Onafhankelijkheid van Frans Equatoriaal Afrika Na Frans west Afrika worden zijn kolonies die grensen aan Britse kolonies Gabon, Midden-Congo, Oubangui-Chari, Tsjaad en na 1911 Frans-Kameroen georganiseerd in aparte federatie Frans Equatorial Afrika F.E.A. 1910 o.l.v. een Generale Gouverneur in Brazzaville aan Kongo riviermond. Het Franse bestuur opgebouwt uit belasting in geld waarvoor de bevolking voor Europese bedrijven moeten werken die plantages en mijnbouw organiseren met verbeteren wegennet en aanleg van spoorwegen voor export naar globale markt van Industriele centra in Europa en sinds 18de eeuw ook VS. Als in de Wereldoorlog 1914-18 vele Afrikanen deelnemen aan de strijd voor Frankrijk worden scholen en ziekenhuizen opgezet en studies in Europa beschikbaar waardoor Afrikaanse intelectuelen opkomen die aanspraak maken op gelijke rechten en deelname in het bestuur. Na 2de Wereldoorlog word dan hieraan gehoor gegeven en Frankrijk realisert gelijk burgerrecht in zijn kolonien, deelname van de geschoolde Afrikanen in bestuur thuis en vertegenwoordiging in het Franse parlement en al gauw worden vele Afrikaanse politieke partijen opgezet die deelnemen aan Territotiale bestuur in kolonien waar ze pleiten voor autonomie. Als in Frankrijk de regering opnieuw word hervormt 1956 komt er ook gehoor voor zelf besuur en word in west Afrika kolonien parlementen meestal volledig door Afrikanen bezet georganiseerd met verkiezingen die dan pleiten voor onafhankelijkheid, in 1958 word dan eerst autonomie toegestaan (Guinnee krijgt dan gelijk onafhankelijkheid) en in 1960 onafhankelijkheid. Onafhankelijkheid van Tsjaad Pas 1920 word er hier een Franse gouverneur gestationeerd om Frans bestuur te organiseren en de regio te moderniseren waar echter weinig van komt, belangrijk word de benoeming van de Bantu Éboué uit Guinnee tot gouverneuur van Tsjaad 1936. Als Frankrijk in 2de W.O. word verovert door Duitsland en hier Vichy-Frankrijk organiseerd sluiten alle Franse kolonies zich hierbij aan, alleen Eboue besluit met Tsjaad zich bij de Vrije Fransen o.l.v. De Gaulle te voegen die doorvechten met Geallieerden en haalt ook de rest van F.E.A. over. Hierop begint het Franse leger van hier o.l.v. Hauteclocque een woestijnoorlog tegen Italianen in Lybie, Eboue krijgt dan de leiding over geheel F.E.A. met Tsjaad als centrum waar Eboue met lokale stamhoofden een centraal bestuur organiseerd en begint met opnemen van Afrikanen in bestuur van F.E.A. waaronder Aubame en Ayouné. Als Eboue sterft 1944 verdwijnen vele andere ideeen in de de prullenbak maar na de 2de W.O. krijgt ook iedereen in Tsjaad burgerrecht en kunnen deelnemen aan Territoriale raad en Franse regering maar door gebrek aan scholing in Tsjaad komt hier weinig van terecht. In 1946 word de Unie van Democratie in Tsjaad UDT o.l.v. Sahoulba gesticht (voor Ouaddaïan emiraat) bevriend met de Rally van het Franse Volk RFV en Progressieve Partij Tsjaad PPT o.l.v. Lisette voor verkiezingen 1947, Sahoulba verlaat de UDT en sticht Tsjaad Sociale Actie TSA o.l.v. Koulamallah in 1953. Deze gevestigde partijen worden gesteunt door Frankrijk en lokale stamhoofden terwijl anderen met repressie worden onderdrukt waardoor het een strijd blijft tussen Moslims uit centrum voor UDT en TSA met Christenen uit het zuiden voor de PPT die in Territoriale raad de leiding hebben als ze 1958 autonome status krijgen van Frankrijk. Na verschaffing van autonomie neemt Tombalbaye de leiding van PPT en parlement over terwijl Lisette vice 1ste minister word die de Moslims van UDT en TSA steeds verder op de achtergrond drukt, Tombalbaye regelt dan onafhankelijkheid 11 augustus 1960. Onafhankeliijkheid van F.Kongo Als in 2de W.O. Midden-Kongo zich met F.E.A. zich aansluit bij vrije Fransen word Brazzaville het centrum van De Gaulle die na samenwerking met Afrikanen belooft burgerrechten en autonomie te regelen voor kolonien op Conferentie van Brazzaville 1944 die na 2de W.O. word erkent door Frankrijk. Voor 2de W.O. was Matsoua al begonnen met organisatie en pleiten voor emancipatie van Afrikanen en zelfbestuur in kolonien maar word bruut onderdrukt en sterft in kerker, in 1926 word ook olie