 jan.'33 kiest president
Hindenburg voor Hitler als 1ste minister, Frick voor binnenlandse
   zaken en Göring minister van Pruissen, na felle oppositie besluit
   Hitler voor herverkiezingen (hij hoopt op individuele meerderheid).
Als dan eind februari de Rijksdag afbrand word de noodtoestand
   afgekondigt en NSDAP geven de schuld aan Kommunisten waarop 6000
   van hen worden opgesloten in het eerste concentratiekamp KZ in
Dachau georganiseerd door SS o.l.v. Himmler die al snel meer kampen
opzetten voor politieke gevangen waaronder ook veel SPD leden.
Bijeenkomsten van Kommunisten worden veboden en met verkiezingen
6 maart krijgt NSDAP 41% en vormen weer een coalitie met de DNVP
terwijl alle andere partijen zich tegen hem keren, eind maart als
   NSDAP leden bij alle openbare oganisaties deelnemen aan de leiding
   voert NSDAP-DNVP regering de machtigingswet in waarvoor Hindenburg
de Centrum partij van Kaas overhaalt.
Hierna word de SDP verboden en begint repressie van oppositie, met
   Dag van de Arbeid arresteren SA alle vakbondsleiders en sluiten
   hun kantoren waarna het Duitse Werkfront hun functie overneemt en
14 juli 1933 is de NSDAP de enigste legale partij in Duitse Rijk.
De NSDAP begint dan de hervorming van Duitse Rijk tot Derde Rijk
gekenmerkt door Volksgemeenschap waarbinnen ieder {Volksgenoten)
zijn leven weid aan de staat, degene die dit niet kunnen worden
bestempeld als Volksvreemden met name de kommunisten, roma, joden,
   criminelen, homosexuelen, liberalen, christenen, gehandicapten en
   werkschuwen.
Zij worden alle ondergebracht in een KZ waarvan velen worden
   opgezet voor de heropvoeding van de Volksvreemden tot Volksgenoten,
later word met Aktie T4 ook begonnen met sterilisatie van inwoners
   met een handicap om de Volksgemeinschaft te zuiveren van zieken
   waarvoor 400 000 inwoners worden opgeroepen.
Buiten deze officiele aktie worden ook geestelijke gehandicapten
   in inrichtingen door dokters gedood bij instemming van de familie
op kleine schaal terwijl velen Volksvreemden in het KZ omkomen door
   slechte behandeling, juli 1935 word met Neurenberg wetten de
Volksgemeenschap en zuivering daarvan wettelijk vastgelegd.
In Neurenbergwetten werd vooral de Joodse gemeenschap voorgestelt
   als oplichters die de Volksgemeenschap ernstig ondermijnden, ze
   werden hiervoor rechteloos burger verklaart waardoor ze ongestraft
   belaagd konden worden door Volksgemeenschap, een status die enkele
maanden later nog werd uitgebreid naar Roma.

Hitler pleit voor herstel Duitse grenzen van 1914 en aansluiting
van Oostenrijk en na de dood van Hindenburg word met Schacht de
economie gereorganiseerd voor geheime opbouw van een groot modern
leger met lucht en zeemacht alles tegen verdrag van Versailles in.
Als Rohm meer inspraak verlangt word hij met andere SA leiders door
SS opgepakt en geexecuteerd in de Nacht van de Lange Messen waarna
de SA word ontbonden zomer 1934,
Eind 33 begint Hitler massale steun aan DNSAP partij in Oostenrijk
die met "Aansluiting bij Duitsland" campagne zoals Kommunisten met
veel repressie krijgen te maken van de Vaderlands Front regering
o.l.v. Dollfuss die omkomt in mislukte juli coup van DNSAP 1934
   waarop Schuschnigg hem volgt en Nazi's gaat opsluiten in kampen.
Hierop voert Duitse Rijk een boycot uit die Oostenrijkse economie
   stagneert tot 1936 de Nazi gevangenen worden vrijgelaten, dat jaar
gaat de Duitse luchtmacht ook naar Spanje om hier Franco's opstand
te steunen, begin maart 1938 word onder Duitse druk de Oostenrijkse
   nazi Seyss-Inquart minister van binnenlandse zaken.
Als paar dagen later machtsovername door DNSAP word geweigert valt
   het Duitse leger Oostenrijk binnen bejubeld door het volk en maakt
Oostenrijk een Duitse provincie, eind maart steunt Duitse Rijk dan
   eis voor onafhankelijkheid voor Sudeten van SdP o.l.v. Henlein wat
   de Tsjechische president Beneš weigert.
Na Internationale diplomatie o.l.v. Chamberlain geeft Beneš echter
toe maar met massale steun van de rest van Tsjechslowakije kan het
het kabinet o.l.v. Syrový eind september de onafhankelijkheid weer
   afwijzen en mobiliseren het leger maar moeten onder Internationale
druk alsnog Sudetenland afstaan.
Een maand later word onder Duitse druk zuid-Slowakije afgestaan aan
Hongarije en het noorden verovert door Polen waarop de rest van
Tsjechie een Duits protectoraat word waar Nazi's de leiding over
nemen en waarna de Internationale politiek zich officieel tegen het
   Duitse Rijk keert.

1934-1957 Haiti na VS bezetting
Na VS bezetting van Haiti kan president Vincent de Garde de Haiti
en uitgebreid wegennet zelf gebruiken om het volk onder controle
   te houden voor zijn diktatuur waarvoor ook de grondwet veranderd
word gesteund door rijke elite met corruptie en na vermeende coup
   word legerleiding hervormt met zijn sympathisanten.
Vincent onderhoud ook goede banden met Dominicaanse Republiek
   onder Trujillo diktatuur in oosten, als Trujillo het Dominicaanse
leger stuurt naar grens-rivier Massacre 1937 om Haitianen te
   verjagen die aan Dominicaanse oever wonen vallen er 20 000 doden
   in dit Parsley bloedbad en als Vincent laat reageerd kan hij het
nog net goed maken als 1938 hij Trujillo zover krijgt smartegeld te
betalen aan relaties van de slachtoffers.
Als Vincent 1941 verkiezingen wil uitstellen zorgt VS druk dat hij
aftreed waarop Lescot word gekozen met terreur, sinds 1911 in de
politiek en minister van zijn 2 voorgangers is hij ook ambassadeur
in VS en Dominicaanse Republiek waar hij bevriend met Trujillo en
organiseerd een diktatuur exclusief met Mulatto's.
Als de VS begin'42 deelneemt aan WOII volgt Haiti en Dom.Rep. aan
hun zijde, Haiti en Dom.Rep. organiseren samen opvang van Joden
uit Europa en als Rubber invoer uit oost Indie naar VS stagneerd
   besluiten beide leiders in Hispaniola rubberplantages op te zetten
met VS steun.
Nadat 40 later 100 duizend hectare vruchtbaarste grond door de
   staat worden opgeist waar goedlopende fruitgaarden worden geruimt
   en boeren verdreven loopt alles uit op een fiasco en de VS eindigt
het project 1943, Lescot heeft dan in leger alle Bantoe officieren
vervangen door Mulatto's en regelt dit ook in het bestuur.
Na WOII raakt Lescot steeds meeer in diskrediet en gaan studenten
demonstreren ongeacht terreur gevolgt door uitgebreide stakingen
en als het leger weigert in te grijpen ontvlucht Lescot het eiland
en na een interum word oppositie leider en Bantoe Estime president
die een regering uit linkse dissidenten opzet.
De VS neemt negatieve houding aan waarna de regering afbrokkeld in
elkaar bestrijdende facties en ministers als Fignole worden naar
huis gestuurd maar het lukt Estime om vele Bantoe's in het bestuur
en legerleiding te installeren, organiseerd arbeidsrechten met
vakbonden en vervangt VS leiding van nationale bank met Haitianen.
Als de VS weigert aflossingen op te schorten organiseerd Estime
succesvolle nationale geldinzameling voor de aflossing en sociale
   projecten maar nationalisatie van VS Fruit Compagnie mislukt en
organisatie van dure Port-au-Prince Wereld expositie 1949 zet kwaad
   bloed, na mislukte legercoup (steun Trujillo) volgt noodtoestand
en na een jaar chaos toenemt neemt Estime ontslag.
Hierna word Bon papa president die snel de gunst van VS krijgt als
hij elke vorm van communisme fel vervolgt en bouwt rijke touristen
industrie voor VS burgers waarmee ook vele veel wegen en openbare
   gebouwen worden gerenoveert waar hij zelf ook vaak is te vinden.
   Als de Hazel orkaan het eiland vernielt en hij VS steun in eigen
zak stopt verliest Bon papa snel sympathie van elite en VS en na
demonstraties en stakingen verlaat ook hij het land waarna Baby Doc
uit ballingschap terugkeert en met goede verkiezingen president
   word en begint gelijk campagne tegen volgers van zijn tegenstander
   Dejoie en andere Mulatto elite.

1939    Als het Derde Rijk noord Polen (voormalige Pruisen) verovert yt
verklaart Frankrijk en Engeland de oorlog aan Duitsland, de
Duitsers vallen dan zuid Polen binnen en veroveren hier het westen
   terwijl Rusland het oosten verovert.
      In 1940 word Frankrijk dan overrompeld door Duitse invasie yt en
      als het Engelse hulpleger terug naar Engeland is verdreven geeft
      de Franse regering zich over, terwijl Duitsers het noorden bezetten
laten ze Fransen in zuiden de staat Vichy-Frankrijk organiseren
(met kolonien) als Duitse vassal.

De Holocaust
Als een Joodse aanslag de Duiste diplomaat Rath in Parijs dood eind
1938 vind in Derde Rijk de Kristallnacht plaats waarbij de Duitse
SA en SS met vele sympathisanen alle Joodse openbare gebouwen
plunderen en vernielen en Joodse mensen op straat belagen en
afranselen waarna Joden zich niet meer openbaar kunnen tonen.
Het volgende jaar word nog voor de inval in Polen de Aktie T4
opgevoerd en worden alle gehandicapten in inrichtingen opgeladen
in vrachtwagens en vergast door uitlaat te verbinden met laadruimte
waar de slachtoffers zich bevinden, de Duitse bezetters van Polen
verplichten de Joden dan het dragen van een Jodenster.
In het Duitse Rijk en ook Polen worden dan Joden gehuisvest in
bepaalde wijken afgesloten van de omgeving bekend als ghetto's
en word begonnen met uitgebreide organisatie en intensief transport
van Joden, die nog niet waren gevlucht, van hier naar KZ'en om ze
van hieruit het land uit te zetten.
Uitzetting van Joden naar Brits Mandaat Palestina uit Duitse Rijk
vind al plaats vanaf 1933 met Havaara verdrag hoewel dit beperkt
blijft tot 60 000 inwoners en eindigt met WOII waarop men zich
richt op Frans Madagascar en Siberie tot 1941 Derde Rijk 'n oorlog
begint tegen Sovjetunie.
In de periode 1939-1942 worden al veel Joden geevacueerd naar een
KZ voornamelijk in Polen waar extreem veel geweld word gebruikt,
niet alleen uit Derde Rijk maar alle door hen bezette gebieden en
KZ'en raken al snel overbevolkt waar velen omkomen van honger,
ziekte en geweld.
Vooral bij de bezetting van Polen worden vele Joden in dorpen
opgetrommeld door SS einsatzgruppen en enmasse geexecuteerd en
begraven in massagraven vaak met hulp van lokale bevolking en
ook op orders uit Berlijn, in Roemenie voert de SS regelmatig
moordpartijen uit in zijn ghettos.
Begin 1942 besluit SS op Wahnsee conferentie tot uitvoering van de
Endlosung der Judenfrage wat inhield, de executie van 11 000 000
geregistreerde Joden in het gebied onder controle van het Duitse
Rijk in Vernietigingskampen.
De vernietigingskampen bestonden uit gaskamers die werden gebouwd
als douchen waar slachtoffers onwetend werden binnen geleid waarna
de ruimte werd afgesloten en met gas werd gevuld, als geen
leefteken werd vernomen werden de lijken eruit gehaald en
in cremetaria verbrand.

1941-1943 Nadat de Fascisten o.l.v. Hitler de controle over Europa in handen
hebben (op Engeland na) valt 't Duitse leger massaal Rusland binnen
maar operatie Barabarossa eindigt in een vroege winter voordat ze
Moskou bereiken en kunnen alleen Leningrad belegeren krt41 waarop
het Rode leger zich kan herorganiseren.

           Als Japanners (Duitse bondgenoot) met aanval op Pearl Harbor eind
           1941 de halve VS vloot vernietigen neemt de VS ook deel aan WOII
           met geallieerden en 1942 slaat de andere helft van de vloot terug
           met zeeslagen van vliegdekschepen in slag in Koraalzee in mei en
slag om Midway in juni die de Japanse opmars keren.
Het VS leger valt Japanse uitvalsbasis op Solomon eilanden aan en
landen op eilanden Guadacanal, Gavutu, Tanambogo en Tulagi augustus
1942 waarop in half jaar durende bloedige Slag om Guadalcanal het
Japanse hoofdleger, wat hier een aanval op Australie voorbereide,
verslagen word. Guadalcanal United News footage 1942 color
Dezelfde maand word in poolgebied in Aleoeten een VS vliegbasis en
haven opgezet op Adak eiland voor aanval op Japanse hoofdbasis op
het Kiska eiland en stellingen op andere eilanden waarna een groot
VS leger land op Attu eiland die in erbarmelijke koude de Japanners
      verslaan tot laatste Jappanse zelfmoord aanval eind mei 1943. 1 2 3
Als de VS op Kiska eiland landen komen ze erachter dat de Japanners
al waren teruggetrokken eind juli waarmee Aleoeten in VS handen
komt, in Birma leid Arakan Campaigne van Brits Indische leger tot
een nederlaag tegen Japanse troepen waarna een speciaal Chindit
leger word opgezet om in kleine eenheden geurilla aanvallen
uit te voeren op Japanners in Birma vanaf 1943.1 2 3

In zuid Pacific vervolgt VS leger vanaf Solomon eilanden met
Operatie Cartwheel waarmee de Japanse hoofdbasis bij Raboul op
New Brittanie eiland yt 2 3 in Bismarck archipel word ingesloten en
uitgeschakeld zonder te veroveren, waarna de VS staf zich richt
in centrale Pacific op Gilbert eilanden en Marshall eilanden.

De strijd in centrale Pacific begint met aanval op Makin eiland
zomer'42 ter voorbereiding van Gilbert en Marshall Islands campagne
die in 20 nov.'43 begint met slag om Tarawa atol, de 35 000 man VS
troepen die landen op het Betio strand krijgen in tegenstelling tot
de zuid Pacific gelijk te maken met zware tegenstand van 5000 man
Japanse verdedigers in Bunker complex. 1 2 3 4
Na een moeizame landing (LCD boten moeten getrokken worden over rif
halverwege) worden landingstroepen op het starnd ingesloten tot de
volgende dag waarop de mariniers na twee dagen, 1000 doden en 2000
gewonden GI's de laatste overlevende 17 Japanners gevangen nemen.
Operation Hailstone

           De RAF (engelse)luchtmacht begint naast bouw van Spitfire jacht
           vliegtuigen snel intensieve bouw van zware bommenwerpers, een
           verdubbeling van 2 naar 4 motoren voor de Handley-Page Halifax
           (in La Havre eerste bombardement maart 1941) en Avro Lancaster
           1940 uitgerust met 2 geschutskoepels en 8 mitrailleurs, nieuw
           model Short Stirling vliegt januari 1941 14,000 lbs aan bommen
           en de VS verkoopt B17's aan Engeland.
           Deze zware bommenwerpers vliegen in groepen van 20 tot 100 naar
           Duitsland om hele industriegebieden met tapijt-bombardementen
           plat te leggen waar bij mischatting vaak ook hele wijken in
           vlammen opgaan, Duitse luchtafweer en de Messerschmitt Bf110
           en Junkers Ju 88 jachtvliegers halen regelmatig 70% uit de lucht
           en dit betekent voor Engeland intensieve produktie van nieuwe
           bommenwerpers en vliegeniers.
           Als de VS deelneemt aan WOII en zijn luchtmacht verscheept naar
           Engeland en Mustangs en Thunderbolt's jachtvliegers met bommen-
           werpers meevliegen dalen de verliezen, de VS bommenwerper B24
           is dan uitgerust met snellere geschutskoepels en aan het einde
           van de oorlog volgt de B29.
           Het belangrijkste vliegtuig uit WOII was wel het DC-3 transport
vliegtuig waarvan de versie C-47/Dakota het meest werd gebruikt,
van de Douglas fabrieken in de VS toonaangevend vanaf 1936.

   In Russische winter verzwakt het Duitse leger en reorganiseerd
het Rode leger, zomer 1942 hervatten Duitsers het offensief nu in
   het zuiden naar de Wolga en Kaukasus maar leiden in Stalingrad
   yt een zware nederlaag voor de volgende winter krt42.

1941-1946 Engels-Russische bezetting van Iran
Het door Rezah Shah herwonnen zelfvertrouwen van Iran verdwijnt
snel in WOII als Britse vloot de Iraanse marine zinken in de haven
van Abadan en Brits leger vanuit noord Irak het westen binnenvalt,
de Iraanse luchtmacht word vernietigt door Russische luchtmacht als
het Soviet leger Azerbaijan en Khorasan binnenvalt. 1 2
Als Britten dan de Shah voorstellen af te treden voor zijn zoon
Mohammed vertrekt Rezah met Britse delegatie naar Mauritius, hierop
worden veel dissidenten vrijgelaten en de kledingsplicht afgeschaft
waarmee het volk de veranderingen accepteerd waarmee olie-produktie
hier door Geallieerden is veilig gestelt. 3 4 5 6
   De Britten organiseren dan de Perzische Corridor, transport-route
   krt van Abadjan naar Kaspische zee voor het Rode leger die de VS
overnemen 1943, onder Britse druk word Qavam 1ste minister die
zoveel graan uitvoert aan Rusland dat voedsel-tekorten ontstaan,
   demonstraties en uiteinelijk noodtoestand 1942.7
Het Rode leger aan Kaspische zee leert mensen over klassenstrijd
en steunt de organisatie van Tudeh partij en aan het einde van de
oorlog steunt Rode leger stichting van Volks Republiek Azerbaijan
en Kurdische Republiek Mahabad maar moeten 1946 intocht van Iraans
leger toelaten die hen weer in Iraanse provincies organiseren. 6 7

1940-1942 Ontwikkeling van de Atoombom
           Leó Szilárd ontwikkelaar van de 1ste deeltjesversneller
           vertrekt uit Duitsland 1933, in Londen ontwikkeld hij het
           idee om met neutronen-straling in kritieke massa in uranium
           een explosieve kettingreactie opgang te brengen 1934.
          Dat jaar al beschrijven Lise Meitner en Otto Robert Frisch
           aan de hand van Szilard's theorie een experiment van Otto Hahn
en Fritz Strassmann die met neutronen straling een uranium
atoom splijten in o.a. barium atomen.
           Hierop komt in Parijs Frédéric Joliot-Curie, Hans von Halban,
           Lew Kowarski en Francis Perrin bijelkaar om deze gebeurtenis
           per experiment te herhalen en ook in de VS in Columbia word
           het experiment herhaalt en bevestigt met uranium-235 waarop
           Briggs hier het Briggs Advies Committee van Uranium
           organiseerd terwijl in Engeland het Frisch–Peierls memorandum
           uitkomt 1939.
           Datzelfde jaar organiseerd (nazi)Duitsland het Uranproject wat
           na enkele maanden word ontbonden maar een paar maanden later volgt
           het Heereswaffenamt met een 2de Uranproject o.l.v. Kurt Diebner,
           Abraham Esau, Walther Gerlach en Erich Schumann maar ontwikkeling
           van Uranmachine, een Kerncentrale die uranium en zwaar water
           produceerd en uranium isotopen blijft uit.
           Kort hierop word door de Franse geheime dienst een zwaar water
           opslag in Vemork in Noorwegen verscheept naar Frankrijk net
           voor de Duitsers Noorwegen binnenvallen en de Parijs groep
           vertrekt met het zwaar water naar Engeland als Duitsers
           Frankrijk binnenvallen, in Engeland word dan het MAUD Committee
           opgezet door Otto Frisch en Rudolf Peierls die beslissen om het
           atoom uranium-235 te gebruiken en dus een manier moeten zoeken
           dit produktief te raffineren uit natuurlijk Uranium 238.
           Men ontdekt in Cavendish dat U 238 een langzame neutron kan
           opnemen en veranderd in U 239 met een massa van 93 (protonen)
           die daarop in beta verval een electron uitzend waarop de massa
           verandert naar 94 en deze vorm van U 239 is makkelijk te splitsen,
           deze nieuwe atomen noemt men neptunium en plutonium, experimenteel
           bevestigt te Berkeley in de VS door Glenn Seaborg met cyclotron.
           Verslag van het MAUD committee word in de VS door Briggs pas ter
           hand genomen na bezoek van Oliphant en in VS sticht Briggs met
           Ernest Lawrence, James Conant en Enrico Fermi het S1 Uranium
   committee onder Vannevar Bush van ODRC (van NDRC) zomer 1941
   die daarnaast Arthur Compton en Harold Urey gas diffussie en
   Ernest Lawrence electromagnetisme laat bestuderen voor Uranium
   produktie eind 1941.
           In Engeland word het Tube_Alloy project opgestart voor
   ontwikkeling van een atoombom en men word afkerig voor
   samenwerking met de VS die achterloopt, als Groves in de VS
           voor het leger de leiding van Bush overneemt ziet ook de VS
   af van samenwerking met Engeland.

1940-1945 Republiek Libanon in W.O.II
In WOII krijgt Dentz het opperbevel in Syrie en Libanon van Vichy
(Franse regering onder Duits bevel) die Duitse troepen en matriaal
transporten voor hun strijd tegen de Britten, een Britse aanval
brengt hem ten val waarop de Gaulle van het Vrije Franse leger
het bevel over het Franse leger in Libanon overneemt.
De Gaulle laat generaal Catroux snel onafhanelijkheid organiseren
met vrije verkiezingen 1943 waarmee Emile Edde president word die
hierop onaangekondigt en eenzijdig de onafhankelijkheid uitroept
   waarop Fransen het parlement ontbinden en Emile Edde met zijn
aanhangers opsluiten.
Onder Internationale druk moeten Fransen de politici weer vrijlaten
en onder VS invloed word een parlement o.l.v. autoritair president
   El Khoury geformeerd, zij organiseren Nationaal Pact dat bepaalt
   dat altijd de president Christen is, 1ste minister een Sunni en
   kamervoorzitter Shia.

           Na stagnatie in 1942 volgt in 1943 het keerpunt voor de Duitsers
als zij worden overrompeld door een Russisch tegen-offensief die
de Duitsers terugdrijft krt43, dezelfde tijd landen Amerikaanse en
   Engelse legers op Sicilie in juli en zuid Italie yt in september
           waarop de Italiaanse Fascisten zich overgeven en Duitse legers de
strijd hier overnemen.

1944       Begint met langslepende slag om Monte cassino die de Geallieerde
           opmars in midden Italie tegenhoud terwijl Rusland zijn veroveringen
           van 1943 consolideerd en hun aanval op Duitsland voorbereiden, in
           mei breken de geallieerden dan door de Duitse verdediging van Monte
casino en vervolgen hun opmars.

De VS, Canadezen en Britten landen met Operatie Overlord in noord
Frankrijk 6 juni en veroveren Cherbourg haven 26 juni, VS troepen
breken pas 1 aug uit kustgebied en na verovering van Bretagne
omsingelen ze het Duitse leger in Zak van Falaise die met zware 0
verliezen de terugtocht begint, Britten veroveren Cean 21 juli.1 2
VS, Canadezen, Britse en Franse troepen landen met Operatie Draak
in zuid Frankrijk 15 aug met weinig tegenstand door bombardementen,
sabotage van verzet en commando-acties, na mislukte Duitse aanval
16 aug trekt het Duitse leger terug naar Vogezen waarna Fransen de
havens Toulon en Hyeres veroveren 19-27 aug. krt 1 2

De geallieerden uit noord en zuid Frankrijk ontmoeten elkaar 10 sep
en hebben het Duitse leger teruggedreven achter Siegfried linie met
uitzondering van Nederland echter waar Duitse leger een extra linie
opzetten van Zeeland naar Roermond, de geallieerden bedenken dan om
met offensief naar Arnhem boven de Rijn de Stiegfried te omzijlen.
   Met Operatie Market Garden landen parachutisten bij Eindhoven, 1 2
Grave, Nijmegen en Arnhem om bruggen daar te veroveren terwijl het
hoofdleger bij Eindhoven door Duitse linie breekt en oprukt naar
Arnhem 1 2, zij stranden echter in Nijmegen waar Duitse versterking
Geallieerde opmars voor Rijn stopt tot na hongerwinter. 2 3 yt 1
         D.day: Wochenschau UnitedNews

           De Amerikanen die in de stille oceaan het hele jaar door vechten
           vervolgen hun overwinningen uit 43 met Leapfrogging offensief
           en met ongekent veel doden word eiland na eiland verovert en de
           controle over de stille oceaan op weg naar Japanse eilanden.
           Het VS leger bereikt dan zomer '44 de Marianen eilanden waarachter
           de Japanse eilanden beginnen en vanwaar de VS B29 bommenwerpers
           Japanse steden bereiken kunnen waar ze zwaardere bombardementen
           uitvoeren als in Europa en veroorzaken 500 000 doden en 4 000 000
           daklozen dat jaar (84 000 doden in Tokyo 10 maart'45).

1945    In sneeuwbui kan Duits tegen-offensief in Ardennen de Geallieerde
           legers onder de voet lopen maar als de benzine opraakt valt de
           opmars snel stil en als de wolken opklaren worden de Duitse legers
           snel opgerold door geallieerde luchtmacht eind januari.1 2 3s
           Op 30 maart begint het Rode leger weer te rollen en walsen in mei
           het Duitse Rijk binnen yt; 1,2 en belegeren Berlijn terwijl ze de
           rest veroveren tot Elbe rivier waar 25 april Russen de Amerikanen
           uit Normandie ontmoeten.
Nadat Himmler's vredes-akkoord (onafhankelijk van Hitler) door VS
word geweigert 28 april en het Duitse leger in Italie zich over
geeft 29 april pleegt Hitler met Goring zelfmoord 30 april waarop
   marine-leider Donitz de leiding overneemt die maarschalk Jodl de
onvoorwaardelijke overgave 7 mei 1945 laat tekenen. krt45 - yt 1
           De Japanse vloot word in Slag bij Leyte eiland uitgeschakeld en
           VS leger verovert Japanse eilanden Iwo Jima begin'45 en Okinawa
           de herfst met weer extreme verliezen en als Roosevelt president
           van de VS overlijd 12 april en Truman volgt besluit men gebruik
           te maken van hun geheim superwapen.

1942-1945 Produktie van de Atoombom
           Nadat de VS in oorlog raakt met Japan en Duitsland word zomer
   1942 door het S1 Uranium committee het Manhatten district o.l.v.
   legerleider Groves opgezet, op "Site X" te Oak Ridge in Tennessee
   word uranium-235 isotopen verdeling uitgevoerd in Y-12, K-25 en
S-50 complexen, "Site Y" bij Los Alamos is een geheim laboratorium
   waar het bouwplan van de atoombom word ontwikkeld en de eerste
kernreacter Chicago_Pile-1 gebouwt eind 1942.
           Het Manhattan district neemt 1943 de volledige organisatie over
   van S1 Uranium committee en organiseren raffinatie van uranium 235
   uit uranium 238 door electro-magnetisme, gasdiffusie en Hitte, met
   kernreactor word ook nog plutonium gemaakt van uranium 238 voor een
Plutonium bom, verzameling van splijtingsmateriaal kost 90% van
het project en een kleine 10% kost bouw van de bom zelf.
           Het atoom tijdperk begint dan met de Trinity test yt, succesvolle
   20 kiloton TNT (84 TJ) explosie van implosie-ontwerp plutonium bom
   op New Mexico's Alamogordo Bom en Gun Range 16 Juli 1945 waarop de
   VS twee atoombommen heeft klaar liggen voor gebruik in WOII en
   nadat Duisland mei 1945 zich overgeeft rest Japan nog die niet
   wil toegeven aan totale overgave.

Japanse overgave
Op 17 juli komen in Europa de leiders van de USSR, VS en VK bijeen
in Postdam conferentie om de herorganisatie van Europa te bespreken
na WOII en na de zwaarste bombardementen van WOII op Japan word
ook een Japanse delegatie uitgenodigt om een staakt het vuren
te bespreken.
Zoals in Duitsland eist VS pacificatie met volledige ontbinding van
leger en wapen industrie en vertrek van Japanse bedrijven uit regio
waar zij zich hadden gevestigd en de controle overnamen na 1894 en
aftreden van betrokken leiders die deze expansie organiseerden, er
komt democratische regering die met Keizer voor onbepaalde tijd
onder veto-recht van VS legerleiders komt.
Zolang de Japanse regering niet besluit verscheept VS hun geheime
wapen naar oost Azie en 8 aug. 1945 dropt een B-29 bommenwerper de
gun-type fission 64 kilo uranium-235 bom Little Boy boven Hiroshima
waarvan 600 tot 860 milligram met 16 kiloton (67 TJ) explosie
afgaat 08u15 op 600m hoogte en dood 60 000 naast 69 000 gewonden
(sterven vaak binnen 10 jaar) yt.
De volgende dag begint Rode leger verovering Mansjoerije en raakt
de Japanse regering verdeelt in voor en tegen standers van overgave
en men besluit (voorwaardelijke) acceptatie van Potsdam conferentie
te faxen naar Zwitserland, op 11 augustus 1945 dropt dan nog een
B-29 de implosie plutonium (6,2kg) bom Fat Man boven Nagasaki die
explodeert met 21 kt (88 TJ) op 500m hoogte en 40 000 doden yt.
Op 13 augustus eist de VS de Japanse onvoorwaardelijke overgave
en terwijl de VS vloot de kuststeden beschiet bombarderen 1000
bommenwerpers het binnenland, de volgendede dag 19u00 besluit de
Keizer dan tot overgave en na mislukte Kyujo coup 21u30-03u00
volgt 15 aug. 12u00 de overgave.
Een Japanse delegatie ontmoet 19 aug. VS legerleider van Japan
Douglas MacArthur in Manilla, 28 aug. land een staff van 150 met
4de Mariniers divisie in Atsugi gevolgt door MacArthur in Tokyo de
30ste en organiseerd voedselhulp, 2 sep. volgt officiele overgave
ceremonie en 6 sep. komt het VS plan tot hervorming van Japan in
effect, eind 1945 zijn er 350 000 GI's (VS soldaten) in Japan.

In het Duitse Rijk neemt Engeland in het noordwesten het bestuur
   over, de Sovietunie in noordoosten, Frankrijk in zuidwesten en
de VS in zuidoosten, een groot deel van het oosten word bij Polen
gevoegd gevolgt door massale uittocht van Duitsers uit deze regio.
Het westen van Europa bevrijd door Britse en VS legers word met
   Marshallplan van de VS herbouwt op de basis van een vrijemarkt
   1948-1952 waar de VS een centrale positie kan innemen, hiernaast
   word een sociaal zorgstelsel georganiseerd om sympathie voor het
   socialisme te voorkomen.
De VS organiseerd onder zijn leiding 4 april 1949 de militaire bond
NATO met België, Canada, Frankrijk, Luxemburg, Nederland, Engeland,
Denemarken, IJsland, Italië en Noorwegen en later Griekenland,
    Portugal en Turkije 1952 en west Duitsland 1955, Frankrijk trekt
   zich terug 1966 en Griekenland 1974-1980.
In het oosten van Europa dat door het Rode leger was bevrijd worden
regeringen gevormt door lokale communistische partijen gebonden aan
   een door Moskou gestuurde politiek, kritiek op de politiek word
als kapitalistische propaganda vervolgt.
Deze regeringen bezegelen de leiding van Moskou met (economische)
Comecon verdrag 25 januari 1949 en de militaire bond Warschaupact
1955 als reactie op NATO, uitzondering hierop vormt Yugoslavie waar
het communistisch verzet een onafhankelijke socialistische regering
   opzet los van Moskou.

Na overgave van Japan worden in oost Azie de Japanse troepen in
   Frans Indochina en Nederlands Indie door Britse leger ontwapend,
in Korea door Rode leger, Taiwan en Penghu door nationalistische
leger van China en Japan door het VS leger die dan ook de meeste
   eilanden in de stille oceaan bezet en eist de bezetting op van
het zuiden van Korea.

In Spanje blijft Franco met zijn Fascistische politiek gewoon
zitten als relikwie van een fascistisch Europa.