gevonden voor de kust van Gabon waardoor Frankrijk de controle over Gabon van vitaal belang acht en alle ideeen van onafhankelijkheid fel gaat bestrijden. Na 2de W.O. kan Tchicaya in Parijs deelnemen aan Frans parlement terwijl Opangault deelneemt aan territoriale raad van Kongo die 1956 pas zijn partij organiseren als afdeling van pan-Afrikaanse Afrika Socialistische Beweging ASB en word 1ste minister van het parlement. Zijn anti-Franse houding zorgt ervoor dat Fransen hem tegenwerken en met uitgebreide campagne priester Youlou naar voren schuiven, 1959 zijn er in het noorden rellen van ASB waarna Opengault word gevangen gezet evenals andere politici waarop met verkiezingen 1959 Youlou 1ste minister word. Hij regelt onafhankelijkheid 15 August 1960, word president en regelt een 1 partijstaat waarna hij Opengault en andere politieke gevangenen vrijlaat en opneemt in zijn partij en daarmee parlement maar snel wegwerkt als ze niet goed genoeg meewerken, Franrijk begint dan met de exploitatie van de Olievelden voor de kust. Als Youlou dan alle vakbonden op één na opheft komen er massale demonstraties die met Congolese Jeugd Unie op Trois Glorieuses opstand uitloopt en als Youlou in zijn paleis word afgesloten treed hij af 1964 waarop een parlement volgt o.l.v. Massamba-Débat als president en Lissouba als 1ste minister. Zij organiseren met National Beweging van Revolutie een 1 partij- staat en verbreken alle banden met Frankrijk, met steun van Rusland en China worden de Europese bedrijven genationaliseerd, zij worden 1968 met Franse steun in legercoup aan de kant gezet door Ngouabi die de Congolese Partiji van de Arbeid opzet en staat hervormt tot Volks Republiek Kongo. Ngouabi word gedood 1977 door zelfmoord-groep waarna Massamba-Débat word beschuldigt en geexdecuteerd en Militair Commite v/d Partij o.l.v. Opango het bestuur overneemt maar word 1979 voor negeren van de partijlijn afgezet waarna Sassou-Nguesso de leiding neemt tot jaen 90. Onafhankelijkheid van Gabon 1946 worden in Gabon politieke partijen Blok Democraten Gabon BDG o.l.v. Léon M'Ba van Fang volk (Hij verliet de Kerk om zijn roots te zoeken in Bwiti religie en 1930 word hij 5 jaar gevangen gezet en 10 jaar verbannen) en "Unie Democraten en Socialisten Gabon" UDSG o.l.v. Jean-Hilaire Aubame ook van Fang volk die het parlement overheersen tot de onafhankelijkheid. Na 1958 gaan de BDG en UDSG gelijk op en word jM'ba 1ste minister en hij regelt onafhankelijkheid 17 aug.1960, met verkiezingen 1961 word M'ba dan president en Jean-Hilaire Aubame 1ste minister, 1963 organiseerd M'ba dan een 1 partijstaat waarop velen van USDG het parlement verlaten. Als M'ba de grondwet verandert en nieuwe verkiezingen organiseerd 1964 word hij afgezet in een legercoup waarna een Frans leger een tegencoup steunt waarmee M'ba terugkeert en verkiezingen wint, hij stelt Bongo aan als vice president 1966 als hij lijd aan kanker waar hij 1967 aan overlijd en word gevolgt door Bongo. Bongo organiseert een 1 partijstaat, schaft de BDG af en sticht de Partij Gabonese Democraten PGD waar alle politici aan mee kunnen doen, dit om de verschillende volken in het bestuur te verenigen i.p.v. elk volk die zijn eigen partij opzet, met zijn autokratisch bewind word hij elke keer herkozen tot jaren 90. (Jonge Gabonesen 1922) Ubangi Chari Onafhankelijkheid van Ubangi Chari (Centraal Afrikaanse Republiek) Na de 2de W.O. word priester Boganda hoofd van de terrirotiale raad die zich sterk maakr tegen rascisme en Frans bbestuur en kan 1949 de partij Beweging voor Sociale Evolutie van Zwart Afrika BSEZA die veel aanhang vind bij boeren en arbeiders en Afrkanse intelectuelen als Blanke Afrikanen uitspelen in politiek. In 1953 organiseerd Boganda de "Intergroupe Liberal Oubanguien" ILO van Europeanen en Afrikanen, maar Europese ondernemers proberen hem dan alleen hem weg te werken en organiseren RPF partij in Kongo en proberen met corruptie een grote aanhang te organiseren en BSEZA te bestrijden die echter metsteun van de Gaulle overleeft. Als Boganda een verhouding krijgt en huwt met 'n Francaise verliest hij wel veel aanhang 1950 en kan voor orde verstoring veroordeelt worden 1951, hij