1940-1966 Onafhankelijkheid van India en Pakistan
Engeland heeft voor de 2de Wereldoorlog weer een grote aanhang
   in India gewaarborgt voor een Brits Indisch leger van 2 500 000 man
en als Bose een oorlogs-boycot wil word hij uit INC gezet en sticht
   All India Forward Bloc maar na Britse afkeuring onafhankelijkheid
trekt ook de INC zich in protest terug uit bestuur.
Als Bose word opgesloten ontsnapt hij via Afghanistan naar Duitse
   Rijk waar hij met Indische krijgsgevangenen het Indische Legioen
opzet om tegen de Britten te vechten en vertrekt 1942 naar Japan
waar hij de Azad Hind Government sticht en legioen hervormt tot
Indiaas Nationale Leger INL om hiermee in Burma te strijden.
Het Brits Indische Leger komt ook in opstand tijdens bezetting van
het Kerst eiland, 1943 begint INC de Quit India beweging terwijl
   Ghandi gelijkende eisen bepleit 1943 waarop hij en velen van INC
   worden opgeslotem en vlak na de oorlog vind in Bombay muiterij van
   Brits Indische vloot plaats.
Na de oorlog beseffen Britten dat de situatie voor hen onhandelbaar
is geworden en vooral na Bombay muiterij beginnen besprekingen die
   leiden tot Indian Independence Act en 14 aug.1947 word Indus vallei
   en Bengalen als west en oost Pakistan voor Moslims afgescheiden van
   India en 15 augustus word de onafhankelijkheid van Pakistan en
   India uitgeroepen.
Gepaard met rellen in het hele land tussen Hindus, Moslims en Sikhs
   migreren Moslims naar Pakistan en Hindus naar India, de prinsdommen
worden hervormt tot provincies en verzet van Junagadh en Hyderabad
word neergeslagen met Operation Polo, prinsdom Jammu-Kashmir word
   om gevochten tussen India en Pakistan in 1ste Kashmir oorlog.
Het parlement o.l.v. Nehru en Patel regelen een grondwet eind 1949
en de Republiek India word 1950 uitgeroepen door president Prasad,
de laatste Europese enclave Goa word 1961 van Portugezen verovert
en er is een korte India-China oorlog over grens in Himalaya.
Na de dood van Nehru volgt Shastri als 1ste minister en nadat hij
de 2de Kashmir oorlog 1965-66 afsluit sterft hij aan hartaanval en
word gevolgt door Indira Gandhi dochter van Nehru en zij volgt de
volgende 11 jaar met socialistisch beleid van o.a. Groen Revolutie
voor landbouwhervorming en Operatie Vloed gezondheidshervorming.

1945-1986 De Filipijnen kregen al 1934 van de VS autonomiewanneer men ook
afspreekt de onafhanklijkheid te regelen voor 1944, als Filipijnen
1941 word verovert door Japan en de leidende partijen vluchten
regelt oppositie o.l.v. Laurel met Japanners de onafhankelijkheid
1943, communisten organiseren dan Hukbalahap verzet en eind 1944
verslaan zij met het VS leger de Japanners hier.
De Filipijnen worden dan 4 juli 1946 onafhankelijk o.l.v. Roxas
en met ontwikkelingshulp en later handelsvoordelen behoud de VS
veel invloed, vanwege corruptie begint Hukbalahap echter weer met
verzet tegen uitgebreide ongelijkheid en armoede.
Deze situatie blijft zo de komende 50 jaar onder presidenten
Quirino voor Liberalen 1948-1953, Magsaysay 1953-1957 en Garcia
1953-1957 voor Natonalisten, Macapagal 1953-1957 voor Liberalen en
Marcos voor Nationalisten 1965-1969 waarop hij een staat van beleg
afkondigt en zijn dictatuur organiseerd tot 1986.

1945-1950 Op Indonesische eilanden hebben Japanners hun wapens ingeleverd
aan Indonesische nationalisten o.l.v. Soekarno en Hatta die de
onafhankelijkheid uitroepen van de Republiek Indonesie voor Japanse
overgave, Brits/Australische troepen arriveren dan om het vertrek
van het Japanse leger te bevestigen. Aussi's 7th Div. in Balikpapan
Als Britten onder hun bescherming Nederlandse delegaties toelaten
worden zij aangevallen door de Republiekeinen in Bandang, Semarang,
Surabaya en Jakarta waarbij Palembang en Medan worden gebombardeerd
door Britten en waar 5 000 Republiekeinen sneuvelen.
Snel worden Nederlandse troepen naar Indonesie gemobiliseerd
om de bezetting van de Britten over te nemen en eind 1946 heeft
een Nederlands leger van 220 000 man de controle over de grote
steden en enkele verbindingswegen (overdag) maar krijgen geen
   controle over het platteland.
Nederland regelt dan met Linggadjati verdrag de onafhankelijkheid
van Republiek op Sumatra en Java met enclaves op andere eilanden
o.l.v. de koningin, 1948 verbreekt Nederland het verdrag met twee
   offensieven genaamt Politionele acties (1, 2) waarmee ze west Java
en Jogjakarta veroveren en Soekarno en Hatta gevangen nemen. kaart
In tegenstelling tot verovering van deze gebieden gaat de controle
ervan echter veel menselevens kosten en mei 1949 tekent Nederland
een wapenstilstand waarvoor ze Jogjakarta verlaten en Soekarno en
Hatta vrijlaten.
Nederland erkent dan de Verenigde Staten van Indonesie o.l.v. de
Republiek in Java en Sumatra en na vertrek van Nederlandse leger
worden de andere eilanden snel ingelijft bij de Republiek Indonesie
wat nogal ophef veroorzaakt in Molukken waarvan een volksverhuizing
plaatsvind naar Nederland.

1945 In WOII sluit Thailand een verdrag met Britten en Japan tegen
Fransen van Indochina en 1941 volgt Thai-Franse oorlog die met
Japanse steun een Thaise overwinning word waarop Britten en de VS
zich tegen hen keren en eind dat jaar marcheerd een Japanse leger
ongevraagt binnen voor een aanval op Burma.

Thailand in WOII en erna
Als Frans Indochina in WOII zich onder Vichy en Duiste Rijk voegt
sluiten Britten met Thailand een aanvalsverdrag en 1941 verovert
Thaise leger de westelijke gebieden van Indochina waarop Japan een
wapenstand regelt, als Japan de Thai overhaalt Burma aan te vallen
vallen Japanners Thailand binnen en dwingen samenwerking af.
Als Thailand de oorlog verklaard aan de VS verwerpt de Thaise
ambassade in VS Phibun's presidentsschap en organiseren Seri Thai
beweging, in Thailand organiseren Sirikhanth, Pridi en koningin
   Ramphaiphanni verzetsgroepen alle gesteund door Britten en VS.
Als 1944 Japan verliest en Bangkok word gebombardeerd kan de Seri
Thai de politici en leger tegen Phibun organiseren en tot aftreden
dwingen waarop Aphaiwong als 1ste miniser een niewe koers inslaat
en na de Japanse overgave is het Japanse leger ontwapent en
geinterneerd voor aankomst van Brits Indisch leger.
De VS beschermt Thailand dan tegen Britse aspiraties en regelt zijn
economische voorrechten hier en met 1ste verkiezingen voor partijen
1946 neemt de Volks Partij van Pridi de leiding, koning Mahidol
word kort na aankomst vermoord en word gevolgt door Adulyadej
waarop Pridi moet aftrdene voor Aphaiwong.
In 1948 vind opnieuw een legercoup plaats waarmee Phibun opnieuw
   de macht grijpt die als trouw bondgenoot van VS tegen communisme
en noord Vietnam zijn positie kan verzekeren terwijl politiehoofd
Sriyanond met terreur het volk stil houd hoewel er verschillende
couppogingen zijn voor 1951.
Nadat een nieuwe grondwet word ingevoerd word 1951 de constitutie
en parlement opgeheven maar dankzij een stijgende economie kan hij
met terreur in 't zadel blijven en voor VS steun word Thailand nog
lid van SEATO maar 1955 komen legerleiders Thanarat en Kittikachorn
op die in Thailand waren opgeleid en steeds meer macht vergaren.
Als Phibun weer het parlement en grondwet wil invoeren om buiten 't
leger steun te zoeken word hij in coup 1957 afgezet door Thanarat
en Kittikachorn waarna Thanarat 1ste minister word zonder parlement
tot 1958 Kittikachorn die positie overneemt, als de VS in Vietnam
ingrijpen kunnen zij in Thailand overal vliegvelden en basissen
bouwen terwijl het Thaise leger ook word ingezet in zuid Vietnam.
Na de dood van Kittikachorn 1963 volgt Thanarat als 1ste minister
als de VS zich massaal inzet in Vietnam oorlog en Thailand als
steunpunt overladen word door VS leger met economische groei en
   modernisering gepaard met trek van boeren naar de steden, het
platteland raakt dan verwaarloosd waar ongenoegen groeit.
Na druk in binnenland en VS word opnieuw een grondwet met parlement
ingevoert 1968 en na corrupte verkiezingen behoud Thanarat zijn
plek maar in het parlement komt wel oppositie op die klaagt over
corruptie en 1971 word het parlement weer naar huis gestuurd
terwijl de koning in buitenland oppositie volhoud.
Als de VS zich 1973 volledig terugtrekken uit z.o.Azie verenigen
boeren zich in Boeren Federatie Thailand BFT en organiseren
Boeren opstanden jaren 70 in Chao Praya basin en studenten rellen
van '68 lopen uit op Studenten opstand '73 o.l.v. Prasertkul voor
democratie waarop het leger op bevel het vuur opent.
De koning bied vluchtende studenten asiel in zijn paleis waarop het
leger ongevraagt terugkeert naar de kazernes waarop na oproep van
koning Thanarat aftreed en Dharmasakti 1ste minister word als
acceptabel alternatief voor oppositie en hij kondigt het einde
van de militaire diktatuur aan en organisatie van democratie.

1945-1954 In Frans Indochina geven Japanse troepen hun wapens aan verzets
groep Vietminh o.l.v. Hồ Chí Minh die zich op het platteland
ingraven en hier eigen bestuur organiseren als de Britten arriveren
en Jappanse troepen in steden demobiliseren, als Franse troepen
arriveren is de Vietminh sterk genoeg om Fransen van het platteland
te weren.
Vong koning van Luang Phrabang roept de onafhankelijkheid van Laos
   uit voor Japanners maar na demobilisatie Jappeners verkiest hij
samenwerking met Fransen, hierop sticht kroonprins Phetxarāt in
Vientiane de (tegen)regering Vrije Lao (van Lao-Lum familie) met
populaire politici Phouma en Souphanouvong broers en prinsen van
Luang Prabang tegen de Fransen.
De Vrije Lao organiseren ook verzetsleger tegen de Fransen waarop
Boun Oum prins van Champassak voor koning Vong en zoon Vatthana een
leger van 15 000 man organiseerd samen met Fransen die de Vrije Lao
naar Thailand verjaagd, Vong organiseerd dan met zijn familie een
Koninklijke Lao Regering KLR o.l.v. Suvannarāt in Ventiane.
Souphanouvong zoekt steun bij ICP Indochina Communisten Partij en
   eind jaren'40 vertrekt hij van "Vrije Lao" en sticht Pathet Lao
verzet met steun van Vietminh en 1954 organiseren ze beide een
grote aanval op Franse basis bij Dien Bien Phu in Laos (beschermt
belangrijke route) waar ze het Franse hoofdleger verslaan.
Na deze veldslag besluit Frankrijk tot terugtrekken uit z.o.Azie
1 2, onder druk van VS kunnen alleen communisten in noord Vietnam
hun eigen staat Democratische Republiek Vietnam DRV stichten als
in zuid Vietnam, Laos en Cambodja traditionele koningen met Franse
en VS steun een staat organiseren met gekozen parlement.
Na 5 jaar komen in zuid Vietnam verkiezingen voor onafhankelijkheid
of toetreding tot noorden, in Laos gaat KLR een coalitie vormen met
Lao Patriotten Front LPF (politieke arm Pathet lao) met Phoumsavan,
       Keobounphanh, Souphanouvong, Vongvichit en Siphandone en krijgen
1957 een meerderheid, in Koninkrijk Cambodja neemt koning Sihanouk
de leiding over parlement, koning Bảo Đại van Republiek Vietnam
in zuiden word afgezet 1956 door president Diem.
Film

1945-1961 Na WOII gaat Turing verder op programmeer theorie van 1936 met de
Proposed Electronic Calculator theorie met nadruk op meer snelheid
en geheugen en maakt bij NPL 'n complete Turingmachine de "ACE" van
15kb bij 1MHz, kort daarna word Neumann met gelijkende theorie in
First Draft of a Report on EDVAC bekent met Neumann architectuur.
In Manchester word dan de Klein-Schalige Experimentele Machine SSEM
gebouwt door Williams en Kilburn met pas uitgevonden Williams buis
als eerste RAM en word gevolgt door praktische Mark 1 1949 gevolgt
door Ferranti Mark 1 1951, de 1ste computer die op de markt komt.
Mauchly en Eckert van de ENIAC computer bouwen met Neumann de EDVAC
met 5,5 kb RAM voor BRL 1949, Wilkes gebruikt dit design voor zijn
EDSAC op UCML en word als LEO gebouwt voor het J. Lyons and Co.
voedselbedrijf, Mauchly en Eckert bouwen in VS nog UNIVAC I voor 't
VS census buro en verkopen nog 46 anderen 1951, de IBM 650 computer
(instalatie) word dan ook veel verkocht aan bedrijven.
Wilkes ontwikkeld dan een Microcode voor een miniatuur programma
op hoge snelheids ROM voor de CPU functie en gebruikt in EDSAC 2,
Wang and Woo bedachten al in WOII om Magnetisme te gebruiken voor
data opslag als Forrester de gelegenheid krijgt Magnetische kernen
in Whirlwind in te bouwen 1953 met succes.
Deze tijd gebruikt Kilburn de Point-contact transistor voor data
opslag 1953 volledig gepraktiseerd door AERE met de Harwell CADET
1955 waarna Transistor computer van veel kleiner formaat en lage
kosten de markt gaan overnemen, met bipolaire transistor verschijnt
de Metrovick 950 1956 en IBM 1401 die 30% van verkoop maakt.
IBM begint 1952 de veel verkochte 700/7000 series met IBM 701 en
1954 gevolgt door meest verkochte IBM 704, zijn IBM 350 RAMAC
gebruikt de eerste HDD voor disk opslag 5Mb.

1946 In Afghanistan vervangt koning Zahir 1ste minister Hashim met
   Mahmud 1946 die voor buitenlandse steun vent tussen VS en Soviets
en politieke vrijheden invoert tot rellen 1953 hem tot aftreden
dwingen waarna Daoud volgt die de zijde kiest van Moskou en het
welzijn in Helmand basin verbetert en vrouwen-emancipatie steunt.
Als Daoud dan weer aanspraak maakt op Pashtun regio's in Pakistan
en hier verzet steunt 1961 keert Pakistan af van Afghanistan wat
Daoud weer afhankelijker maakt van Sovietunie waarmee hij zijn
leger moderniseerd en Pakistan binnenvalt maar raakt hier zijn
leger weer kwijt aan nederlaag 1963 en Daoud word weggestuurt.
Zahir neemt zelf de leiding en hervormt constitutie met vrije
verkiezingen, burgerrechten (ook vrouwen) en algemmeen kiesrecht
georganiseerd door 1ste ministers technocraat Yusuf 1965, sociaal
democraat Maiwandwal 1967, Yaqta (interim)1967, Etemadi 1971 die
   stagnatie niet kan verhelpen, Abdul Zahir 1972 en poet Shafiq.
   Rabbani organiseerd dan op Kabul universiteit Jamiat-e Islami 1968
voor terugkeer naar een Islamietische staat(Emiraat) waar ook
   Hekmatyar en Massoud aan deelnemen, Rabbani organiseerd met
Hekmatyar nog de Afghaanse Moslimbroederschap waar Sayyaf aan
deelneemt.

1946-1949 Na Soviet verovering van Mantsjoe en Japanse overgave sluiten
Kuomintang met CPC een wapenstilstand en terwijl de Kuomintang in
in de steden met VS steun een aanval voorbereid organiseerd CPC
op het platteland zijn bestuur en boerenleger met Soviet steun.
De Kuomintang verbreekt dan de rust met een groot offensief wat
uiteindelijk vastloopt met veel verliezen 1948 waarna de CPC stad
na stad veroverd en drijven de Kuomintang met hun regering eind
1949 naar Taiwan waarop Mao de Volksrepubliek China sticht.
Mao begint met hervorming van de maatschappij door de Rijken op te
sluiten in heropvoedingskampen en hun bezit te verdelen onder de
arbeiders en boeren en begint 1ste 5jarenplan 1954 met ontwikkeling
van zware industrie gevolgt door ambitieuze 2de 5jarenplan 1959 met
Grote Sprong Voorwaarts.
Een onrealistische verhoging van de landbouwproduktie om de opbouw
van Industrie te vergoeden word met toezichthouders van CPC in elk
dorp afgedwongen en leid tot voedseltekorten en hongersnoden wat
een hoge tol eist aan mensenlevens.
Kritiek word door Mao niet geduld tot 1965 zijn aanhang verminderd
en president Liu Shaoqi de eisen kan versoepelen en 't welzijn weer
levensvatbare normen bereikt, de Industrialisatie van China heeft
dan wel bijna westerse normen bereikt maar wel ten koste van
25 000 000 doden.
Mao begint dan met legerleider Lin Biao de Cultuur Revolutie 1966
onder het mom hernieuwde verschillen in de maatschappij en oude
gewoonten die de gelijkheid dwarsbomen te bestrijden, er word een
Rood boekje uitgevaardigt als richtlijn en uit jeugd Rode Garde
georganiseerd die misstanden opzoekt.
Mensen op kantoor worden dan periodiek op 'n akker tewerk gestelt
en kunst word als propaganda voor Rijken verboden evenals Tempels,
Kerken en religie, zijn 4de vrouw Jiang Qing leid de "Kleine Groep
voor Culturele Revolutie" die Mao-kritische partij-leden oppakken.
De Culturele revolutie word 1969 beeindigt als in China elke vorm
van cultuur die rest alleen propaganda is voor Mao die hem dan ook
weer op een onaantastbare positie brengen.

1946-1963 Syrische Republiek
   Syrisch-Libanese Communistische Partij (SLCP) word gesticht 1924
door Egypenaar, Libanees en Armenier met als 1ste secretaris
Bakdash 1936 waar al-Bitar en Parijse-studie vriend Aflaq ook
aan deelnemen 1932 en opkijken naar al-Arsuzi die de LNA partij
verlaat 1939 en eigen Arabische Ba'ath partij sticht.
al-Arsuzi mag echter Aflaq niet en Aflaq sticht met al-Bitar zijn
Arab Ihya Beweging AIB en WOII sticht hij Syrie hulp commitee Irak
1941 om Irak te steunen tegen Britten, sinds 1ste verkiezingen 1943
als Nationaal Blok o.l.v. Quwatli het parlement leid tot 1949 werkt
de AIB veel samen met Arabisch Socialist Beweging van al-Hawrani.
Beide fuseren zelfs met Arabische Ba'ath in Arab Socialist Ba'ath
partij o.l.v. al-Hawrani 1947 waarop al-Arsuzi de politiek verlaat
en zij stichten dochter partijen in buurlanden waarvan degene
in Irak enigzins aanhang krijgt.
In 1949 begint Husni al-Za'im een militaire junta gesteunt door CIA
met Shishakli en al-Hinnawi en SSN partij en sluit vrede met Israel
   maar zijn compagnions verstoten (en doden) hem waarna al-Hinnawi de
   leiding overneemt die hem snel weer verliest aan Shishakli die de
politikus al-Atassi een (burger)interum regering laat opzetten.
In deze regering neemt ook de Baath partij deel en onder invloed
van al-Qudsi bespreekt men Unie met Irak, eind 1951 word al-Atassi
met regering afgezet waarop aanhangers Irak Unie worden opgesloten
en maakt officier Selu president maar 1953 word Shishakli zelf
president maar vlucht 1954 voor oppositie van Communisten, Ba'ath
partij en Druzen officieren.
Met verkiezingen van 1954 word al-Qudsi president, Ba'ath word 2de
en Nationaal Blok 3de partij, al-Qudsi's plan van Unie met Irak
vervaagt als al-Nasser na coup in Egypte de Britten verjaagt en als
pan-Arabische held een Unie zoekt met Syrie en al-Qudsi hem afwijst
en blijft bij Unie met Irak verliest hij snel zijn aanhang.
Met verkiezingen 1958 word dan de Ba'ath partij gekozen waarvan
al-Hawrani de Verenigde Arabische Repuliek sluit met Egypte met
al-Nasser als president ook in Syrie waar hij echter met autoritair
bestuur oppositie kweekt in Syrie waarop 1961 door het Syrische
leger de Unie word verbroken.
Opnieuw word al-Qudsi president, de Iraakse koning is dan afgezet
   en hij krijgt ruzie met president Kassem, hij begint anti-Nasser
   verbond met Jordanie, Saudi Arabia, Lebanon en ook VS en Brittanie
   en maakt anti-Nasserist al-Dawalibi 1ste minister waarop een coup
en tegencoup volgt en pro-Nasserist al-Azma 1ste minister word.

1946-1979 Mohammed Shah van Iran
Na het vertrek van Britten, Russen en VS troepen kan de Shah met
Britse hulp maar ook met VS als nieuwe bongenoot verder gaan met
moderniseren als de (in WOII door Soviets opgezette) Tudeh partij
o.l.v. Mossadegh bij het volk populair word, echter als de Shah
word verwond bij aanslag 1949 word de Tudeh verboden.
Onder druk van het volk (en VS) word de Tudeh toch toegelaten tot
de eerste vrije verkiezingen waarmee Mossadegh 1ste minister word
1951 maar als zij besluiten tot nationaliseren van AIOC ringt in
Londen het Alarm 1953 en Mohammed Sha word overgehaald om Mossadegh
te bevelen terug te treden voor Zahedi.
Mossadegh weigert echter en als deze actie bekent word vinden grote
demonstraties plaats voor Mossadegh en de Shah vlucht naar Italie,
als Mossadegh dan de demonstranten naar huis laat gaan komt SIS en
CIA met operatie Ajax waarmee ze rellen tussen Communisten en
Shah aanhangers organiseren.
Het leger o.l.v. Zahedi grijpt dan in om de orde te herstellen
en arresteren Mossadegh vanwege staatsgreep waarop de Shah weer in
Tehran terugkeert en voorgaande is orde herstelt als Mossadegh
verdwijnt met levenslang huisarrest, hierna behoud de VS met CIA de
controle over Iran voor zijn en Britse bedrijven. 2
Als in Syrie en Irak de Ba'ath partij de overhand krijgt en sociale
hervormingen beginnen gaat 1963 ook de Shah stijgende inkomsten uit
olie industrie investeren in Witte Revolutie, opkopen van land van
landheren wat op afbetaling word verkocht aan boeren, gratis
(verplicht)onderwijs en medische zorg voor elk dorp, privatisering
van alle bedrijven en winstdeling voor arbeiders. 1 4
Hoewel het algemeen welzijn stijgt onstaat ook oppositie, door de
landhervorming veranderen landheren in speculanten en verliezen hun
zeggenschap in het bestuur en de Moskee verliest de jeugd uit de
Koran scholen aan wetenschapsgerichte staats-scholen naast het
feit dat de religie uit het bestuur is verbannen. 2
In deze tijd neemt Khomeini deel aan religieuze oppositie vanuit
Qom en organiseerd hier een groep die een populaire boycot tegen
de Witte Revolutie organiseerd waarna de Sha met een leger de stad
bezoekt om hem tegen te spreken en kort erna word Khomeini opgepakt
waarop overal Khordat demonstraties uitbreken.
Khomeini word weer vrijgelaten maar als hij weer kritiek levert op
immuniteits verlening aan VS personeel in Iran verdwijnt hij weer
in het gevang voor een jaar, als Khomeini word geslagen door 1ste
minister Ali Mansur word hij vermoord door Fadayan-e Islam waarop
Khomeini word uitgezet en vertrekt dan naar Najaf in Irak.
movies 1 2 3 4 5 6 7

1947 In Italie word door regering van 207 Christen Democraten CD , 115
Socialisten SP en 104 Communisten CP o.l.v. premier van Italie
De Gasperi als regeringsleider het koningshuis afgezet en verbannen
en Republiek Italie uitgeroepen, 1947 worden onder VS druk de
communisten uit het parlement gezet en nemen CD de leiding.

In het bevrijde Frankrijk hervat 1944 het vooroorlogse Kabinet-Blum
als voorlopige regering 't bestuur o.l.v. de Gaulle, Gouin, Bidault
en Blum en beginnen hervormingen met opheffen van de Senaat en
vergroten de autonomie van gekozen parlement waarmee 4de Republiek
begint in Frankrijk.

In VS begint Truman anti-communistisch beleid met Truman doctrine
wat zich o.a. keert tegen Sovietunie met Koude Oorlog waarvoor
ook de CIA word opezet, deze krijgt o.a. vorm in de derde wereld
waar de Sovietunie opstanden organiseerd in staten onder controle
van multinationals gesteunt door de VS zoals in Cuba en Vietnam.

Als latijns Amerikaanse landen zich economisch losmaken van Spanje
met hulp van multinationals uit de VS word de politiek door hen
aan de kant gezet voor de vrije markt waardoor ongelijkheid en
armoede toenemen, als oppositie stijgt worden zij vervolgt en met
steun van communistische landen gaan zij ondergronds verder.
De VS gaat eind jaren 50 na Cubaanse revolutie deze oppositie zien
als communistische dreiging in de achtertuin en zet de CIA in om
militaire regeringen in latijns Amerika aan de macht te helpen
die met de CIA (en ex-Nazi's) met bloedige vervolging het rode
gevaar moeten uitroeien.

1948-1949 Als in west-Duitsland zonder instemming van Sovietunie de D-Mark
word ingevoerd beginnen de Soviets de Blokkade van Berlijn met
afsluiten van de verbindingswegen waarop de VS een luchtbrug en
waardoor de Koude oorlog echt van de grond komt.

In het westen van het Duitse Rijk word de Bondsrepubliek Duitsland
en in het oosten de Duitse Democratische Republiek gesticht.

1948-1958 Palestina en Israel
Als laatste Britse troepen vertrekken met versnelde aftocht mei
1948 tijdens burgeroorlog vallen Arabische legers vanuit Egypte en
Jordanie binnen met Arabisch-Israeli oorlog, Ben-Gurion organiseerd
Haganah en milities in conventieel IDF leger met steun uit westen
en weet de Arabische legers te verdrijven waarna ze 33% meer grond
innemen (78% van totaal) als resolutie 181.
Jordanie organiseerd een protectoraat in de west-bank en Egypte in
Gaza voor Palestijnen waar nog 700 000 vluchtelingen bijkomen uit
Israel, er moeten dan nog vele Palestijnen Israel verlaten als
Joden alles opkopen zoals grond van de landheer of flat van de
huisbaas.

Staat Israel
In Israel wonen dan 800 000 Joden maar het inwonertal stijgt snel
tot 2 000 000 Joodse inwoners 1958 door vluchtelingen van Holocaust
in Europa en vervolging van Joden in Arabische landen i.v.m.
stichting van Israel en leid tot lichte crisis en 1952 leven
200 000 immigranten in opvangkampen.
Onvrede van Arabische Joden over bevoorrechting Europese Joden leid
tot Wadi Salib rellen terwijl Palestijnen in Gaza fedayeen opzetten
die aanslagen plegen in Israel gevolgt door represailles van IDF,
tijdens Suez crisis verslaat IDF het Egyptische leger en verovert
in korte tijd de Sinai woestijn 1956 waarna de VN met UNEF missie
de controle overneemt in Sinai.

Palestijns Gaza
Na de oorlog word de Gaza strook een Egyptisch protectoraat waar
met steun van de AL en UNRWA een Palestijnse regering vanuit Gaza
   stad het bestuur organiseerd onder controle van Egypte tot 1956 na
6 daagse oorlog het IDF de Gazastrook en Sinai bezetten en de
Palestijnse regering vertrekt naar Cairo.

1945-1975 Libanon en Palestijnse kwestie
Na vertrek van Fransen 1946 neemt Libanon deel aan Arabisch-Israeli
   oorlog van 1948 waarna ze 100 000 vluchtelingen (10%) opvangen in
   zuiden die veel militante invloed hebben op Moslim-oppositie, maar
     El Khoury tolereerd de stichting van ANM door Palestijns christen
   Habash in Beirut voor Palestijnse kwestie die ook in buurlanden
   populair word.
Met kapitalistische handel weet El Khoury economische groei te
   bewerken maar met een kloof tussen rijk en arm, Druzen-leider Wali
   van Jumblatt familie sticht dan PSP waarna het presidentschap van
   El Khoury eindigt met terugtreden na grote demonstraties en word
   gevolgt door Chamoun 1952.
Chamoun regelt bij VS militaire steun om een modern Libanees leger
op te zetten en handelseconomie uit te breiden, zijn steun aan
   Bagdad pact 1955 lokt echter weer demonstraties uit van Moslim
   bevolking die oplaaien als Chamoun zich afzijdig houd van
   Suez Crisis 1956.
De demonstraties blijven aanhouden in nasleep van diplomatieke
   crisis met Egyptische president Nasser gesteunt door Libanees
   parlement o.l.v. 1ste minister Karami (nog vaak 1ste minister
   tot 1987) en als Karami word ontslagen lopen demonstraties uit
   in opstand van Shia, Sunni en Druzen die zich met wegblokkades
voor elkaar afsluiten, Kulaylat sticht Al-Mourabitoun militie.
Chamoun sticht nog zijn NLP partij als Egypte en Syrie de Soviet
georienteerde Unie van Arabische Republieken UAR stichten en als
    OLS (afscheiding van ANM) o.l.v. Hawatmeh aanslagen pleegt klaagt
   Chamoun Syrie aan bij VN wiens UNOGIL onderzoek niks ontdekt.
Als in Irak dan een pro-westerse regering met militaire coup
word vervangen door pan-Arabische regering land een VS leger in
   Beirut als afschrikking tegen Syrische aanval yt 1, 2. pdf 1, 2
terwijl Falange milities de wegblokkades opruimen.
Met verkiezingen 1958 word Fuad van Chebab familie president en
   benoemt Karami weer 1ste minister waarop met onderhandelingen
   de rust terugkeert, de overheid word uitgebreid en organiseerd op
grote schaal sociale regelingen die stabiliteit brengen en kloof
   tussen rijk (christen) en arm (moslims) verkleinen.
In Palestijnse kampen komen Libanese politie-posten terwijl geheime
dienst militanten vervolgt waardoor populariteit van pan-Arabisme
van ANM toeneemt en als Chebab een coup van S(yrie)SNP verijdelt
word de geheime dienst verder uitgebreid en 1964 volgt zijn protege
   Helou als president bevriend met Karami (stichtte IPS 1963). m
Hij zorgt voor economische groei door meer handel met tegenslag
als de hoofdbank Intra bankroet raakt, na 6 daagse oorlog 1967 waar
Helou zich ook buiten houd raakt het Nasserisme in diskrediet en
als ANM uit elkaar valt sticht Habash de DFLP, veel Palestijnen
stichten tigtal verzetsgroepen waaronder de SL als in Tripoli
t.Frangieh de Marada brigade sticht.
Met verkiezingen 1968 staan Moslims o.l.v. Karami regelrecht
tegenover de Christenen o.l.v. Chamoun (die dan de Tijger militie
opzet) Raymond Eddé en a.Gemayel die beide evenveel zetels halen,
de PLO begint dan met acties vanuit Libanon tegen Israel waarop
Israeli commando's in Beirut 4 lege vliegtuigen opblazen. yt2
Met verkiezingen van 1970 gaat Helou de bejaardenzorg in als zijn
protege Satkis verliest van S.Frangieh van Zgharta familie (door
steun van Kamal Jumblatt) een handelaar ook verdacht van moord op
rivalen en bevriend met H.al-Assad Ba'ath partij-leider in Syrie
en word de politiek ingeleid door zijn broer Hamid. yt 1 2 n
Na Zwarte September 1971 worden Palestijnen uit Jordanie verjaagt
en de meeste vestigen zich in zuid Libanon, met hen arriveerd
ook actieve kern van PLO en Fatah o.l.v. Arafat waarop incidenten
met Libanese leger ertoe leiden dat 't zuiden niet toegankelijk
meer word waar de IDF ook nog aanvallen uitvoert tegen PLO.
In 1973 ontvoert de DFLP 2 libanese officieren waarop het Libanese
leger de Sabra wijk van Beirut afsluiten en als ze het Palestijnse
kamp Shatila belegeren volgt een vuurgevecht waarbij 1500 burgers
omkomen waarna Libanese leger alle Palestijnse kampen (dan 300 000
    Palestijnen) binnenvalt om militanten op te pakken.
Hierop organiseren Moslims veel militante groepen; Al-Mourabitoun,
   RCG, SFM, 24 OM, LMSF, AAB en Ridders van Ali die zich verenigen
in Libanese Nationale beweging LNB o.l.v. K.Jumblatt, Communisten
   van OSL en SL (gelinkt aan pan-Arabische ANM) verenigen in CAOL
o.l.v. Hawatmeh die steun betuigen aan DFLP.
De Christelijke milities ZLA, Tanzim, WC, LYM, TTC, ARF en Falange
o.l.v. Hawi groeien dan ook snel aan en als Helou benadrukt dat ze
de militaire activiteit van Palestijnen niet accepteren keert ook
     Druzen-leider Kamal zich van hem af, Syrie sluit zijn grensen maar
levert nog wel wapens (ook door Libanon) naar PLO.
De meeste partijen leggen zich dan neer bij bemiddeling Nasser met
Cairo Akkoord waarin Palestijnen burgerrecht krijgen en eigen
bestuur, bewapening en acties kan in overleg met Libanee regering
plaatsvinden waarop Libanese autoriteiten vertrekken uit de kampen.

1948 Nadat luchtschip Italia yt 1928 over de noordpool vliegt zijn het
drie Soviet vliegtuigen die landen op de noordpool en de Sever-2
expeditie afzetten die als 1ste mensen voet zetten op de noordpool.

1948 Onafhankelijkheid van Burma
Na verzet van U Wisara die sterft in hongerstaking 1929 en staking
van Saya San 1930 die eindigt in zijn doodstraf volgt U Saw met z'n
nationalistische krant 1935 en Ba Maw die via politieke weg streeft
   naar zelfbestuur en regelt zijn benoeming tot 1ste minister door
Britten in 1937 en organiseerd een Burmese wetgevende raad, 1939
   sticht T.Soe (illigale) Communistische Partij Burma CPB.
Als WOII uitbreekt stapt Ba Maw op waarna Britten hem opsluiten,
Aung San organiseerd een Burmese Nationaal Leger BNL in Japan
die 1942 in oorlog raakt met Brittanie en volgen het Japanse leger
met verovering van Brits Burma in Januari/Maart 1942 waarop Ba Maw
vrijkomt en een burgerregering kan organiseren en met BNL de
   Staat Burma opzet.
Het Japanse leger behoud de overmacht om zijn strijd tegen Brits
Indie en China te voeren en als deze slecht uitvalt voor Japanners
1944 zoekt de Staat Burma samenwerking met de VS en Britten met
   Panglong Akkoord, BNL sticht met CPB en anderen de Anti Fascisten
Organisatie AFO om samen met Geallieerden te strijden.
Na Japanse overgave word Aug San 1ste minister van interim-regering
en AFO word AFVVP hernoemt, T.Soe verlaat CPB en sticht Rode Vlag
verzetsgroep waartegen de Witte Vlag contra-militie tegen strijd,
de Britse troepen verlaten Birma voor de verkiezingen van 1948
waarbij Aung San omkomt bij aanslag.
Er volgt een parlemenent o.l.v. 1ste minister U Nu en president
   Sao Shwe Thaik en zij roepen de Unie van Birma uit 4 jan.1948
(buiten Commonwealth), als in China de Communisten overwinnen 1949
vluchten legereenheden van Kuomintang naar noord Birma waar ze de
bergvolken steunen in hun strijd tegen Burmees bestuur.
Als 1958 U Nu het vertrouwen verliest van het parlement laat hij
generaal Ne Win zijn plek innemen om zijn tegenstanders uit de weg
te ruimen en 1960 krijgt U NU weer de meerderheid in 't parlement
maar krijgt al snel te maken met Shan opstand o.l.v. Nyaung Shwe
en met Shwe Thaik (eerste Burmere 1ste president).

1949 Op basis van spionage van de Soviet geheime dienst GRU in Mahatten
project van de VS en materiaal uit Duitsland voeren de Soviets de
Atoomtest RDS-1 succesvol uit 1 2 3 in Kazakh SSR waarmee nucleaire
wapenwedloop begint, de Sovietunie test dan jaarlijks zijn nieuwste
wapens in Khazakstan lk terwijl de VS test in Stille oceaan lk.
Atoomwapens dwingen ontzag af en ook anderen landen vergaren deze
wapens zoals Engeland 1957 yt, Frankrijk 1960 yt, China 1964 yt,
India 1974, Pakistan 1998 en noord Korea 2006 die ook allen hun
wapens testen, bij elkaar meer dan 2000 nucleaire explosions yt.
Bikini test, 1ste VS Waterstofbom, 1ste Soviet Waterstofbom,
grootste kernbom Tsar bomba, highspeed camera 2.

Atoom Energie Centrales (generaties I en II)
1950-1960 Nadat het geheime wapen (Atoombom) een einde maakt aan WOII en
    wereldkundig word gaat men voor Atoom-reacties een vreedzame taak
   zoeken als publieke opinie speelt met ideeen van Auto's die een
   jaar lang op eetlepel Atoom brandstof rijd, de ARC commissie begint
1946 in VS met bedenken krachtcentrale in kader van McMahon Act.
In Canada word de ZEEP reactor van het Chalk rivier Laboratorium,
die in WOII met het Montreal Laboratorium plutonium produceerde
   voor het Manhatten project, tot Zwaarwaterreactors omgebouwd in
1947 NRX van 10MW en 42 MW 1954 waarna de NRU reactor 135 MW
   produceerd 1957 met CANDU ontwerp.
De ARC gebruikt Zinn's theorie van ANL bij Chicago en organiseerd
de NRTS in Idaho 1949 waar ze EBR 1 (Chicago/Zinns-infernal Pile 4)
bouwen en begint eerste plutonium kernreacties eind zomer 1951
waarop herfst/winter de eerste stroom word afgetapt, 1,4 Mega-Watt
warmte in 200 Kilo Watt wat bewijs levert voor Kweekreactor.
In Sovietunie volgt snel het IPPE instituut in Obninsk 1951 met
bouw van eerste complete kerncentrale APS 1 die mei 1954 begint
te branden en levert 5 MW aan het stroomnet (met verbouwingen)
tot eind april 2002 en is de enige tot 1958 Sibirskaya NPP op
industriele schaal 100 MW stroom gaat leveren, in Novovoronezh
centrale ontwikkeld men VVER-1000 reactor die 1964 energie levert
   aan het stroomnet.
   Westinghouse en BAPL bouwen USS nautilus met S2W reactor die begin
1954 in Thames River te water gaat en begin 1955 de zee opvaart
en maakt een 2 100 km onderwatertocht in 90 uur, 1957 vaart hij
2 226 km onder water onder het noordpoolijs om met raketdreiging
onderwater te wedijveren met raketdreiging uit ruimte van Spoetnik.
    Het ANL ontwikkeld Kokendwaterreactors met BORAX project, BORAX 1
   levert 1,4 MW maar Borax 1 explodeerd bij ander experiment en
vervuild 8 km2 in de omgeving, BORAT 2 levert voor 6 MW 1954 en
BORAX 3 loopt een uur met turbine 1955 en levert 2000 KW aan het
stadje Arco, BORAX 4 loopt op Thorium en Uranium-233 splijtstof
voor 20MW warmte 1956 en BORAX 4 gebruikt een oververhitter.
    Na experimentele generatie I begint het ANPP met ontwikkeling van
praktische Drukwaterreactors in Fort Belvoir 1954 met door ALC
bedachte SM-1 centrale die 1957 als 1ste in VS levert aan stroomnet
(alleen Fort Belvoir) waar na 10 jaar het lekken van Tritium word
ontdekt door verbeterde detectors.
Eind 1957 begint de Shippingport kerncentrale bij Pittsburg met
leveren van 60MW aan het publieke stroomnet van Duquesne Light
Company, in Canada begint men
In Engeland word 1947 bij Sellafield 2 Windscale Piles gebouwt voor
produktie van plutonium-239 voor kernwapens en word 1954 opgekocht
door UKAEA die hier de eerste (van 4) 60 MW Magnox reactor bouwt
1951 die verbruikt Uranium veredelen naar plutonium voor wapens en
1956 evergie aan het stroomnet gaat leveren.
Na Windscale Pile 1 ongeluk 1958 komen 750 terabecquerels/20,000
curie materiaal vrij (waaronder 22 TBq of Cs-137 and 740 TBq of
iodine-131) vrijkomt, daarna ontwikkeld Mitchell con. hier de
eerste WAGCR reactor die 1962 energie levert.
kerncentrales in de wereld

1949 In de VS word rokkenrol, een nieuwe stroming uit de Jazz populair,
begonnen door Jimmy Preston met Rock the Joint, Fats Domino met
The Fatman, Sis Rosetta Tharpe Strange Things Happening Every Day,
Goree Carter met Rock Awhile, en Europees Amerikaanse Bill Haley
and the Rockets met Rock around the Clock 1952.
Vooral Rock & Roll brengt de losbandige cultuur van Afrikaans
Amerika naar Europa en vertegenwoordigt de vrijheid uit VS na
de Nazi onderdrukking waar het als popmuziek oude tradities aan
de kant schuift en progresieve en alternatieve bewegingen begeleid.

1950-1953 In Korea heeft in het noorden de Sovietunie een regering o.l.v.
   Kim Il-sung opgezet 1946 die de Democratische Volksrepubliek Korea
sticht waar ze bedrijven nationaliseren en grond van landadel aan
   boeren verdelen waarna het Rode leger vertrekt 1948 terwijl in het
   zuiden de VS een regering o.l.v. Syngman Rhee (uit VS) organiseerd
met (corrupte) verkiezingen 1948 waarna het VS leger vertrekt.
Na verschillende grensconflicten walst het noord Koreaanse leger
het zuiden binnen wat ze geheel veroveren op VS legerbasis Pusan na
waarop een groot VN leger word georganiseerd dat naar Pusan word
verscheept die in bloedige strijd de noordelingen naar het noorden
   drijft 1953 en status quo herstelt.

1951 Benelux (economische unie 1944), west Duitsland en Italië stichten
kolen energie bond EGKS met Verdrag van Parijs, zij organiseren ook
de bond voor kernenergie EURATOM tussen elkaar en Frankrijk 1957
met Verdrag van Rome waarmee later beide hervormen tot economische
bond EEG in 1958 met Zweden, in 1961 worden Engeland, Ierland,
Denenmarken en Noorwegen ook lid en met Verdrag van Maastricht word
de EEG weer hervormt tot EG in 1967.

1951 Britse en Franse troepen organiseren vertrek van Italiaanse troepen
en onafhankelijkheid van koninkrijk Lybie 1951 waarop in Egypte
opstanden uitbreken die de koning afzetten en alle Britten het
land uitjagen 1952 waarop de Arabische Republiek Egypte gesticht
word o.l.v. Nasser, het zuiden scheidt zich af als onafhankelijke
   Republiek Soedan 1953.

1956-1960 In Frans Afrika komt na W.O.II het onafhankelijkheidsstreven op
met Malagasy opstand in Madagascar 1946 en bezuiden Tsjaad meer
   begint 1948 de UPC met gewapend verzet, als Frankrijk zijn kolonie
   Indochina verliest aan onafhankelijkheidsoorlog 1945-1954 word
Muhammed sultan van Marokko verbannen naar Madagascar terwijl in
   Algerije berbers gewapend verzets organiseren met FLN.
Uiteindelijk besluit Frankrijk 1956 vooral in Afrika met inheemse
   partijen onafhankelijkheid te organiseren, in Tunesie en Marokko
hetzelfde jaar nog gevolgt door Guinee en Frans Equatoriaal Afrika
   waar de Centraal Afrikaanse Republiek word gesticht 1958 en
   Kameroen, Togo, Mali, Senegal, Madagascar, Benin, Niger,
   Burkina Faso, Ivoorkust, Tsjaad, Gabon, Opper-Volta en
   Mauretanie in 1960, Algerije 1962.

1953-1975 Portugal negeerd de golf van onafhankelijkheid in Afrika maar de
bevolking in zijn kolonien niet, in Angola begint gewapend verzet
   met PLUA al 1953, PCA 1955 en MPLA 1956 gesteund vanuit de steden
   Ambundu en Luanda, er volgt ook een grote Baixa de Cassanje
opstand 1961, hier voegt zich UNITA bij 1966.
Roberto oganiseerd in Kinshasa GRAE en Bakongo milities die Angola
   binnenvallen, westerse bedrijven vernietigen en alle werkers en
   omwonenden doden, de Milities worden in een 5000 man FNLA leger
georganiseerd die in het noorden een bloedige strijd aangaan met
   het Portugese leger.
In Port. Guinee begint PAIGC 1956 met gewapend verzet gesteund
   door Cuba die succesvoller verloopt als in Angola terwijl in
   Mozambique FRELIMO 1964 de strijd tegen Portugezen oppakt en in
jaren 70 blijkt dat de Portugezen steeds meer de strijd schuwen.
Pas na Anjerrevolutie 1974 en wisseling van de politieke leiding
in Portugal kan beginnen worden met dekolonisatie die erg snel
verloopt en als binnen een jaar alle ambtenaren terugkeren volgt
al snel de rest van de Portugezen, 1975 word de onafhankelijkheid
afgerond van Mozambique, Angola en Guinee bissau.

1953-1965 Federatie van Rhodesie en zijn onafhankelijkheid
Na 2de Wereldoorlog word dan door Cohen gouverneur van Brits Uganda
de Federatie van Rhodesie en Nyasaland georganiseerd 1953 o.l.v.
   Europese regering van Huggins van het zuiden, vooral Afrikanen van
noord Rhodesie staan niet te wachten op de apartheid van het zuiden
en voeren oppositie.
Vooral in Nyasaland waar Afrikanen met steun van de kerken van de
   millennium beweging al Nyasaland Afrika Congress NAC o.l.v. Mumba
Sangala, Matinga en Chinyama opgerichten 1944 en deelname aan Brits
   bestuur afdwingen 1949 regelen steun van het Colonial Office tegen
   de apartheid van de regering van het zuiden.
In de rest van het noorden zijn Afrikanen alleen vertegenwoordigt
   door Noord Rhodesie Afrika Mijnwerkers Unie maar al gauw word het
   Noord Rhodesie Congres NRC georganiseerd door Lewanika koning
   der Lozi dat 1951 word overgenomen door Nkumbula en Kaunda die
met NAC demonstraties gaan voeren en worden 1955 gevangen gezet.
Na vrijlating word Nkumbula autokratisch en als hij de oppositie
uit zijn partij zet verlaat Kaunda zelf de partij en sticht de
Zambia Afrika Nationaal Congress ZANC, in zuid Rhodesie kunnen dan
Afrikanen hun eerste partij Zuid Rhodesie Nationaal Congress ZNRC
oprichten 1957.
   Als met verkiezingen 1959 Nkumnula 'n coalitie vormt met Europeanen
   boycot ZANC de verkiezingen wanneer Banda leider word van het NAC
   en deze partij hervormt tot Malawi Congress Party MCP waarop Banda
   echter word opgepakt en MCP evenals ZRNC worden verboden.
Na verkiezingen verlaat nog een deel van NRC de partij en stichten
de Verenigde Nationale Onafhankelijkheids Parij VNOP 1959, in zuid
Rhodesie word 1961 de Zimbabwe Afrika Volks Unie ZAVU opgezet door
       Nkomo, Sithole, Mugabe, Takawira en Msika en gaan na verbod 1962
   ondergronds verder.
Als met toenemende rellen de noodtoestand word afgekondigt gaat
Engeland zich ook ermee bemoeien wat uiteindelijk leid tot de
   opheffing van de Federatie eind 1963, in zuid Rhodesie word dan
nog de Zimbabwe Afrika Nationale Unie ZANU gesticht door Nkala,
Sithole, Tekere, Chitepo en Takawira.
In noord Rhodesie krijgen met eerste vrije verkiezingen de VNOP 14
   zetels, Europese coalitie 16 zetels en NRC 7 en zij regelen dan hun
   onafhankelijkheid met Republiek Zambia waar eind 1964 met nieuwe
verkiezingen de VNOP een duidelijke overwinning haalt en Kuanda de
   eerste president word, in Nyasaland volgt onafhankelijkheid op de
   zelfde wijze met Republiek Malawi o.l.v. van Banda.
Banda krijgt echter snel te maken met sterke oppositie tegen zijn
   autoktatisch bewind wat uitloopt op Cabinet Crisis 1964 als Banda
met Portugese kolonisten en Zuid Afrika gaat samenwerken waarop
ministers Chipembere, Chisiza en Chirwa protestatief de regering
verlaten gesteunt door rellen in hoofdstad.
   Chipembere organiseerd dan een mislukte opstand begin 1965 waarna
   Banda een één-partij staat afkondigt en zijn diktatuur begint,
   Chisiza komt om als hij verzet organiseerd in Portugees-Oost-Afrika
   1967 en Chirwa word na 25 jaar ballingschap ontvoerd en terug naar
Malawi gebracht om te worden geexecuteerd.
Als in zuid Rhodesie de Europese regering de eisen van Engeland om
   de apartheid op te heffen blijft weigeren organiseerd Moyo van de
ZAVU de verzetsgroep Zimbabwe Volks Revolutie Leger ZVRL in Zambia
die gereuilla akties uitvoeren in zuid Rhodesie, de Europeanen
   verbreken dan echter alle contacten met Engeland en met steun van
   zuid Afrika stichten ze hun onafhankelijke Republiek Rhodesie 1965.
Chitepo van ZANU organiseerd Zimbabwe Nationale Bevrijdings leger
ZNBL dan 1965 in Zambia maar o.l.v. Mugabe verplaatsen ze na 1971
   hun uitvalsbasis naar Portugees oost Afrika.

1953 Stalin overlijd en word opgevolgt door Khrushchev die zich afkeert
van de harde lijn, strafkampen worden gesloten en veel politieke
gevangenen vrijgelaten.
Volksopstand DDR
Executie Lavrentiy Beria hoofd geheime dienst USSR

1953-1959 Cubaanse revolutie
Na W.O.II voert Chibás campagne tegen politieke corruptie en
repressie en sticht de Orthodoxe Partij 1947, vanwege corruptie
   pleegt hij publiekelijk zelfmoord 1951 waarop Agramonte de leiding
overneemt terwijl de onrust onder het volk toeneemt en studenten
verzetsgroepen organiseren die aanslagen plegen, als Agramonte dan
   verkiezingen dreigt te winnen 1952 pleegt Batista een coup waarop
hij definitief zijn diktatuur invoert.
In Orthodoxe partij zit ook Castro die ook deelneemt aan studenten
die aanslagen plegen in Cuba en naar Columbia afreizen voor rellen
tegen Trujillo, als Castro aanslagen afkeurt 1949 moet hij voor het
verzet kort onderduiken in VS, na zijn terugkeer bevriend hij zich
met Chibas en sticht "De beweging" verzetsgroep.
Na Chibas zelfmoord voert Castro met 165 man een aanval uit op de
Moncada kazerne zomer 1952 die word afgeslagen waarna Batista de
noodtoestand uitroept en met bloedige campagne in Oriente worden
1 200 verdachten van "De beweging" opgerold waaronder Castro, als
tijdens een proces dan folteringen bekent worden in VS media volgen
onder druk van de VS maar milde traffen (geen doodstraf).
Als Castro 1955 vrij komt herorganiseerd hij "De beweging" tot
MR 16-7 maar Castro moet dat jaar al vluchten naar Mexico waar
hij Guevara ontmoet en met Bayo een verzetsleger organiseerd,
zij varen 1956 naar Cuba om in Santiago de Manzinallo een opstand
van zijn MR 16-7 o.l.v. Pais te steunen die echter faalt vanwege
een vertraagde aankomst van Castro en zijn leger.
Maar een kleine groep van 19 man o.l.v. Cienfuegos en Castro vind
een schuilplek in het oerwoud op Sierra Maestra bergen vanwaar ze
militaire posten overvallen voor wapens waarmee ze uit de arme
suikerriet-plukkers een gerieulla leger organiseren bevoorraad
door MR 16-7 in de steden.
Een aanval van verzetsgroep DRE o.l.v. Echevarrada met MR 16-7
op presidentieel paleis mislukt maar urenlange straatgevechten
rond het gebouw doet de VS zijn vertrouwen in Batista opzeggen
en als hij niet vertrekt begint de VS met een handelsboycot en
roept zijn diplomaten terug.
Castro sluit een geheim verbond met Orthodoxe Partij en de lente
van 1958 zijn alle Batista troepen uit de Sierra Maestra verjaagd
waar Castro een communistisch bestuur en hervorming organiseerd
op het platteland beschermt door Escopeteros en snel hun controle
uitbreiden als de VS zijn wapensteun opzegt en Batista geen
luchtmacht meer kan gebruiken.
In juli volgt Verano offensief van Batista die na nederlaag in
La Plata slag en overwinning bij Mercedes slag het leger van
Castro insluit die echter toch ontkomen augustus waarop Castro
na de zomer een grootschalige aanval op Cauto vlakte uitvoert.
In dit maandenlange offensief word het leger van Batista verslagen
de laatste dagen van 1958 in slag bij Yaguajay en Santa Clara en
1 januari 1959 vlucht Batista naar Dominicaanse Republiek, een
dag later veroveren rebellen Cienfuegos waarop het leger in
Santiago de Cuba en Havanna zich overgeeft.
Veel Batista-officieren worden voor wandaden ter dood veroordeelt
terwijl Geuvara jacht maakt naar geheim agenten en milities van
   de landadel die massaal naar de VS vluchten, alle bedrijven worden
genationaliseerd, plantages opgedoekt en gereorganiseerd tot
boeren-collectieven terwijl intensief word gebouwt aan riolering,
ziekenhuizen en scholen op het hele eiland. yt 1 2 3 4 5 6 7

1955-1972 Republiek Soedan
Als Britten met Egypte de onafhankelijkheid van Sudan regelen
word de vraag voor onafhankelijkheid van zuiden genegeerd en
geluisterd naar de NUP regering o.l.v. 1ste minister al-Azhari
in Khartoum die ook niet te spreken is over autonomie en in angst
hiervoor zelfs het opgedragen referendum uitgestelt.
In het zuiden breken dan uitgebereide demonstraties uit terwijl
Bantoes in het leger deserteren, ondergronds verzet organiseren
en aanslagen gaan plegen tegen ambtenaren uit het noorden waarmee
Soedanese Burgeroorlog begint die nog een halve eeuw zal duren
tot onafhankelijkheid van zuid Soedan 2005.
Het verzet van Nuer, Lotuko, Madi, Bari, Acholi, Zande en Dinka
word georganiseerd in Anyanya beweging o.l.v. Jaden en Mayen die
echter alleen een centrum voor samenwerking vormt in Equatoria
provincie en sporadisch ergens anders, omdat de Soedanese regering
ook sterk verdeeld is blijft er een status quo tussen beide.
De regering raakt snel in conflict met Egypte en is besluiteloos
met welke sponser ze hun staats opbouw financieren, een deel van
de NUP lopen weg 1956 vanwege een te westerse koers en stichten
Democratische Volks Partij PDP o.l.v. Mirghani die in coalitie met
Umma de 1958 verkiezingen wint en regering o.l.v. Khalil formeren.
Onder Khalil word een verdrag met VS gesloten wat tot ruzie met
Egypte leid en felle oppositie in regering van o.a. pan Arabische
PDP en als tegenwerking te groot word steunt Khalil een militaire
coup van generaal Abboud waarop Aboud (Ansar) en Ahmad Abd al Wahab
(Khatmiyyah) een junta leiden 1958.
Zij betrekken populaire Abd al-Rahman zoon van de "Mahdi" die de
Ansar beweging stichte in het bestuur maar hij overlijd 1959 waarna
zijn broer Al Hadi en kleinzoon Sadiq om deze positie wedijveren,
corruptie en fraude kan ook hij niet bestrijden en het bestuur
blijft merendeel ineffectief terwijl de Sudanese Communisten Partij
SCP verscheidene coups steunt die alle mislukken.
Als in 1963 de strijd in zuiden weer een hoogtepunt bereikt vinden
demonstraties in Khartoum plaats tegen de regering tegen corruptie
waarbij studenten en professors de United National Front UNF partij
stichten die met onderhandelingen Aboud tot terugtreden overhaalt
waaop interum regering o.l.v. Al-Khalifa als president volgt.
In de verkiezingsperiode nemen ook partijen uit het zuiden deel,
Sudan Afrika Nationale Unie SANU o.l.v. Deng en Zuidelijk Front
o.l.v. Payasama, in de Anyana beweging vind dan een wisseling van
de macht plaats van de jonge generatie o.l.v. Lagu die steun van
Israel regelen voor hun gereuilla.
Na een conflict of in het zuiden ook verkiezingen moeten worden
gehouden winnen uiteindelijk Umma en NUP ongeveer evenveel zetels
en vormen een coalitie o.l.v. Mahjub terwijl Azhari president word,
SCP word verboden en in zuiden worden grote offensieven uitgevoerd
zoals de VS in Vietnam waardoor de oorlog sterk oplaait.
Al snel ontstaat scheiding in Umma plaats van Al Hadi aanhangers
die Mahjub steunen en oppositie van Sadiq aanhangers die winnen en
1966 een nieuwe regering o.l.v. Sadiq vormen die onderhandelingen
begint mat Anyana beweging en wil staatshoofd commisie vervangen
met een presidentschap.
Sadiq ondervind veel oppositie die hem laks vind in staatsopbouw,
zijn voorkeur voor religieuze vrijheid en weigering de SCP te
legaliseren, eind 66 vind nog 'n mislukte coup plaats en beginnen
nieuwe razzia's tegen communisten, met verkiezingen 67 wint dan
de Umma van Sadiq 15, SANU 10 en NUP 5 zetels.
Uiteindelijk word oppositie groter en 1967 moet Sadiq terugtreden
en vormt de Umma van Mahjub een nieuwe regering met NUP en PDP die
de Democratische Unie Partij DUP o.l.v. Azhari stichten, niet veel
later herwint Sadiq weer veel steun waarna 1968 de regering opnieuw
word ontbonden.
Bij verkiezinge 68 wint DUP 101, Umma van Mahjub 36, Umma van Sadiq
30, en SANU en Zuid Front 25 waarmee de coalitie van DUP en Mahjub
aanblijft die zich meer richten op pan Arabische politiek en zijn
steun uit de Sovietunie gaat halen, Sadiq organiseerd oppositie en
demonstreerd voor afronden van grondwet wat leid tot repressie.

1956 In Indonesie verklaart Soekarno dat de parlementaire democratie
heeft gefaald en stelt een hervorming van Nas-A-Kom voor en begin
1957 word de begeleide democratie ingevoert waarbij alle partijen
worden verenigt in drie blokken van nationalisten, religieuzen en
kommunisten.
Midden 1958 word constitutie van 1950 vervangen door die van 1945
en voortaan kiest de president de leden van het parlement, omdat
Soekarno nationalisatie van bedrijven op prijs stelt sluit hij
een verbond met de Sovietunie 1960 wat onmin brengt met de VS.

1956-1960 In Frans Afrika komt na W.O.II het onafhankelijkheidsstreven op
met Malagasy opstand in Madagascar 1946 en bezuiden Tsjaad meer
   begint 1948 de UPC met gewapend verzet, als Frankrijk zijn kolonie
   Indochina verliest aan onafhankelijkheidsoorlog 1945-1954 word
Muhammed sultan van Marokko verbannen naar Madagascar terwijl in
   Algerije berbers gewapend verzets organiseren met FLN.
Uiteindelijk besluit Frankrijk 1956 vooral in Afrika met inheemse
   partijen onafhankelijkheid te organiseren, in Tunesie en Marokko
hetzelfde jaar nog gevolgt door Guinee en Frans Equatoriaal Afrika
   waar de Centraal Afrikaanse Republiek word gesticht 1958 en
   Kameroen, Togo, Mali, Senegal, Madagascar, Benin, Niger,
   Burkina Faso, Ivoorkust, Tsjaad, Gabon, Opper-Volta en
   Mauretanie in 1960, Algerije 1962.

dekolonisatie Frans west Afrika
dekolonisatie Frans Equatoraal Afrika
dekolonisatie Frans noord Afrika

1957-1986 Haiti onder de Duvaliers
Na politieke crisis regelt interum regering o.l.v. Pierre-Louis
rustige verkiezingen waarmee Bantoe meerderheid kiest voor Papa Doc
   die als lid van Estime regering na Bon papa coup onderduikt en na
zijn val opduikt voor verkiezingen, hij was populair vanwege zijn
succesvolle nationale campagne om verschillende tropische ziekten
uit te roeien en deelname aan Negritude beweging in Haiti.
Als hij coup poging 1957 verijdeld van officieren met CIA word hele
generale staf ontslagen en door getrouwen vervangen waarna hij het
presidentieel leger versterkt maar ook overal in het land lokale
milities opzet met zijn sympathisanten genaamd "Vrijwilligers voor
    Nationale Veiligheid" bekent als Tonton Macoute die onder het mom
van aniti-communistisch leger gesteund word door VS met adviseurs
en materiaal en is 1961 twee keer zo groot als het leger.
Hiermee heeft hij de Mulatto elite met Nationale leger als lange
arm uitgeschakeld, als hij alle buitenslandse geestelijken uitzet
word hij geexcommuniceerd door de paus, als hij na zware hartaanval
in coma raakt neemt Barbot leider van Tonton Macoute de leiding
voor hem waar, bij terugkeer van Baby Doc word hij echter gevangen
gezet voor poging tot machtsovername 1961.
Na zijn genezing verkleint hij de regering en lapt de grondwet aan
zijn laars evenals de verkiezingen 1963 waar hij enigst kandidaat
is, als Barbot dan vrijkomt gaat hij de kinderen van Papa Doc
ontvoeren maar na uitzinnege nationale jacht word hij opgepakt
en vermoord 1963.
In 1964 lukt het Papa Doc wel zich diktator voor het leven uit te
roepen en als repressie van oppositie extreme vormen aanneemt en
Baby Doc zelf ook deelneemt aan martelingen, de VS heeft dan zijn
economische en Tonton Macoute steun stopgezet vanwege fraude maar
accepteerd hem toch voor zijn anti-communistisch beleid.
Met terreur groeit verzet en visa versa waardoor internationale
gemeenschap zijn banden verbreekt en vele gestudeerden het eiland
ontvluchten voor de terreur van Tonton Macoute waardoor de economie
en maatschappij afbrokkeld en armoede toeneemt in vicieuze cirkel.
Na val van Trujillo in D.R. 1961 volgen linkse regeringen die hier
dissidenten uit Haiti onderbrengen, Bosch president D.R. krijgt
dan te meken met bezetting van de D.R. ambassade in Pertionville,
in de rest van het land terroriseerd Tonton Macoute de bevolking
alleen al om inkomen te genereren.
Lente 1971 sterft Papa Doc dan aan zijn slechte gestel en had de
opvolging al regelt met zijn 19 jarige zoon Jean-Claude die na een
mislukte poging deze positie te ontlopen bekent word als president
   Baby Doc en begint met vrijlaten van dissidenten en verlichten van
    censuur maar hij word door achterban snel beperkt hierin.
Terwijl hij de politiek met zijn vaders compagnions bekent als
dynosaurussen overlaat aan zijn moeder S.Duvalier beperkt hij zich
tot een Playboy leven en legt alleen zijn handen op winstgevende
Tabaks handel waar hij een geldstroom van omleid naar zijn geheime
bankrekening, vanwege zijn redelijke omgang is de VS weer bereid
economische steun te leveren.
Buiten deze kleine corrupte elite leeft het volk onder de terreur
van Tonton Macoute die op verdachte communisten jaagt om VS steun
te garanderen en met afpersing zijn geld vergaart, de armoede neemt
ook gestaag toe en eind jaren 70 ontstaan zelfs voedseltekorten.
In 1978 land het ASF virus op eiland Hispaniola, eerst in D.R. en
dan ook in Haiti, de VS word bang voor zijn varkenshouderijen en
eist de vernietiging van alle varkens op Hispaniola met PEPPADEP
programma waar beide ook mee instemmen, hierna word ter compensatie
varkens uit de VS naar Haiti gestuurd waarvan maar deel bij het
volk komt en slecht tegen het klimaat kunnen.
Tijdens diepe crisis huwt Baby Doc 1982 met kostbare publieke
   bruilhoft en herfst 1983 bezoekt paus Paul II Haite en beklaagt
zich openlijk over de armoede waarop zich ondanks terreur toch
oppositie vormt en 1985 zijner de eerste demonstraties in Gonaives.
Als dan de 2de stad Cap-Haitien volgt en er rellen uitbreken in
   Les Cayes word het leger ingezet, radio stations gesloten en
   voedselprijzen sterk verhoogd maar kort hierop vraagt VS of hij
   zijn ambt wil neerleggen waarop zijn adviseurs hem overhalen en
hij vertrekt met een VS vliegtuig naar Frankrijk.

Russen lanceren een raket in de ruimte die de satteliet Spoetnik
in een baan om de aarde brengt die de ionospheer bestudeerd waarmee
de eerste ruimtevlucht heeft plaatsgevonden, deze maakt wereldweid
zoveel indruk dat de VS gelijk ook met ruimtevaart begint.
In deze Ruimtewedloop loopt de VS het 1ste decennia nog achter
als de eerste dieren met Spoetnik de ruimte in worden geschoten
gevolgt door Loena's die naar de maan vliegen en Soviets maken weer
wereldnieuws als ze de eerste mens Gagarin in een baan om de aarde
schieten 12 april 1961, Loena 17 laat het rijtuig Loenochod landen
op de maan 12 april 1966.

1958 De ontwikkeling van computers raakt in nog een stroomversnelling
als Dummer van RRE de geintegreerde schakeling IC theorie bedenkt
in WOII wat hij 1952 wereldkundig maakt en word opgepakt door Kilby
van TI die de eerste IC (chip) maakt voor USAF.