behoud echter zijn populariteit en word herkozen in verkiezinen 1952, als een Europeaan dan de dood van zijn kok met zijn vrouw in Berbérati breken rellen. Als het Franse leger ingrijpt bezoekt Boganda de stad en weet met een toespraak de demonstraties te beindigen, na zijn herverkiezing 1956 kan hij dan auronomie regelen en neemt vervolgens de leiding van het parlement, zijn plan een Christelijke federatie te sluiten met andere kolonies mislukt. Nadat Boganda een grondwet opzet word hij gedood door explosie van vliegtuig opweg naar Bangui en speculaties over een aanslag worden door Frans bestuur onderdrukt, Goumba neemt zijn plaats en regelt dan de onafhankelijkheid van de Centraal Afrikaanse Republiek op 13 August 1960. Goumba word echter door Dacko met felle campagne gesteunt door Fransen weg gewerkt in 1962, 'n 1 partijstaat uitroept en oppositie gaat vervolgen, hij werkt echter wel Franse bedrijven tegen door elke Afrikaan toestemming te geven naar Diamanten te graven en bouwt voor hen een Diamant fabriek van de staat in Bangui. Hij vergroot dan sterk het aantal overheidsbanen om opgeleide Afrikanen een baan te verschaffen wat echter gepaard gaat met veel corruptie, 1966 word hij met Saint-Sylvestre coup d'état afgezet door Bokassa en Banza. Hierna volgt massale media campagne die Bokassa als held voorstelt waarna hij in toespraak snel vrije verkiezingen en grondwet belooft na vernietiging communisme, herstel economie en einde corruptie, hierna word ieder boven de 18 zonder baan opgesloten waarna een Moraal Brigade toezicht gaat houden op de zeden. In 1968 word Banza vervangen door Domitien en na een coup poging word Banza op brute wijze afslacht 1969, Frankrijk steunt dan de diktatuur van Bokassa voor Uranium produktie waarvoor Estaing zich bevriend met Bokasso, als Bokassa zich dan bevriend met Khaddafi bekeerd hij tot de Islanm 1976 onder kritiek van Frankrijk. Een paar maanden later word Bokasso weer Christen waarop Frankrijk hem steunt met 10 miljoen (jaarbudget CAR )voor zijn Keizerskroning 1977 en sticht het Centraal Afrikaans Keizerrijk. In 1979 landen Franse parachutisten die met Operatie Barracuda Bokassa afzetten en een interum o.l.v. Dacko organiseren die met dubieuze verkiezingen president word 1981 terwijl Patassé (kameraad van Bokassa) snel populair word maar eind dat jaar volgt nog een coup o.l.v. Kolingba die met Militair Commite voor Nationale Reconstructie een nieuwe diktatuur begint. De militaire junta van Kolongba word zwaar gesteunt door Franse geheime dients o.l.v. Mantion en 1985 voert hij 'n nieuwe grondwet in en 1 partijstaat van Verzameling Démocraten Centraal Afrika VDC waarop 1987 verkiezingen volgen waarbij Goumba en Patassé zijn buitengesloten en Kolingba word gekozen tot president. Na de val van Berlijnse muur weet een beweging in Centraal Afrika met internationale steun een meer partijstelsel te regelen en met verkiezingen 1993 onder VN toezicht wint Patassé 53% en Goumba 45.6% van stemmen en Patasse vormt nieuwe regering vormt met zijn "Beweging voor Bevrijding van het Volk van Centraal African" BBVCA. Onder bewind van Patasse worden veel leden van VDC uit 't parlement gewerkt en Yakoma waar de VDC zijn aanhang had en allerlei hoge functies kregen worden vervangen door noorderlingen, als het leger staakt 1996 kan hij zich alleen met Franse steun handhaven en als hij Lybische troepen als lijfwacht gebruikt daalt zijn reputatie. Als een legerstaking 1997 uitloopt op opstand kan alleen een inval van Afrikaans coalitie leger hem redden waarop zij de vredesmissie MINURCA met steun van VN opzetten als ook onrust uitbreekt tussen het noorden en zuiden, met verkiezingen 1999 word Parasse herkozen maar in het parlement neemt conflict ook toe. Geruchten over coup plannen en pogingen al dan niet waar leiden intriges in politiek en 2000 word 1ste minister Mandaba en zijn zoon vergiftigt en als generaal Bozizé (kameraad van Bokassee) word beschuldigt vertrekt hij met een deel van het leger naar Tsjaad waarna hij een succesvolle coup pleegt 2003. Unie van Democratische Krachten postkoloniaal Frans west Afrikavoor Eenheid UDKE o.l.v. Djotodia Centraal Africaanse Bush Oorlog |