1958 Onafhankelijkheid Britse Goudkust
Na 2de wereldoorlog is Britse Goudkust de rijkste kolonie in Afrika
waar de helft is geschoolt en werkt in Britse administratie, voor
de 2de W.O. pleiten Intelectuele Afrikanen Horton en Sarbah al voor
deelname van Afrikanen aan bestuur in jaren 20 waarop provinciale
raden worden opzetten voor stamhoofden waarvan vertegenwoordigers
worden gekozen voor deelname aan wetgevende vergadering.
Afrikaanse intelectuelen worden dan nog vermeden door stamhoofden
maar als ze jaren 30 met kranten de aandacht van bevolking hebben
krijgen ze ook gehoor bij de traditionele leiders en na 2de W.O.
krijgt de wetgevende raad naast 12 nominees ook 16 leden aangesteld
door algemeen kiesrecht.
Ashanti stichten dan de Verenigde Goud Kust Conventie VGKC partij
o.l.v. de grote zes 1947 en zij pleiten voor opgeleide Afrikanen
in provinciale raden i.p.v. stamhoofden en dat er hoog opgeleide
Afrikanen in hoger bestuur komen, er is dan onder het volk meer
onvrede met Britten die na 2de W.O. de kolonien leegzuigen voor
hun eigen wederopbouw.
Als Afrikaanse veteranen 1948 protesteren vanwege achterstallige
betaling loopt het snel uit op Accra rellen van algemene onvrede
over Brits bestuur en met schoten worden beantwoord waarna winkels
van Europeanen en Syriers het moeten ontgelden, hierna worden de
velen waaronder de grote zes opgesloten.
In 1949 verlaat Nkrumah de VGKC en sticht de Conventie Volks Partij
CVP die zich meer bezig gaat houden met boeren en arbeiders waar ze
snel grote aanhang krijgen en houden vreedzame demonstraties en
stakingen waarop Nkrumah word opgesloten maar word alleen maar
populairder onder het volk.
Uiteindelijk komt er een nieuwe grondwet 1951 waarbij uitvoerende
raad 'n meerderheid aan Afrikaanse zetels krijgt en een parlement
word opgezet van de helft leden van de stad en andere uit dorpen,
en met verkiezingen door prov.raden wint de CVP een meerderheid
waarop NKrumah word vrijgelaten om 1ste minister te worden.
Door deze regering worden vrije verkiezingen opgenomen in grondwet
en het parlement krijgt volle zeggenschap over binnenlandse zaken,
met verkiezingen 54 behalen ze 3/4 meerderheid waarop oppositie van
de stamhoofden de Nationale Bevrijdings Beweging NBB opzetten voor
meer invloed lokaal bestuur in federatie.
Uiteindelijk word 1956 onafhankelijkheid toegezegd door Britten
ondanks dat NBB uit protest opstapt en 1957 word de Britse Goudkust
onafhankelijk als Ghana kooninkrijk onder koningin Elizabeth nog
vertegenwoordigt door gouverneur Arden-Clarke tot referendum 1960
de Britse kroon afstaan en Republiek Ghana begint.

1960-1969 Engeland had 1910 al de Kaap, Natal, Transvaal en Oranje rivier
   kolonies samengevoegd tot de Unie van zuid Afrika met autonoom
   koloniaal bestuur wat al gauw een onafhankelijke status krijgt
in het Britse gemenebest en na W.O. II volgt Ghana in west Afrika
waar lokale Afrikaanse partijen de onafhankelijk uitroepen 1957.
    In Somalie leiden besprekingen van 1945 pas tot onafhankelijkheid
1960 en hetzelfde jaar word ook Nigeria onafhankelijkheid, in
   Sierre Leon lopen onderhandelingen van 1951 tot 1961 en Tanzania
   1954-1962, die duren tot 1962.

1960-1969 Republiek Somalie
Na WOII kan Italie het VN Mandaat Somalie beheren in zuid Somalie
   terwijl Britten hun protectroraat van Somalie behouden in noorden
   en snel achterlopen op economische en poltieke ontwikkeling van
het zuiden door VN terwijl beide de onafhankelijkheid organiseren
van een geunificeerd Somalie.
In 1960 worden beide regio's verenigt in de Republiek Somalie met
een regering overheerst door Somali Jeugd Liga SJL (leden komen
van alle clans), Somali Nationale Liga SNL (van Isaaq clan) en
   Verenigde Somali Partij VSP (Dir en Daarood clans) beide uit
   noorden, Daar word voorzitter, Shermarke word 1ste minister en
   Yousuf word president.
Vrijheid van meningsuiting, politieke en legale gelijkheid word
vaak beter geregeld dan in Europa en met de radio onderhouden, het
overheidsapperaat en maatschappij van noorden verschilt dan nog
sterk van het zuiden en SNL en VSP uit noorden vormen vaak een
blok met Grotere Somali Liga GSL (Arabisch) tegen SJL.
Het Somali grondwets referendum 1961 toont nog duidelijk verschil
tussen noord en zuid en er vind een opstand van lage officieren in
   noorden plaats als Hoge officieren uit zuiden hier het bevel
   overnemen, alle partijen verenigen zich echter in de aansprak op
   Ogaden regio en Noord Grens District die de koloniale machten in
   verleden aan resp. Ethiopie en Kenia hadden afgestaan.
Met gemeente verkiezingen 1963 wint SJL 74% van zetels en landelijk
verkiezingen 1964 nog 69%, er is dan een grensconflict met Ethiopie
bezig wat de OAU nog kan bijgelegen met gedemilitariseerde Zone aan
   de grens en president Osman kiest dan Hussein 1ste minister omdat
hij zich meerwil richten op het binnenland.
Hierop boycot de SJL het parlement een half jaar en daarna word de
politiek beheerst door tweestrijd tussen Osman en Shermake en steun
aan Somalisch verzet in Ogaden en Somalische Shifta opstand in
   Kenia en 1967 word Shermake president gekozen en kiest Egal als
1ste minister.
Egal verdeelt de zetels van parlement over zoveel mogelijk partijen
en hij streeft voor betere relaties met buurlanden, verkiezingen'69
(politie hoofd Muse stapt op vanwege verkiezings-fraude) geeft de
   overwinning aan coalitie van SJL en SNL, herfst 1969 word Shermake
dan door zijn lijfwachten doodgeschoten.

1962    In Kenia propageert Thuku onafhankelijkheid onder Kikuyu volk 1922
   en landelijk met Kenya Afrika Studie Unie (KASU), als er een zetel
komt voor Afrikanen in wetgevende vergadering hervormt de KASU tot
Kenya African Union KANU (overheerst door Luo en Kikiuyu volken)
o.l.v. Kenyatta 1951. (5 Indi, 11 Euro)
Na WO II krijgen Afrikanen 2 zetels 1946, in Boeganda koninkrijk
   leiden demonstraties 1949 tot besprekingen voor onafhankelijkheid
maar als de Britten in Kenya weigeren om hierover te praten begint
   Kimathi onder Kikuyu volk de KLFA opstand 1952-1959, Kenyatte word
dan opgesloten tot 1961.
Als Gichuru en Mboya de leiding van KANU overnemen regelt Mboya
   voor Kenyanen studies in VS vanaf 1959, als Britten een meerderheid
aan zetels vrijmaken voor Afrikanen in Kenya verlaten Kalenjin,
   Maasai, Turkana en Samburu volken KANU en stichtten andere partij
Kenya African Democratic Union KADU o.l.v. Ngala voor verkiezingen
van 1961 gewonnen door KANU die een coalitie vormt met KADO.
   In Brits protectoraat Oeganda verdeelt tussen Nilotische noorden en
   Bantu zuiden, (Brits gezinde)protestante of katholieke koninkrijken
   waar Indiers de grootschalige handel organiseren word Afrikaanse
   partij Uganda National Congress opgezet (voorbeeld Congrespartij in
   India) 1952.
Er volgen meer Afrikaanse partijen zoals Democratische partij DP
(naar Duits voorbeeld) 1954, Volks congress VC 1960 en Koninklijke
   partij KP in 1961, met eerste verkiezingen voor Afrikaanse regering
   krijgt de DP een meerderheid maar en coalitie van VC en KP nemen
uiteindelijk de leiding onder 1ste minister Obote en Mutesa II
   koning van Boeganda als president.

In noorden van zuid west Afrika sticht het Owambo volk de OPO
die vanaf 1957 voor onafhankelijkheid van zuid Afrika pleiten
en als zij worden verboden gaan zij ondergronds als SWAPO terwijl
   het Herero volk dan SWANU opricht, als zij worden vervolgt 1966
begint SWAPO met gewapend verzet.

Gambia word 1962 autonoom en onafhankelijk 1965, Bechuanaland word
de Republiek Botswana eind 1966, midden in de Unie van zuid Afrika
worden nog de onafhankelijke Republieken Lesotho (Basutoland) en
Swaziland gesticht.

1960-1965 Kongo Crisis
In navolging van andere staten in Afrika worden ook in de Kongo
kolonie door Belgie vrije verkiezingen gehouden waarbij Kongolese
partijen Mouvement National Congolais MNC o.l.v. Lumumba wint en
word 1ste minister waarop zijn parlement van o.a. de PSA o.l.v.
   Gizenga en PNP o.l.v. Delvaux en Mbariko kiezen voor Kasa-Vubu van
   ABAKO als president.
Al 30 juni word de onafhankelijkheid uitgeroepen door dit parlement
en stichten de Repuliek Congo (bekent als Congo-Leopoldville), als
dan in Force Publique de Kongolese soldaten muiten tegen Belgische
officieren komt bevolking in opstand tegen de inwonende Europeanen
   die op de vlucht slaan naar de hoofdstad.
In zuiden besluit Tshombe provincie hoofd van Katanga (met Munungo
   van CONAKAT) tot afscheiding van Repuliek Congo en aansluiting bij
   Belgie, in buurprovincie zuid Kasai besluit Kalonji van MNC-K
   partij ook tot afscheiding met Belgische steun ook om overheersing
van Luba over Lulua volk te organiseren.
Terwijl Belgie op eigen houtje Belgische parachutisten naar Congo
stuurt om Europeanen veilig te stellen en evacueren krijgt Lumumba
van de VN een vredesmacht die orde en rust komt herstellen, hij
stuurt dan Mobutu als legerleider met Lundula op pad om veteranen
   te verzamelen in een nieuw Arme Nationale Congolaise ANC.
Als de vredesmacht weigert in te grijpen tegen seperatisten in het
   zuiden regelt Lumumba militaire steun van Sovietunie in conflict
met Kasa-Vubu waarop er een legercoup plaatsvind van Mobutu die
   Lumumba vermoorden en vervangen met weinig zeggende 1ste ministers
   Ileo en Ndele, aanhangers van Lumumba o.l.v. Gizenga stichten een
tegenregering in Stanleyville met Soviethulp tot 1962.
In 1963 besluit de VN dan wel de ANC te steunen met herovering
van Katanga en Kasai maar kort hierna vind een communistische
opstand plaats van Simba in Stanleyville en organiseren in oosten
de Volks Republiek Kongo, in 1964 verslaat/vernietigt het ANC
deze staat met steun van Belgische en VS troepen.
moves 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11,, 12 13 14 15 16 17 18

Onafhankijkheid Madagascar
In 2de Wereldoorlog kiest het Franse leger op Madagascar voor Vichy
Frankrijk en 1943 worden zij verslagen door Britten waarop Fransen
hier zich onder het bevel van de Gaulle voegen waarop de Hova adel
de Beweging van Democraten voor Renovatie van Malagasie BDRM o.l.v.
Rabemananjara vanaf 1946 opzetten.
Na de oorlog word nog de Partij van Onterfden van Madagascar POM
o.l.v. Tsiranana voor boeren en arbeiders opgezet, als beide een
vooorstel voor onafhankelijkheid indienen in Parijs reageren
Fransen met vervolging seperatisten waarop de Malagassische_Opstand
uitbreekt 1946.
De opstand duurt 2 jaar waarin BDRM en POM ook met elkaar slaags
raken en gepaart gaat met bloedblad van Fransen die Moramanga 140
ongewapende MDRM leden doodschieten, Mallagasy vertegenwoordigers
in Parijs worden ook opgepakt en gemartelt, de MDRM krijgt de
schuld en word verboden.
In Madagascar volgt een periode van repressie die afloopt 1956 als
nieuwe regering in Frankrijk de onafhankelijkheid van zijn kolonien
wil regelen en in Madagascar vrije verkiezingen komen voor eigen
bestuur die word gewonnen door POM o.l.v. Tsiranana die nou
samenwerkt met Fransen.
Veel gevangenen van de opstand worden dan vrijgelaten waaronder
Jaona die Madagascar voor de Malagastiers MONIMA opzet, Tsiranana
sticht dan Republieik Malagasie 1958 in Franse Unie waarna hij zijn
eigen partij Sociaal Democratische Partij SDP opzet en volledige
onafhankelijkheid regelt 1960.

1961 Omdat veel hoogopgeleiden uit DDR naar het westen vluchten voor
het grote geld werd al een prikkeldraad netwerk aangelegd met
   wachttorens 1952 maar Berlijn bleef een gat in de grens waardoor
2 600 000 man vluchten naast smokkel praktijken waarvoor in de
zomer 1961 de Berlijnse muur word gebouwt.

1961-1967 Onafhanklijkheid Tanzania
Na de Wereldoorlog komt Duits oost Afrika onder beheer van Britten
onder de naam Tanganyika territorium geleid door gouverneur Byatt
terwijl Belgen Ruanda-Urundi inlijven in Belgisch Kongo, de lokale
stamhoofden die de Duitsers negeerden worden door Britten weer
aangesproken om deel te nemen aan het bestuur.
In 1926 word dan de wetgevende vergadering opgezet met 2 Indiers en
na de 2de Wereldoorlog word Tanganyika een VN protectoraat onder
Brits beheer met wetgevende raad van 1ste kamer met 14 Europeanen
en 2de kamer van 7 Europeanen, 4 Indiers en 4 Afrikanen waaronder
Nyerere van de Tanganyika Africn Associatie partij uit 1929.
In 1954 word de Tanganyika Africa Nationale Unie TANU opgezet door
Nyerere opgezet die raad hervormt met 2de kamer van 10 Europeanen,
   10 Afrikanen, 10 Indiers en 14 Britse ambtenaren en 1958 word hij
voorzitter en regelt vertrek van Britse gouverneur zomer 1961 en
onafhankelijkheid van Republiek Tanzania eind dat jaar.
Het eiland Zanzibar waar Sultan Abdullah nog altijd zetelt onder
   Brits protectoraat word eind 1963 onafhankelijk en met verkiezingen
wint Afro-Shirazi Partij ASP meer dan de helft van de stemmen maar
de Sultan laat echter de Zanzibar Nationalisten Partij een nieuwe
regering opzetten wel o.l.v. Karume van ASP als president.
Begin 1964 breekt dan Zanzibar revolutie van ASP en Umma Partij uit
   o.l.v. Okello en botvieren hun woede op Arabische en Aziatische
bevolking, de VS marine evacueerd dan succesvol de Europeanen van
het eiland en na bloedige strijd word de Sultan afgezet waarop
een nieuwe regering o.l.v. Babu van de Umma en Karume als president
de Volksrepubliek Zanzibar en Pemba die na enkele maanden verenigen
met de Republiek Tanzania.

1962-1975 Onafhankelijkheidsstrijd in Portugees oost Afrika
Portugesen gebruiken al op hun exploratie naar India de Arabische
stad Sofala als bevoorradingshaven vanwaar Portugezen al vroeg het
binnenland verkennen en contact leggen met het Shona volk en als
ze de goudhandel van Mutapa Rijk ontdekken stichten ze de portugese
posten Sena en Tete aan de Zambezi rivier.
In 16de eeuw gaat Portugal stukken land aan Zambezi rivier verkopen
als Prazo aan kolonisten waarop Portugezen en Indiers overal langs
de rivier vestigingen organiseren met prive legertjes van lokale
Afrikanen waarmee ze de handel in goud op deze rivier overnemen.
Als na 1700 Omani kooplieden handel op oost Afrika van Portugezen
veroveren verdwijnen ook de meeste Prazo aan Zambezi rivier als
Portugal zijn investeringen beperkt op Indie vaarten en kolonisatie
van Brazilie.
Als dan van Kaap kolonie Hollandse boeren het binnenland intrekken
gevolgt door Britten die opzoek gaan naar grondstoffen begint ook
Portugal met uitbreiding van controle over laagland naar oosten
   o.a. door Mozambique Companie tussen Save rivier en Delagoa baai,
   Zambezia Companie in Zambesi stroomgebied en Niassa Companie
tussen Lurio en Ravuna rivieren tot Nyasa/Malawi meer 1890.
Deze Portugesche bedrijfen organiseren plantages en mijnen waarvoor
lokale Afrikanen onder dwang worden geronseld en geholpen door een
Portugees ambtenarenbestel en Britten voor aanleg van spoorwegen
die ook Britten mogen gebruiken, na de jaren 30 trekt Portugal dan
de rechten van de compagnies in en koopt ze over.
In jaren 20 verschijnt de krant "O Brado Africano" voor Afrikanen
en organiseren Afrikaanse studenten in Lissabon de Liga Africana,
in Port.Oost Afrika stichten Afrikaanse intelectuelen "Associação
Africana" en Europeanen "Associação dos Naturais de Moçambique".
Het Portugeees bestuur probeert dan met steun deze partijen te
beinvloeden en jaren 40 vertrekt een deel van "Associação Africana"
   en sticht "Instituto Negrófilo", in jaren 50 verschijnt de eerste
Afrikaanse politieke partij "Movimento Anti-Colonista (MAC)" in
Lissabon o.l.v.Andrade en Santos die onderduiken in Parijs.
Studenten in zuid Afrika stichten "Núcleo dos Estudantes Africanos
Secundários de Moçambique" o.l.v. Mondlane als MAC word hervormt
tot "Núcleo dos Estudantes Africanos Secundários de Moçambique"
NESAM en 1960 word União Democrática Nacional de Moçambique UDENAMO
opgericht door Adelino Gwambe in noord Rhodesie en verhuizen 1961
naar Dar es Salaam in Tanzania.
In Tanzania worden nog de partijen MANU en UNAMI opgericht die met
UDENAMO verenigen tot Frente de Libertação de Moçambique FRELIMO in
1962 o.l.v. Mondlane en Simango die met steun van USSR en China met
gereuilla oorlog voor 1/3 in noorden veroveren voor 1970 waar ze
hun eigen bestuur organiseren met Machel en Chissano.

1962-1990 Onafhankelijkheid van Rwanda
Na WOII organiseerd Kayibanda protest tegen discriminatie en 1957
z'n partij Parmehutu, Tutsi monarchisten stichten UNAR partij 1959
voor koning Mutara III die dat jaar overlijd en word opgevolgt door
Kigeli V, Tutsi's verdenken Hutu's van geheime moord en na mislukte
aanslag op Kayibanda volgt moord op Hutu politiekus Mbonyumutwa.
Dit word aanleiding voor Wind van vernietiging van rellen tussen
Hutu's en Tutsi's die eindigen als Tusti koning Kigeli V milities
opzet die de Hutu's van straat jagen, Belgie ziet deze Tutsi aktie
als grove insubordinatie en herorganiseren de bestuursleiding met
Hutu politici.
Als tijdens verkiezingen 1960 weer rellen uitbreken besluit de VN
ze uit te stellen tot 1961 maar Belgen gaan toch door en Parmehutu
krijgt 160 zetels van 229 en Tutsi 19 en regelen onafhankelijkheid
van Rwandese Republiek als ook Kigali V het land ontvlucht voor
vervolging van Tutsi's.
In 1973 volgt coup van Hutu Habyarimana die de leiding overneemt en
het conflist tussen beide volken probeert op te lossen door Tutsi
te steunen in hogere posities wat leid tot opstand van Hutu en
aanslagen op Tutsi waarop Habyarimana deze plannen terugdraait.
Habyarimana sticht "Nationale Revolutie Beweging voor Ontwikkeling"
MRND partij 1975 voor een éénpartij-staat en laat herkiezen in
1983 en 1988 waarna hij organisatie van een meerpartij-staat voor
1990 aankondigt.

1962-1988 Onafhankelijkheid van Burundi
In Burundi zet koning Mwambutsa IV zich in voor gelijkberechtiging
en ook hier laat Belgie pas 1959 de formatie van politieke partijen
toe met Unie voor Nationale Progressie UPRONA en Christen Democrate
Partij PDC en regelt voor regering gelijke verdeling zetels tussen
Hutu en Tutsi.
Als Hutu president Ngendandumwe omkomt bij aanslag jan.1964 volgt
een Hutu opstand waarbij die het door Tutsi gedomineerde leger
bloedig onderdrukt (ook naar aanleiding van Rwanda) in verkiezingen
1965 worden Hutu politici geboycot door Tutsi koning Mwambutsa IV.
Een mislukte Hutu coup leid tot eliminatie van veel Hutu politici,
zomer 1966 word Mwambutsa IV afgezet door zijn zoon Ntare V en
winter 1966 schaft 1ste minister Micombero de monarchie af als het
leger de controle overneemt tijdens noodtoestand.
Eind jaren 60 komt een machtsstrijd binnen Tutsi tussen Banyaruguru
in noorden en leidende Hima in zuiden en begin jaren 70 begint in
het zuiden een Hutu opstand van veel aanslagen op Tutsi leiders,
inzet van het leger en Kongolese hulptroepen leid tot slachting
van 200 tot 300 000 Hutu in Burundi genocide 1972 o.a. door jeugd
afdeling van de leidende UNP partij.
Met militaire coup 1976 grijpt Bagaza de macht en begint met
landverdeling, verkiezingen, verbetering Tutsi met Hutu relaties
en een grondwet 1981 en nadat Bagaza verkozen word tot staatshoofd
1986 begint uitgebreide vervolging van oppositie tot hij valt in
militaire coup van Buyoya die alle partijen en grondwet opheft.
In 1988 laaien de rellen tussen Tusti en Hutu weer op waarbij
150 000 omkomen waarna Buyoya opnieuw verkiezingen organiseerd die
Hutu partij Front voor Democratie in Burundi FRODEBU o.l.v. Ndadaye
wint.

1963-1970 Ba'ath partij in Irak en Syrie
Als Qasam toetreding tot Verenigde Arabische Republiek VAR uitstelt
groeit oppositie onder legerleider Salam an als 'n opstand in Mosul
   uitbreekt gesteunt door VAR stuurt Qasam het Iraakse leger o.l.v.
zijn getrouwe Kurd en Communistische officieren waarop in Baghdad
Ba'ath officieren Qasam afzetten in gelukte Ramadan Revolutie 1963.
Terwijl vervolging van Communisten begint word S.Arif president en
   benoemt al-Bakr 1ste minister, eind zomer 1963 begint een conflict
met Ba'ath aanhangers om Unie met Syrie of Egypte tot Nasseristen
   met coud d'etat 1963 de Ba'ath partij uit de regering zetten en
   al-Bakr verdwijnt in de gevangenis.
   Als al-Bakr word vrijgelaten word hij Ba'ath partij leider met
   Hoesein als vertrouweling die geinspireerd door Stalin een geheime
dienst opzet voor controle op partij-leden, na coup in Syrie en als
de oude Ba'ath leden zoals Aflaq migreren naar Baghdad komt S.Arif
   om in vliegongeluk en volgt zijn broer R.Arif 1966 waarop Hoesein
   een coup organiseerd.
Met 17 juli revolutie grijpen al-Bakr en al-Ali de macht die de
Nasseristen afzetten en Communisten weer vervolgen terwijl land van
   landheren word verdeeld onder boeren georganiseerd in coopertaties
   waarmee landbouw word gemoderniseerd, er komt een pijplijn naar de
   Sovietunie 1970 waarop de VS zich tegen hen keert.
Na de dood van Nasser word de Iraakse Kurdische oorlog 1961-1970
beeindigt door Hoesein met belofte van autonomie en zetels in
   parlement en hij nationaliseerd de IPC in 1972 en gebruikt olie
   opbrengsten voor normaliseren inkomens verschillen en verbeteren
   algemeen welzijn.
Als voor Kurden na vier jaar nog niks verandert en Sunni vrienden
van Saddam de olie industrie in Tikrit overnemen beginnen ze met
Iraanse en CIA steun de 2de Kurdische oorlog o.l.v. Barzani maar
als Hoesein het Algiers verdrag 1974 regelt trekt Iran zich terug
en is de CIA uitgespeelt.
Als 1976 al-Bakr's gezondheid vermindert neemt Hoessien zijn taken
   over en geeft Iraanse balling Khomeini in Najaf onderdak, als dan
al-Bakr dan een Unie met Syrie wil regelen moet hij voor Hoessein
   aftreden 1979 die erna de partij zuivert van pro-Syrische politici
   en organiseerd Sunni familie en vrienden op sleutelposities.
In Ba'ath partij en leger komen meest Sunni's op leidende en Shia
   op uitvoerende posities waardoor, als oppositie bij de Shia groeit
   ze worden gemarginaliseerd in armoede zoals Sadr city, Hoeseins
   terreur van oppositie maakt hem ook berucht in het midden oosten.
Syrie
   Na Iraakse Ba'ath coup krijgt el Qudsi weinig tijd voor hij valt in
coup in 1963 van Ba'athist legerleiders Umran, Jadid, al-Assad en
al-Hariri die NCRC burger-regering van Ba'athisten en Nasseristen
opzetten o.l.v. Aflaq onder supervisie van militair commitee o.l.v.
   al-Atassi en bespreken Unie met Ba'ath partij in Irak en toetreding
   van Egypte o.l.v. Nasser.
   Ba'athisten in Syrie verwerpen echter de Unie waarop ze Nasseristen
uit de regering zetten gevolgt door grote demonstraties en coup van
Alwan die na gevechten word afgeslagen en gevolgt door executies
waarop Nasseristen uit bestuur verdwijnen maar niet onder het volk
dat zich dan grotendeels tegen Ba'ath partij keert.
Na de mislukte tegencoup word al-Hafiz president en steunt Aflaq in
conflict met militaire committee en begint banden met Sovietunie,
   als zijn 2de man Thaabet een Israeli spion blijkt 1965 raakt hij in
   diskrediet en word met coup 1966 afgezet door Jadid en al-Assad
gesteunt door Druzen en Alevi.
   De Ba'ath partij in Irak keurt de coup af en nemen Aflaq met zijn
   aanhangers op in hun Iraakse Ba'ath partij, in Syrie raakt Jadid
   snel in diskrediet als hij in 6 daagse oorlog de Golan verliest aan
   Israel en al-Assad oppositie vormt tegen hem en er volgt een koude
   oorlog tussen leger van Assad en geheime dienst voor Jadid, als
1970 Jordanie de PLO uitzet stuurt Jadid een hulpleger naar de PLO.
Het hulpleger word echter teruggeroepen door al-Assad waarop ook de
   Soviets zich ermee bemoeien en al-Assad zijn compagnion Tlass naar
   China stuurt om de Soviets op hun nummer te zetten en uiteindelijk
   grijpt al-Assad de macht met gelukte coup nov.1970 en begint zijn
   beleid van Verbeterende Beweging (Assad regeert tot zijn dood 2005
   waarna zijn zoon Bashar president word).

1963-1966 Indonesie verovert de laatste verzetshaarden op het eiland Seram in
1963 waarna tegen 1965 de PKI de grootste partij is maar einde dat
jaar zijn er straat-gevechten tussen verschillende leger onderdelen
en word een (schijnbare) coup verijdeld waarvan de communisten
de schuld krijgen en de PKI word verboden.
Sukarno kiest legerleider Suharto om orde op zaken te stellen en
hij begint een campagne tegen communisten wat leid tot genocide
van 500 000 mensen en gevangename van 1 000 000, de Chinese
ambassade word in brand gestoken en Chinesche inwoners (China is
Communistisch) worden door nieuwe wetten gediscrimineerd.
Naast deze campagne gebruikt Suharto zijn extra volmachten om steun
   van politici en anderen te vergaren of af te dwingen waarmee hij
   Sukarno in de hoek drijft en maart 1966 dwingt hij Sukarno de macht
   over te dragen aan Suharto zelf die een nieuwe orde aankondigt.
Suharto gebruikt het leger om elke niet geauthoriseerde inmenging
   in de politiek te bestrijden en steunt Moslims met hun haat tegen
kommunisten, hij heft de nationalisatie van bedijven op en opent de
   markt voor het buitenland waardoor VS steun de economie oppept.

1963-1975 Communistische revoluties in zuid oost Azie
Als de Pathet Lao zich weigert te ontwapenen in het oosten van Laos
word door konig Vatthana de regering Phouma met LPF meerderheid
   vervangen door rechtse regering van Sananikone terwijl Boun Oum
de werkelijke macht krijgt waarop Pathet Lao weer gewapend verzet
begint in Laos 1960.
   In zuid Vietnam worden verkiezingen uitgesteld waar ex-vietminh
   het NLF (Vietcong) organiseren voor opstand met steun uit DRV
die groep 559 naar oerwoud van oost Laos sturen voor transport
van materieel naar Pathet Lao en NLF in zuid Vietnam, later
   bekent als Ho chi minh pad. Saigo 1 2 3 nlf 1 2 3 4 5
De VS luchtmacht begint dan 1960 al met geheime bombardementen in
   Laos en later ook noord Vietnam, 1964 na Tonkin-incident beginnen
   officiele bombardementen op grote schaal, in zuid Vietnam verovert
de NLF dan het platteland waar ze hun eigen PRG bestuur opzetten
terwijl ARVN leger van RV alleen steden en verbindingswegen rest
   waarop de VS met legercoup Diem vervangt met Thieu.
Hierna gaat de VS luchtmacht ook NLF in zuid Vietnam bombarderen
   en 1965 komen er VS vliegvelden in zuid Vietnam beschermt door VS
   gevechts-troepen die tegen de zomer ook deelnemen aan de strijd
   en na zware nederlagen 1967 neemt VS leger de strijd geheel over
   van het ARVN. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
Met Tet offensief 1968-69 van NLF verliest VS dan enkele maanden de
   controle over de meeste steden in zuid Vietnam waarna de VS besluit
   zijn troepen terug te trekken voor 1973, nadat in Cambodja Sihanouk
word afgezet door Lon Nol die de Khmer Republiek sticht begint in
1970 VS en ARVN aanval in Cambodja paar maanden tegen Ho chi minh
pad, in Cambodja volgt dan opstand van Rode Khmer o.l.v. Pol Pot
   die snel controle veroveren op platteland van Lon Nol.
Vietnam TET: 1 2 3 4 5 6
Cambodja vrede 1 2 3, Cambodia oorlog 1970 1 2 3 4 5 x 6 7 8 9 10
   11 12 13 14 15 VS in Cambidia 0 1 2 3 4 5 6 lokaal 1 2 3
Als laatste VS troepen Vietnam verlaten 1973 is heel Cambodja in
handen van Rode Khmer rebellen die FANK leger en Lon Nol gesteunt
   door VS luchtmacht belegeren in hoofdstad Pnom Penh, als 1975 de VS
luchtsteun ophoud verovert Rode Khmer de hoofdstad Pnom Penh en
NLF de hoofdstad Saigon, zuid Vietnam word verenigt met DRV. 1 2 3
In Laos word Pathet lao weer in regering o.l.v. Phouma toegelaten
1973 terwijl zijn strijdkrachten met NVA zich uitbreiden van
oosten en 1975 word het koninklijk Lao leger uitgeschakeld waarop
Pathet Lao de regering hervormt tot communistische één-partijstaat
en stichten de Lao Democratische Volks Republiek LDVR.
In Laos en zuid Vietnam worden bedrijven hervormt tot collectieve
   cooperaties, bedrijfsleiders en andersgezinden worden als VS
   collarobateurs opgesloten in heropvoedingskampen en velen
   ontvluchten deze progrom als Vietnamese bootvluchtelingen naar
de VS of Europa.
Als Pnom penh word verovert door Rode Khmer worden de inwoners als
   VS collaborateurs afgevoerd naar kampen waar ze omkomen, Rode Khmer
stichten dan Democratisch Kampuchea DK waar de moderniteit word
   afgezworen voor exclusieve boerestaat waarvoor Santabal uitgebreide
     moord-campagne tegen moderniteit voert o.a. tegen intelectuelen
en gestudeerden.

1964 De hervormingen van Khrushchef worden te veel voor de Soviets en
hij moet terugtreden voor Brezjhnev die de hervormingen stop zet
maar niet terugdraait, hij hervat wel de anti-kapitalische houding
waarvoor het Rode leger prioriteit krijgt waardoor maatschappelijke
ontwikkeling achterblijft.

1965 Mobutu's diktatuur over Kongo/Zaire
Als de stabiliteit in Kongo is geregeld pleegt Mobutu een 2de
coup waarmee hij als absolutistische leider de macht grijpt en
   een-partij staat organiseerd van zijn Populaire Beweging van de
   Revolutie PMR waar elke onmin met staat/leider met bruut geweld
uit de weg word geruimt.
Hij houd zich publiek verder alleen bezig hield met anti Europees
   beleid en ruzie met sterke katholieke kerk, daadwerkelijk bestuur
   bestaat uit vrienden-politiek van de staatsleider vertakt en
verdeeld in verscheidene eenheden opportunisten gestuurd door
   corruptie wat tot ongeleide economie leid.
Van het leger werd verwacht zijn inkomsten uit afpersing te halen
maar zijn anti-communistisch bewind verzekert steun uit VS die hem
in het zadel houden, deze Republiek Zaire is effectief in het
   westen terwijl in het oosten de bevolking zich grotendeels afkeert
   zo goed het kan.
Het oosten is onder controle van verscheidene verzetsgroepen
   waaronder aanhangers van de verdreven president Lumumba en het
   Volks Revolutionair leger PRP o.l.v. Kabila die Che Guevara had
   opgezet met steun van China die er zelfs een clandestiene staat
   organiseerd 1967.
In 1977 begint het Front voor Nationale Bevrijding van Kongo FNLC
   van uit Angola de 1ste Shabi aanval in zuid Zaire maar worden door
   Zairese leger FAZ gesteunt door VS, Safariclub en Marrokaanse
   troepen teruggeslagen, een 2de Shabi aanval 1978 word door FAZ
met Franse en Belgische troepen terug geslagen.

1966-1970 Biafra-oorlog
   Als in Nigeria het Igbo christelijk volk krijgt te maken met
   geweldadige repressie van Islamistische Hausa en Fulbe volken
gesteunt door de regering stichtten de Igbo westelijk van de
Niger rivier hun onafhankelijke staat Biafra, het Nigeriaanse
leger blokkeerd dit gebied 1967 wat ze dan effectief uithongeren
waarbij 2 000 000 mensen omkomen waarna ze het gebied 1969 innemen.

1967 Het Brits protectoraat Betswanaland heeft vanwege gebrek aan
kostbare grondstoffen en vruchtbaar land weinig te maken gehad met
Europese kolonisten waar Afrikanen hun eigen bestuur kunnen
handhaven onder Britse bescherming en 1934 word het lokaal bestuur
door stamhoofden geregeld onder Britse kroon.
Als prins Khama zoon van Sekgoma II koning van Mangwato tijdens
studie in Engeland huwt met de Engelse Williams 1947 word hij
   verbannen door zijn vader en het regime van zuid Afrika wat word
   opgeheven als Khama troonsafstand doet 1949 waarna hij zich met
zijn vrouw terugkeert 1956.
Onsuccesval als boer neemt hij deel aan de stammenraad 1957 en
organiseerd de Botswana Democratie partij in 1961, met verkiezingen
van 1965 word hij president en verhuist de regering naar Gaborone
en na onafhankelijkheid van Rhodesie dat jaar organiseerd hij
de onafhankelijkheid van Republiek Botswana 1966.
In 1967 worden de Orapa’s diamond afzettingen gevonden waarmee
   samen met koper en rundvlees een vrijemarkt export-economie word
   opgezet die economische groei waarborgen tot jaren 80 waarmee
   wegen, ziekenzorg en scholing word georganiseerd.

   Als in Indonesië het communistisch gevaar van Sukarno door Suharto
is vervangen word de economische bond ASEAN opgezet met Filipijnen,
Maleisië, Singapore en Thailand.

1968 The troubles in Ierland

moordaanslagenop Martin Luther King, Jr. en Robert F. Kennedy

1968 Als in Tsechslowakije de communistische partij de leiding neemt en
met hervorming van de politie in jaren 50 oppositie als dissidenten
vervolgt zijn er demonstraties in Plzen en Ostrava 1953 maar worden
geweldadig opgerold en 1960 word communistische grondwet ingevoerd.
Als 1963 de economie tegenvalt word vrijemarkt in bepaalde sektoren
ingevoerd en 1968 neemt Dubcek de leiding die dissidenten vrijlaat,
geheime dienst aan banden legt, censuur verlicht en meer vrijheid
   geeft aan andere partijen waarmee de Praagse lente begint, als er
   anti-Soviet demonstaties komen word Dubcek naar Moskou geroepen.
Na een protest van het Warschaupact 16 juli rijd een leger Russen,
Polen, Hongaren en Bulgaren Praag binnen 20 augustus terwijl de DDR
het grensgebied belegert gevolgt door burgerlijk verzet wat een
   jaar aanhoud voor alle oppositie is opgerold en regeringsleider
Husak alles weer heeft terugdraait.

Organisatie van ARPANET waarmee binnen de VS verschillende leger
instituten data van hun computers kunnen verzenden naar computers
van andere instituten (Computer_network)

1969-heden In Oss word Paul Salemink geboren op de scheapmalaan.

1969-1972 De VS neemt de leiding in de ruimtevaart als het bemande vaartuig
   Apollo 8 een baan om de maan maakt, de Apollo 11 missie brengen
dan een bemand landingsvoertuig naar de maan waar Neil Amstrong
   als eerste mens een voet op een buitenaards hemellichaam zet, er
volgen dan nog 6 maanlandingen met Apollo's 12, 13, 14, 15, 16 en
   Apollo 17 land als laatste op de maan 11 tot 13 december 1972.

Als in Lybie koning Idris I in een ziekenhuis in Turkije ligt en
de opvolging door zijn zoon word geregeld plegen leger officieren
o.l.v. Qadhafi (in navolging van Nasser) een coup en schaffen de
   monarchie af en organiseren de Lybisch Arabische Republiek waarna
   Qadhafi in 1970 officieel de leiding neemt.

Bhagwan
Chandra Mohan Jain, bijnaam Rasjnareed uit Jaini familie van
Raisen district (centraal India) 1931, op D.N.Jain College voelt
hij zich verlicht worden 1951 en na doctoraal filosofie in Sagar
1957 geeft hij les op Raipur Sanskrit College en 1958 op Jabalpur
University waar hij 1960 professor word.
Hij word populair bij rijke lieden om zijn kritiek op socialisme
en hinduisme en voorkeur voor kapitalisme en hij verdient veel aan
zijn consultaties waarmee hij zijn meditatie-centrum Jivan Jagruti
   (Levens Ontwaking) Kendra opzet 1962 waar hij zich onder de naam
Bhagwan volledig op toelegt en verlaat de universiteit 1966.
Als de toestroom stijgt verhuist hij voor grote Ashram naar Mumbai
1970 en voor beter klimaat naar Pune 1974, zijn bekendheid bereikt
politici die zijn leven gaan dwarsbomen waarop hij zichzelf een
4 jarige zwijgplicht oplegt, volgelingen o.l.v. Sheela halen hem
dan naar de VS naar een nieuwe Ashrem bij het dorp Antelope.
In Antelope krijgen ze te maken met mistrouwen en verzet van de
   boerenbevolking maar groep volgelingen o.l.v. Sheela gaan de strijd
aan, 1984 eindigt Bhagwan zijn zwijgen met aangifte tegen Sheela
voor afluister-praktijken en vergiftiging eerst van zijn dokter en
dan het Dallas drinkwater wat in politie-onderzoek word bevestigt.
In de daarop volgende rechtzaak word ook Rasjeed beschuldigt en als
hij kan vertrekken keert hij terug naar India 1985 die hem verblijf
   weigeren waarna hij de wereld afreist en zijn gezondheid afneemt,
1986 kan hij zich dan in India vestigen in Pune waar hij sterft
begin 1990. 1 2

1969-1991 Democratische Republiek Somalie
In Somalia vind na de moord op president Shermarke door Kediye en
Korshel een legercoup plaats waarmee Hoge Revolutionaire Raad HRR
o.l.v. Siad Barre de controle overneemt die parlement en hogere
gerechtshof opheffen en Democratische Republiek Somalie uitroepen
met steun van de Volks Republiek China.
Bedrijven worden genationaliseerd, er begint een grote campagne van
alfabetisering met Somalisch als voertaal (voorheen waren Italiaans
en Brits overheidstalen naast lokale dialecten) en het netwerk van
clans word tegengegaan, Somalie word lid van Arabische Liga 1974 en
Barre word voorzitter van OAU.
De HRR vervolgt oppositie (Majeerteen, Hawiye en Isaaq volken) en
hervormt tot Somalisch Revolutionaire Socialistische Partij SRC in
1976 voor wetenschappelijk socialisme en integratie hiervan in een
Islamitische staat, zomer 1977 verovert Somalische leger 90% van
Ogaden in Ethiopie voor einde zomer met Ogaden oorlog.
In Ethiopie krijgt jonge communnistische Derg regering al gauw
massale steun van Sovietunie en leger 20 000 Cubanen die Somaliers
begin 1977 weer hebben verdreven, Said Barre begint daarop een
bongenootschap met VS waarop mislukte coup volgt 1978 van Somali
Democratisch Bevrijdings Front SDBF (Majerteen) o.l.v. Ahmed.
Said Barre reageert met vergaande terreur en begint besprekingen
voor hulp van IMF (pas 86 word verdrag gesloten), voor de VS word
een nieuwe grondwet 1979 ingevoerd en hij regelt verkiezingen maar
SRC behoud controle en word ook weer vervangen door HRR.

1969-1989 Soedan onder Nimeiri junta
Voor presidents verkiezingen vind al Mahdi steun bij beide Umma's,
Azhari steun van DUP en Awadallah krijgt steun van linkse partijen,
voor de uitslag vind echter een militaire coup plaats waarmee
Revolutioniare Commando Raad RCR o.l.v. Nimeiri het bestuur kaapt
en Awadallah aanstellen als president 1969.
Zij kondigen de Democratische Republiek Soedan aan en gaan meeste
bedrijven nationaliseren (tegen corruptie en fraude) en beginnen
met afronding van de grondwet, Awadallah organiseerd een interum
regering van meest socialistische politici maar moet voor einde
dat jaar terugtreden als Nimeiri ook hier de leiding overneemt.
De grootste oppositie komt van Ansar beweging o.l.v. al Hadi die
vanuit Aba Eiland bij Khartoum gewapend verzet begint dat door het
leger word neergeslagen en waarbij al Hadi sneuvelt terwijl Sadiq
word uitgezet naar Egypte waar hij onder huisarrest word vastgezet.
De nauwe samenwerking van SCP met RCC leid ook tot frictie en SCP
leider Abd al Khaliq Mahjub komt onder huisarrest waarna vakbonden
en andere socialistische organisaties worden opgedoek, uiteindelijk
sticht RCR de Soedan Socialisten Unie SSU als enigste legale partij
1971 en na een mislukte coup van SCP word de grondwet afgerond en
ingevoert aug.1971.
De RCR staakt leger operaties in zuiden en begint onderhandelingen
maar als deze weinig opleveren word het leger uitgebreid door
verbeterde relaties met Moskou en worden akties hervat, het verzet
reorganiseerd in Zuid Soedan Bevrijdings Beweging ZSBB en begin
1972 beginnen beide bnieuwe onderhandelingen in Addis Adeba.
Hier bereiken ze het Addis Ababa akkoord waarbij in zuiden een
autonome regering komt en president met vertegenwoordiging in de
regering van Khartoum, ze krijgen eigen leger opgebouwt uit verzets
leden terwijl Engels voertaal word, in noorden ondervind SSU veel
oppositie met demonstraties gepaard met mislukte coup pogingen.
De SSU reageert met repressie en vervolging waarop het Nationaal
Front word opgezet door dissidenten van Umma van Sadiq, NUP en ICF
Islamitisch Cader Front o.l.v. al-Turabi door Moslimbroederschap
georganiseerd, dit Nationaal Front pleegt een uitgebreide coup in
1976 die echter mislukt maar Neimeri wel aanzet om te onderhandelen
met Sadiq in Londen voor verkiezingen 77 Neimeri herkiezen.
Het Nationaal Front staakt zijn verzet als ze worden gelegaliseerd,
burgerrechten worden ingevoerd, dissidenten vrijgelaten en een meer
partij-stelsel word georganiseerd, met verkiezingen 78 krijgen
Nationaal Front leden bijna de helft van de zetels waarop SSU leden
zich afkeren van Neimeri met fraude en corruptie.
Hierop word al-Turabi door Neimeri uitgenodigt om steun te zoeken
bij de Moslim gemeenschap en eigent zich diktatoriale volmachten
om de regering in de hand te houden, 1981 word de autonome regering
van het zuiden opgeheven en verdeelt het bestuur in het zuiden.
Herfst 1983 word dan Sharia-wetgeving ingevoerd terwijl in zuiden
   de Sudan Volks Bevrijdings Beweging SVBB met verzetsgroep Sudan
Volks Bevreidings LegerSVBL opnieuw een gereuilla-oorlog begint,
als Neimeri in VS is vind een gelukte coup plaats door al-Dahab
die Sadiq en nieuwe burgerregering laat opzetten 1986.
Ondanks verandering van landelijke vlag en wapen en verwijdering
van alle aanhangers van Nimeiri uit het bestuur verwacht oppositie
weinig verandering als Sadiq een groot deel van vorige ministers
op hun post laat en met Mirghani sharia rechtspraak organiseerd en
Islamietische bank voor Moslims.
In 1988 formeert Sadiq een nieuwe coalitie met Umma, DUP, NIF en
wat zuidelijke politici die al gauw weer uiteenvalt, als Mirghani
   met SVBB een verdrag bespreekt voor wapenstilstand, bevriezen van
Sharia, einde noodtoestand en verbreken buitenlandse verdragen
begint NIF felle oppositie en verlaat DUP coalitie.
Kort hierop stuurt de legertop een dreigbrief aan Sadiq om orde in
de regering te brengen en besluitvaardigheid in vredesbesprekingen,
Sadiq organiseerd dan nieuwe regering met Umma, DUP, vakbonden en
   zuidelijke politici en tekenen het DUP-SVBB vredesverdrag, regelen
van voedselhulp en internationale schulden loopt echter spaak.

1970-1973 Bouw van de 1ste Bosporus brug.

   4 jan. 7.1 Mw Tonghai earthquake in China

De Europese regering van Rhodesie regelt zijn onafhankelijkheid als
Europese inwoners al vijf jaar zijn verwikkeld in gereuilla oorlog
van ZANU o.l.v. Mugabe en ZAPU o.l.v. Nkomo.

14-19 dec Poolse protesten'70 als de voedselptijzen plots stijgen
worden neergeslagen door Poolse Volks leger en Burger Militia met
geweerschoten waarbij 42 doden en 1000 gewonden vallen.

1971-1982 (eerste) Salyut ruimte stations
Sinds 1964 loopt in USSR het Salyut programma voor de bouw van
een ruimtestation waarvoor onderzoeks-groep OKB-52 van leger o.l.v.
Chelomei de Almaz-OPS ontwikkelen, als dekmantel werkt groep OKB-1
van burgers o.l.v. Korolev aan de DOS (Durable Orbital Station),
uiteindelijk is de OKB-1 groep in 1970 een jaar eerder klaar.
   Salyut 1
Vele onderzoekers verlaten dan het L3 Maan lander programma om bij
   de OKB-1 groep te gaan waardoor de ontwikkeling in stroomvaart komt
   en 16 mei 1970 volgt de lancering van Salyut 1(DOS-1) 22 april 1971
vertrekt bemanning met Soyuz 10 maar kunnen niet dokken waarna ze
terugkeren op aarde 24 April 1971.
Op 6 June 1971 vertrekt Soyuz 11 yt die Salyut 1 succesvol bemand
   en station bewoonbaar maken, na 22 dagen keren ze terug naar aarde
   maar door fout in ventilatie komt alle bemanning om bij terugkeer,
   renovatie van Soyuz capsule voor twee bemanningsleden duurt te
   lang voor Salyut 1 die 1 october 1971 verbrand in atmospheer.
   Salyut 3
   Op 3 april 1973 word Salyut 2 (OPS 1) gelanceerd maar valt na
   defect uit de lucht 28 mei 1973, lancereing van Salyut 3 volgt 25
   June 1974 die juiste baan 268 tot 272 km hoog bereikt en 4 juli
   arriveerd met Soyuz 14 de bemanning die 19 juli weer vertrekt,
26 August 1974 faalt Soyuz 15 bemanning af te zetten en hierna
word Saylut 3 neergehaald 24 January 1975.
   Salyut 4
Op 26 dec.'74 volgt lancering Salyut 4 in een baan van 355km hoog
en 10 januari 1975 volgt de bamanning met Soyuz 17 die succesvol
aan boord gaan en systemen operabel maken en keren veilig terug
9 feb.'75 in sneeuwstorm bij Tselinograd, 24 May 1975 volgt de 2de
bemanning met Soyuz 18 die ook succesvol dokt.
Na een record van 2 maanden verlaat de bemanning Salyut vanwege
opstapelend verval en keren 26 juli 1975 terug naar de aarde, een
volgende bemanning in Soyuz 18a word 5 april 1975 gelanceerd maar
verliest koers bij opstijgen waarna ze binnen een uur weer veilig
   landen op aarde, Salyut 4 word uitgezet en 2 feb.'77 vernietigt.
   Salyut 5
Op 22 June 1976 volgt Salyut 5 (OPS 3) en 6 July'76 komt bemanning
met Soyuz 21 met intensief programma maar moeten door lek giftige
   gassen voortijdig 24 Augustus'76, de volgende bemanning 14 okt.'76
met Soyuz 23 faalt in het dokken en keert terug 16 okt.'76 hierna
vertrekt 7 feb.'77.
Uiteindelijk dokt de bemanning met Soyuz 24 wel die de mankementen
repareren en experimenten hervat tot hun vertrek 25 feb.'77, hierna
komt geen bemanning meer en Saylut 5 word vernietigt 8 August 1977,
dan begint Salyut 6 met systeem van bevoorrading en afval afvoer
   door Progress vaartuig een 2de generatie van ruimtestations die
langer en door grotere bemanning gebruikt kan worden.
2de generatie
   Salyut 6
29 September 1977 word Salyut 6 gelanceerd naar baan van 250km en
1ste bemanning vertrekt 9 october 1977 met Soyuz 25 maar als dokken
mislukt keren ze terug 11 okt.'77 en volgt Soyuz 26 11 dec.'77 die
als eerste aan boord gaan voor Salyut 6 EO-1 programma (3 maanden
verblijf) en gedurende hun verblijf arriveerd 10 jan.'78 Soyuz 27
waarna de Soyuz 26 terugkeert 16 jan.'78.
Op 22 januari tot 7 feb.'78 regelt Progress 1 een succesvolle
bevoorrading, 2 maart 1978 bezoekt Soyuz 28 een week Saylut 6 en
16 januari laat de Soyuz 26 bemanning na twee maanden de Salyut 6
onbemand achter tot 17 June 1978 de Soyuz 29 groep arriveerd die
het ruimtestation weer operabel maken en 27 June 1978 bezoekt
   Soyuz 30 het station voor een week.
Hierna volgt nog bevoorrading van Progress 2 (9 juli t/m 2 aug.) en
Progress 3 (10 t/m 21 aug.'78) en 27 aug. arriveert Soyuz 31 op het
   station voor aflossing Soyuz 29 groep die na 78 dagen weer vertrekt
   3 sep.'78, na regelen goede bevoorrading door Progress 4 van 6 tot
24 oct.'78 als ook hun aflossing Soyuz 34 aankomt 8 juni 1979 en
Soyuz 31 vertrekt na 107 dagen weer 13 June 1979.
Na Progress 7 van 30 Juni tot 18 juli'79 vertrekt van Soyuz 34 na
   65 dagen op 19 August 1979 blijft Salyut 6 onbemand achter voor
een test van Soyuz T-1 19 dec. t/m 24 maart 1980, tijdens Progress
8 van 29 maart t/m 25 april arriveerd 10 April 1980 de Soyuz 35
groep en zij facakiteren Progress 7 van 30 Juni tot 18 juli'79
waarna Soyuz 36 arriveerd 27 May 1980.
Soyuz 35 vertrekt na 53 dagen 3 June 1980 waarna Soyuz 36 een test
van Soyuz T-2 uitvoert 6 tot 9 juni en bevoorading Progress 10
regelt 1 tot 8 juli'80, 24 juli komt aflossing van Soyuz 37 en
Soyuz 36 vertrekt na 28 dagen op 4 June 1980, Soyuz 38 arriveerd
19 sep.'80 en Soyuz 37 vertrekt na 78 dagen 11 okt.'80 waarna
Soyuz 38 na 6 dagen weer vertrekt 26 september.
Op onbemande Salyut 6 volgt Progress 11 van 30 sep. t/m 9 dec.'80,
   Soyuz T-3 test 13 maart t/m 26 mei 1981, Progress 12 van 26 dec.
t/m 19 maart'81 en met Soyuz T-4 yt arriveerd de volgende bemanning
   op 13 maart (getest tot 26 mei) waarop week bezoeken volgen van
   Soyuz 39 23 t/m 30 maart en Soyuz 40 15 t/m 27 mei en 26 mei 1981
verlaat met Soyuz T-4 na 74 dagen de laatse bemanning.
   Salyut 7
Op 19 april word Salyut 7 gelanceerd naar 'n baan van 250km hoogte,
13 May 1982 volgt de Soyuz T-5 yt bemanning die 17 mei een radio
   satteliet uitzetten en 25 mei word het station gedraait in een
   Stabiele Zwaartekracht gradient waar de module Kosmos 1267 word
gedokt aan Salyut 7 (getest tot 19 juni'81).
   24 June 1982 krijgen ze een week-bezoek van Soyuz T-6 groep met een
Franse cosmonaut, een maand later volgt 19 augustus week-bezoek van
   Soyuz T-7 met een vrouwelijke cosmonaut en zij vertrekken met
Soyuz T5 vaartuig, 10 dec.'82 vertrekt dan ook de Soyuz T-5 groep
in Soyuz T7 vaartuig na 211 dagen in "de ruimte".
Op 2 maart arriveerd Kosmos 1443 en 20 april 1983 arriveerd de
   volgende Soyuz T-8 bemanning die echter faalt om te dokken en keert
   huiswaarts, 27 June 1983 arriveerd dan de volgende Soyuz T-9 groep,
een raam kan net inslag van micro-meteoriet weerstaan en na 149
dagen vertrekt de Soyuz T-9 groep weer 23 nov.'83.
Op 8 feb 1984 komt de Soyuz T-10 groep aan die 3 april 1984 een
   week-bezoek krijgen van Soyuz T-11 met Indische cosmonaut en zij
   vertrekken in Soyuz-10 vaartuig, 17 juli 1984 volgt nog een bezoek
   van Soyuz T-12 yt tot 29 juli 1984, na lang verblijf van 237 dagen
   vertrekt Soyuz T-10 weer 2 okt.'84 van het Soyuz-11 vaartuig.
In deze tijd vind een defect van zonnepanelen plaats waardoor de
stroom in de onbemande Salyut 7 uitvalt, de Soyuz T-13 groep die
6 June 1985 naar boven gaat moet dan eerst het station repareren
voordat ze dokken met een dood ruimtestation wat ze beide lukt
en eind juni krijgt de groep Salyut 7 weer operabel en 17 september
verwelkomen ze de 2 bemanningsleden van Soyuz T-14 groep.
Na 112 dagen verlaat Dzhanibekov het station 26 sep.'85 met het
Soyuz 14 voertuig en na 168 dagen vertrekt Savinykh met Soyuz 13
voertuig, 2 okt.'85 volgt dokken en testen van Kosmos 1686 module
en eind oktober word commandant Vasyutin ziek van blaas-onsteking
echter en na 65 dagen in de ruimte verlaat de Soyuz T-14 groep
weer het station 21 nov.'85.
Als USSR het nieuwe ruimtestation MIR hebben gelanceerd naar een
baan van 350km hoogte volgt 13 maart 1986 Soyuz T-15 yt die 55
   dagen het MIR station gereed maken voor operaties en reizen 7 mei
   naar Salyut 7 om het onvoltooide werk van vanwege ziekte vervroegt
   vertrokken Soyuz 14 groep te voltooien en 25 juni keren ze terug
   naar MIR met 400 kg aan apperatuur.
Op 22 augustus word Salyut 7 naar een hogere parkeerbaan van 475km
hoogte gebracht waar ze maart 1990 vanaf raakt, 7 feb.'91 brand de
Salyut 7 op in atmospheer boven Capitán Bermúdez.
Vostok

1972 De eerste hand rekenmachine HP-35 verschijnt opde markt voor $395.

De milionair Mike Oliver, compagnion KcKeever en adviseur Schultz
kopen het semi-eiland Minerva Reefs dat alleen met vloed een halve
meter boven de zeespiegel komt, met eb ligt het een meter hieronder
   en zij verhogen het eiland een paar meter met zand en grind waar
   dan een betonnen plateau op word gebouwt voor een haven.
Zij roepen hier dan de Republiek Minerva uit 19 Jan.'72 als
   liberale vrijstaat met belastingvrije haven maar niet veel later
komt 19 June 1972 vertegenwoording van de staat Tonga die het
gebied opeisen voor zich.

- Bhutto maakt bekent dat ze ontwikkeling van kernwapens beginnen.
- Engeland heeft net als jaren'30 crisis 1 000 000 werkelozen.

- Op het eiland Guam word de Japanse soldaat Yokoi aangetroffen op
zijn post van WO II en gerepatrieerd.

1973-1874  Skylab ruimtestation
In VS begint ontwikkeling van ruimtevaart met het Gemini project
en Apollo programma met Saturnus raket en na Boeing X-20 Dyna-Soar
   en is DoD bij NASA an de gang met plan voor legerbasis op de maan
   met Project Horizon waar het idee van 'n ruimtestation in baan om
   aarde uit komt wat beide dan september 1963 besluiten te doen.
VS luchtmacht ontwikkeld MOL Manned Orbital Laboratory en gebruikt
Titan raket voor lancering en Gemini capsule, Titan II GLV of
   Atlas LV-3B voor personenvervoer, NASA begint 1964 Apollo X project
voor verder ontwikkeling ui Apollo programma waarbij een MOL word
bedacht voor S-IVB.
Met Wet workshop ontwikkeld von Braun een ruimte station uit S-II
en als men Skylab food, walk-in closet, sleeping bag en toilet
ontwikkeld komt McDonnell Douglas overstag aug.'69 en begint met
   verbouwing van S-IVB tot ruimtestation genaamd Skylab met IBM
   System/4Pi TC-1 computer en heel scenario Skylab Rescue.
Op 14 mei 1973 lanceerd een Saturn V de Skylab naar een baan van
270km boven de aarde en 25 mei 1973 lanceerd een Saturn IB raket
de SL-2 bemanning die 26 mei beginnen met reperaties van beschadigt
cosmis debris schild, zonnepanelen en na 392 uur experimenten,
29 000 film frames van de zon, na 28 dagen verlaten ze 22 juli
het ruimtestation.
De SL-3 vertrekt 28 juli 1973 en kunnen met lekkende aandrijving
toch veilig dokken maar na meer uitval word op aarde een nieuwe CSM
gereed gemaakt maar SL-3 repareren alsnog de CSM, er volgt medische
studie van mensen in de ruimte, dieren komen om bij ongeluk en
doen experimenten met studenten op aarde.
Na 58 dagen vertrekt SL-3 weer 25 sep.1973 en word vervolgt door
   SL-4 die 16 nov.1973 aandokt die moeizaam begint als MC ontdekt dat
astronaut Pogue zijn ruimte ziekte verzwijgt en er volgt 'n slechte
relatie tussen Skylab met MS vooral als de hoogtemeter defect
raakt maar word weer gerepareerd waarop lange observaties van zon
   en aarde volgen als ook Comeet Kohoutek.
Na 84 dagen verlaat SL-4 weer de Skylab 8 feb.1974 waarna het
ontbemande station naar een parkeerbaan van 433km gaat met 180
man-dagen water en 420 man-dagen zuurstof en voedsel, er komen
geen vervolgmissies echter en 11 juli 1979 verliest Skylab hoogte
en debris stort neer in 150km radius rond Balladonia.

1973-1989 Afghaanse (communistische) Revolutie
In Afghanistan word het parlement o.l.v. Shafiq overheerst door
   DVPA, PDPA en ASDP partijen en als koning Zahir in buitenland is
   steunt DVPA beeindiging van monarchie door Daoud die als president
   de Republiek Afghanistan sticht, een Jamiat-i-Islami opstand 1975
   word neergeslagen waarop Hekmatyar zich afscheidt met Hezbi Islami.
   Als bij vete tussen DVPA facties Khalq o.l.v. Taraki en Parcham
o.l.v. Karmal het Parcham-lid Khyber bij aanslag omkomt worden alle
   DVPA leden gearresteerd door president Daoud die sneuvelt in leger-
coup van Amin april 1978, hij benoemt Taraki president en Karmal
   vice-president die de Saur-Revolutie beginnen.
Met steun van Moskou word de Demokratische Republiek Afghanistan
uitgeroepen door DVPA waar Islam word afgeschaft en wetenschappijke
scholing en vrouwenrechten worden georganiseerd terwijl het land
   van landheren verdeeld word onder boeren wat lijd tot opstanden
   op het platteland terwijl het halve Afghaanse leger deserteerd.
   Als Tariki word gedood in vete tussen de Kalq en Parcham landen
   december 1979 Soviet troepen met Operatie Storm-333 die met coup
   Amin vervangen met Karmal bijgestaan door Najibullah leider geheime
   dienst KHAD, daarna walst Russische leger vanuit het noorden binnen
      om controle over de steden en verbindingswegen te heroveren. kaart
De Russische steun lokt een stroom van Mujahidin (buitenlandse
Moslim strijders) naar Afghanistan gesteunt door Arabische landen,
VS en China, zo begint Maktab al-Khidamat MAK georganiseerd door
   de Palestijn Azzam en Saoudi bin Laden die 1984 geld inzamelen voor
Mujahidin en later zelf strijders rekruteert en traint in Peshawar.
De Soviet-troepen krijgen geen greep op het platteland terwijl het
gedemotiveerde Afghaanse leger leid onder corruptie terwijl verzet
met aanslagen ook in de steden reiken, als 1986 de VS door Saudi's
   Stinger raketten laat invoeren voor Mujahidin gaan de Soviets veel
   helikopters verliezen wat de kosten snel opdrijft. krt 1985
Moslim milities
- Khalis factie o.l.v. Khalis
- Hezbi Islami (Gulbuddin) o.l.v. Hekmatyar
- Jamiat-i-Islami o.l.v. Rabbani
- Shura-e Nazar o.l.v. Massoud
- Islamitische Unie voor bevrijding van Afghanistan o.l.v. Sayyaf
   - Nationaal Islamitisch Front voor Afghanistan o.l.v. Gailani
Mahaz-e Milli-ye Islami
- Islam en Nat. Revolutie beweging van Afghanistan o.l.v. Mohammadi
- Afghaans National Bevrijdings Front o.l.v. Sibghatullah.
- Sazman i Nasr o.l.v. Beheshti
- Harakat i Islami o.l.v. Muhsini
- Harakat i Inqilab Islami o.l.v. Mohammadi
Nadat Karmal word vervangen met Nadjibullah 1986 besluit Gorbatsjov
   tot vertrek van Soviet troepen 1987 waarop de positie van de Russen
   word overgenomen door Afghaanse leger, de 1ste helft van 150 000
   troepen vertrekt zomer 1988, de andere helft winter 88/89. kaart

1973-1983 Onafhankelijkheid van Grenada
Op eiland Grenada, waar Gairy met terreur van Mongoose Gang sinds
   1971 de scepter zwaait arriveerd Maurice Bishop in 1971 na 6 jaar
   studie in Brittanie en begint ondergrondse oppositie tegen de
   diktatuur met de Nieuwe Juweel Beweging 1973 en vormen officiele
partij die echter verkiezingen van 1976 verliezen door corruptie.
   Op Grenada eiland word premier Gairy maart´79 met legercoup
afgezet door Nieuwe Juweel Beweging o.l.v. Bishop, zij heffen
   zijn grondwet op en organiseren een communistische 1 partij
   staat met de Volks Revolutie Regering PRG die hechte relaties
   opbouwen met Cuba en Nicaragua.
Als Bishop toerisme organiseerd begint hij de bouw van ´n vliegveld
met steun van Cuba en EEG wat de VS onder Reagan streng veroordeelt
die het zien als basis voor communistische opstanden in centraal
Amerika, binnen de PRG ontstaat ook oppositie o.l.v. vice-premier
   Coard tegen toerisme die uiteindelijk zijn aftreden eisen.
Als Bishop weigert vind een militaire coup plaats, tijdens vele
   demonstraties ontkomt Bishop aan huisarrest en bij een poging weer
   de leiding te nemen word hij door het leger opgepakt en met 8
   ministers geexecuteerd waarop generaal Austin de leiding neemt en
de noodtoestand uitroept.
Kort erop grijpt de VS zijn kans en volgt VS invasie van Grenada
   die interim regering o.l.v. Brathwaite van NDC opzetten en laten
       Scoon vertegenwoordiger van Britse kroon in Grenada verkiezingen
   organiseren die december 1984 worden gewonnen door Blaize van GNP.
yt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12, pdf 1 2

1975-1977 1ste fase Libanese burgeroorlog
Nadat Libanese leger Palestijnse kampen hebben verlaten verandert
zuid Libanon in autonoom Palestijns gebied gesteunt door Moslim
milities in de rest van Libanon en als bij een vissers demonstratie
in Sayba PNO leider Saad word doodgeschoten breken opnieuw rellen
uit in het hele land.
Na 4 doden bij LNB aanslag op kerk volgt een Falange bus aanslag
met 30 doden waarop de strijd om Hotels begint en Falange de stad
Beirut afzet en Moslims bij controleposten executeerd waarop een
algemene burgeroorlog uitbreekt tussen LNB en Falange, de PLO houd
zich buiten de strijd terwijl Syrie bemiddeld.
Bij aanval christelijke LF met KRF, GoC, NLP op Karantina wijk van
Beirut vallen 1500 doden waaronder executie van veel burgers wat
ertoe leid dat Fatah en PLO ook deelnemen aan de strijd, er volgt
represaille op Damour en al snel vluchten Moslims naar LNB bezette
gebieden en Christenen naar Falange.
Terwijl op straat de burgeroorlog losbarst loopt het conflict in
parlement tussen links/sunni/arm voor armoedebestrijding en tegen
sectarische politiek terwijl rechts/rijk/christen dit afwijst.
Het leger word buiten de strijd gehouden angstig voor desintegratie
terwijl beide partijen op platteland, Beirut en Tripoli elkaar
beschieten, als de Falange met wraakcampagne 400 Moslim (burgers)
doden Zwarte zaterdag eind 1975 voeren moslim milities aanhoudende
aanvallen waarbij Beirut verandert in ruines.
Als Christenen dan aan verliezende kant geraken regelt S.Frangieh
militaire steun van Israel in mei en Syrie in juni 1976 waarop een
Syrisch leger de Beqaa vallei en Tripoli bezet en probeert een
status quo te handhaven waarop Arabische Liga AL deze strijdmacht
hervormt tot Arabische vredesmacht ADF van verschillende Arabische
landen.
Een wapenstilstand is niet te houden en snel verlaten de lidstaten
het ADF waarna het alleen uit Syrische troepen bestaat die daarmee
door AL gesponserde dekmantel heeft om op Islamismisten en de
Moslimbroederschap jacht te maken die zich onder de vele Moslim
milities bevinden.

   2 dec, trein kaping te Wijster in Nederland.

1976 Einde zomer sterft Mao en word gevolgt door Hua Guofeng die kiest
   voor oppositie-leider Deng Xiaoping en eindigt Culturele Revolutie
   met opsluiten van Kleine Groep van de Culturele Revolutie (voor het
plannen van staatsgreep) waarna Deng Xiaoping met opendeur politiek
de internationale contacten uitbreid.
Als Xiaoping 1982 Guofeng opvolgt als partijleider begint hij met
   socialistisch geleide markt economie en opent diplomatie met VS en
Soviets, 1987 geeft hij de leiding over aan Deng Yingchao die de
   protesten op het plein van Hemelse vrede onderdrukt.

1977 8 jan, vinden bomaanslagen in Moskou plaats tegen HC van KGB, HC
van Communistische partij en Metro, de KGB arresteerd en executeerd
in het geheim hiervoor Armeense verdachten.

10 jan, Eruptie van Vulkaan Nyiragongo in oost Zaire.
17 jan, Executie van Gary Gilmore na herinvoering doodstraf in VS
20 jan, Jimmy Carter word president van VS
4 maart, 1977 Vrancea earthquake
27 maart, Tenerife vliegramp
7 april, Duitse lente van RAF aanslagen
23 mei, Molukse school gijzeling te Bovensmilde
10 juni, Apple II series komt op de markt
15 juni, Eerste vrije verkiezingen in Spanje na dood van Franco.
26 juni, laatste concert van Elvis Presley op Market Square Arena

1977-1982 2e fase Libanese burgeroorlog
De christenen reorganiseren in FL federatie o.l.v. Bachir.G en
Chamoun, als K.Jumblat bij aanslag omkomt valt de LNB uit elkaar
en herfst 1977 begint 100 dagen oorlog tussen FL en ADF in Beiroet
waarop de samenwerking tussen beide ook eindigt in conflict, de
AL heft het ADF op waarna het Syrische leger weer op eigen
verantwoording blijft.
Die zomer 1977 volgt nog eens een bloedige straf expeditie tegen
het Palestijnse kamp Zaatar waarbij 2000 mensen omkomen weer
gevolgt door represailles waardoor de rest van het jaar de strijd
aanhoud, als de PLO herfst 1978 aanslagen in noord Israel uitvoert
begint het IDF met operatie Litanie en bezetting van zuid Libanon.
Onder druk van VN besluit Israel tot terugtrekken en er arriveerd
UNIFIL missie om dit te bevestigen wat ze na enkele maanden doen
waarop Israel massale steun levert aan SLA militie o.l.v. Haddad
om voor Israel hier tegen Palestijnen te strijden.
In 1980 volgt Safra bloedbad waarbij de kern van FL de leiders van
bevriende Tijger militie doden, eind dat jaar volgt slag om Zahleh
van LF verdediging tegen beleg van ADF en PLO en 1981 voert Israeli
luchtmacht beschietingen uit op PLO doelen in Beiroet.

1977-1978 Ethiopie-Somali War
Libyan–Egyptian War

sep, Voyager 1 word gelanceerd
3 sep, Commodore PET komt op de markt
11 sep, Atari spel computer komt op de markt
27 okt, Sex Pistols brengt Never Mind the Bollocks uit

1978 In Iran zijn grootschalige opstanden tegen de Shah en VS
die hem in het zadel houden met CIA, als dan religieus leider
Khomeini terugkeert uit ballingschap begint Iraanse Revolutie
en als de Shah het land uitvlucht organiseerd Khomeini een
   Shia Islamitische Republiek in Iran.
Als de VS de Shah onderdak bieden en niet ingaan op het verzoek
tot uitlevering aan Iran word de VS ambassade in Teheran
   overvallen door opstandelingen die het voltallige personeel
gijzelen, na twee mislukte VS reddingsakties van de VS luchtmacht
worden alle gijzelaars een jaar later vrijgelaten.

1978-1979 Ugandan–Tanzanian War
Nadat Amin in Oeganda de macht grijpt van Obete, krijgt Obete in
Tanzania onderdak met een groot aantal vluchtelingen die zich in
Kagera regio vestigen waar Obete met steun van Tanzania hier een
   verzetsleger organiseerd dat bij een aanval in Oeganda '72 word
   verslagen waarna onder internationale druk de Kagera regio word
   gesemilitariseerd.
Herfst'79 vallen Oegandese troepen Kagera regio binnen voor een
progrom tegen Obete en zijn volgelingen waaop het TPDF artellirie
   beschietingen uitvoert op deze Oegandese troepen, Oegandese MiG's
voeren dan bombardementen uit op TPDF in Kagera regio die zich
dan hier vandaan terugtrekken.
Dan volgt een inval van Oegandase hoofdleger maar worden door TPDF
   artillerie terug gedreven, een twede aanval over vier invalswegen
lukt het wel de Kagera region te bezetten waarop ze gaan plunderen
als TPDF met artillerie beschietingen voor zijn aanval slaat het
   Oegandese leger op de vlucht waarop TPDF deze regio weer inneemt.
Winter'79 begint TPDF dan wekenlange beschietingen van Oegandese
   troepen aan de grens, begin'79 word dan de Oegandese uitvalsbasis
   Mutukala verovert door TPDF die er een vliegveld bouwen vanwaar in
   Oeganda verzet tegen Amin word bewapent van Kikosi Maalum o.l.v.
   Okello en Oyite-Ojok, FRONASA o.l.v. Museveni en SUM o.l.v.
   Ojok en Ejalu.
Op 13 feb'79 onderneemt TPDF een aanval uit op Mubara en Masaka
waarop het Oegandese leger hier in paniek raakt`en TPDF verovert
Mubara de 23ste en Masaka de 25ste, vanwege slechte weerstand van
Oegandese leger stoot TPDF door naar west Oeganda en organiseerd
TPDF aanval op de hoofdstad Kampala om het Oegandees verzet hier
de macht te laten grijpen van Amin.
Als TPDF hoofdleger`vanuit Masaka op weg naar Kampala het knoopunt
   Lukaya innemen is het Oegandese leger met Lybiers en PLO net op weg
   naar Masaka en treffen onverwacht het TPDF in Lusaka, andere TPDF
in de omgeving snellen dan toe, de Oegandese strijdmacht raakt in
   paniek als ze van alle kanten worden belaagd en slaan op de vlucht.
Het Oegandese leger valt na deze nederlaag uit elkaar als het TPDF
de hoofdstad omsingeld en het offensief staakt om Moshi conferentie
te houden om met verzetsgroepen een gezamelijk leger UNLA op te
zetten, na de val van Amin hervormt tot UNFL en een regering te
organiseren door Lule, Nabudere, Muwanga, Obete en Musaveni.
Resten van het Oegandese leger hebben zich teruggetrokken in
   Kampala en in Entebbe waar ook het Lybische leger zit, april'79
   begint TPDF met aanval op Entebbe en Oegandese leger vlucht
   gelijk de stad uit waarna het Lybische leger op mislukte uittocht
word verslagen, Amin vlucht dan via Lybie naar Arabie.
   Kampala word 10 april snel ingenomen door TPDF en 13de word Lule
   ingevlogen als leider van interem regering, de meeste Oegandese
   militairen zijn dan gevlucht naar Soedan als het UNFL de controle
   nemen over de rest van Oeganda van de achterblijvers na Bombo slag,
   Lira slag en Karuma slag en steunen bevolking met progroms tegen
   volgelingen van Amin.
Juni'79 moet Lule terugtreden voor Binaisa en mei'80 neemt een
leger-commissie o.l.v. Muwanga de leiding over tot dec'80 met
verkiezingen Obete word gekozen als nieuwe president tot hij
1985 opnieuw word adgezet door legercoup.
Amin 28-01-71 1 2 3, 1972 21-12-72 9=7-75 1976 1 2 3, 24-1-77
3 7 77 '71-'78 2-5-78
   Uganda 1932 1961 1962 1 2 3 4 Kamala'70 70ties feb'76 ngo'77
      feb'79 1 2 80ties
1978
Uganda-Tanzania war 1-1-78 11 12 78 4-11-78 8-2-79 3-79 19-4-79 23-4-79 1 2, 6-5-79 79 Binasai'79 Okello Kagera war x x2 12-12-80
   80 81

1979 In Rhodesia worden Afrikaanse partijen toegelaten tot de
   verkiezingen (strijdende partijen uitgeloten), president
Muzorewa organiseerd daarop nieuwe verkiezingen 1980
waarmee ZANU en ZAPU de leiding krijgen.

1979-2000 Vietnamese inval in Cambodja en hervorming in Vietnam
In Cambodja raakt de DK al snel in gewelds spiraal waar miljoenen
omkomen en westers georienteerden vluchten naar Thailand terwijl
   Communisten vluchten naar DRV waar ze Verenigt Front van Cambodja
   organiseren voor Nationale Bevrijding FUNSK o.l.v. Heng Samrin en
   Pen Sovann, ongeregelde Rode Khmer veroorzaakt veel grensincidenten
   waardoor ook Vietnam zich vijandig opstelt.
   Uiteindelijk walst een groot AVN leger Cambodja binnen (gesteund
   door USSR) die Rode Khmer (gesteund door China) voor zich uit
   drijven en als ze Pnom penh veroveren laten ze hier de FUNK een
   regering opzetten die Volks Republiek van Kampuchea VRK stichten.
In 1979 trekt de Rode Khmer zich terug in Thailand voor gereuilla-
strijd in west Cambadja waarop China zijn onmin voor Vietnam toont
met maandlange Sino-Vietnamese oorlog, de Rode Khmer organiseren
   dan "Coalitie Regering Democratisch Kampuchea" CGDK in Thailand.
De VS organiseerd in Thailand ander verzet tegen Vietnamese troepen
   in Cambodja zoals "Khmer Volk Nationale Bevrijding leger" KPNLF van
Lon Nol en "Mouvement pour la Libération Nationale du Kampuchea"
Moulinakaa (later FUNCINPEC) o.l.v. Sihanouk die beide samen met
CGDK verenigen in "Coalitie Regering van Democratisch Kampuchea"
   CRDG in 1982.
De AVN in Cambodja organiseerd voor VRK een staatsleger "Volks
   Revolutie Strijd Krachten" KVRSK die eind'84 nog niet gereed zijn
   waardoor AVN zelf met groot offensief de Rode Khmer uit het westen
   verjaagd waarna volgens K5 Plan de Thaise grens zwaar ondermijnt
   word 1984.
Als USSR met Gorbatsjov zijn steun aan DRV verlaagt zit Vietnam al
economisch in de put en treed ook hier oude Garde o.l.v. Lê Duẩn
   terug voor progressieve Van Linh die Doi Moi hervorming aankondigt
   waarvoor hij terugtrekking van AVN uit Cambodja regelt juni 1987
die plaatsvind april'89 tot sep.'89.
Hierna komen bij vredesbesprekingen van VRK o.l.v. Hun Sen met CGDK
   o.l.v. Sihanouk overeen om gezamelijke "Opperste Nationale Raad" te
   vormen met elk zes zetels voor beide partijen om onder begleiding
van VN verkiezingen te organiseren gecontroleetd door UNTAC missie.
De voormalige regering van VRK organiseerd zich in Cambodja Volks
   Partij CVP als eind'91 Sihanouk en zijn zoon Rannaridh arriveerd
   voor FUNCINPEC partij in Pnom penh maar als Khmer leider Samphan
   aankomt in de stad word hij overvallen door veel protestanten die
   hem verwond en hij ontvlucht Combodja waarna Rode Khmer zich
   terugtrekken uit politiek en gereuilla strijd hervatten.
Maart 1992 komt de UNRAC missie o.l.v. Akashi als de Rode Khmer
met offensief Vietnamese burgers uit Cambodja verjagen, 28 Mei 1993
wint FUNCINPEC de verkiezingen onder protest van oppositie van CVP
   tot Hun sen co 1ste minister word.
   De Rode Khmer raakt verdeelt in deel die "Interim Regering van de
Nationale Unie en Nationale Redding van Cambodja" PGNUNSC opzetten
tegen de regering in Pnom Penh terwijl een ander deel de Cambodja
   Nationale Unie Partij CNUP opzet voor volgende verkiezingen, 1996
           verdelen ze nog in Democratische Nationale Unie BewegingDNUB en
           de Khmer Nationale Solidariteits Partij KNSP.
Met 1997 coup vlucht Rannaridh het land uit waarna Huot zijn plek
overneemt onder van Hun Sen waarna Huot uit FUNCIPEC word gezet en
   sticht hij zijn "Populaire Partij", de CVP wint dan verkiezingen
   van 1997 en Hun Sen neemt officieel de leiding als 1ste minister.
In Vietnam komt met Doi Moi de "geleide markteconomie" goed opgang
   met 30 000 prive bedrijven vooral in het zuiden waarna de welvaart
   toeneemt, de staats geleide economie weet Vietnam echter wel te
   beschermen voor de Azie crisis in 1997 en eind dat jaar word Linh
gevolgt door Phieu die Doi Moi verder uitvoert.
   Phieu tekent de BTA met VS in 2000, word gevolgt door Manh in 2001
   als de prive-sector staat dan voor 25% van het nationale inkomen,
   Vietnam word lid van het WTO in 2007 en Trong volgt Manh in 2011.
link2.

1980-1988 Iraq word door de VS overgehaald om Iran binnen te vallen maar
de jonge staat van Khomeini weet de opmars te stuitten waarop de
Irak-Iran oorlog uitbreekt, de langste conventionele oorlog van
de 20ste eeuw waarbij ook chemische wapens worden gebruikt.

Reagan als president van de VS krimpt de overheid in voor de
vrije markt waarbij vakbonden het ook moeten afleggen, als in
Grenada een Communistische partij word gekozen volgt hier een
   VS-invasie die de regering afzet en opstand neerslaat waarna
hij ook nog de "War On Drugs" opvoert.

1980-1986 Oeganda bos oorlog
Als in Oeganda o.l.v. Amin het Oegandase leger bij aanval in
   Tanzania tegen UNLF verzet o.l.v. Obete word verslagen kan UNLF
met tegenaanval Uganda veroveren waar Obete president word, het
   verslagen Ugandese leger reorganiseerd dan in Zaire en Soedan.
   Amin regelt steun van Lybie en Saudi's en reorganiseerd zijn leger
onder de naam FUNA en beginnen gereuilla voor zijn terugkeer met
Bush oorlog waarmee hij de West Nijl regio verovert herfst 1980
   waar lokale bevolking die zwaar lijd onder UNLA tegen aanval en
250 000 vluchten naar Tanzania.
Deel van FUNA verwerpt Amin en scheidt zich af in UNRF (Oegandees
   Nationaal Reddings Front) en lokale bevolking stichten Rwenzururu
verzet tegen alle strijdende partijen, in zuiden van Oeganda leid
   opppositie tegen Obete ook tot verzet van PRA (Populait Verzets
   Front) o.l.v. Museveni met steun van MLF (Mozambique Bevrijdings
   Front) en UFF (Oeganda Vrijheids Strijders) o.l.v. Lule.
De PRA en UFF fuseren in NRA (Nationale Verzets Arm) met politieke
   tak NRM (Nationale Verzets Beweging) NRM o.l.v. Museveni waaraan
veel Tusti vluchtelingen deelnemen die groeperen in RPF (Rwanda
Patriottisch Front) o.l.v. Kagame die vanaf 1981 gesteunt worden
   door Lybie.
Obete houd zich staande met hulp van TPDF (Tanziniaans leger) die
vanwege de kosten grotendeels word teruggeroepen waarop Obete de
hulp inlijft van Noord Korea, Britse huurlingen, Britse en VS
   adviseurs en NYA volksmilities van Langi, Acholi en Teso stammen
en UPC jeugd milities.
In west Nijl regio scheidt UNRF o.l.v. Moses Ali zich af van FUNA
   en verslaan FUNA en raken in strijd met het NR (Nijl Regiment)
   o.l.v. Onama waarop een nieuwe aanval van UNLF de west Nijl regio
herovert terwijl het UNLF verliezen leid in zuiden tegen NRA maar
zich met TPDF staande houd.
In 1982 fuseren UFM, NR en AUFM in UPF (Oeganda Populair Front)
o.l.v. Binaisa die een tegen-regering opzet in London, na mislukte
hulpvraag Britse huurlingen worden ze verslagen eind'82 en UNRF
reorganiseerd zich in noord-oosten onder Karamojon volk, bij een
aanval vcan UNLF aanval op NRA in Luwero driehoek vind een
   genocide plaats onder Baganda volk.
In 1983 word de UMF nadat hun basissen in Kenia worden opgedoekt
uitgeschakeld door UNLF met nog een bloedige aanval in het noorden
en overlevenden van UMF stichten FEDEMU (Federale Democratische
   Beweging Oeganda) terwijl Obete de controle over UNLF verliest
door gebrek aan training en betaling.
Als UNLF leider Oyite-Ojok zomer'83 sterft in vliegtuigcrash komen
   oude conflicten in UNLF bovendrijven vermengt met geruchten die
   Obete verdenken van aanslag en probeert de Democratische Partij in
   regering de control over te nemen waarop buitenlandse bondgenoten
zich terugtrekken, Acholi milities o.l.v. Olara-Okello komen dan in
   opstand en veroveren de hoofdstad Kampala 1985.
Onder het bewind van Olera-Okello vind een burgeroorlog plaats in
UNLF en leid tot plunderingen en moord onder de bevolking maar kan
met het meeste verzet vrede sluiten waarmee FUNA autonoom bestuur
   over het noorden krijgt en FEDEMU in het zuiden waar NRA praktisch
alle controle heeft en zich niet overgeeft.
Het NRA begint dan een grote aanval waarmee ze het UNLF onder de
   voet lopen, Kampala veroveren, Olera-Okello afzetten en Museveni
   president word begin'86, restanten van UNLF vluchten naar noorden
   waar ze o.l.v. Olara-Okello in Gulu en Kitgum de bevolking
   bewapenen maar worden maart'86 verslagen door NRA.
NRA 1984

1982-1983 3de fase Libanese burgeroorlog
   Na aanslag op Iraeli ambassadeur Argov zomer 1982 begint Israeli
luchtmacht bombardementen op Beiroet waarop PLO raket en artillerie
aanval op Israel uitvoert waarop het IDF zuid Libanon binnenvalt
en nu de Litani rivier oversteekt op weg naar Beiroet en negeert
protesten van VN en VS als ze de rivier oversteken.
   In zuid Libanon krijgt de Amal beweging (Harakat al-Mahrumin) van
   al-Sadr (verdwijnt in Lybie 1979) sindsdien geleid door el-Husseini
   veel aanhang maar als zijn milities steeds meer in het offensief
   en met andere milities gaan samenwerken verlaat al-Husseini 1980
   de beweging waarop Berri de leiding overneemt.
   Als Berri met Gemayel deelneemt aan de Bevrijdings beweging van
   president Sarkis splitst een deel zich af als Islam Amal o.l.v.
   Al-Musawi in Baalbek waar ze samenwerken met Pasdaran, geinspireerd
   door Khomeini en na komst van Abbas al-Musawi en Ragheb Harb uit
   Najaf in Iraq worden ze steeds religieuzer en bekent als Hezbollah.
Als Palestijnen realiseren dat IDF van plan is te blijven beginnen
ze intensief verzet waartegen de Amal militie gaat optreden en ook
slaags raken met Hezbollah die met massale steun van IRG uit Iran
de Palestijnen steunen tegen IDF en plegen ook zelfmoord aanslagen,
kidnappingen en raket aanvallen op Israel.
De IDF troepen beginnen 14 juni het beleg van Beiroet waarbij de
Israeli luchtmacht intensieve bombardementen uitvoert, de PLO zoekt
dan steun bij VN die afpraak regelt voor terugtrekken van PLO en
   IDF uit Beiroet gecontroleerd door MNF leger (Fransen, Italianen en
de VS) zij trainen ook het Libanese leger dat word gemoderniseerd
met zware wapens door VS.
Nadat president Sharon terugtreed voor uitslag Kahan commissie word
in Libanon Gemayel president maar kort erop gedood met aanslag, ook
Druzenleider W.Jumblat word verwond bij aanslag, de LF (met steun
van IDF) veroveren dan strategische punten tussen het Druze volk
in Chouf regio begin 1983.
De Druzen verzetten zich en heroveren het dorp Aley waarop ook het
Libanese leger dit gebied binnentrekt om de strijd te stoppen maar
worden tegengewerkt door IDF, die herfst word de VS ambassade door
IJO militie opgebalazen waarna Libanese leger in west Beiroet de
de controle overneemt.
De VS regelt 17 mei afspraken van wapenstilstand voor terugtrekken
buitenlandse troepen met leiders van strijdende partijen behalve
Syrie, de achterban denkt er ook anders over en Druzen strijd tegen
LF gaat gewoon door terwijl strijd tussen de andere milities ook
weer oplaait en IDF en Syrische leger zich verschuilen.
    De Druzen vallen echter ook IDF en Libanese leger aan terwijl in
Beiroet Druzen een mortier aanval op Christelijke wijken en MNF
uitvoeren, in west Beiroet nemen Shia Amal milities o.l.v. Berri
de controle van Libanese yt leger over en valt MNF posten aan
waarop Libanese leger met MNF artillerie en Cobra helikopters de
controle snel terug heroverd.
Begin september trekt het IDF terug bezuiden Awali rivier binnen
24 uur waarop Druzen met Magid Arslan, SSNP, al-Murabitoun o.l.v.
   Kulaylat, PG en LCP o.l.v. Atallah bevoorraad door PLO en met steun
van Syrische artillerie een offensief tegen LF in Chouf regio
voeren gesteunt door Libanese leger (gesteunt door MNF).
Het Druzen leger in Chouf verjagen de Christenen van stad naar stad
verdedigt door LF en Libanese leger met vuursteun van VN kruisers,
na de grote slag om Souk El Gharb vlucht het LF met Libanese leger
naar IDF posities bezuiden Awali rivier en west Beiroet en leggen
de wapens neer op 25 september.

1982 Als Brezhnev sterft 1982 en word opvolgt doorAndropov (van Cis
   Kaukasus) probeert hij de conservatieve beleidslijn te veranderen
   zoals Khrushchev maar sterft 1984 waarop Chernenko (van Siberie
   (hoge Yenitsei) volgt die het beleid van Brezhnev verdedigt maar
ook hij sterft een jaar later 1985 waarna er weinig van de oude
   Garde overblijven.

1983 Op Grenada eiland word premier Gairy maart´79 met legercoup
afgezet door Nieuwe Juweel Beweging o.l.v. Bishop, zij heffen
   zijn grondwet op en organiseren een communistische 1 partij
   staat met de Volks Revolutie Regering PRG die hechte relaties
   opbouwen met Cuba en Nicaragua.
Als Bishop toerisme organiseerd begint hij de bouw van ´n vliegveld
met steun van Cuba en EEG wat de VS onder Reagan streng veroordeelt
die het zien als basis voor communistische opstanden in centraal
Amerika, binnen de PRG ontstaat ook oppositie o.l.v. vice-premier
   Coard tegen toerisme die uiteindelijk zijn aftreden eisen.
Als Bishop weigert vind een militaire coup plaats, tijdens vele
   demonstraties ontkomt Bishop aan huisarrest en bij een poging weer
   de leiding te nemen word hij door het leger opgepakt en met 8
   ministers geexecuteerd waarop generaal Austin de leiding neemt en
de noodtoestand uitroept.
Kort erop grijpt de VS zijn kans en volgt VS invasie van Grenada
   die interim regering o.l.v. Brathwaite van NDC opzetten en laten
       Scoon vertegenwoordiger van Britse kroon in Grenada verkiezingen
   organiseren die december 1984 worden gewonnen door Blaize van GNP.
yt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12, pdf 1 2

1984-1990 4de fase Libanese burgeroorlog
De VS onder Reagan sturen dan extra troepen om Syrische leger onder
druk te zetten terug te trekken en slaan kritiek van VN en MNF in
de wind dat ze hun neutralitiet verliezen en sturen zware wapens,
eind zomer 1984 pleegt dan IJO militie bomaanslag op VS barakkan
waarbij 241 GI's en 28 Fransen worden gedood.
De VS en Franse luchtmacht bombarderen dan in Beiroet en Beqaa
vallei posities van IJO, Amal en IRG basis te Baalbek maar beginnen
ook met terugtrekken van MNF, Amal milities veroveren dan controle
over west Beiroet en verjagen Libanese leger waar velen deserteren
en zich bij de milities aansluiten.
De Amal verenigen zich met PSP en LCP en verslaan de al-Mourabitoun
militie van Sunni's waarna de Amal oorlog tegen PLO begint met Amal
aanval tegen de Palestijnse kampen Shabira en Burj el-Barajneh
gesteunt door artillerie van Libanese eenheden van 8ste Brigade met
Shia meerderheid die kampen bombarderen met Syrische leger en IDF.
In de loop van 1984 keren As-Sa'iqa, PFLP-GC en Abu Musa o.l.v.
al-Muragha zich tegen Amal en PSP geeft de PLO vrije doorgang, na
verovering van Sabra en Shatila volgt wapenstilstand waarop Karami
weer als 1ste minister leiding neemt over parlement, de laatste MNF
troepen verlaten dan Libanon.
Israel gaat dan SLA militie steunen in zuid Libanon tegen Hezbollah
als in Tripoli gevechten tussen IUM en Rode ridders met Syrische
milities hoog oplaaien, een Syrische aanval verovert Behamdoun en
Souk El Garb van Libanese leger terwijl Amal zijn belegering van
Palestijnse kampen en aanvallen op west Beirut volhoud.
Pas herfst 1986 begint Syrische leger een campagne om de gevechten
te sussen maar in enkele weken escaleren gevechten om Rashidiyye
kamp bij Tyre en leid tot Palestijnse aanval op Christelijk dorp
Maghdouché bij Sidon beschoten door Israeli Lucht Macht ILM waarop
de AL een wapenstilstand regelt 1986.
Gevechten houden op maar Artillerie beschietingen op de kampen gaat
echter door en ferme blokkades leiden tot voedseltekorten, strijd
word hervat door Hezbollah en PSP die de kampen verdedigen terwijl
LCP en SSNP aanvallen de Amal militie verjagen uit west Beirut.
   Als 1ste minister Karami word gedood bij moordaanslag juni 1987
(door Libanees leger) volgt Hoss, als president Gemayal hem 1988
      wil vervangen door Aoun, generaal Libanese leger, weigert Hoss
op te stappen en vertrekt met parlement naar west Beiroet waarna
     Aoun met leger in oost Beiroet militair bestuur organiseerd.
Hierop valt Syrische leger de Fathallah barakken van Hezbollah
   aan en neemt controle over west Beirut waar ze Hoss steunen en als
Amal en Hezbollah zich terugtrekken neemt het Syrische leger de
bescherming van de Palestijnse kampen over waarmee Amal zijn
offensief tegen Palestijnse kampen word eindigt.
Aoun regelt massale steun van Irak o.l.v. Hoessein voor Libanese
leger o.l.v. Geagea en hij begint offensief tegen Syrische leger
die Hoss steunen, 1989 regelt parlement van Hoss met AL, Kuweit,
   Saudi Arabie, Algerie en Marokko het Taif akkoord als vredesplan
en hierna kiest het parlement 4 november Maoud president.
Maoud komt om bij bomaanslag 2 weken later en word gevolgt door
Hrawi, oppositie van Aoun word gebroken door LF die dan door
Libanese leger word aangevallen en in oost Beiroet breekt interne
oorlog uit en als Hoessein zijn steun opheft is het christelijke
blok uitgeput.
Als het Syrische leger dan aanvalt word oost Beiroet snel verovert
en Aoun ontvlucht het land eind zomer 1990 waarop het parlement
o.l.v. Hrawi het Taif vredesplan uitvoert herfst 1991 waar haast
alle milities aan deelnemen met uitzondering van Hezbollah en
onder Syrische hegemonie verliezen Christenen veel invloed.
    link1 m 1

Einde van Marcos diktatuur
Als in Filipijnen oppositie leider B.Aquino ongevraagd terugkeert
van ballingschap word hij op het vliegveld opgepakt en vermoord
waarna ondanks repressie er vele demonstraties onder de noemer
Volks Kracht Revolutie komen, in het leger organiseerd Honasan
de Leger Reformatie Beweging RAM van officieren tegen corruptie
van legerleider Ver als vetrouwelling van Marcos.
    Als de VS zijn steun voor de Marcos diktatuur terugtrekt komt
de oppositie o.l.v. Roxas en Salonga in de regering 1985 met
steun van VS met onderzoek naar fraude van Marcos waarmee ze het
aftreden vragen van Marcos die deze tijd kampt met ernstig
   nierfalen.
Terwijl landelijke stakingen en demonstraties het bestuur
   ontwrichten eind'85 roept Marcos nieuwe verkiezingen uit waarin
hij met Tolentino campagne voert tegen C.Aquino (weduwe B.Aquino)
   met Laurel en feb.'86 word Marcos herkozen die oppositie als
ongeldig verlklaart waarop demonstraties en stakingen doorgaan.
Als de RAM een coup wil uitvoeren worden ze betrapt maar Honosan
kan met compagnions ontkomen en zich veiligs stellen met steun van
politie-leider Ramos en de katholieke kerk o.l.v. Sin die daarop
nog eens zijn styeun betuigt aan demonstranten, waarna ze officieel
hun ontslag indienen
Als de demonstraties uitlopen op rellen en het leger niet ingrijpt
   vlucht Marcos naar Hawai en word Aquino ingehuldigd als president
   van interum regering die nieuwe verkiezinhgen organiseerd voor
1986 waarmee ze word herkozen.
   Filipijnenen vanaf 1986

1986-1991 Hervorming van Sovietunie tot Russische Federatie
Na de korte beleids-periodes van de oude opvolgers na Breznev
treed 15 maart 1985 de relatief jonge Gorbachev (uit Ukraine) aan
   omdat men genoeg heeft aan beleidswisselingen maar hij besluit het
   beleid radikaal om te gooien voor markt socialisme geinspireerd
   door Volksrepubliek China na Mao 1976.
   Gorbatsjov begint met vervangen van buitenlands minister Gromyko
   door Shevardnadze (Ukraine) en vervangt Romanov van Politburo en
   Grishin 1ste secretaris Moskou CP met Yeltsin, 1ste minister
   Tikhonov word vervangen door Ryzhkov.
   Gorbatsjov kondigt beleidsplannen Glasnost aan voor vrijheid van
   informatie en Peristrojka voor uitbreiding diplomatie met o.a. VS
   en andere staats en economische hervormingen, om een goede indruk
   te maken bij het volk krijgt de bekende dissident Sakharov asiel.

Buiten Moskou komt Estonia dan met voorstel voor onafhankelijkheid,
   in Litouwen kan de Helsinki-86 mensenrechten groep ongemoeit worden
   opgezet en december vinden protesten plaats in Riga, als leider van
Kazakh SSR Konayev word vervangen met Kolbin vind hier ongestoord
de grote Jeltoqsan demonstratie plaats in Alma-Ata nog gevolgt door
   protesten in Shymkent, Pavlodar, Karaganda en Taldykorgan.
In 1986 kondigt Gorbatsjov planning van Demokratizatsiya aan voor
de Sovietunie en benadrukt het belang van Glasnost en februari
begint vrijlating van groep dissidenten en de zomer vind ongestoord
een demonstartie van Krim Tataren plaats bij Kremlin.
   Yeltsin begint dan oppositie tegen Gorbatsjov voor snellere
   hervorming als die zomer in Litouwen en Letland demonstraties
   plaatsvinden tegen Soviet afhankelijkheid en oktober volgen in
   Armenie demonstraties tegen vervuiling van Lake Sevan.
In 1988 kan Gorbatsjov nog een democratiesch gekozen Congress van
   Volks Afgevaardigde AVA oprichten voor constitionele hervorming,
   in Estland word dan de 1ste andere politieke partij van Sovietunie
     Estland Populair Front opgezet, waarop CP leider van Estland
   Vaino word vervangen door de progressieve Väljas, Litouwen gaat
dan ook hetzelfde traject als Letland volgen in juni.
In november'88 breid Vaino de autonomie van Estland uit wanneer
Moldova, Ukraine en Belarus ook 't traject van Estland gaan volgen,
in Kaukasus ontstaat dan echter een grimmige stemming als er een
geweldadig conflict dreigt van Azeri's tegen Armeense enclave in
   Azerbaijan SSR die voor onafhankelijkheid protesteren en hetzelfde
   gebeurt bij enclaves van Abkaziers en Osseten in Georgie SSR.
Op 26 maart 1989 zijn verkiezingen voor de AVA in Moskou en word
   in Polen volledige democratie ingevoerd, 30 mei 1989 worden dan
vrije verkiezingen in Rusland en andere Republieken aangekondigt
voor begin 1990.
In veel deelstaten van Sovietunie volgen de Revoluties van 1989,
   proces van stichting nieuwe politieke partijen die demonstraties
   organiseren, verkiezingen houden en dan hun onafhankelijkheid
   regelen 1988-1991 nog wel in Gemenebest van Onafhankelijke Staten
   (Sodruzhestvo Nezavisimykh Gosudarstv) SNG geleid door Moskou.

      onafhankelijkheids vrije
        demonstraties verkiezingen zelfstandigheid
     Armenian SSR 1987    20 mei 1990 23 aug 1991
     Georgian SSR 1987 28 okt 1990 9 apr 1991
- zuid Ossetie AO 23 mei 2004 21 dec 1991
- Abkhaz ASSR dec 1991 23 jul 1991
     Azerbaijan SSR mrt 1988    30 sep 1990 30 aug 1991
Moldavian SSR 27 aug 1991
     Latvian SSR    jun 1988    04 mei 1990 21 aug 1991
     Polish PR   12 jan 1989 27 okt 1991    18 sep 1991
     Hongarije VR 2 mei 1989    24 mrt 1990 19 jun 1991
     Deutsche DR 2 mei 1989 18 mrt 1990 1 sep 1991
     Bulgaria PR okt 1989    10jun 1990
     Czechoslovak SR 17 nov 1989 15 nov 1996 27 jun 1990
Romania SR 16 dec 1989 20 mei 1990 16 dec 1989
   Lithuanian SSR         24 feb 1990 11 mrt 1990
     Turkmen SSR       19 jan 1990   27 okt 1991
     Estonian SSR    18 mrt 1990 30 mrt 1990
     Kirghiz SSR 1 mei 1990 25 feb 1990 31 aug 1991
     Kazakh SSR aug 1990    25 mrt 1990 dec 1991
     Albania PR    31 mrt 1991 22 mrt 1992
     Russian SFSR    04 mrt 1990
     Uzbek SSR          17 feb 1990 31 aug 1991
     Tajik SSR    15 feb 1990 9 sep 1991
     Byelorussian SSR    07 mrt 1990 8 dec 1991
Krasnodar kray
- Adyghe AO    3 jul 1991
Chechen and Ingush ASSR     mei 1991
- Chechen Republic 10 jan 1993
- Ingushetia Republic 4 jun 1992
Chuvash ASSR lk      1990 / 1992
Kabardino-Balkar ASSR 30 jan 1991
SFR Yugoslavie mei 1988       sep 1990
    - Slovenie SR 08 apr 1990 25 jun 1991
   - Macedonie SR    11 nov 1990 08 sep 1991
   - Kroatie SR        23 apr 1990 25 jun 1991
   - Bosnie SR        18 nov 1990 06 apr 1992
     - Kosovo SAP         2001 17 feb 2008
   - Federale Republiek Yugoslavia 31 mei 1992
        - Servie SR              09 nov 1990
   - Montenegro SR           09 dec 1992 26 Mei 2006
   Vooral na mislukte tegencoup in Moskou 16 juli 1990 kiezen meeste
     deelstaten snel voor onafhankelijkheid en met komst van Gorbatsjov
   word in Vietnam SR ook oude garde vervangen voor markt socialisme
   met Văn Linh (1995 lid ASEAN), in Laos PDR besluit de oude garde
zelf o.l.v. Phomvihane voor socialistische geleide vrijemarkt naar
   Chinees voorbeeld (1997 lid ASEAN).


1986-2001 MIR ruimtestation
Met experimenteren op Salyut ruimtestations 1973-1986 ontwikkeld
de USSR vanaf 1976 het grote ruimtestation MIR opgebouwd uit
   verschillende delen, na lancering door Proton-K van Mir Kern Module
19 feb.'86 volgt toevoeging van modules Kvant-1 1987,Kvant-2 1989,
     Kristall 1990, Spektr en Dok module (door Space shuttle) 1995 en
   Priroda 1996.

1986 Kernramp van Tsjernobyl
   Aan de Pripyat rivier vlakbij zijn aftakking van Dniepr rivier in
Oekraine SSR begint in Chernobyl kerncentrale na dag uitstel een
systeem-test 25 april 1986 om 23u00 en als Xenon vergiftiging de
reactor-opwarming afremt op 200MW besluit het team o.l.v. Akimov
Regelstaven uit de reactor te halen om opwarming te forceren.
De reactor raakt dan snel verhit gecontroleerd met koelwater i.p.v.
   de regelstaven waarvan alleen 12 van 211 (28 is minimum) in de
   reactor blijven, 01u23m04 is 700MW bereikt voor de test en word de
   turbine van de reactor gehaalt die dan uitdraait welke rest-energie
   gebruikt word om de pompen van het koelwater aan te drijven.
In koelwater onstaan dan luchtbellen die geen reacties afremmen en
waardoor reactor niet afkoelt wat dan automatisch syteem inschakelt
dat alle regelstaven terugbrengt maar omdat de meeste op handmatig
   staan blijft dit bij 18 waardoor de reacties blijven stijgen met
   luchtbellen in koelwater in visieuze cirkel.
Als de reactor snel oververhit start het team een noodstop 01u23m40
   waarmee alle regelstaven in 20 seconden in reaktor worden gebracht
   wat echter een hitte piek veroorzaakt en uranium-staven barsten die
het geheel van regelstaven op 1/3 blokkeerd waarna Uranium-staven
   afbreken en in koelwater drijven bij 30 000 MW hitte.
Het koelwater verdampt en explodeert verschillende malen waardoor
bovenkant van het gebouw eraf word geblazen waardoor radioactieve
wolk (alle Krypton-85 (_t1/210jaar) en xenon-133 (_t1/25dag) uit de
   reaktor, de helft van de Iodine-131 (_t1/28dag), 30% caesium-137
   (_t1/230jaar) en Tellurium-132 (_t1/278uur)) de openlucht instroomt
en over Europa verspreid.
In de nadije omgeving komen de zwaardere zirconium-95 (_t1/2 64dag),
   niobium-95 (_t1/235dag), lanthanum-140 (1,5dag), cerium-144 (_t1/2
285 000jaar) en transuranium elementen neer zoals Neptunium-236
(_t1/2154 000jaar), Plutonium (Pu-239 (_t1/2 24 000 jaar), Pu-240
   (_t1/2 6 600 jaar), Pu-242 (_t1/2 373 000 jaar) en Pu-241 (_t1/2 14
   jaar)) en mindere actiniden ingebed in uranium oxide matrix.
Na alarm van 01u26 arriveerd Pravik brandweer 01u28, Pripyat
brandweer 01u35 en commandant Telyatnikov 1u40 en zij blussen de
branden van Turbine gebouw 02u10 en reaktor gebouw 02u30, Kiev
brandweer arriveerd 03u30 en zij blussen laatste branden 06u30,
kettingreacties en nucleaire brand in reaktor gaan gewoon door.
De volgende ochtend 09u00 word Shevchenko voorzitter Verkhovna Rada
ingelicht over een brand bij Chernobyl die is geblust en zij meld
dit aan het Oekrainse staatshoofd Shcherbytsky die een speciale
onderzoeks commissie o.l.v. Legasov opzet en zij arriveren in de
avond bij de kerncentrale.
Zij constateren 2 doden en 52 zieken en meten hoge radioactiviteits
   waarden in de omgeving waarop word besloten om in 10km radius te
   evacueren en 27 april 11u00 arriveren 1500 bussen die 14u00 de
   inwoners evacueren naar Kiev, als volgende dag de Forsmarkcentrale
   in Zweden vraagt aan Moskou wat er aan de hand is word de kernramp
   27 april om 21u02 officieel wereldkundig gemaakt.
De nucleaire brandstof brand 1200 C door vloer naar onderliggende
   kamers gevuld met water die kunnen exploderen maar dit extreem
radioactief 20 000 metrische ton water word tijdig geleegd voor
8 mei waarna de ruimte word gevuld met beton
Ondertussen word 4 mei stikstof in de ondergrond gespoten om de
   grond te bevriezen om te voorkomen dat de nucleaire brandstof het
   grondwater bereikt, boven ruimen liquidators (600 000 waarvan 1 op
   10 sterven en 1 op 4 chronisch ziek) extreem radio-actief debris op
   en om het gebouw terwijl helikopters zand, lood en Boorzuur in het
   open gebouw dumpen.
Door de rivieren word Iodine-131, caesium-137 en Strontium-90
(_t1/2 29 000 jaar) afgevoerd vanwaar het in drinkwater terecht komt
van b.v. miljoenenstad Kiev waar toegelaten waarden opgeschroeft
worden tot 3,700 Bq/L tot na 2 maanden watercentrales overschakelen
op water van de Desna rivier.
Na deze korte termijn bestrijding word een Sarcofaag contructie
ontworpen om de gehele centrale in een omhulsul van staal en beton
af te sluiten van de omgeving die tussen juni en november dat jaar
word gebouwt waarna ingenieurs aangeven dat tussen 2008 en 2018
een nieuw omhulsel moet worden gebouwt.
In omgeving van Pripayat sterven bossen af (Red Forest) terwijl
   dieren sterven aan defecte schildklier, in zuid-oost Belarus word
   tot 1992 in vissen 100 tot 60,000 Bq/kg aangetroffen terwijl in
   Duitsland en Engeland zoetwaterdieren uit de schappen worden
   gehaald, in Duitsland word 2010 nog te hoge waarden aangetroffen
in beren en in vee-industrie geld speciale regeling tot 2012.

1986 Burger oorlog in zuid Jemen
Voyager II passerd Uranus
Space_Shuttle_Challenger_disaster

   Museveni regering in Oeganda
Nadat in Uganda de Amin dictatuur van '72-'79 is beeindigt door
opstand word interum regering o.l.v. eerst Lulu en dan Binaisa
opgedoekt door militaire regering van Muwanga die verkieziningen
organiseerd die Obote de leiding geven.
Hierna organiseeerd Museveni het PRA verzet die zich aansluit bij
   UFF verzet o.l.v. Lulu en noemen zich NRA waar nog gevluchte Tutu
   o.l.v. Kagame bij aansluiten, in noordwesten strijd FUNA van Amin
   volgers nog tegen regering en NRA.
Begin feb'81 begint dan de Ugandese Bos oorlog van NRA o.l.v.
   Rwigyema berucht voor zijn kindsoldaten tegen regeringseger UNLA
   die berucht word door het opsluiten van bevolking in kampen, 1985
word Obote afgezet legerleider Olara-Okello die onderhandelingen
   begint maar jan'86 verovert NRA de hoofdstad Kampala en verjagen
   UNLA met Olara-Okello naar Soedan.
De nieuwe NRM van Musevani verzekert internationale steun door
regelen van vrijheid van meningsuiting, groepering en pers,
   economisch hervorming met IMF en wereldbank, de gevluchte
Olara-Okello organiseerd UPDA en HSM verzet bij Acholi volk
die uiteindelijk overgaan in LRA o.l.v. Kony.

1986-2010 Haiti na Duvaliers
Na vertrek Baby Doc word door het leger de Nationale Raads Regering
van 6 politici en 6 officieren opgezet o.l.v. Namphy die een zeer
democratische grondwet opzet en verkiezingen organiseerd wanneer
de VS in Haiti een SIN eenheid opzet tegen drugs-handel, de eerste
   verkiezingen eind 1987 worden beeindigt als SIN eenheid o.l.v. Paul
   150 kiezers bij stembus doodschiet.
Bij volgende verkiezingen begin 1988 komt maar 4% opdagen waarmee
Manigat president word en Celestin 1ste minister benoemt, na paar
   maanden worden ze al afgezet met Juni´88 coup waarna Namphy met
Paul leiding overnemen en reageren af op oppositie van priester
   Aristide tijdens zijn kerkmis met St Jean Bosco bloedbad.
De VS trekt zijn steun weer terug waarop Namphy en Paul terugtreden
voor interum van Trouillot die nieuwe verkiezingen laat regelen
door VN en OAS, na mislukte Tonton Macoute coup o.l.v. Lafontant
neemt 50% deel aan verkiezingen die Aristide president kiezen maar
   na een half jaar vind de bloedige coup´91 plaats van legerleider
   Cedras en politieleider Francois (met CIA).
Onder VS dreiging word Aristide levent uitgelevert aan VS die zijn
economische steun weer terugtrekt, Cedras en Francois maken Nerette
president die nieuwe verkiezingen afzegt onder VS druk, Aristide
   volgers worden dan opgespoort en gedood door FAPH o.l.v. Constant.
De VN organiseerd een algemeen boycot die alleen door VS bedrijven
word gebroken en de drugshandel met Cali-Cartel houd het regime
staande maar VN druk en demonstraties in New York haalt Clinten
regering van VS over tot mobilisatie VS troepen voor operatie
Verdediging Democratie in 1994.
Hierop treed de militaire junta af en keert Aristide terug en met
verkiezingen 1995 word Aristides OPL partij gekozen en Préval als
president, kort hierop verlaat Aristide de OPL en sticht Lavalas,
Préval privatiseerd staatsbedrijfen, verlaagd werkeloosheid en
hervormt landbouw.
Zijn laatste ambtsjaar in 2000 stuurt hij de regering overheerst
   door OPL weg waarna partij verkiezingen worden gewonnen door OPL
en presidents verkiezingen door Aristide met oppositie gegroepeerd
   in CD, de OPL klaagt dan Frankrijk aan voor 1825 controverse en
   vraagt 20 miljoen schade vergoeding.
   Rechtse oppositie organiseren in D.R. doodseskaders die Arristide
   volgers weer opsporen en doden, studenten protesten raken slaags
   met Aristide volgers en als A.Metayer geheim agent van Aristide
onder VS druk gevangen gezet vrijkomt 2003 begint hij PLRN verzet
   van ex-leden "Garde de Haiti".
Als A.Metayer kort erna sneuvelt neemt zijn broer B.Metayer de
leiding en veroveren Gonaives waarop doodseskaders o.l.v. Chamblain
   zich bij hem aansluiten en Hinche veroveren, als zij Port-au-Prince
   belegeren word Aristide door VS leger ontvoert om veilig het land
   uit te vliegen 29 feb.'2004.
Alexandre hoofd van Justitie neemt dan de leiding over en vraagt
hulp aan VN veiligheidsraad waarvoor een VS battaljon de volgende
dag land in Port-au-Prince voor verdediging van de stad tot de VN
de UNSMI missie heeft georganiseerd die 1 juni 7 bataljons afzet
in Port-au-Prince.
Het hoofd leger is van Brazilie bijgestaan door eenheden uit
   Argentinie, Chili, Jordanie, Morokko, Nepal, Peru, Philippijnen,
   Spanje, Sri Lanka en Uruguay, een onderzoek van Miami universiteit
   beschrijft hoe geweld en terreur een groot deel van de samenleving
   beheerst.
De situatie loopt voor de VN snel uit de hand, juli 2005 worden ze
   beschuldigt van misdaden in Cite Soleil en oktober komt versterking
uit Brazilie, eind van het jaar worden dan toch verkiezingen 2006
georganiseerd gewonnen door Preval van Lespwa en er volgt nog een
   tijd een discussie over de betrouwbaarheid van de uitslag.
Uiteindelijk word Preval toch beedigt met Alexis als 1ste minister
en kunnen goede diplomatieke banden op het continent regelen vooral
   met Chavez pres.Venezuela een bouwplan voor industrie, relaties
   met D.R. worden dan ook genormaliseerd.
Als 2008 de voedselprijzen verdubbelen leid dit tot uigebreide
   demonstraties o.a. van Lavalas en rellen, oktober 2008 word dan
1ste minister Alexis vervangen door Louis en zij word november
weer vervangen door Bellerive.
De Enriquillo-Plantain Garden breuk zone schokt 12 januari 2010 om
   16u53 de 2010 Haiti aardbeving vanuit episch cenrum op 13km diepte
   en 25km westelijk van Port-au-Prince welke stad met de grond gelijk
   word gemaakt waarbij een groot deel van inwoners omkomen waaronder
   leiders van oppositie Gaillard, kerk Miot en VN missie Annabi.
De verdeelde overheidsdiensten ruimen snel lijken in massagraven
of door verbranding onder populair protest van Voodoo priester
   Beauvoir maar velen zijn onbereikbaar waardoor vele in tropen snel
   ontbinden in openlucht terwijl buurtwachten worden opgezet tegen
   plunderingen als in getroffen gebieden voedsel tekorten ontstaan.
De volgende maand worden 220 000 doden reapporteerd door Preval en
naar schatting 3 miljoen daklozen, na 3 orkanen in augustus Fay op
   15de, Gustav 25ste, Hanna 28ste en Ike een zware 1 september breekt
octobor 2010 Cholera epididemie uit aan Artibonite rivier met 4000
   zieken.
Na orkaan Tomas 29 oktober is de epidimie landelijk en komt ook de
D.R. binnen, ondanks deze rampspoed pleit VN voor doorgang van de
2010 verkiezingen die Martelly wint van Manigat, Martelly kondigt
aan te beginnen aan opbouw van Staats leger naast wederopbouw van
   aardeving en bestrijding epidemie.
Als jan.2011 de eerste doden vallen in Haiti is de epidimie al
   verspreid naar Cuba en Venezuela, in maart 2011 zijn er dan al
           4 500 doden en maart 2012 zo'n 7000 doden en 500 000 zieken,
           november 2013zijn het 8 500 doden en 700 000 zieken wat 2016 is
   opgelopen tot 9000 doden en 770 000 zieken.
Als hij mei 2012 de presidentiele verkiezingen uitsteld word hij
ook beschuldigt 2 600 miljoen smeergeld te hebben geincasseerd
van D.R. ondernemer Bautista temidden de crisis van de aardeving
en november 2013 volgen overal demonstraties, oktober 2014
worden deze verkiezingen weer uitgesteld waarna 1ste minister
Lamothe aftreed en word gevolgd door E.Paul.
Als het parlement jan.2014 opstapt als zijn termijn erop zit zijn
de demonstraties sterk uitgebreid waarop Martelly belooft maart'15
verkiezingen te organiseren, uiteindelijk vinden in augustus de
2015 verkiezingen plaats maar er zijn veel rellen bij stembussen
waarvan 5% worden gesloten.
Oktober volgen de presidentiele verkiezingen 2015 net gewonnen door
Martelly's protege Moise van Celestin die gelijk protesteerd tegen
de betrouwbaarheid gepaard met demonstraties met rellen ook
   bijgewoont door Lavalas, uiteindelijk verlaat Marelly feb.2016
zijn post zonder dat een van de kandidaten hem opvolgt.
Uiteindelijk stelt Privert een interum regering op die 'n onderzoek
naar de verkiezimgen uitvoert en concludeerd dat er sprake is was
van fraude en organiseerd nieuwe verkiezingen

moord op Olof_Palme
Japanese Suisei probe flies by Halley's Comet
Somali_Civil_War
Oosterscheldekering
Lake_Nyos_disaster
The_Oprah_Winfrey_Show
Sandoz_chemical_spill
Iran-Contra_affair

1987 Gorbatjov en Reagan eindigen de koude oorlog met besprekingen in
   Rekyavik 1986 en kernwapenwedloop met INF verdrag 1987, Reagan
   is dan persoonlijk betrokken in geheime oorlog van doodseskaders
   uit El Salvador in Nicaragua waarvoor hij wapens verkoopt aan Iran
   en leid tot Iran-contra affaire.

    Oorlogen in de Kaukasus
1988-1994 Nagorno-Karabakh Oorlog
De Glasnost en Perestroika van Gorbatsjov vinden snel gehoor in
   Armenie SSR waar nieuwe Politieke organisaties demonstreren tegen
   vervuiling door Russische industrie waarop in Azerbaijan SSR in de
   Armeense enclave Nagorno Karabakh NKAO men protesteerd voor
aansluiting bij Armenie gesteund door Armeense demonstraties in
   Armeense hoofdstad Yerevan.
In Azerbaijan volgt op Armeense protesten geweldadige reactie van
Azeri nationalisten met rellen in Askeran en pogrom in Sumgait en
omdat lokale autoriteiten weigeren in te grijpen worden Soviet
eenheden gestuurd voor bescherming van Armenen in Azerbaijan,
   Gorbatsjov verwerpt uiteindelijk de aansluiting van NKAO.
Protesten in Yerevan voor NKAO worden beeindigt door Soviets met
   Zvartnots Vliegveld rellen waarop Armeense repressie begint in
Azeri enclave Nakhchivan en dorpen Yukhari Askipara, Barkhudarli,
Sofulu en Karki in Armenie waarvan 150 000 Georgiers migreren
naar Azerbaijan.
In NKAO hoofdstad Stepanakert volgen dan rellen tussen beide volken
en in Azerbaijan vind Kirovabad pogrom plaats terwijl in Yerevan
   Soviets de noodtoestand uitroepen, als 6,8 Spitak aardbeving plaats
vind ein'89 word Metsamor Kern Centrale gesloten waarna Armenie met
   stroom-tekorten kampt.
Begin 1990 begint uitgebreide Pogrom van Armenen in Baku begin'90
die door Soviet MVD word beeindigt in Zwarte Januari terwijl na
toenemende grens-incidenten het Armeense leger 26 maart het
grensgebied in Azerbaijan aanvalt en bezet maar worden snel weer
verdreven door Soviet troepen, in Azerbaijan word dan Mutallibov
   president na eerste vrije verkiezingen.
Op 30 april volgt Operatie Ring, een door Rusland gesteunde inval
   van Azeri OMON die Armenen uit Shahumyan verdrijven, de OMON volgt
daarna met inval in NKAO, veroveren Chapar en trekken op naar
Stepanakert, eind 1990 vertrekken Soviets dan uit Azerbaijan en
   NKAO en soldaten verkopen hun wapens aan lokale bevolking waarmee
   Azeri en Armeense milities zich bewapenen.
Er volgt felle strijd tussen Azeri rn Armeense militie's gepaard
met Bombarderen van Stepanakert en Khojaly bloedbad waarna Azeri
   president Mutallibov aftreed voor Mammadov gevolgt door meer
Armeense overwinningen en 16 juni volgt geheel nieuwe regering van
      het APF "Azerbaijaans Popular Front" o.l.v. Gambar en Elchibey.
Als het Azeri hoofdleger klaar is volgt Operation Goranboy waarmee
in bliksemaktie het noorden van Karabakh verovert word gevolgt door
   rampzalige uittocht van Armeniers tot Soviet helicopters de Azeri
   opmars stoppen, na Armeense gereuilla en harde winter word het
Azeri leger weer verdreven door een nieuw NKR leger lente 1993.
Het NKR leger blijft oprukken met aanval op Kelbajar en veroveren
het gebied tuusen Armenie en Karabakh (13% Azerbaijan) en als een
aanval op Baku mogelijk word begint Azeri regering met consessies
   en met Bishkek Protocol volgt uiteindelijk de wapenstilstand op
12 mei 1994 om 12u01.
Tqvarcheli en omgeving.
    DARK FOREST IN THE MOUNTAINS1993-94 map 1 2
Deer In The Mountain - Armenia Azerbaijan War Doc

1988 In Birma is de 8888 opstand tegen militaire diktatuur van Ne Win
en zijn door Sovietunie gesteunde socialistische plan economie,
   grote vreedzame demonstraties worden met geweervuur beantwoord
waarbij 1000den doden vallen terwijl demonstraties door gaan.
Uiteindelijk eindigt een nieuwe militaire coup van SPDC o.l.v.
   Than Shwe de opstand als hij vrije verkiezingen toezegt, hierbij
krijgt de NLD o.l.v. Aung San Suu Kyi de meerderheid, zij blijft
echter onder huisarrest terwijl ze een nieuwe regering leid met
Internationale steun, het leger behoud de Politieke leiding.

1989-1993 Georgische burgeroorlogen (Abkazie oorlog en zuid Ossetie oorlog)
In Georgie SSR organiseerd Gamsakhurdia met zijn Heilige Ilia van
   Rechtvaardigheid vanaf vanaf 1988 al grote demonstraties voor
   onafhankelijkheid, in Ossetische enclave ZOAO (Zuid Ossetie
   Autonome Oblast) in Georgie word dan de nationalistische
Ademon Nykhas Partij opgezet.
Maart 1989 vraagt "Autonome Sociale Soviet Republiek van Abkhazia"
   ASSR Abkazie in Georgie meer Autonomie aan de Georgie SSR wat word
   verworpen waarop rellen in Sukhumi uitbreken tussen Georgiers en
   Abkaziers en schermutselingen op het platteland waarbij 100 doden
vallen en beeindigt word met noodtoestand door Interne Troepen.
Georgische protesten tegen Georgische CP in Tiblisi worden door
Interne en Soviet troepen neergeslagen in 9 April tragedie gevolgt
door wederkerende rellen tot uiteindelijk president Patiashvili
   terugtreed voor Gumbaridze (KGB hoofd) die een democratische
   meer-partij regering organiseerd.
   Verkiezingen 28 oct'90 voor interem regering "Opperste Raad van de
   Republiek Georgie" worden gewonnen door "Vrij Georgie Partij" VGP
   o.l.v. Kostava en Gamsakhurdia tegen rivaal "Nationale Congress
   Partij", nov'89 word vraag van ZOAO om meer onafhankelijkheid
afgewezen.
Als dan de voorzitter van ZOAO naar huis word gestuurd organiseren
zij onafhankelijk eigen verkiezingen begin 1990 waarop in ZOAO
   Georgiers en Osseitiers milities oprichten die elkaar bestrijden,
Gamsakhurdia beeindigt uiteindelijk de autonome status van ZOAO
eind 1990 en roepen de noodtoestand uit.
   Kort hierop trekken de Interne troepen van Georgie en Soviet leger
binnen om milities uit elkaar te houden, het Georgische leger
neemt dan het bestuur en justitie over in de hoofdstad terwijl
de Soviets de Ossetiers op het platteland beschermen (wapens
leveren)
In Januari 1991 trekt Georgische Nationale Garde de zuid Ossetische
   hoofdstad Tskhinvali binnen en beginnen de strijd met Ossetische
milities tot februari Sovietunie een wapenstilstand regeld tussen
milities als de Nationale Garde de ZOAO verlaat terwijl Ossetische
   milities zich terugtrekken uit Tskhinvali naar omliggende bergen.
Kort hierna laait de strijd weer op tussen Georgische en Ossetische
   milities, in de lente trekken Nationale Garde troepen dan weer de
hoofdstad binnen en kort nadat ze 80% van de huizen vernietigen
   vertrekken ze weer.
Als Gamsakhurdia de leiders van Nationale Garde en belangrijkste
   militie Mkhedrioni ontslaat word door beide diensten de Georgische
   hoofdstad Tiblisi afgesloten dec'91/jan'92 en voeren ze een coup
   uit gepaard met hevige gevechten waarmee Gamsakhurdia word afgezet
   en maart 1992 neemt een "Staats Raad" o.l.v. Shevardnadze het
   bestuur over.
Tewijl Zviat Gamsakhurdia in Armenie onderduikt vervolgen zijn
   volgelingen Zviadists met ondergronds verzet van ontvoeringen
   en aanslagen en als een groot aantal Georgische ambtenaren in
   Mingrelia worden gegijzeld juli'92 komt hier een grote Nationale
   Garde eenheid naartoe.

Tijdens machtswisseling in Georgie kiest de CP van ASSR Abkazie
voor zijn onafhankelijkheid (gesteund door Moskou) maar nadat
Nationale Garde de gijzeling in Mingrelia beeindigen trekken ze
   van hieruit Abkazie binnen voor aanval op Sukhumi 27 juli waarmee
   Nationale Garde deze Abkazische hoofdstad veroveren.
De Abkazische regering o.l.v. Ardzinba vluchten naar Gudauta en
   er volgt een golf van geweld tussen Georgiers en Abkazen in de
   regio waar Georgiers het zuiden veroveren en Abkazische milities
zich in het noorden terugtrekken waarvoor Moskou een status quo
afdwingt van Georgiers.
Terwijl Abkazische milities worden versterkt (met Russsische steun)
   en aangevuld met milities uit CBVK "Confederatie van Bergvolk van
   de Kaucasus" regelt Shevernadze met Moskou voor het andere conflict
   in Ossetie het Sochi akkoord 24 juni'92 wat zuid Ossetie verdeelt
   tussen Georgische milities en Ossetische milities.
In zuid Ossetie word een wapenstilstand georganiseerd door JCC
   "Joint Controle Commissie" en JPKF "Joint Peace Keeping Forces"
met OCSE, de milities gaan echter beide gewoon door met strijd en
   geweld en komende jaren vluchten 100 000 Ossetiers en 23 000
   Georgiers.
In Abkhazie word door Nationale Garde 1 okt'92 met aanval op Gagra
   de status quo hier verbroken die tot 6 october de noordelijke regio
   van Abkazische seperatisten veroveren waarna Russen opnieuw een
   wapenstilstand regelen 3 september waarvoor Georgie aanvalstroepen
   en zware wapens uit Gagra terughaalt.
Abkazische seperatisten ondernemen o.l.v. chechen Basayev aanval
op Gagra (met Russische luchtsteun) die ze dan met zware verliezen
   veroveren en vele Georgische inwoners vluchten naar omliggende
dorpen Gantiadi en Leselidze waar ze kort erop ook worden verjaagd,
   de Akazische opmars stopt voor westen van Sukhumi en aanvallen op
Georgische front aan Gumista rivier leid tot Kamani bloedbad.
Op 16 maart worden Georgiers van Gumista river verdreven maar
   ondanks Russiche luchtsteun kan Sukhumi niet worden ingenomen en
14 mei volgt opnieuw een wapenstilstand tot begin juli weer een
   Abkazische aanval achter het front op Tamishi word afgeslagen
   maar wel Akhalsheni, Guma, Shroma en Kamani veroveren.
In Georgie word minister van defensie Nadareishvili vervangen door
   Shartava en volgende wapenstilstand volgt eind juli tot half
   september waarop Abkazen, CBVK en Armeense Bagramyan militie
   gesteund door Russische luchtmacht met felle gevechten Sukhumi
   innemen 27 september wat leid tot Sukhumi bloedbad.
Na val Sukhumi worden nog Georgische burger vluchten neergehaalt
als het Georgische leger op de vlucht slaat en Abkhazische troepen
   de rest van Abkhazie veroveren waarbij niet alleen Georgische
   burgers maar ook andere volken onder Abkhazische genocide lijden
bevestigt door OCSE, Griekenland evacueerd met Gouden Vloot 1000
   Grieken uit het gebied.
map 1 2
hist.kaart 1918 1775 1490 1450 1380 1213 1124 1060 1000
   900 850 830 400 300 250 100
North Caucasian Federal District

1989-1992 Na vertrek van Russen uit Afghaistan kan Najibullah met 1500 tanks,
   800 APC's, 5000 kanonnen, 126 straaljagers, 4 biljoen/jaar Soviet
   steun en collaboratie van Dostum milities de opstandelingen nog wel
   even op afstand houden waarvan Hekmatyar in Jalalabad de leiding
heeft met VS steun. doku
Een grote aanval van Hekmatyar op Jalalabad word afgeslagen 1989
waarna hij weer slaags raakt met verzets groepen o.l.v. Haq en
   Massoud, ondertussen overleeft Najibulah een mislukte aanslag van
Parcham o.l.v. Tanai gevolgt door onderlinge strijd in regering. yt
Door eigen crisis 1990 verlaagt Sovietunie hun steun yt en nieuwe
president Yeltsin eindigt de steun zelfs augustus 1991 waarop de
luchtmacht stopt en bevriende milities zich afkeren, als Najibullah
maart 1992 dan aftreed voor Hatif beginnen Dostum en Massoud eind
   april met een gezamelijk beleg van Kabul.
Als Hatif de strijd opgeeft sluiten Dostum en Masoud voor Mujahidin
het Peshawar Accord met VN voor een Islamitische Staat Afghanistan
   o.l.v. president Rabbani, ondanks benoeming tot 1 ste minister eist
   Hekmatyar het leiderschap en als Rabani in Kabul de leiding neemt
begint zijn groep Hezb-e Islami een beleg van Kabul. yt 2
Na het vertrek van de Russen besluit het MAK leger van 2000 man
   internationale acties te gaan uitvoeren onder de naam Al Qaida,
als Azzam omkomt bij een aanslag word Ali Mohamed 2de man, 1990
vind FBI in zijn huis in VS plannen voor een aanslag op de WTC
waarna Al Qaida door de VS al als vijand word gezien.

1989-2000 Soedan onder Bashir
Zomer 1989 word de regering Sadiq afgezet door een leger-coup van
generaal Bashir en hij sticht de "Revolutionaire Commando Raad voor
   Nationale Bevrijding" RCRNB, Bashir in samenwerking met al-Turabi
verbreken vredesproces in zuiden met offensief tegen SPLA terwijl
   Sharia rechtspraak gaat gelden voor alle inwoners.
Bashir regeert met absolute diktatuur en al-Turabi geeft Bin Laden
onderdak en laat hem enkele kazernes opzetten waarop de VS een
   handelsboycot organiseerd, Bashir benoemt zichzelf president 1993
waarop de RCRNB word ontbonden, met verkizing 96 word hij herkozen
en sticht Nationaal Congres partij met al-Turabi als woordvoerder
   en 1998 voeren ze nieuwe grondwet waarna andere politieke partijen
worden veroorlooft met Liberale en Arbeiders partijen.
Als Bashir word tegengesproken door al-Turabi word het regerings
gebouw omsingelt door leger en al-Turabi afgezet, hetzelfde jaar
bombardeerd VS een bedrijf bij Khartoum, met verkiezingen 2000
keert al-Turabi terug op zijn plek als ook Bashir word herkozen,
kort daarna word al-Turabi geschorst waarna zijn partij PNC een
verdrag tekenen met SVBB.
Om VS boycot te ontlopen besluit Bashir de EIJ en Al Qaida kazernes
te sluiten, vraagt Bin laden te gaan en al-Turabi word opgesloten
terwijl de VN sinds 2001 druk uitvoert tegen oorlogsmisdaden in de
   oorlog van het zuiden en vredesbesprekingen leiden vanaf 2003 tot
overeenkomsten en verminderde gevechten die uiteindelijk uitlopen
tot einde van de oorlog en onafhankelijk zuid Soedan.

1989-1998 Als Iraq na de oorlog met Iran de olie-prijs verhoogd voor de
wederopbouw protesteerd de VS gesteunt door OPEC waarop president
Hoessein het Iraakse leger naar het zuiden stuurt en veroveren
Koeweit, de VS reageert met invasie Desert Sorm die Koeweit
heroveren en het Iraakse leger en luchtmacht uitschakelen.
De VS luchtmacht voert vanaf dan een vliegverbod uit voor het
   Iraakse leger en eist ontwapening van chemische en biologische
   wapens in Iraq waarvoor ze de VN overhalen om dit uit te voeren
die bij instemming van Hoessein UNSCOM naar Irak sturen.
Irakezen proberen regelmatig UNSCOM te misleiden terwijl de VS
     uitslagen stelselmatig afwijzen en eisen elke keer nieuw onderzoek,
de VS hebben dan al besloten tot aanval op Irak zelf om Hoessein
   af te zetten en CIA organiseerd uitgebreide geheime spionage in
Iraq om deze aanval voor te bereiden.
Hiervooor vinden ook bombardementen van de VS luchtmacht plaats in
   Irak onder valse voorwenselen, in 1993 vanwege vermeende aanslag
   op Bush, 1996 voor een aanval in Kurdistan en Operatie Desert Fox
in 1998 tegen vermeende depots van verboden wapens waarna Hoessein
   verdere inspecties afzegt en UNSCOM naar huis stuurt.

1989 Einde Libanese burgeroorlog
Eind 1989 tekenen de belangrijkste partijen in Libanon met de
Arabische liga de Taif overeenkomst waarbij de milities hun wapens
inleveren voor amnestie, het westen van Beirut komt onder bestuur
   van minister el-Hoss met Syrische leger en oosten onder controle
van Libanese leger o.l.v. Aoun neef president Gemayel die hem
ook als premier benoemt.
Hetzelfde jaar word opvolging van Gemayel geregeld door Moawad die
   na 3 weken word gedood met aanslag waarop Hrawi volgt gesteunt door
   Hariri (bedrijfsleider Saudi Oger) die de wederopbouw organiseerd
   terwijl Hrawi succesvol door onderhandelingen met milities het
   bestuur van de overheid terugbrengt.
Al in 1991 word de Syrische bezetting met verdrag geregeld en in
tegenstelling tot andere milities weigert de (door Iran gesteunde)
   Hezzbollah zijn ontbinding en steunt nog enkele PLO groepen in
zuid Libanon (bezuiden Litani rivier) met strijd tegen Israelische
posten hier.
Als de burgeroorlog achter de rug is word 1998 Lahoud president
en Hoss neemt de plek in van Hariri in die zich dan geheel richt
op bouwproject Solidere.

1990 Nadat in Yemen de Arabische Republiek en Volks Republiek gezamelijk
   olievelden in hun grensgebied exploiteren verenigen ze in Republiek
   Yemen mei 1990 en de organisatie van deze unie word april 1993
   afgerond met meer partij verkiezingen.
Arabieren en Socialisten behalen in eigen land de meerderheid maar
   de grotere bevolking in het noorden geeft Arabieren o.l.v. Saleh de
   leiding, al Beidh van de socialisten word dan 1ste minister.
Als Yemen zich afkeerd van golf oorlog worden 800 000 Yeminische
gastarbeiders in Saoedi Arabie naar huis gestuurd waarvan velen
in opvangkampen wachten op werk en woning, na onenigheid verlaat
al Beidh de regering waar al-Attas zijn plek inneemt.
   De beide legers die nog niet zijn verenigt raken in gevecht met
elkaar waarop het zuiden zich weer afscheidt mei 1994, een groot
offensief van het Arabische leger verovert Aden en zuiden waarop
   de Socialisten vluchten en geheel Yemen ontwikkeld tot Arabische
één-partij staat o.l.v. Saleh tot 2012.

1990-1994 Tutsi opstand en Hutu genocide in Rwanda
In het door Hutu gedomineerde Rwanda word in economische crisis
met voedseltekorten de roep om meer democratie weer luider, in
buurland Oeganda o.l.v. Amin verkeren dan veel Tutsi vluchtelingen
   uit Rwanda als het UNLF verzet o.l.v. Obete het leger van Amin
verslaat, Oeganda verovert en Obete de macht grijpt van Amin.
In zuiden van Oeganda begint dan verzet van (Nationale Verzets
   Beweging) NRM o.l.v. Museveni tegen nieuwe bestuur van Obete waar
veel Tutsi vluchtelingen aan deelnemen en zij verslaan het UNFL
   begin'86 waarop Museveni de macht overneemt in Oeganda.
Tutsi vluchtelingen in Oeganda deserteren uit NMR met
hun wapens en stichten dan RPF (Rwanda Patriotten Front) o.l.v.
   Rwigyema en Kagame en vallen Rwanda binnen herfst 1990 waar ze
   amnestie en einde van apartheid eisen
Het Rwandese Leger FAR gesteund door Franse en Zairese troepen
   stoppen de RPF opmars na 3 dagen en 60km en als de RPF legerleider
   word vermoord door onder officieren trekt Uganda zijn steun terug
en RPF duikt onder in de bergen van noord Rwanda.
Als de Franse luchtmacht een tegen offensief van FAR steunt volgt
een klopjacht op RPF en sympathisanten waarbij 10 000 mensen
omkomen, de RPF reorganiseerd in Virungabergen 2000 man o.l.v.
Kagame 1990 en beginnen januari 1991 met korte verovering van
Ruhengeri waarna ze gereuilla voeren tegen RAF.
De RPF groeit tot 5000 man aan dat jaar en 12 000 man 1992, in de
zomer sluiten ze een wapensilstand onder toezicht van OAU tot
februari 1993 veel Tutsi's omkomen bij RAF razzia's en RPF weer de
strijd begint en RAF overompelen op weg naar de hoofdstad waarop
   Frankrijk troepen stuurt en de RPF de strijd weer neerlegt.
   Op 6 april 1994 word dan het vliegtuig neergeschoten waarbij de
Hutu Habyarimana president van Rwanda en Ntaryamira president van
   Burundi bij omkomen, de volgende dag begint uitgebreid voorbereide
en gecoordineerde campagne van Hutu milities die onder bescherming
van RAF leger jagen op Tutsi burgers en met machetes afslachten.
   De RPF begint gelijk een offensief tegen de RAF om de aanhoudende
slachtingen tegen te gaan, eind april veroveren ze het westen en
in juli het oosten en hoofdstad Kigali waarop weer Franse troepen
   landen die dan alleen Europese belangen beschermen en eind juli
   verslaaat de RPF het laatste RAF leger en beeindigen genocide.
In het noorden dragen Fransen de macht over aan de RPF na 100
   dagen Rwandese genocide waarmee 1 000 000 Tutsi worden geslacht en
   1 000 000 Hutu's vluchten voor vervolging, de Hutu Bizimungu die
vanaf 1990 de RPF steunde word president en Kigame word premier die
   in 2000 Bizimungu volgt als president tot op heden.

1991-2006 Vroege Somalische burgeroorlog
   Als Said Barre bondgenoot word van VS kan het Somalisch leger sterk
uitbreiden maar als de koude oorlog in jaren 80 uitdooft daalt ook
de stroom steun uit VS, als Said Barre na zwaar ongeluk revalideert
regelt vice-president Samatar een lening met IMF waarvan de eisen
echter alleen de economie ontwrichten tot crisis eind jaren 80.
Naast politieke oppositie van SDM, SDA en SMG is er ook gewapent
   verzet van o.a. SSDF (van Majeerteen) 1978, USC (van Hawiye) 1987,
   SNM (van Isaaq) 1981 en SPM 1989 (met Ethiopische steun) waar het
Somali leger bloedig tegen optreed, 1990 bereiken de gevechten
Mogadishu waar USC de laatste strijd met Rode baretten van Barre
winnen en Said Barre jan.1991 afzetten.
De USC zet een interem regering op maar een oproep tot samenwerking
   aan ander milities word genegeerd en er volgt een strijd tussen de
milities als de helft van de bevolking in hongersnood verkeerd
waarop de milities instemmen met de VN missie UNOSOM 1. kaart
Eind 1992 volgt de UNITAF missie voor voedsel hulp, na het Mudug yt
vredesakkoord tussen de grootste partijen komt de UNOSOM 2 missie
1993 die echter nog word aangevallen door kleine milities wat zo
frequent word dat de VN'rs vertrekken 1995, er vinden geen grotere
aanvallen meer plaats en langzaam ontwikkeld een status quo.
Tijdens vredesbesprekingen van meeste milities met internationale
   commissie in Djibouti word een interim regering o.l.v. president
   Ali Mahdi van USC opgezet waarop Aidid met SNA een tegen-regering
   opzet in hoofdstad Mogadishu, de interum regering vestigt zich dan
in Baidoa waar ze gelijk worden belegerd door Aidid, als Aidid
   senior word gedood in Medina 1996 vervolgt zijn zoon Aidid junior
   de strijd.
Milities in Garowe organiseren Puntland in 1998 en volgende jaar
organiseerd RRA o.l.v. Shatigadud de Zuidwest Staat van Somalie,
2000 word de regering Ali Mahdi opgeheven door Djibouti-commissie
die de Traditionele Nationale Regering TNR o.l.v. president Hassan
   opzet in Mogadishu, Aidid junior hervormt dan SNA tot SHRR Somali
   Hervorming en Restoratie Raad o.l.v. Mohamed Dhere in 2001.
De TNR heeft weinig controle buiten de hoofdstad en administratie
raakt nog failliet vlak voor einde van z'n Mandaat 2004 waarop IGAD
met UN, VS en AU de Interum Federale Regering IFR o.l.v Yusuf Ahmed
   opzet die 't bestuur overnemen en constitutie met 2-kamer parlement
   organiseren voor 2012 vanuit Jowhar en Baidou.

1991-1995 Oorlogen bij verdeling van Joegoslavie
Na dood van Tito 1980 streven in Yugoslavie Federatie de deelstaten
   Slovenie, Kroatie, Montenegro en Bosnie en Servische provincies
   Vojvodina en Kosovo naar meer autonomie gepaard met demonstraties
culminerend in 1981 Kosovo protesten waar onbepaalde noodtoestand
   volgt waarmee geheime dienst elk nationalisme de kop indrukt.krt2,3
    De dominante deelstaat Servie o.l.v. Milocevic bestrijd sinds 1986
deze beweging fel, sponsert migratie van Serven naar Kosovo en
organiseerd tegen-demonstraties '86-'88 in Vojvodina, Kosovo en
   Montenegro die op rellen uitlopen en regeringen hier ten val
   brengen waarna Milošević sympathisanten 'n nieuwe regering vormen.
Slovenie, Kroatie en Bosnie blokkeren 1990 deze akties, organiseren
meer-partij stelsel en pleiten voor meer autonomie en verlaten dan
   de Centrale regering waarop Servie het JNA leger inzet tegen
   demonstraties in Kosovo terwijl hier en in Vojvodina de autonomie
word opgeheven, het JNA word ook verzameld aan Sloveense grens.
In Slovenie, Kroatie en Bosnie worden dan vrije verkiezingen
   georganiseerd als Servie ook een meer-partij stelsel opzet, in
Slovenie word DOS o.l.v. Pučnik en in Kroatie word de KDU o.l.v.
Tudman populair die pleiten voor onafhankelijkheid.
Oorlog in Kroatie
   Serven in Kroatie stichten SDS o.l.v. Rašković die tegen Kroatische
   onafhankelijkheid zijn en anders onafhankelijkheid van Servische
   enclave in Kroatie eisen gesteunt door Milosovic, in april 1990
   winnen DOS en KDU de verkiezingen en organiseren onafhankelijkheid.
Kort hierop begint JNA een ontwapenings campagne met bliksem-aktie
   in Kroatie maar in Slovenie kan de TD zich tijdig verschanzen in
kazernes en weigert medewerkung waar JNA hen dan belegerd, juli'90
   verklaart Slovenie dan zijn onafhankelijkheid, als Kosovo eenzijdig
   zijn autonomie uitbreid word z'n autonomie opgeheven door Servie.
Serven in Kroatie organiseren dan milities o.l.v. Martić met hulp
van Servische leiding van JNA en organiseren SAO Krajina o.l.v.
   Babić in Kroatie (Zadar, oost Lika-Senj, noord Šibenik-Knin en
oost Sisak-Moslavina provincies 1&2) zij organiseren eveneens
   wegblokkades om hun eisen kracht bij te zetten.
November'90 worden Bosnische verkiezingen gewonnen door PDA o.l.v.
Izetbegović die president word, Serven in Kroatie organiseren dan
   de Serven in Bosnie in SDS bosnie o.l.v. Karadžić (vice-president)
   en Kroatie organiseerd Kroaten in Bosnie in KDU bosnie o.l.v.
   Kljuic als 1ste minister.
Eind'90 escaleert de situatie in Krajina als Kroatische ambtenaren
worden ontslagen en niet Servische burgers verjaagd, begin 1991
   organiseren Serven in oost Kroatie de enclaves SAO west-Slavonia
en SAO oost-Slavonia, Baranja en west Syrmia met steun van JNA
   eenheden en verjagen ook hier niet Servische burgers.
Er volgen enkele gevechten maar Kroatische politie en de eerste
Kroatische gevechts-troepen ATJ Lucko en 1ste Garde Brigade staan
   machteloos tegenover Servische milities gesteund door JNA met zware
   wapens, organisatie van 2de, 3de en 4de Garde Brigades met zware
   wapens is dan in gang maar zijn pas in mei'91 inzetbaar.
Als het Kroatische leger op sterkte is verklaard Tudman 19 mei 1991
de onafhankelijkheid van Kroatie terwijl in oost-Slavonia gevechten
   dan echt beginnen, eind juni begint een JNA offensief in Slovenie
maar word na 10 daagse oorlog verdreven waarna velen deserteren
uit het JNA en er alleen Servische nationalisten overblijven.
Na mislukte aanval op Slovenie volgt JNA offensief in Kroatie 1991
waarbij grote steden worden belegerd en platgeschoten en Servische
   enclaves uitgebreid gepaard met genociden maar Kroatische Brigades
kunnen standhouden en onder druk van de internationale politiek
staakt het JNA zijn akties en begint de terugtocht met Sarajevo
   Akkoord jan'92.
De VN organiseerd dan UNPROFOR vredesmacht in Kroatie in en nabij
Servische enclaves die een wapenstilstand tussen Serven en Kroaten
   regelt en bescherming voor vluchtelingen, gevechten gaan sporadisch
door gepaard met etnische zuiveringen en de 3 Servische envlaves
verenigen zich in Republiek Servisch Krajina RSK o.l.v. Hadžić.
Nadat in Bosnie een nieuwe oorlog uitbreekt en eind'92 het land
   overspoeld word door 300 000 vluchtelingen verbreekt Kroatie
begin'93 de wapenstilstand met Operatie Maslenica waarmee een
   corridor door Krajina word geslagen en met Operatie Medak Pocket
word Servische artillerie bij Gospic uitgeschakeld waarop de VN
deze plek overneemt.
Juni'94 volgt Servisch referendum voor vereniging Krajina met
   Srpska en terwijl de UNPOFOR missie zijn einde nadert word een
strengere UNCRO missie georganiseerd ter opvolging eind maart
als Kroatie met Operatie Flash de Servische enclaves in west-
   Slavonia opruimt.
Wannneer de RSK zijn banden verbreekt met Servie wordt met
   Operatie Zomer '95 en Operatie Storm door Kroatie geheel Krajina
ingelijft met Bihac in Bosnie waarop Serven in Kroatie alleen een
grensgebied in oost Slavonie rest en 200 000 Serven vluchten naar
Servie.
1992-1995  Oorlog in Bosnie
In Bosnie hebben Serven zoals in Kroatie met steun van JNA al de
autonome enclaves SAO Bosanska Krajina aug'91, SAO Herzegovina 27
mei'91 en SAO Noord-oost Bosnie en SAO Romanija 9 nov'91 opgezet,
24 oktober verlaat de SDS bosnie zelfs het parlement en organiseren
Raad van Serven in Bosnie, ook Kroaten scheiden zich 18 nov. af in
republiek Herzeg-Bosnia o.l.v. Boban.
In sept'91 neemt de JNA in Bosnie al strategische posities in rond
Mostar in Bosnie, wegblokkades van Kroatische en Bosnische milities
   bij Višegrad en Ravno worden door JNA konvooi opweg naar Kroatie
met geweld uit de weg geruimt en in oktober worden 21 Kroatische
   dorpen in Bosnie door JNA platgebombardeerd.
De Servische enclaves verenigen zich in Republiek Srpska o.l.v.
Karadžić 9 jan'92 waarvoor Mladić het Leger van de Republiek Srpska
LRS opzet terwijl Stakić al de ethnische zuivering plant, zij
   claimen ook het recht op regio's in Bosnie die voor WOII een
   Servische meerderheid hadden.
Nadat Izetbegovic 3 mrt'92 de onafhankelijkheid van Bosnie uitroept
beginnen de eerste gevechten als LRS gesteunt door JNA beginnen
   met etnische zuiveringen en veroveringen gepaard met massamoorden
   en genociden, de JNA verlaat Bosnie in mei als ze hun zware wapens
   met bemanning hebben achtergelaten bij LRS.
In Bosnie organiseren Kroaten de Kroatische Defensie Raad KDR met
steun van Kroatie en Bosniers het Leger van Republiek Bosnie LRB
die zwaar onderbewapend zijn, het LRS begint dan de door JNA
georganiseerde belegering van Sarejevo (duur 3,5 jaar).
Na een paar maanden verkeert geheel Bosnie dan in een intensieve
burgerloorlog van LRS en Servische milities o.l.v. Stakić, die met
   overmacht aan zware wapens steden kapotgeschieten en dorpen
   veroveren waar ze niet Serven verjagen en hun woningen platbranden,
   krijgsgevangen worden in concentratie-kampen opgesloten.
Juni 1992 zijn al 2,6 miljoen mensen op de vlucht waarop de VN de
   UNPROFOR missie uitbreid naar Bosnie als KDR zich keert tegen LRB
in Kroatisch-Bosnische Oorlog en ook Bosnische gebieden aanvalt die
   de LRB weer herovert, Kroaten doen ook aan etnisch zuiveren en
Bosniers voeren represailles uit.
Mei'93 organiseerd UNPROFOR safe areas bij Sarajevo, Goražde,
   Srebrenica, Tuzla, Žepa en Bihać voor vluchtelingen die met alle
middelen zullen worden verdedigt tegen de strijdende partijen en
de VN regelt no fly zone in Bosnie en juni vind een zeeblokkade
plaats in Adriatische zee.
Omdat UNPROFOR in feb'94 zich bedreigt voelt door strijdende
   partijen besluit de VN luchtaanvallen toe te staan ter verdediging
van UNPROFOR en Safe areas en als het mandaat van NATO luchtmacht
word uitgebreid besluiten KDR en LRB hun strijd op te geven en
tekenen 23 feb'94 een wapenstilstand in Washington.
Een week later schiet VS luchtmacht 3 Servische jagers neer boven
   Banja Luka gevolgt door aanvallen op Servische troepen die Gorazde
   aanvallen waarop het aantal NATO luchtaanvallen tegen Servische
   troepen word opgevoerd en uitgebreid naar Kroatie.
De Serven houden stug vol en uiteindelijk word Sebrenica safe area
   11 juli'95 verovert door LRS leger o.l.v. Mladic die er alle mannen
   executeren, de LRS word dan steeds meer teruggedrongen door KDR en
   LRB met NATO luchtsteun tot de NATO met Operatie Deliberate Force
de LRS in Bosnie dwingen tot overgave aan VOP plan.
Pas 14 sep'95 worden NAVO aanvallen gestaakt voor onderhandelingen
die een week later leiden tot Dayton Vredes Akkoord waarop de NATO
in Bosnie een IFOR vredesmacht opzet (met geweldsmandaat).
1996-1999 Oorlog in Kosovo
In Kosovo had ondergedoken regering o.l.v. Rugova van Democratische
   Liga Kosovo LDK opgeroepen de rust te bewaren tijdens bloedige
       oorlogen in Kroatie en Bosnie, echter kleinschalig ondergronds
   verzets o.l.v. Jashari begint wel vanaf 1992 met sabotage van
   Servische bestuurcentra en 1993 aanslagen op Servische amtenaren.
In 1996 organiseerd Volks Beweging Kosovo LPK met Jashari
en Duitse steun het Kosovaarse Bevrijdings Leger UCK o.l.v. Thaci
   die beginnen met terreur-aanslagen waarvoor veel Serven uit Kosovo
       worden verjaagd en als met Albanese opstand tegen Berisha-diktatuur
   maart'97 veel wapens verdwijnen word door LPK van Rugova het FARK
   opgezet 1998 die aanvallen op JNA troepen uitvoeren.
Met de verkiezingen van 1997 word Milotonovic president van Servie
   en Milocivic president van Yugoslavie (Servie en Montenegro) met
   Seselj als vice-president en zomer'98 voert het JNA een offenstief
   aan de Albanese grens tegen wapensmokkel waarop NAVO luchtmacht
   vluchten uitvoert boven hen en afdwingen dat de VN een KDOM
   observatie-missie kan organiseren in Kosovo.
Het JNA reageerd op het ondergronds verzet door in hun families
sympathisanten op te sporen en executeren maar escaleren later
steeds meer in willekeurige beschietingen van woonplaatsen van
   verdachten wat stromen van vluchtelingen teweeg brengt.
Als de KDOM zo'n 230 000 vluchtlingen meld dwingt de VN een
wapenstilstand af gecontroleerd door KVM missie 16 nov'98 maar
als het geweld blijft doorgaan besluit de VN de SFOR missie (die
IFOR in 96 verving) uit te breiden naar Kosovo.
    Januari 1999 vind dan het Racak bloedbad plaats waarna NATO opnieuw
   dreigt met bombardementen, in februari leiden vredes besprekingen
   tot het Rambouillet Akoord voor terugkeer pre-1990 autonomie en
   democratie die Milosovic niet ondertekent omdat ze tegen
   stationering van NATO troepen zijn.
Terwijl de opmars van de UCK doorgaat begint de VS met regelen van
veroordeling van Servischie straf campagnes tegen burgers in Kosovo
en eist terugtrekking van Servische troepen, NATO waarschuwt een
   dag later als er 500 000 vluchtelingen schuilen in de bergen en
   eind oktober voert de VS luchtmacht operatie Arendsoog in Kosovo.
Uiteindelijk voert de NATO luchtmacht aanvallen van 23 maart tot
11 juni 1999 als Milosovic het Rambouillet Akoord ondertekent
waarop het JNA vertrekt en de VN zijn KFOR missie organiseerd in
Kosovo voor terugkeer van de vluchtelingen, na de oorlog beginnen
demonstraties in Servie tegen Milosovic.
In de zomer 2000 leiden voortijdige verkiezingen voor leiderschap
van Yugoslavie ondanks terreur van Milosovic tot overwinning van
   Kostunica en gesteunt door demonstraties en rellen moet Milosovic
   na aanvankelijk protest toch aftreden waarna Kostinuca een einde
maakt aan de Milosovic administratie en april 2001 word Milosovic
   opgepakt in Belgrado en uitgeleverd aan Den Haag.

1992-2003 Algerijnse Burgeroorlog
Sinds de Fransen met brutale oorlog waren verdreven 1962 overheerst
verzetsbeweging FLN met een communistische 1 partij-staat o.l.v.
   Bendjedid met steun van de Sovietunie, een babyboom na overwinning
in jaren 60 leid in jaren '80 en '90 tot een jonge generatie die in
   werkeloosheid en armoede vervalt.
Integenstelling tot de buurlanden word de Moslim broederschap hier
de kop ingedrukt waarop Salafisme de meeste aanhang krijgt onder
   het volk, de FLN steunt sinds jaren 80 de imaams al-Ghazali en
al-Qaradawi die zich echter schikken aan het volk, imaam Bouyali
sticht zelfs klein MAIA verzet voor Sharia tegen FLN in 1982 maar
word opgerold na zijn zijn dood 1989.
In jaren 80 gaan er veel van de werkeloze Algerijnen op Jihad in
Afghanistan waar ze tegen de Soviets strijden en gaan het FLN als
vijand beschouwen, ondanks repressie zijn er 1988 Oktober Rellen
waarij veel doden vallen waarna de FLN bereid is een meerpartij
   stelsel in te voeren.
Op 18 feb.'89 word dan het Front Islamique du Salut FIS o.l.v.
Madani en Benhadj opgezet die zich uitspreekt tegen democratie
maar razend populair word in de steden ook vanwege organisatie
van effectief zorgsystem en met Gemeentelijke verkiezingen 1990
behalen ze 50% van de stemmen met FLN als twede met 25%.
Door de FIS word de hoofddoek verplicht, Frans word vervangen
door Arabisch, er komen restrictries voor alcohol, videozaken
worden gesloten en er komt scheiding van geslacht in zwembaden
verder word aangekondigt dat alle resterende banden met Frankrijk
worden opgeheven.
Als de VS begint met Golf oorlog word door de FIS demonstraties
tegen VS en voor Iraq georganiseerd, als de FIS dan ontdekt dat
de nationale verkiezingen worden gereorganiseerd regelen ze een
landelijke staking met rellen waarop het leger de noodtoestand
afkondigt 3 juni'91, verkiezingen worden uitgesteld tot december.
Als de onrust aanhoud worden Mandani en Benhadj opgepakt en krijgen
12 jaar waarop ex MAIA leden een grenspost overvallen waar ze
twee dienstplichtigen onthoofden, met landelijke voor verkiezingen
   wint FIS o.l.v. Hachani dan 118 stemmen tegen 12 van FLN.
Nadat de FIS nog aankondigt de pro-Franse bourgoisie aan te pakken,
   grijpt het leger in door de verkiezingen af te lasten, de regering
   naar huis te sturen en Boudiaf als president een Staatsraad te
   laten opzetten maar 29 juni word Boudiaf vermoord wanneer het leger
   4 000 FIS leden opsluit, o.a. in kampen in de Sahara.
Vele vrije FIS leden en Afghanistan veteranen trekken dan de
bergen in en voegen zich bij het overblijfsel van de "Islamitische
   Leger Beweging" MIA o.l.v. Chebouti en verdrijven het leger uit de
   bergen anderen organiseren zich in "Beweging voor een Islamisch
   Staat" MEI opgezet door Mekhloufi feb.'92.
    In maart'92 volgt een reeks aanslagen op academici, schrijvers,
intellectuelen, journalisten en doktors, ook in steden word het
   leger uit hele (arbeiders)wijken verdreven waar het verzet hun
   eigen Islamitisch bestuur invoeren, in de hoofdstaf Algiers word
in de buitenwijken de Bewapende Islamitische Groep GIA opgezet
door Layada die zich distancieerd van andere groepen.
De GIA strijders plegen ook aanslagen op hoofdleden van de FIS
   en MIA maar ook burgers die zich niet aan de Sharia houden, in 1992
   word Boudiaf vervangen Zeroual die begint met onderhandelingen met
FIS en infirect MIA onder oppositie van linkse politici.
De laatste buitenlanders vluchten in 1993 en eind dat jaar begint
anti-Islamisten verzet met Organisatie van Jong Algerijnen OJAL
die prominente Islamisten vermoorden, maart'94 word Gousmi leider
van de GIA die dan snel populair word en groter dan FIS, er zijn
zelfs prominente leden van MEI die overlopen naar GIA.
Juli'94 sluiten MIA en MEI zich aan bij AIS o.l.v. Merzag terwijl
het GIS zijn steun bij het volk verliest en zelfs Mekhloufi weg
loopt als GIA een aantal Islamitische scholen platbrand, okt'94
geeft Zeroual de onderhandelingen op en sticht zelfverdedigings
groepen in dorpen in onrustig gebied.
Terwijl het geweld alsmaar toeneemt vertrekt Reuter, sluit Marokko
zijn grenzen en worden alle internationale vluchten geschrapt, in
Rome organiseerd FIS politicus Kebir besprekingen met de meeste
strijdende partijen die het Santa Egidio platform overeen komen
echter zonder GIA en Algerijnse leger.
Oktober 1994 word Zitouni leider van GIA die in Frankrijk akties
als Air France vlucht 8969 kaping en 1995 Paris Metro & RER aanslag
uitvoert terwijl in Algerije ook de aanslagen toenemen evenals
strijd met het AIS, hetzelfde jaar zijn er weer verkiezingen waar
   een meerderheid aan deelneemt ondanks boycot van FIS en GIA.
De verkiezingen worden door Zeroual gewonnen met Nahnah als twede,
   er zijn dan veel strijders die uit AIS en GIA vertrekken waarop
   in het GIA er zuiveringsacties komen die nog meer onrust brengen en
   uiteindelijk word Zatouni vermoord gevolgt door Zouabri.
Parlementaire verkiezingen 5 juni'97 worden gewonnen door Nationale
   Rally voor Democratie RND die een coalitie vormt met FLN en MSP
   o.l.v. Ouyahia en zij krijgen te maken met de brutaliteit van
   Zouabri die volgens Takfir ideologie de terreur weer vergroot.
Zijn strijders vallen dorpen of wijken binnin om iedereen te doden
   en aan stukken te hakken, de AIS legt dan zijn strijd tegen de
   overheid neer en een deel van de GIA splitsen zich af in de
   Salafisten Groep voor Bidden en Gevecht GSPC o.l.v. Hattab.
In 1997 treed Zeroual als president terug voor Bouteflika die een
   vredesakkoord sluit met AIS terwijl in GIA het verval doorgaat,
met VS steun na 2001 en dood van Zouabri 2002 is het met de
GIA beweging wel gedaan en alleen GSPC gaat dan nog op kleine
   schaal verder met moordaanslagen.

1992-1996 Terwijl in Afghanistan de aanvallen van milities o.l.v. Hekmatyar
   (gesteunt door Pakistan) tegen Kabul en ander steden in handen van
   Dostum en Massoud uiteenvalt in meerdere conflicten o.a. tussen
   Sunni's en Shia milities word in Afghaanse vluchtelingenkampen van
   Pakistan de Taliban o.l.v. Omar opgericht.
Buiten de strijd om de steden voert de Taliban op 't platteland van
   zuid Afghanistan strijd tegen corrupte Moslim milities waar ze hun
   Islamitisch Emiraat organiseren die Pakistan gaat steunen inplaats
   van Hekmatyar die na korte deelname aan Rabbani regering de strijd
weer oppakt nu met Dostum die eind dat jaar word verdreven uit
   Kabul door Massoud als hij Mazar-e Sharif verliest 1994.
Dat jaar begint Taliban zijn offensief tegen legers van Massoud met
verovering Kandahar en tegen Hekmatyar, 1995 word Kunduz verovert
door Dostum en dezelfdse maand word Ghazni verovert door Taliban
die doorstoten naar Kabul waar ze het beleg van Hekmatyar breken
en zijn zware wapens buitmaken.
Herfst 1995 word een 1ste Taliban inval in Kabul afgeslagen maar
Hekmatyar's aansluiting bij Rabbani kan niet voorkomen dat Taliban
4/5 van Afghanistan veroveren en 17 sept. 1996 verlaat Massoud
Kabul waarop de Taliban de stad veroveren, na doden van Najibullah
stichten zij dan het Emirate van Afghanistan.
Het leger van Massoud trekt zich terug in de Panjshir vallei waar
hij zijn troepen verenigt met Dostum in Noord Alliantie en krijgen
steun van de VS in hun strijd tegen de Taliban die steun krijgen
van Pakistan.

Al Qaida's internationaal terrorisme
Als Saoudi Arabie tegen Iraakse dreiging het VS leger toelaat
keert bin Laden zich tegen hen en verplaatst 1992 het centrum van
Al Qaida naar Soedan waar Bashir na 1989-coup 'n Islamitische staat
organiseerd waar bin Laden een groot deel in investeerd.
Hier maakt hij kennis met Zawahiri leider van EJI terroristische
groep in Egypte die zijn reeks aanslagen in Egypte begon met de
   moord op president Nasr, bin Laden stuurt dan geld naar Algerije
   voor een opstand van de Islamitische Partij die was afgezet, voor
een Mujahidin groep in Bosnie 1992-1995 en voor aanslagen in Jemen.
Betrokkenheid van bin Laden zelf bij aanslagen word vermoed in de
aanslag op het Gold Mihor Hotel in Aden 1992 met 2 doden, vanwege
zijn militante houding trekt Saoedi Arabie het burgerschap van hem
in en worden zijn bankrekeningen afgesloten